Ha’api’i—’Eiaha ’ia hau i te 60 minuti

1. Aupuru mai te Fa’aora te huru

Tai’o :

’Ua ani mai te Fatu ia tātou ’ia aupuru i te feiā e ’āua ha’ati nei ia tātou. E mea tano maita’i te ’ā’amu o Alama ’e ’o Amuleka. I ’ite Alama ē, tē māuiui mau ra Amuleka i te ’ā’au, ’e ’ua ’arata’i « iāna i tōna ihora fare, ’e ’ua tauturu iāna i roto i tōna ra mau ’ati, ’e ’ua ha’apūai i tōna fa’aro’o i te Fatu » (Alama 15:18).

Feruri :

’Ua nāhea te ta’ata i te tauturura’a ia ’oe ’ia « ha’apūai i [tō ’oe] fa’aro’o i te Fatu » ?

Tāu’aparau :

E aha te mau rāve’a e ti’a ai ia tātou ’ia ha’apūai i tō te ta’ata fa’aro’o i te Fatu ?

2. Te mau parau mātauhia nō ni’a i te tauturura’a ia vetahi ’ē

Tai’o :

E rave rahi parau mātauhia ’o tē ti’aturihia nō ni’a i te tauturura’a ia vetahi ’ē. ’Ia tai’o ’oe i te mau parau mātauhia i muri nei, ’a hi’o ē ’ua tupu a’ena ānei teie mana’o i roto ia ’oe, ’e ’aore rā ’aita.

Parau mātauhia #1 :

Tei ni’a iā’u te 100% te hōpoi’a nō te hōro’ara’a ia vetahi ’ē i te tauturu tā rātou e hina’aro.

Te parau mau :

’O te Fa’aora ana’e te fa’aora māuiui mau nō te vairua, e nehenehe rā tā ’oe ’ia riro ’ei tuha’a nō te autahi fa’aora nō te ha’amaita’i ia vetahi ’ē. I roto atu ra ’oe i teie autahi fa’aora ’a pūpū ai ’oe i tō ’oe mau pūai hō’ē roa ’e te hi’ora’a, ma te hōro’a i te mea e noa’a ia ’oe.

Parau mātauhia #2 :

E riro atu vau ’ei tahu’a aravihi nō te fa’a’āfaro i te fifi a vetahi ’ē.

Te parau mau :

’O te mau ta’ata tōro’a fa’aa’o ho’i ē ti’aturi nei ē, e tā rātou hōpoi’a, ’o te tauturu-noa-ra’a i te hō’ē ta’ata ’ia fa’aoti i tāna iho mau mea e taui, ’eiaha rā te hōro’ara’a atu i te hō’ē buka arata’i. Tā ’oe hōpoi’a, ’o te herera’a ïa ’e te aupurura’a i te ta’ata, ’e nā te Fa’aora e fa’atupu i te fa’aorara’a.

Parau mātauhia #3 :

E mau rāve’a ’oi’oi nō te fa’a’āfaro i te mau fifi o te orara’a.

Te parau mau :

E peu nā tātou te ha’amāuruurura’a ’oi’oi, te mau rāve’a ’oi’oi e parauhia, fātata nō te mau mea ato’a. E mea varavara roa rā te mau rāve’a vitiviti nō te fa’a’āfaro i te mau fifi o te orara’a. E ’ohipa tau maoro te raveravera’a i te mau tauira’a, ’e pinepine ho’i ē, e roa a’e i tā ’oe i mana’o. Te tauira’a mau, ’e ’ohipa tau maoro ïa tei tītauhia nō te ha’amaita’i ia ’oe, ’e ’aore rā tō ’oe feiā herehia.

Parau mātauhia #4 :

E mea māu’a vau nō te parau atu i te mea tano, e mea au a’e ïa ’ia māmū noa vau.

Te parau mau :

Te parau maita’i, ’oia ho’i, pinepine roa ’aita i tītauhia ’ia ’oe ’ia fa’arahi i te parau. Te hōro’a rahi roa a’e tā ’oe e nehenehe e hōro’a i te ta’ata ’o tō ’oe ïa mana’ona’ora’a ia rātou, te uira’a i te mau uira’a, te fa’aro’ora’a nā roto i te here ’e te tauturura’a i te fa’atupu i tō rātou mana’o hau ia ’oe ra.

