2010
ʻOkú Ne Moʻui! Ke Lāngilangiʻia Hono Huafá!
Mē 2010


ʻOkú Ne Moʻui! Ke Lāngilangiʻia Hono Huafá!

ʻE ʻomi ʻe heʻetau mahino mo e tui ki he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, ha mālohi mo e ivi ‘oku fie maʻu ki he lavameʻa ʻi he moʻuí.

ʻĪmisi
Elder Richard G. Scott

Ko e pongipongi Toetuʻú ʻeni, ʻa e ʻaho māʻoniʻoni kuo tuku ʻe he māmani faka-Kalisitiané ke nau fakamanatu ai e ikunaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e maté. Ne maumauʻi ʻe Heʻene Toetuʻú ʻa e seini taʻengata [taʻeʻunua] ʻo e maté. Naʻá Ne fakaʻatā ʻa e hala ke maʻu ai ʻe he fānau kotoa ʻa e Tamai Hēvaní kuo fanauʻi mai ki māmaní ha faingamālie ke tuʻu hake mei he maté ʻo toe moʻui.

Ne fiefia lahi ʻa e Tamai Hēvaní ʻi he ʻaho toputapu ko iá ʻi he hanga ʻe Hono ʻAlo talangofua kakato mo moʻui taau moʻoní ʻo laiki ʻa e ngaahi haʻi ʻo e maté. Ko e hā nai e taumuʻa taʻengata ʻo e palani ʻo e fiefia ʻa e Tamaí, ka ke toki ʻaonga pē ia ʻi he Fakalelei taʻe-fakangatangata mo taʻengata ʻo Hono ʻAlo nāunauʻia mo talangofuá? Ko e hā nai hano ʻaonga ʻo hono Fakatupu ʻo e māmani ne nofoʻi ʻe ha ngaahi laumālie te nau maʻu ha sino kapau ko e ngataʻangá pē ʻa e maté pea ʻikai toetuʻu ha taha? Ko e toki momeniti ia ʻo ha pongipongi nāunauʻia ki he niʻihi kotoa ne mahino kiate kinautolu hono mahuʻingá.

Ko e Toetuʻú ko e faʻahitaʻu toputapu ia ʻoku hanga ai e loto ʻo e Kalisitiane mateaki kotoa ʻi he loto fakatōkilalo ki hotau Fakamoʻui ʻofeiná. Ko ha faʻahitaʻu ʻoku totonu ke ne ʻomi e nongá mo e fiemālié kiate kinautolu kotoa ʻoku nau ʻofa ʻiate Iá pea fakahaaʻi ia ʻaki ʻenau talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú. ʻOku ʻomi ʻe he Toetuʻú ha ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo Kalaisi, ʻEne moʻuí, Fakaleleí, Toetuʻú mo ʻEne ʻofá. Kuó Ne toetuʻu mei he maté “mo e fakamoʻuí ʻi hono kapakaú” (Malakai 4:2; 3 Nīfai 25:2). Hono ʻikai ke tau fie maʻu kotoa ʻa e fakamoʻui ʻe lava ke ʻomi ʻe he Huhuʻí. Ko ʻeku pōpoakí, ko ha pōpoaki ʻo e ʻamanaki lelei ʻo fakatefito ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku kātoi ʻi he ngaahi akonaki ʻa e Faiako Tuʻukimuʻa ko Sīsū Kalaisí.

ʻE lava ke mahino kakato ange ki he kāingalotu ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻa e lahi mo e loloto ʻo e fakamoʻui ʻoku ʻomi ʻe Heʻene Fakaleleí he ʻoku tau maʻu ʻa e kakato ʻo ʻEne tokāteliné. ʻOku tau ʻilo ko e meʻa ko ia naʻá Ne finangalo ke fai ʻi he mamahí mo e feilaulaú he ʻikai ngata ʻi heʻene kaunga tonu kiate kitautolu ʻi he moʻui ní, ka ʻi he taʻengatá kotoa.

