2009
Muʻomuʻa ʻa e Papitaisó
Sepitema 2009


Talafungani ʻo e Ongoongoleleí

Muʻomuʻa ʻa e Papitaisó

Fēfē ʻa e fānau ʻe laui miliona ʻa ʻetau Tamai Hēvaní, ʻo kapau te nau papitaiso, ʻe lava ke nau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki te nau iku hoko ai ko ha fāmili taʻengatá?

ʻĪmisi
Elder David B. Haight

ʻOku ʻi ai ha lēsoni fakalaumālie moʻoni … ʻi he tohi lēsoni efiafi fakafāmili ʻi ʻapí. Ko e kaveingá “ ʻOku Taʻengata ʻa e Fāmilí.” ʻOku fakahinohinoʻi ai ʻa e ngaahi fāmilí ke nau hili ha ngaahi meʻa kehekehe ʻi he funga tēpilé pea kau ai ha tohi fakamoʻoniʻi ʻo e malí, ha lekomeni temipale, tā ʻo ha temipale, mo ha tohi fakamoʻoniʻi ʻo e papitaisó. …

ʻOku ʻiloʻi ʻe he kāingalotu ʻo e Siasí ko e ngaahi meʻa kotoa ko ʻeni ʻoku hili he funga tēpilé, ʻoku nau kāinga kotoa pē mo e mali temipalé pea mo e malava ko ia ke aʻusia ha “fāmili taʻengatá.” … ʻOku ou fie fakamamafaʻi atu ha taha ʻo e ngaahi meʻa ko ia he funga tēpilé—ko e tohi fakamoʻoniʻi ʻo e papitaisó.

ʻOku fie maʻu ki he “fāmili taʻengatá” ke maʻu ʻe he ongo meʻa malí ha tohi fakamoʻoniʻi ʻo e papitaisó, moʻui taau ke hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasí ke maʻu haʻane lekomeni temipale pea maʻu mo ha tohi fakamoʻoni kuó na mali, kae lava ke na mali fakasilesitiale. Kae fēfē leva ʻa e fānau ʻe laui miliona ʻo ʻetau Tamai Hēvaní, ʻo kapau te nau papitaiso, ʻe lava nai ke nau maʻu e ngaahi tāpuaki te nau iku hoko ai ko ha fāmili taʻengatá?

ʻOku fakautuutu e ola lelei e ngāue ʻa ʻetau kau faifekau taimi kakató ʻi he ngaahi tapa kotoa pē ʻo e māmaní, ʻi heʻenau ʻomi e ngaahi laumālié ki he vai ʻo e papitaisó. Ka ʻe lava ke toe liunga lahi ange ʻenau lavameʻá ʻo kapau naʻe tokoni loto vēkeveke ange ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí. Hangē ko e konga lahi ʻo e kāingalotu ʻo e Siasí, kuo ʻosi tukulotoʻi pē ʻiate kinautolu ia ha ongoʻi momou ke vahevahe atu ʻa e ongoongoleleí ki honau kaungāmeʻá mo e kaungāʻapí. ʻOku laukau ʻaki ʻe hatau tokolahi ʻa ʻetau fakamatala ki he tupulaki ʻa e Siasí pe ola lelei e polokalama ngāue fakafaifekaú ʻi he funga ʻo e māmaní, ka kuo teʻeki ai ʻaupito ke tau fakafeohi ki hatau maheni pe kaungāʻapi. ʻI he taimi ʻoku fehuʻi ange ai ki he kau palesiteni fakamisiona toki ʻosi maí, “Ko e hā ha founga ne mei lava ke toe tokolahi ange ai e fakauluí ʻi ho misioná?” ʻoku mau faʻa fanongo ki he tali tatau pē: “Pehē ange mai naʻe lava ke tokoni e kāingalotú ki he kau faifekaú ʻaki hono teuteuʻi honau kaungāmeʻá mo e kaungāʻapí ke nau talitali e kau ʻeletaá.”

Kuo ngalo nai ʻiate kitautolu hotau tufakangá? Kuo ngalo nai ʻiate kitautolu e folofola ʻa e ʻEikí?