Parau mātauhia #5 :

Mai te mea noa atu e tauturu vau, e tārere noa mai rātou i ni’a ia’u.

Te parau mau :

’Ia tāvini ’oe, e tu’u ’oe i te mau tā’ōti’ara’a au maita’i, nō te ha’apāpū ē, tē ha’apa’o nei ’oe ia ’oe iho ’e i tō ’oe ’utuāfare. E nehenehe te Fatu e arata’i ia ’oe, ’ia tāvini atu ’oe ma te ha’apūai i tō rātou fa’arava’ira’a ia rātou iho. ’Eiaha roa atu e ha’afaufa’a ’ore i te mana nō te mau ’ohipa ha’iha’i ’e te ’ōhie nō te here, i roto i te orara’a o te ta’ata, ’e ’eiaha e mata’u i te hōro’a atu i te taime ’e te here i te hō’ē ta’ata.

Tāu’aparau :

E tāu’aparau i te hō’ē ’āpiti nō ni’a i te hō’ē o teie mau parau mātauhia, ’o tā ’ōrua paha e tāfifi nei, ’e ’a hi’o ’e nāhea ’ōrua e upo’oti’a ai i ni’a i te reira.

3. Pāhono tano ia vetahi ’ē

Tai’o :

Noa atu tō ’oe mau hina’aro maita’i roa a’e, e mea ’ōhie i te parau i te mea tei tauturu ’ore ho’i, ’a tāmata ai i te tauturu i te hō’ē ta’ata i roto i tōna mau fifi. ’Eiaha rā te reira e fa’ataiā ia ’oe ’e ’aita atu ra ’oe e tāmata fa’ahou i te tauturu atu. ’Ua hina’aro te Atua ’ia ’oe ’ia here ’e ’ia tauturu i tāna mau tamari’i. ’A vai ara i te mau mana’o o te feiā tā ’oe e tāmata nei i te tauturu, ma te ha’apa’o maita’i ’eiaha e parau ’e ’aore rā, ’ia rave i te mau mea ato’a e fa’aiti i te parau nō tō rātou māuiui ’e te fifi.

’Ohipa e rave (15 minuti)

’Ei pupu, ’a tai’o i te mau fa’ahitira’a parau i muri nei. E mau hi’ora’a te mau fa’ahitira’a parau nō te mau mea tā ’oe e nehenehe e parau ’āhani tē tāmata ra ’oe i te tauturu i te hō’ē ta’ata e fa’aruru nei i te tau fifi. ’A hi’o i te fa’ahitira’a parau tāta’itahi nō te fa’ata’a ē, tē fa’aiti iho ra ānei te reira i te parau nō te mea tā te hō’ē ta’ata e fa’aruru nei, ’e ’aore rā tē fa’a’ite ra ānei te reira i te auma’i ’e te pāturu. ’A pāpa’i i te hō’ē « X » i roto i te tuha’a « Mea tauturu » ’e ’aore rā i roto i te tuha’a « ’Aita e tauturu » nō te fa’a’ite mai i tā ’oe pāhonora’a.

Fa’ahitira’a parau	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau Hi’ora’a « ’Aua’a a’e pa’i ’oe… »		’Aita e tauturu X
Fa’ahitira’a parau Hi’ora’a « E mea fifi roa paha te reira. »	Mea tauturu X
Fa’ahitira’a parau « E tumu ïa e tupu ai te hō’ē ’ohipa. »	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau « Hi’o noa i te pae au maita’i ra. »	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau « E’ita tā’u e nehenehe e feruri i te mea tā ’oe e fa’aruru ra. »	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau « ’Oa’oa roa vau nō tō ’oe fa’a’itera’a mai i te reira. »	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau « Teie te hō’ē mā’a ri’i monamona tā’u i hāmani nā ’oe. »	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau « E ’ore ato’a te reira i muri iho. »	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau « ’Aita e fifi nō te fa’aro’o ia ’oe, tei ia ’oe noa. »	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau « E vāhi maita’i tōna i teienei. »	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau « ’Ua hina’aro vau e ha’apāpū ē, ’ua ta’a maita’i iā’u te reira. »	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau « E aha tō ’oe huru ? »	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau « ’E ere i te mea ’ōhie ’ia paraparau nō ni’a i te reira. »	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau « E ’ōpuara’a tā te Atua. »	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau « E aha to ’oe hina’aro i teie taime ? »	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau « Te mea tei tītauhia ia ’oe ’ia rave, ’oia ho’i… »	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau « ’Ua ’ite roa vau i tō ’oe mana’o. »	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau « E aha te mea e tauturu nei ia ’oe ? »	Mea tauturu	’Aita e tauturu
Fa’ahitira’a parau « E nehenehe ānei tā’u e hōro’a atu i te tahi mana’o tauturu ? »	Mea tauturu	’Aita e tauturu

Tāu’aparau :

E aha te tahi atu mau parau tā ’ōrua i fa’aro’o, tei tauturu mai, ’e ’aore rā tei ’ore e tauturu ?