ʻI he faʻahitaʻú ni, ʻi hoʻo manatuʻi e Toetuʻú mo e totongi ne faí pea mo e meʻafoaki ne foaki mai ʻe he Fakaleleí, fakakaukauloto muʻa ki he meʻa ʻoku akoʻi mai ʻe he folofolá fekauʻaki mo e ngaahi meʻa toputapu ne hoko ko iá. ʻE fakamālohia hoʻo fakamoʻoni fakatāutaha ki honau moʻoní. ʻOku ʻikai ko ha ngaahi tefitoʻi moʻoni pē ʻokú ke ako maʻuloto. Kuo pau ke nau hoko ko e konga hoʻo moʻuí, ko ha poupou mālohi ke fakafepakiʻi ʻaki e ngaahi angahala lahi kuo hake mai ki hotau māmaní.

Naʻe tala ʻe he palōfita ko Līhaí ha foʻi moʻoni fisifisimuʻa ʻi heʻene pehē: “Ko ia, ʻoku fou mai ʻa e huhuʻí ʻo tuʻunga ʻi he Mīsaia Māʻoniʻoní; he ʻoku fonu ia ʻi he ʻaloʻofa mo e moʻoni. Vakai, ʻokú ne ʻoatu ia ke hoko ko ha feilaulau koeʻuhí ko e angahalá, ke fakakakato ʻa e ngaahi tuʻutuʻuni ʻa e fonó, maʻanautolu kotoa pē ʻoku maʻu ʻa e loto-mafesifesí mo e laumālie fakatomalá; pea ʻoku ʻikai lava ʻe ha tokotaha ʻo fakakakato ʻa e ngaahi tuʻutuʻuni ʻa e fonó” (2 Nīfai 2:6–7). ʻOku pehē ʻe he potufolofolá ni ʻoku hangē ne ʻikai ha Fakaleleí ia ʻi he fakakaukau ʻa e hīkisiá mo e fielahí.

ʻOku moʻui ʻa Sīsū Kalaisi. Ko Ia hotau Fakamoʻuí mo hotau Huhuʻí. Ko ha Tokotaha nāunauʻia mo toetuʻu Ia. ʻOkú Ne lava ke fakahaaʻi ha ʻofa ʻoku mālohi fau, pea fakaofo ʻo ʻikai lava ʻe he tangatá ʻo fakamatalaʻi feʻunga ia. Naʻá Ne foaki ʻa ʻEne moʻuí ke maumauʻi e haʻi ʻo e maté. Kuo fakahoko kakato ʻe Heʻene Fakaleleí ʻa e palani ʻo e fiefia ʻa ʻEne Tamai Hēvaní.

ʻOku fakaleleiʻi ʻe Sīsū ʻa e faikehekehe ko ia ʻi he fakamaau totonú mo e ʻaloʻofá ʻo makatuʻunga ʻi heʻetau talangofua ki Heʻene ongoongoleleí. Ko Ia ʻa e maama ki he faʻahinga kotoa ʻo e tangatá. Ko Ia ʻa e fauniteni ʻo e moʻoni kotoa pē. ʻOkú Ne fakahoko kotoa ʻEne ngaahi talaʻofá. ʻE maʻu ʻe kinautolu kotoa ʻoku talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú ʻa e ngaahi tāpuaki nāunauʻia taha te ke lava ʻo fakakaukauá.

Ka naʻe taʻeʻoua e Fakaleleí, ne ʻikai mei lava ke fakahoko kakato e palani ʻo e fiefia ʻa e Tamai Hēvaní. ʻOku ʻomi ʻe he Fakaleleí ki he taha kotoa ʻa e faingamālie ke ikunaʻi ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo e ngaahi fehālaaki ʻi heʻene moʻuí. ʻI heʻetau talangofua ki ha fono, ʻoku tau maʻu ai ha tāpuaki. ʻI heʻetau maumauʻi ha fono, ʻoku ʻikai ha meʻa ʻe toe mei he talangofua kimuʻá ke ne fakafiemālieʻi e ngaahi fie maʻu ʻa e fakamaau totonú koeʻuhí ko e fono ne maumauʻí. ʻOku fakaʻatā ʻe he Fakaleleí kitautolu ke tau fakatomala mei ha talangataʻa pea hao ai mei he ngaahi tautea ne mei ʻomi ʻe he fakamaau totonú.