“Vakai, naʻá ku fekauʻi atu ʻa kimoutolú ke fakamoʻoni pea fakatokanga ki he kakaí, pea ʻoku taau mo e tangata kotoa pē kuo fai ki ai ʻa e fakatokangá ke ne fakatokanga ki hono kaungāʻapí foki. Ko ia, ʻoku tuku ʻa kinautolu taʻe ʻi ai ha ʻuhinga ke tuli tonuhia ai” (T&F 88:81–82). …

ʻOku akoʻi ʻetau [kau faifekaú] ke nau akoʻi ʻa e ongoongoleleí, ʻo akoʻi ia ʻi ha founga maau mo fakalaumālie, ʻa ia ʻoku tau fakatauange pē ʻe iku ki he papitaisó. ʻOku mahuʻinga ʻa e houa kotoa pē ki ha faifekau, pea kuo pau ke ola lelei ia. ʻOku mou ʻiloʻi koā ʻoku papitaiso ʻe he kau faifekaú ha toko taha ʻi he ʻapi kotoa pē ʻe 1,000 ʻoku nau malanga uiui ki aí? ʻE papitaiso ʻe he kau faifekau tatau pē ha kakai ʻe toko 600 mei he toko 1,000 kotoa pē ʻoku akoʻi ʻi he ngaahi ʻapi ʻo e kāingalotú—ʻa ia ʻoku liunga 600 e lahi ʻo e fakauluí, he taimi ʻoku kau mai ai e kāingalotú ʻi he loto fakapapaú.

ʻOku toe tokolahi ange ʻi homou ngaahi uōtí mo e koló, ʻa e kau tamaioʻeiki loto vēkeveke mo kei talavou ko ʻeni ʻa e ʻEikí, ʻo laka ange ia ha toe taimi ki muʻa. ʻOku ʻalu atu e kau faifekaú kuo toe akoʻi lelei ange kinautolu, mateuteu lelei mo nau maʻu ha ʻamanaki mo ha fakaʻānaua ʻoku māʻolunga angé. Ko e fāmili kotoa pē kuó ne tali ʻa e ongoongoleleí, ʻoku ʻi ai honau tufakanga ke vahevahe atu ia ki honau kaungāʻapí. ʻE lava ke tau takiakiʻi mai e tokanga ʻa e kakaí ki he ongoongoleleí ʻaki ʻetau fakahaaʻi fakanatula mo fakamātoato pē ʻetau ʻofa kiate kinautolú. …

ʻI ha puna vakapuna mai ʻe taha haku kaumeʻa, naʻá ne fetalanoaʻaki ai mo ha fefine. Naʻá ne fakahā ki he fefiné ʻo fekauʻaki mo ʻene ʻaʻahi ki ʻEnitasoni ʻi Kalolaina Sauté, ke ʻaʻahi ki ha taha naʻá ne tokoua ʻaki he naʻá ne fekumi ki ha fakamatala fekauʻaki mo ʻene ngaahi kuí. Naʻá ne fehuʻi ange ai ki he fefine ʻi hono tafaʻakí, “ ʻOkú ke fie ʻilo nai ki he ʻuhinga ʻoku ou mahuʻingaʻia ai ʻi heʻeku ngaahi kui kuo fuoloa fau ʻenau mālōloó?”

Naʻe tali ange ʻe he fefiné, “ ʻIo, te u fie fai ia.”

“Naʻá ku feinga ke maʻu e fakamatala fekauʻaki mo ʻeku ngaahi kuí, kae lava ke u fakahoko ha ngāue makehe maʻanautolu ʻi he temipalé. ʻOkú ke ʻiloʻi nai e feituʻu naʻe ʻi ai ʻa e Fakamoʻuí lolotonga e ʻaho ʻe tolu ʻo e ʻeʻepa ʻa Hono sinó ʻi he fonualotó, hili ʻa e Tutukí?”

“ ʻIkai. Ko e fē ʻa e feituʻú?”