4. Ha’amana i tō vetahi ’ē mana’o

Tai’o :

’Ua ha’api’i te tuahine Reyna I. Aburto : « Noa atu ē, ’aita tātou i ’ite nāhea ’ia fa’atū’ati ia tātou i ni’a i te mau mea e fāri’ihia ra e vetahi ’ē, e nehenehe te fāri’ira’a ē, e māuiui mau tō rātou e riro ’ei ta’ahira’a mātāmua faufa’a nō te ’ite mai i te hāro’aro’ara’a ’e te ora. » (« I roto i te ata ’e te mahana, e pārahi te Fatu i pīha’i iho iā’u ! » Liahona, Novema 2019, 58). Nō te ha’amana i te mana’o o te ta’ata, te aura’a ra, e fāri’i nā mua roa i tō rātou mau mana’o ’e i reira ’ia hāro’aro’a atu ai ia rātou.

Teie i raro nei te tahi mau ta’ahira’a nō te tauturu ia ’oe ’ia ha’amana i te mana’o o te ta’ata e fa’aruru nei i te fifi :

1. Fa’aro’o. ’A ti’a i reira ’e ’a fa’aro’o maita’i i te mea tā teie ta’ata e parau ra ia ’oe. ’Eiaha e tata’u rahi atu ā mai te mea e tuha’a tā ’oe i roto i te fifi o terā ta’ata.

2. Tāmata ’ia hāro’aro’a. Pēnei a’e e tītauhia ’ia ui atu i te tahi mau uira’a ma te aumihi nō te hāro’aro’a maita’i a’e i te mana’o o teie ta’ata. ’A fa’aitoito roa i te māramarama i te vāhi nō reira mai terā ta’ata.

3. Fāri’i i te mana’o o terā ta’ata. ’Eiaha e tāmata i te taui i te ta’ata ’e ’aore rā i te parau ē, ’ua hape ’oia i te mana’ora’a i te reira. ’A nā reira ai ’oe, ’a hi’o maita’i ’eiaha ’oe e fa’aitoito i te mau mana’o au ’ore ’e te ha’apēpē.

4. Fa’a’ite i te aumihi. ’A fa’a’ite ē, tē ha’apa’o ra ’oe i tō terā ta’ata mana’o. Noa atu ē, ’aita e haere ia ’oe ’ia māramarama i te vaira’a o terā ta’ata, ’e ’aore rā te tumu nō te reira mana’o, e nehenehe ’oe e ha’amana i te mana’o o te ta’ata nā roto i te paraura’a i te hō’ē mea mai teie « E mana’o nō te fa’atura ’ore i tae mai [’e ’aore rā te taiā, te hanohano, te faufa’a ’ore, te riri, ’e tē vai atu ā]. E mea fifi roa ’ia tupu ana’e te reira. »

5. Fa’a’ite i te here. ’A parau i teie ta’ata ē, tē ha’ape’ape’a nei ’oe nō rātou, tē ti’aturi nei rā ’oe e noa’a iāna ’ia fa’a’āfaro ’e ’aore rā ’ia upo’oti’a i ni’a i te fifi.

Tai’o :

Teie te hō’ē hi’ora’a nō te ha’amanara’a i te mana’o o te hō’ē ta’ata tei nā roto i te hō’ē fifi teimaha :