ʻOku tupulaki ʻa ʻeku loto ʻapasia mo houngaʻia ki he Fakalelei ʻa e Tokotaha Māʻoniʻoni ʻo ʻIsilelí, ʻa e Pilinisi ʻo e Melinó pea mo hotau Huhuʻí ʻi heʻeku feinga ke maʻu ha mahino lahi ange ki aí. ʻOku ou ʻilo he ʻikai lava ʻe ha ʻatamai fakamatelie ʻo maʻu ha mahino lelei, pe lava ʻe he faʻahinga ʻo e tangatá ʻo fakahaaʻi lelei ʻa e mahuʻinga kakato ʻo e meʻa kotoa kuo fai ʻe Sīsū Kalaisi maʻá e fānau ʻa ʻetau Tamai Hēvaní ʻo fakafou ʻi he Fakaleleí. Ka ʻoku mahuʻinga ke tau takitaha ako ʻa e meʻa te tau lava ʻo fekauʻaki mo iá. Ko e Fakaleleí ko e konga mahuʻinga ia ʻo e palani ʻo e fiefia ʻa ʻetau Tamai Hēvaní ʻa ia ne ʻikai mei lava ke fakahoko kapau ne ʻikai ia. ʻE hanga ʻe hoʻo mahino ki he Fakaleleí mo e ngaahi fakakaukau ʻokú ne ʻoatú ʻo toe fakalahi ʻa hoʻo ngāue ʻaonga ʻaki ʻa e ʻiló, aʻusiá mo e ngaahi pōtoʻi ngāue ʻokú ke maʻu ʻi he moʻui fakamatelié.

ʻOku ou tui ʻoku langaki moʻui ke fakakaukau ki he meʻa ne fie maʻu ʻe he Fakaleleí mei he Tamaí mo Hono ʻAlo loto leleí. Ko e ngaahi faingataʻa ʻe tolu ne fehangahangai mo e Fakamoʻuí ko e:

ʻUluakí, ko ha ongoʻi moʻoni ʻo e fatongiá, he naʻá Ne ʻafioʻi kapau he ʻikai haohaoa hono fakahokó, he ʻikai lava ke toe foki hake ha taha ʻo e fānau ʻa ʻEne Tamaí kiate Ia. ʻE tuku kinautolu ki tuʻa mei Hono ʻaó ko e ʻikai ha founga fakatomala koeʻuhí ko e fono kuo maumauʻí pea he ʻikai lava ke nofo ha meʻa taʻe maʻa ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá. Ne ʻikai mei lava e palani ʻa ʻEne Tamaí, pea mei puleʻi mo fakamamahiʻi taʻengata ʻe Sētane ʻa e fānau fakalaumālié kotoa.

Uá, naʻe pau ke Ne ongoʻi fakatāutaha ʻa e nunuʻa ʻo e meʻa kotoa ʻe hoko ki he faʻahinga ʻo e tangatá ʻi Hono ʻatamaí mo e loto maʻá ʻo aʻu pē ki he angahala palakū mo kovi tahá.

Tolú, naʻe pau ke Ne kātekina e ngaahi ʻohofia kovitaha fakatuʻasino mo fakaeloto ʻa e kau tau ʻa Sētané. Ne hoko leva ʻa e meʻa ʻoku ʻikai ke mahino kakato kiate kitautolú, lolotonga ʻo ʻEne ʻi he tumutumu ʻo e faingataʻaʻiá, ʻi he taimi ne fie maʻu taha ai ʻe he Fakamoʻuí ha tokoni, ne tuku pē ʻe Heʻene Tamaí ke Ne fuesia toko taha ʻa e fatongia mamafa ko iáʻi Hono mālohi pē ʻOʻoná.