Naʻe hoko atu hoku kaumeʻá, “Naʻe pehē ʻe he ʻAposetolo ko Pitá, naʻe malanga ʻa Kalaisi ki he ngaahi laumālie ʻi he fale fakapōpulá, ʻa ia ko kinautolu naʻe talangataʻa ʻi he kuonga ʻo Noá.” Peá ne hoko atu ʻo pehē ange, “Sai, ʻokú ke pehē nai ʻe fakamoleki ʻe he Fakamoʻui ʻo e māmaní ha ʻaho ʻe tolu he malanga ki ha faʻahinga kakai pehē, ʻo kapau naʻe ʻikai ke nau lava ʻo fai ha meʻa ki ai?”

Naʻe pehē ange ʻe he fefiné, “ ʻIkai, ʻoku ʻikai ke u fakakaukau pehē. Kuo teʻeki ai ke u fakakaukau ki he meʻa ko iá.”

Naʻe hoko atu leva hoku kaumeʻá ʻo fakamatalaʻi ange ʻa e papitaiso maʻá e kau pekiá pea mo e Toetuʻú. Naʻá ne lau ange ʻa e lea ʻa Paulá: “Kae ʻikai, pea ko e hā ʻe fai ʻe kinautolu kuo papitaiso ki he maté, ʻo kapau ʻe ʻikai ʻaupito toe tuʻu ʻa e maté? ko e hā ʻoku papitiso ai ʻa kinautolu ki he maté?” (1 Kolinitō 15:29).

“ ʻOkú ke manatuʻi nai hono fakaʻaongaʻi ʻo e kupuʻi lea ʻkae ʻoua ke fakamāvae kitaua ʻe he matéʻ ʻi he ʻaho naʻá ke mali aí? ʻOku fakangata pē hoʻomo aleapau malí he ʻaho ʻe mate ai ha taha ʻo kimoua.”

Naʻe tali ange ʻe he fefiné, “Mahalo pē ʻoku tonu ia, ka kuo teʻeki ai pē ke u fakakaukau pehē ki ai.”

Naʻe hoko atu hoku kaumeʻá, “Naʻe mate hoku uaifí ʻi he konga ki muʻa ʻo e māhina kuo ʻosí, ka kuó ne ʻosi hoko ko hoku uaifi taʻengata. Naʻe fai ʻema malí ʻe ha taha naʻá ne maʻu ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke fakamaʻu ʻi he langí ʻa e mali ko ia kuo fakahoko ʻi he māmaní. Te ma fakataha pē ʻo taʻengata; pea ʻikai ngata aí, te ma maʻu foki ʻema fānaú ʻo taʻengata.”

Kimuʻa pea tō e vaká, naʻe pehē ange ʻe hoku kaumeʻá ki he fefiné, “ ʻOkú ke ʻiloʻi e ʻuhinga naʻá ta fetaulaki aí? Ko hono ʻuhingá ke ke lava foki ʻo ʻilo ki he ongoongoleleí pea silaʻi koe ki ho husepānití, mo hoʻo fānaú pea mo hoʻo ngaahi kuí ʻo taʻengata—ke mou hoko ko ha fāmili taʻengata.”

Hili pē ʻa e meʻa ko ʻeni naʻe hokó, naʻá ne ʻoatu leva he meilí ha tatau ʻo e tohi ʻa ʻEletā Likuleni Lisiate, Ko Ha Ngāue Lahi mo Fakaofo, ki he fefiné ni mo hono fāmilí peá ne mono atu ha kaati ne hā ai hono hingoa (ʻo hoku kaumeʻá) ʻi loto. Ne iku ʻave ʻa e hingoa ʻo e fefiné ni ki he kau faifekau taimi kakato naʻe ngāue ʻi hono kolo ko Penisilivēniá. Hili e ʻuluaki fetuʻutaki ʻa e kau faifekaí mo e fefiné, naʻa nau tohi mai ʻo pehē, “Naʻe angalelei ʻaupito ʻa e fefine naʻa mau fetuʻutaki ki aí. Pehē ange mai naʻa mou mamata ki he malama hono fofongá ʻi heʻene feʻiloaki mo kimautolú. [Naʻe hanga ʻe he matāpule ʻi he vakapuná] ʻo tō ha tenga moʻui ʻaki ʻene fakamoʻoní mo ʻene fakapapauʻi ange te ne toe fakataha mo hono ngaahi ʻofaʻangá hili ʻa e moʻui ko ʻení. Ne mau ongoʻi nonga ʻi heʻemau hoko ko e kau faifekaú. Ne mau ongoʻi ʻe tokanga mai e ʻEikí ki heʻemau feingá koeʻuhí he naʻe mateuteu ʻa e fāmili ko ʻení.”

