2017
Ko e Toe Maʻu ʻo ʻEne Tuí
December 2017


Ko e Toe Maʻu ʻo ʻEne Tuí

ʻOku ʻikai faingofua maʻu pē e halanga fokí, ka ʻoku ʻi ai maʻu pē.

ʻĪmisi
Te Oranoa

Mahalo ʻoku ʻikai ongo ʻamanaki lelei ki he tokolahi ʻo kitautolu e ngaahi lea “[Tō] atu ki ha ngaahi hala tapú [ʻo] puli” (1 Nīfai 8:28) ʻi heʻetau lau ʻi he Tohi ʻa Molomoná. Ko hono moʻoní, ʻoku ʻikai ke pehē ia. ʻOku fuʻu faingofua ke sio loto atu ki he ikuʻanga taʻepau ʻo e falukunga kakai ko ʻeni ʻoku fakamatalaʻi ʻi he mata-meʻa-hā-mai ʻa Līhai ki he ʻakau ʻo e moʻuí—ʻa e falukunga kakai ne nau ʻahiʻahiʻi e fuaʻiʻakaú pea sītuʻa mei aí.

Ka naʻe kehe e founga ia ʻa Te Oranoa M., taʻu 17, mei Nuʻu Sila. Naʻá ne pehē, “Ko e meʻa naʻá ne ueʻi au ʻi he folofola ko ʻení ko e ʻikai ke pehē mai ʻoku nau mole ʻo taʻengata.”

Ko ha fakakaukau fakaʻofoʻofa! Pea ne maʻu ia mei ha aʻusia fakafoʻituitui. Naʻá ne pehē, “Ne u māmālohi ʻi he Siasí ka kuo lava ʻeni ke u foki mai.”

Mōlia Atú

Ne tupu hake ʻa Te Oranoa ʻi he Siasí pea lea fekauʻaki mo e maʻu ko ia ʻene fakamoʻoní pea aʻu pē ki he fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa fakalaumālie. Naʻá ne pehē, “Ne fakaʻau ke momoko e fakamoʻoni ko iá.”

Naʻá ne faitatau mo ʻAmuleki ʻi ha ngaahi founga lahi, kae tautautefito ki he taimi naʻá ne fakamatalaʻi ai ia ki he kakai ʻi ʻAmonaihā: “Ne u fakafefeka pē hoku lotó, he naʻe tuʻo lahi hono ui au kae ʻikai te u fie fanongo; ko ia ne u ʻilo ki he ngaahi meʻá ni, ka naʻe ʻikai te u fie ʻilo” (ʻAlamā 10:6).

Ne ongo ʻaupito e veesi folofola ko iá kia Te Oranoa. “Hangē pē ko ʻAmulekí, ne u ʻilo kotoa e ngaahi meʻa fakalaumālié ni, pea ne ueʻi au ʻe he Laumālié ke fai ha ngaahi meʻa pau, ka koeʻuhí ne u kiʻi lotofefeka mo fielahi, ne ʻikai te u fai ia. Hili iá, ne kiʻi mōlia atu ʻeku fakamoʻoní.”

ʻI he ikuʻangá, ne toe mahino ange e talanoa ʻa ʻAmulekí kia Te Oranoa. ʻE hoko foki ia ko ha liliuʻanga ʻi he halanga fokí.

Maʻu ki ha Manatu Melie

Ne aʻu pē ki he taimi ne fakamomoko ai ʻene tuí, naʻá ne kei manatuʻi pē ha ngaahi aʻusia fakaʻofoʻofa kimuʻa. Ne ʻikai ʻaupito ngalo ʻia Te Oranoa ʻene ongo ʻi heʻene ʻalu fakataha mo ha kulupu toʻu tupu ki he temipalé pe ʻalu ki he konifelenisi ʻa e toʻu tupú.

Naʻá ne pehē, “Ne ʻi ai ha sīpinga.” “Te u ongoʻi sai ʻaupito ʻi heʻeku haʻu ki he lotú, ka naʻe ʻikai ke u ongoʻi sai ʻi heʻeku taʻe-maʻu-lotú”

Ne faifai pea aʻu ki ha ʻaho ne pehē ai ʻe Te Oranoa te ne ʻahiʻahi pe ʻe lava ke toe fehokotaki mo e ngaahi ongo lelei ko iá. Ko e fuofua meʻa naʻá ne faí ko ʻene lau e ngaahi lea ki muí ni mai ʻi he konifelenisi lahí.

Ne ueʻi hake ʻa Te Oranoa ʻe ha lea ʻi he konifelenisi lahi ʻi ʻOkatopa 2016 “Ako meia ʻAlamā mo ʻAmuleki,” ʻa ia ne fai ʻe Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa, Tokoni Ua ʻi he Kau Palesitenisī ʻUluakí. Naʻá ne fakatokangaʻi ha konga lahi ʻo ʻene moʻuí mo e ongó ʻi he fakamatalaʻi ʻe Palesiteni ʻUkitofa e mole atu e tui ʻa ʻAmulekí. Naʻá ne manatuʻi foki e fiefia naʻá ne maʻu ʻi he taimi ne mālohi ai ʻene tuí ʻo laka hake ia ʻi ha toe taimi kimuʻa. ʻI he taimi pē ko iá, naʻá ne fie liliu.

Naʻá ne pehē, “Ne u fakaʻamu ke maʻu ha meʻa ke toe fakaakeake ʻaki e ulo ʻo ʻeku fakamoʻoní, ko ia ai ne u lau e lea ʻa Palesiteni ʻUkitofá, pea ko e moʻoni, ne u ongoʻi māfana!”

ʻAmanaki Lelei ki ʻItānití

Ne ʻikai faʻa faingofua maʻu pē e halanga foki mai ʻa Te Oranoa ki he tuí, ka ʻoku ʻi ai ha ʻamanaki lelei ʻokú ne fakaʻaiʻai ia: ko e ʻamanaki lelei ki ha fāmili taʻengatá.

ʻOkú ne pehē, “ʻOku malava ke taʻengata ʻa e fāmilí.” “Ko ʻeku fakaʻamu lahi tahá ia, ko ʻeku ʻamanaki lelei lahi taha ia ʻi he moʻuí. Ko e hā pē ha taimi ʻoku ou fie ako ai ki ha meʻa, pe ʻoku faingataʻa ke mahino kiate au ha tokāteline, ʻoku ou feinga ke fakafehokotaki ia mo e fāmili taʻengatá. Fakatātā ʻaki ʻeni, ko e hā ʻoku mahuʻinga ai kiate au e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí? ʻOku ou fie maʻu ʻEne Fakaleleí ʻi heʻeku moʻuí kae lava ke u taau ke hū ki he temipalé pea sila ki hoku fāmilí ki he taʻengatá.”

Tafoki ki he ʻOtuá

Mahalo ʻoku mahuʻinga ke manatuʻi naʻe ʻahiʻahiʻi ʻe he kakai ne hē atu ʻi he vīsone ʻa Līhaí, ʻa e fuaʻi ʻakaú. Pau pē ne nau ʻilo hono leleí, neongo pe naʻe taimi nounou. Pea ʻe lava ke nau toe maʻu ia. Ko e ʻamanaki lelei ia ʻoku pīkitai ki ai ʻa Te Oranoa, maʻana mo e niʻihi kehé.

Naʻá ne pehē, “ʻOku ʻikai fie maʻu ia ke ke kei hokohoko atu ai pē ʻi he ngaahi hala tapu ko iá ʻi he toenga hoʻo moʻuí.” “ʻE lava ke ke tafoki ki he ʻEikí ʻi ha faʻahinga taimi pē.”