ʻOku ou fakakaukau ki he momeniti faingataʻa mo fakamamahi ko ʻeni ki heʻetau Tamai Hēvaní ʻi he taimi ne tangi hake ai ʻa e Fakamoʻuí mei he kolosí, “ ʻE hoku ʻOtua, ʻE hoku ʻOtua ko e hā kuó ke liʻaki ai aú?” (Mātiu 27:46; Maʻake 15:34). ʻOku ʻikai ke u tui ne liʻaki ʻe he Tamai Hēvaní ʻa Hono ʻAló he kolosí. ʻOku ou tui ne ʻuhinga e tangí ko e ongoʻi ko ia ʻe he ʻAló ʻa hono toʻo atu e poupou naʻá Ne ongoʻi maʻu pē mei Heʻene Tamaí. Ne ʻafioʻi ʻe Heʻene Tamaí ne fie maʻu ke lavaʻi kotoa mo kakato ʻa e Fakaleleí ʻe he Fakamoʻuí ʻiate Ia pē ʻo ʻikai ha tokoni mei tuʻa. Ne ʻikai liʻaki ʻe he Tamaí ʻa Hono ʻAló. Naʻá Ne ʻai ke lava ʻe Hono ʻAlo haohaoá ʻo ikunaʻi ʻa e ngaahi fua taʻengata ʻo e Fakaleleí.

ʻOku ʻikai ha taha ʻiate kitautolu te ne lava ke fakahoungaʻi kakato ʻi he matelié ʻa e ngaahi lelei ʻo e Fakaleleí.

ʻOku ʻi ai ha fie maʻu vivili ke tau fakamālohia ʻa ʻetau mahino ki he mahuʻinga ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí kae lava ke hoko ia ko ha fakavaʻe mālohi ke langa ai ʻetau moʻuí. ʻI he fakaʻau ke siʻi ange ʻa e ngaahi tuʻunga fakavaʻe ʻo e moʻuí ʻo hangē ko hono liʻaki e fakaʻapaʻapá, angamaʻá mo e moʻui maʻá ʻi he feinga ke fakafiemālieʻi e holí, ʻe ʻomi leva ʻe heʻetau mahino mo e tui ki he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ha mālohi mo e ivi ʻoku fie maʻu ki he lavameʻa ʻi he moʻuí. Te ne ʻomi foki ha loto falala ʻi he taimi ʻo e ʻahiʻahí pea mo e nongá ʻi he taimi ʻo e faingataʻaʻiá.

ʻOku ou poupouʻi mālohi atu ke ke fokotuʻu ha palani ako fakatāutaha ke toe mahino mo ke houngaʻia ange ai ʻi he taʻe-hano-tatau, taʻengata pea mo e ola taʻe-fakangatangata ʻo hono fakahoko haohaoa ʻe Sīsū Kalaisi ʻa Hono uiuiʻi fakalangí ko hotau Fakamoʻui mo e Huhuʻí. ʻE fakamālohia ʻe he fakalaulauloto fakamātoato ʻo e folofolá, fakataha mo e fekumi mo e lotu fakamātoató ʻa hoʻomou mahino mo e houngaʻia ʻi Heʻene Fakalelei mahuʻinga faú. Ko ha founga mālohi ʻe taha ke ako kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí, ko e ʻalu maʻu pē ki he temipalé.

Fakatauange ke tau fakafoʻou ‘a ʻetau fakapapau ko ia ke akoʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni totonú ʻi he molumalu ʻo hotau ngaahi ʻapí. ʻI heʻetau fai iá, te tau ʻoange ai ʻa e faingamālie maʻongoʻonga taha ʻo e fiefiá ki he fānau fakalaumālie kuo fakafalala mai ke tau tokangaʻí. Ngāue ʻaki ʻa e Siasí ko ha meʻangāue angatonu ke fakamālohia ʻaki e ʻapí, ka mou ʻiloʻi ʻi heʻetau hoko ko ia ko e mātuʻá, ʻoku tau maʻu ʻa e tefitoʻi fatongia mo e faingamālie ke tataki kitautolu ʻe he ʻEikí ʻi hono ʻohake ʻa e fānau fakalaumālie kuó Ne fakafalala mai ke tau tokangaʻí.