ʻOku ou fie lea atu kiate kimoutolu he taimí ni, ʻokú ke manatuʻi nai e ngaahi meʻa mahuʻinga ʻoku fie maʻu ki ha “fāmili taʻengatá”: ʻa e tohi fakamoʻoniʻi ʻo e papitaisó, lekomeni temipalé, mo e tohi fakamoʻoniʻi ʻo e malí? Ka kuo pau foki ke tomuʻa maʻu ʻe homou kaungāmeʻá mo e kaungāʻapí ha tohi fakamoʻoniʻi kuo nau papitaiso. …

Naʻe folofola ʻa e ʻEikí:

“He kuo pau ke fakatomala ʻa e kakai kotoa pē ʻo papitaiso. …

“Pea te u fakahoko ʻi homo nimá ha ngāue fakaofo ʻi he lotolotonga ʻo e fānau ʻa e tangatá, ki hono fakamahino ki he tokolahi ʻa ʻenau ngaahi angahalá, koeʻuhi ke nau aʻusia ʻa e fakatomalá, pea … haʻu ki he puleʻanga ʻo ʻeku Tamaí” (T&F 18:42, 44).

Kapau te ke fakakau mai ho fāmilí kotoa—ʻo mou lotua fakafāmili ke ola lelei; pea mou fili ha fāmili ke mou fakafeohi ki ai; fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa mo ha ʻaho ke lavaʻi ki ai; fakatukupaaʻi kimoutolu ke mou fai ʻa e meʻa kotoa pē ʻe fie maʻú; pea mou ʻaukai mo lotu, pea lotu mo ʻaukai—ʻoku ou palōmesi atu ʻe ongona homou leʻo ʻo e fakatokangá. Ko e ʻaho ʻeni kuo motuʻa ʻa e taʻú, kuo pito ʻa e tataʻoʻangá. ʻE faitāpuekina ʻe he ʻEikí hoʻomou ngaahi feingá. Te mou mamata tonu ki he hū homou kaungāmeʻá ki he vai ʻo e papitaisó.

Mahalo pē ʻe ngalo he niʻihi ko ia te mou liliu he ʻaho ní, ʻa e ngaahi meʻa naʻa mou leaʻakí, ka he ʻikai pē teitei ngalo ʻiate kinautolu ia ʻa e ongo naʻa nau maʻu koeʻuhí ko koé. ʻOku taʻengata ʻa e ngaahi fāmilí pea ko ʻeku fakamoʻoní ia kiate kimoutolu ʻi he loto fakatōkilalo moʻoni, pea ʻi he huafa ʻo hotau ʻEiki mo e Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí, ʻēmeni.

Mei ha lea ʻo e konifelenisi lahi ʻi ʻOkatopa 1976; ko e ngaahi fakaʻilonga lea, fakaʻilonga kalama mo e fakapalakafi pea mo e fakaʻilonga mataʻitohi lahí naʻe fakatatauʻi ia.

Tā valivali ʻe James L. Johnson

Naʻe ʻeke ange ʻe haku kaungāmeʻa ki ha taha ʻo e kau pāsesé, “ ʻOkú ke fie ʻilo nai ki he ʻuhinga ʻoku ou mahuʻingaʻia ai ʻi heʻeku ngaahi kui kuo fuoloa fau ʻenau mālōloó?”

ʻE ongona homou leʻo ʻo e fakatokangá. ʻE faitāpuekina ʻe he ʻEikí hoʻomou ngaahi feingá. Te mou mamata tonu ki he hū homou kaungāmeʻá ki he vai ʻo e papitaisó.