E metua vahine ’ōtahi ’o Jill, nō pohe noa a’enei tāna tamaiti, nō te rā’au ta’ero. ’O ’ōna ana’e tōna orara’a, ’aita e fēti’i nā pīha’i iho. ’Ua haere mai ’o Maria nō te paraparau iāna, ma te ani e aha tōna huru. ’Ua hina’aro roa ’o Maria e tāpū i te mau parau a Jill, ’aita rā. ’Ua fa’aro’o noa ’oia. I tōna mana’ora’a e ’ua tae i te taime nōna ra, ’ua ui atu ’oia i te mau uira’a mai teie te huru : « E aha tō ’oe mau mana’o i teienei ? » ’e « E aha te mea fifi roa a’e nō ’oe ? » ’Aita ’oia i parau ē : « Tei pīha’i iho ’oia i te Atua i teienei », tē ’ite ra ’oia ē, tē mihi ra ’o Jill i tāna tamaiti. ’Ua fa’aoti Maria e fa’a’ite i tōna auma’i ma te parau ē : « Tē ’ite ra vau tē mihi rahi nei ’oe iāna, ’e tē ’oto ato’a nei tō’u ’ā’au mai tō ’oe. » ’Ua fa’a’ite atu ra ’oia i tōna here nā roto i te pārahira’a ’e te ta’ira’a i pīha’i iho iāna.

Mana’o tauturu :

E rave rahi atu ā mana’o i ni’a i te tahua natirara a te ’Ēkālesia nō ni’a i te aupurura’a, ’o tē nehenehe e ha’amāramarama ia ’oe e nāhea i te fa’a’ite i te aumihi. Hi’o ministering.ChurchofJesusChrist.org.

’Ohipa e rave (10 minuti)

’A tahi : ’Ei pupu, ’a tai’o i te vaira’a i raro nei nō te mau ta’ata tei nā roto i te mau tau fifi.

• E ta’ata tei ’imi noa ana i te hō’ē ’ohipa, tei hau i te ono ’āva’e.

• E metua ’āpī e ’aro nei e te ahoaho.

• E ta’ata tei ’aro noa ana i te hō’ē ma’i tāmau, ’ua hau i te 20 matahiti te maoro.

• E ta’ata tupu ’aita e tū’ati ra i te hō’ē melo o tōna ’utuāfare.

• E metua ’ōtahi e toru tamari’i, nō ta’a noa nei i tōna hoa fa’aipoipo.

• E misiōnare tei ho’i mai, ’o te ’aro nei i tōna fa’aro’o.

’A piti : ’A ’āparau i te tahi mau mea tā ’oe e nehenehe e parau nō te tauturu i teie mau ta’ata.

’A toru : ’A ha’api’ipi’i i te ha’amana i tō vetahi ’ē mana’o, e rave ’āpipiti i te reira ma te paraparau i te hō’ē hoa ’āpiti nō ni’a i te hō’ē mea tāna e fa’aruru nei. E ’imi i te mau rāve’a nō te ha’amana tō te reira ta’ata mau mana’o. I muri iho, ’a taui. ’Ia oti ana’e, ’a tāu’aparau e aha te mau parau ha’amana tei tauturu rahi ia ’oe, ’e nō te aha.

5. Fa’atura i tō vetahi ’ē ti’amāra’a ’ia mā’iti

Tai’o :

’Ua hōro’a te Metua i te ao ra i te mau ta’ata ato’a i te ti’amāra’a nō te mā’iti, ’e tei te mau ta’ata tāta’itahi te hōpoi’a nō tā rātou iho mau mā’itira’a noa atu te tauturu tā ’oe e pūpū atu. ’A toro ai ’oe i te rima ia vetahi ē, ’a ha’amana’o ē e ’ere nā ’oe te hōpoi’a nō te fa’atītī’aifarora’a i tō rātou mau fifi ’e ’aore rā, nō te ha’avīra’a i te mau mā’itira’a tā rātou i rave. E mea faufa’a roa ’ia ha’amau i tā ’oe iho tā’ōti’ara’a au maita’i ’a tauturu ai i te ta’ata.

Tē hina’aro nei te Fa’aora ’ia fa’atura ’oe i te ti’amāra’a nō te mā’iti o te feiā herehia e ’oe, ’aita rā ho’i i parauhia e fa’aea ’ohipa ’ore noa. ’A ’imi i te Vārua nō te tauturu ia ’oe ’ia māramarama e nāhea ’oe e tāvini i te ta’ata ma te fa’atura ato’a i tō rātou ti’amāra’a nō te mā’iti, ’e ’eiaha rātou e mana’o ē, ’aita rātou e fa’aro’ohia nei.

Teie i muri nei te tahi mau mana’o nō te mau mea e nehenehe ’ia rave, ta’a ’ē noa atu te ha’amanara’a i te mana’o ’e te fa’aro’ora’a :

• E ha’apae i te mā’a ’e e pure nō rātou.