ʻOku mātuʻaki mahuʻinga ʻa hono ʻakoʻi ʻo e moʻoní ʻi he ʻapí. ʻOku mahuʻinga ʻa e Siasí, ka ko e ʻapí ʻa e feituʻu ʻoku ʻoange ai ʻe he mātuʻá ʻa e mahino mo e fakahinohino ko ia ʻoku fie maʻú maʻá e fānaú. Ko e moʻoni ʻoku pehē ko e uiuiʻi mahuʻinga taha ʻi taimi mo itānití ko e uiuiʻi ko ia ʻo e tamaí mo e faʻeé. ʻE tukuange kitautolu mei he ngaahi fatongia kehe ʻoku tau maʻú, ka he ʻikai tukuange kitautolu mei heʻetau hoko ko ha tamai mo ha faʻeé.

ʻI hoʻo fifili—ʻo ʻikai ko e lau pē, ka ko e fifili pea fakalaulauloto—ki he folofolá, ʻe ʻoatu ai ʻe he mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e ngaahi moʻoni ki ho ʻatamaí mo ho lotó ko ha fakavaʻe pau ʻi he taimi feliliuaki ko ʻeni ʻoku tau moʻui aí. ʻI hoʻomou hoko ko e mātuʻá, teuteuʻi hoʻomou fānaú ki he ngaahi faingataʻa te nau fehangahangai mo iá. Akoʻi kiate kinautolu ʻa e moʻoní, fakalotolahiʻi kinautolu ke nau moʻui ʻaki ia pea te nau sai pē neongo pe ko e hā e lahi hono luluʻi ʻo e māmaní.

ʻI he Toetuʻu ko ʻení, fai ha tukupā ke hoko ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí ko e uho moʻui ʻo ho ʻapí. Fakapapauʻi ko e fili kotoa te ke faí, ʻo tatau ai pē pe ko e fakalaumālie pe fakatuʻasino, ʻe tataki ia ʻe he fakakaukau “Ko e hā nai ʻoku finangalo ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí ke u faí?” ʻI he hoko ʻa e Fakamoʻuí ko e uho ʻo ho ʻapí, ʻe fonu ia ʻi he nonga mo e melino. ʻOku ʻi ai ha laumālie ʻo e fiemālie ʻokú ne fakafonu e ʻapí pea ongoʻi ia ʻe he fānaú mo e kakai lalahí fakatouʻosi.

Ko e founga lelei taha ke fai ha liliu tuʻuloa ki he leleí ko e ʻai ke hoko ʻa Sīsū Kalaisi ko ho faʻifaʻitakiʻanga pea tataki ʻe Heʻene ngaahi akonakí ʻa hoʻo moʻuí.

Kapau naʻá ke talangataʻa ki Heʻene ngaahi fekaú pea ongoʻi taʻefeʻunga, ʻiloʻi ko e ʻuhinga ʻeni ne tukuhifo ai ʻe he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí ʻa ʻEne moʻuí. Te Ne lava ke fakaava ʻo taʻengata ʻa e faingamālie ke ikunaʻi e ngaahi fehālaaki peheé ʻo fakafou ʻi Heʻene Fakaleleí, ke tau fakatomalaʻi ʻa ʻetau ngaahi fili taʻe feʻungá pea ikunaʻi ʻa e ngaahi ola kovi ʻo ha moʻui ʻoku fehangahangai mo ʻEne ngaahi akonakí.

ʻOku ʻofa ʻa e Fakamoʻuí ʻiate kitautolu pea te Ne malava ke feau ʻetau fie maʻu takitaha ʻi heʻetau taau mo e ngaahi tāpuaki kotoa ʻokú Ne fie maʻu ke tau maʻu ʻi he māmaní ʻo fakafou heʻetau talangofuá. ʻOku ou ʻofa mo fakaʻapaʻapaʻi Ia. ʻI heʻeku hoko ko ʻEne tamaioʻeiki kuo fakamafaiʻí, ʻoku ou fakamoʻoniʻi ai ʻi he loto mālūʻia ʻaki ʻa e ivi kotoa ʻoku ou maʻú ʻokú Ne moʻui, ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí, ʻēmeni.