2008
Tala ‘e he Fiká ‘a e Tupulakí
Sune 2008


Tala ‘e he Fiká ‘a e Tupulakí

Ko e fuofua taimi ʻeni ke laka hake ai he toko 13 milioná e mēmipasipi ʻo e Siasí ʻo fakatatau mo e fika kuo tuku mai ʻi he konifelenisi lahi ʻo ʻEpeleli 2008. ʻOku hā mei he ngaahi fiká ni e tupu mālohi ʻa e Siasí he funga ʻo e māmaní. Fakatatau mo e ngaahi fika kuo maʻú, ʻoku fakafuofua ʻoku tupu ʻa e Siasí ʻaki ha kakai ʻe meimei toko taha miliona he taʻu ʻe tolu kotoa pē ʻi he funga ʻo e māmaní.

ʻOku kehekehe pē ʻa e tupulaki he ngaahi feituʻu kehe ʻo e māmaní pea fakatatau mo e sitetisitika kuo tuku mai ʻe he Siasí, ʻoku lahi taha e tupú he ngaahi feituʻu hangē ko ʻAfiliká, ko e tupu fakataʻu ʻi Naisīliá ʻoku ʻi he peseti ʻe 8.1. ʻI he vahaʻa ʻo e 2000 ki he 2006, kuo tupu ai e tokolahi ʻo e mēmipasipi ʻi Naisīliá mei he toko 30,000 ʻo aʻu ki he meimei toko 79,500.

ʻOku faʻu ʻe he Siasí he lekooti mēmipasipí he taimi ʻoku papitaiso ai ha taha pea hilifakinima ki he Siasí. Hangē ko ʻení, ʻi he 2006 naʻe laka hake ai he kau papi ului ʻe toko 272,800. ʻOku faʻu foki ʻe he Siasí he lekooti mēmipasipi maʻá e fānaú, ʻo ka loto ki ai ʻa e mātuʻá. Ka neongo ia, ʻoku ʻikai lau ʻa e fānaú ia ko ha mēmipa ʻo kapau ʻe hoko honau taʻu 9 ʻoku teʻeki ke papitaiso mo hilifakinima kinautolu. Ko e tupu fakakātoa ki he “fānau ʻo e lekōtí” ʻi he 2006, naʻe laka hake he toko 94,000.

Naʻe fakamatalaʻi mai ʻe Keleni Pakinā, ko ha fai sitetisitika ʻa e Siasí pea ko ha mēmipa ia ʻo e Kautaha Sitetisitika ʻo e Ngaahi Tui Fakalotu ʻo ʻAmeliká, ʻoku “fokotuʻutuʻu mo fakataumuʻa ʻa hono lau ʻo e mēmipá ke fakakau mai kinautolu.” Naʻá ne pehē ʻoku mahuʻinga ke manatuʻi e mēmipa kotoa pē, neongo pe ko e hā ʻa e tuʻunga mālohi ʻoku nau ʻi aí. ʻOku kehe ʻa e founga ia ko ʻení mei he founga ʻoku lau ʻaki ʻe he ngaahi tui fakalotu kehé ʻa honau kau mēmipá. ʻOku tala foki ʻe he Yearbook of American & Canadian Churches, ʻa ia ʻoku ʻiloa ai ʻa e Siasí ko e tui fakalotu fika fā lahi taha ia ʻi he ʻIunaiteti Siteití, ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha founga tukupau pe angamaheni ia ʻe fakaʻaongaʻi ʻe he ngaahi tui fakalotú. ʻOku hā ʻi he tohi fakataʻu ko ʻeni, “ ʻoku ʻikai ha founga tukupau ia ki hono tānaki ʻo e fakamatalá ʻi he ngaahi faʻunga fakalotu kehekehe ʻoku ha he tohi fakataʻú ni. ʻIkai ngata aí, ko hono fakaʻuhingaʻi ko ia ʻo e foʻi lea ko e mēmipasipí mo e ngaahi kupuʻi lea fekauʻaki mo iá, ʻoku kehekehe ʻaupito ia mei he siasi ki he siasi.”

Ko hono moʻoní, ko e savea ko ia naʻe fai ʻe Dale E. Jones mo ha niʻihi kehe ʻi he Religious Congregations & Memberships in the United States 2000, naʻe aofangatuku ia ʻo pehē ko e “founga palopalemaʻia taha ʻo e saveá, ko hono fakaʻuhingaʻi ko ia ʻo e foʻi lea ko e mēmipasipí…. Koeʻuhí ʻoku ʻikai ha fakaʻuhinga fakalūkufua ia ʻo e foʻi lea ko e mēmipasipí, naʻe pau ai ke tuku pē ki he ngaahi tui fakalotú ʻa hono lau ʻo honau kāingalotú.”

Ko ha fakaʻilonga lelei ʻo e tupulaki ʻa e Siasí, ko hono polokalama langá. ʻOku lolotonga ʻi ai ha ngaahi falelotu ʻe 8,254 ʻi tuʻa ʻIunaiteti Siteití, ʻa ia ʻoku hā ai ha tupu peseti ʻe 10 he taʻu ʻe nima kuohilí. ʻOku fakamoʻoniʻi foki e tupu ko ʻení ʻi he ʻIunaiteti Siteití, ʻa ia ʻoku ʻi ai he taimí ni ha falelotu ʻe 6,361 ko ha tupu peseti ia ʻe 9.6 ki he vahaʻa taimi tatau pē. ʻOku lotu foki ki he ngaahi falelotu ko ʻení ha ngaahi haʻofanga lotu kehekehe.