• E ha’amo’a i tō ’oe taime i roto i te hiero, nō rātou.

• E ’imi i te tauturu ’e te parau a’o a te feiā tōro’a.

• E mā’imi i te parau nō ni’a i te maita’i pae manava.

• E hāpono i te mau parau fa’aitoitora’a, ’e ’aore rā e hāpono atu i te mau parau ’ārearea nō te fa’a’ata’ata ia rātou.

• E tītau i te mau ha’amaita’ira’a a te autahu’ara’a ’e te mau parau a’ora’a.

• E ’āmui atu i te hō’ē pupu pāturu nō te ’utuāfare ’e te mau hoa.

• ’A ha’avata ia ’oe nō rātou e ’a tāpe’a noa te tā’ōti’ara’a au maita’i.

• ’A tāvini ia rātou mai tā rātou i tītau mai ’e ’aore rā mai tā rātou e au mai—e mau rāve’a tera tei ’ore e tū’ino i tō rātou ti’amāra’a ’ia mā’iti, ’e ’eiaha e tupu tō rātou mana’o ē e ’aita rātou e fa’aro’ohia nei.

Tāu’aparau :

’A fa’a’ite i te hō’ē ’ite fa’auru mau i tupu nō ’oe, tei ha’apūai ia ’oe iho ’e ’aore rā ’o tei ha’apūai ato’a ia vetahi ’ē.

6. Pāturu ia vetahi ’ē ma te fa’a’oroma’i

Tai’o :

E nehenehe te aupurura’a i tei herehia ’ia riro ’e ’ohipa pa’ari mau ’e te teimaha. ’A ’imi ai ’oe i te aupuru i te ta’ata tei hina’aro i te tauturu, ’a tāmata īa i te fa’a’oroma’i ’e i te ha’apae i te ferurira’a ha’avā. E nehenehe ’oe e ’apo mai i te parau i roto i te mau pāpa’ira’a mo’a ’ia « pure atu i te Metua ma te pūai hope roa o te ’ā’au, ’ia ’ī ’outou i teie nei here », ’oia ho’i te aroha mau, ’e ’aore rā te here o te Mesia (Moroni 7:48).

Mai te mea e ta’ata herehia e ’oe ’o tē fa’aruru i te mau fifi pae manava, e pinepine ’oe i te rōtahi roa i ni’a i te ha’apa’ora’a i terā ta’ata ’e e mo’ehia ia ’oe ’ia aupuru ia ’oe iho. Tē vai nei te tauturu ’e te pāturura’a nō ’oe. E nehenehe te mau pupu pāturu e tauturu i te mau melo o te ’utuāfare ’ia ha’api’i i te parau nō te fifi pae ea, nō te mau rāve’a tauturu ’e nō te mau fa’anahora’a pa’ari, ’o tē tauturu ’i te mau tāpa’o nō te ma’i. ’A tītau i te mau hoa e nehenehe e ti’aturi, ’e te mau taote ea, nō te tauturu ia ’oe iho ’e nō te feiā i herehia. E nehenehe te pāturura’a a te ’utuāfare ’e te mau hoa e ha’amaita’i rahi i te rapa’aura’a i te mau fifi pāpū i te pae sōtiare ’e pae manava.

’Ua a’o ’o Elder Jeffrey R. Holland : « Nō te feiā rapa’au, i roto i tā ’outou tauto’ora’a ’ia tauturu i te ea o te tahi atu ta’ata, ’eiaha e fa’a’ino i tō ’oe iho ea. I roto i teie mau mea ato’a, ’a fa’a’ohipa i te pa’ari. ’Aita ho’i i tītauhia i te hō’ē ta’ata ’ia horo ’o’ioi atu i tei au i tōna ra pūai [Mosia 4:27]. Te mau mea ’ē ato’a tā ’outou e ti’a ’e ’aore rā, e’ita e ti’a ’ia hōro’a, e nehenehe tā ’outou ’ia pūpū atu i te pure ’e ’ia hōro’a ’outou i ‘te here mau ra’ [Te Ha’api’ira’a Tumu ’e te mau Fafaura’a 121:41] » (« Mai te ’āu’a i pararī », Liahona, Novema 2013, 41).

Tāu’aparau :

E aha te mea i tauturu ia ’oe ’ia fāito i te aupurura’a ia vetahi ’ē ’e ia ’oe iho ?