2008
Ngaahi Fakakaukau ke Fakalahi Atu ki he Taimi Fe‘inasi‘akí, Sune 2008
Sune 2008


Ngaahi Fakakaukau ke Fakalahi Atu ki he Taimi Fe‘inasi‘akí, Sune 2008

Ko e ngaahi fakakaukau ko ʻení ko ha fakalahi atu pē ki he Taimi Feʻinasiʻaki ʻoku paaki ʻi he Liahona ʻo Sune 2008, ʻa ia ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau taki ʻo e Palaimelí. Ke maʻu atu e lēsoní, fakahinohinó mo e ʻekitivitī ʻoku fekauʻaki mo e ngaahi fakakaukaú ni, vakai ki he “Te u Teuteu Lolotonga ʻEku Kei Siʻí” ʻi he peesi F4 mo e F5 ʻi he konga maʻá e fānaú he makasini ko ʻení.

  1. Fakaʻaliʻali ha ngaahi tohi hisitōlia fakafāmili, hangē ko ha tohinoa, tohi tā, tohi manatu mo e alā meʻa pehē. Mou aleaʻi ʻa hono mahuʻinga ke tauhi e ngaahi lekooti ʻo hotau fāmilí. Tokoni ke kumi ʻe he fānaú ʻa e T&F 138:47–48, pea mou lau fakataha ia. Mou aleaʻi ʻa hono mahuʻinga ke fai e ngāue fakatemipalé ke lava ʻo silaʻi ʻa e ngaahi fāmilí ke nau fakataha ʻo taʻengatá.

    Fakamatalaʻi nounou ʻa e founga hono kumi mo teuteuʻi ʻo e ngaahi hingoa ʻo e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke fai ki ai ha ngāue fakatemipalé. Vahevahe ange ha fanga kiʻi talanoa fakatāutaha lelei ʻo kau ki hono fakahū ha hingoa ke fai ki ai ha ngāue fakatemipalé pea mou hivaʻi ha foʻi hiva pe himi ʻo fekauʻaki mo e fāmilí.

    ʻOmi ha laʻi mape tohi hohoko pea mo ha lekooti kulupu fakafāmili maʻá e tamasiʻi takitaha pea ʻoange ha taimi ke nau fakafonu ai e konga ʻoku nau ʻiloʻí. Fakaʻaliʻali ange ha tohi fakahinohino Tui ki he ʻOtuá pea fakamanatu ki he fānaú ko hono fakafonu ko ia e ngaahi lekooti ko ʻení, ko ha taha ia ʻo e ngaahi ʻekitivitī ʻi he tohi fakahinohinó. Poupouʻi kinautolu ke nau fakakakato ʻa e ʻekitivitī ko ʻení mo honau ngaahi fāmilí. Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau toe foki mai ki he Palaimelí mo e ngaahi foomu ko ʻeni kuo fakafonú pea ke nau vahevahe mai ha meʻa kuo nau ako ʻo kau ki honau ngaahi fāmilí. Fai hoʻo fakamoʻoní ki hono mahuʻinga ʻo e ngāue hisitōlia fakafāmilí pea mo e ngaahi tāpuaki ʻo e temipalé, ʻa ia ʻe lava ke silaʻi fakataha ai e ngaahi fāmilí.

    Ki he longaʻi fānau iiki angé: Haʻu mo ha fanga kiʻi teuteu faingofua pē pea fakatui ia he fānaú ke nau fakafofongaʻi ʻa e ngaahi mātuʻá, ngaahi kuí pea mo e ngaahi kui uá ke tokoni ke nau sioloto atu ki he kau mēmipa ʻo honau fāmilí ʻi he laʻimape tohi-hohokó.

  2. Kole ki he fānaú ke nau fakafanongo ki ha foʻi lea ʻe taha ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e temipalé. Mou hivaʻi ʻa e kupuʻi lea, “He ko e temipalé ko ha feituʻu māʻoniʻoni ia,” mei he foʻi hiva “ʻOku ou Fie Sio he Tempalé” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 99). Fakaʻaliʻali ange ha ngaahi fakatātā ʻo ha ngaahi temipale kehekehe, pea kole ki he fānaú ke nau fakamatalaʻi atu e faʻahinga tōʻonga moʻui ʻoku taau ke fai ʻi ha feituʻu māʻoniʻoni pehē.

    Fakaafeʻi ha mēmipa ʻo e kau pīsopelikí pe palesiteni fakakoló ke nau lea ʻo kau ki he ʻinitaviu lekomeni temipalé. (ʻE lava ke kau he meʻa ʻe fai ki ai ha leá ʻa e: vala totonu ke tui ki he ʻinitaviú, ngaahi fehuʻi ʻe faí pea mo e tokotaha ʻoku fakafofongaʻi ʻe he kau taki lakanga fakataulaʻeikí lolotonga ʻa e ʻinitaviú.) Ka hili ʻene leá, pea mou aleaʻi ʻa e founga ʻoku hoko ai ʻa e loto ʻapasiá, teunga tāú mo e lea ʻofá ko ha konga ʻo e moʻui taau ke hū ʻi he temipalé. Mou hivaʻi ʻa e “ʻOku ou Fie Sio he Temipalé,” pea fai hoʻo fakamoʻoni ki he ngaahi tāpuaki ʻo e ʻalu ki he temipalé.

  3. Hivá: “ʻOku ou Fie Sio he Temipale.” Fakafeʻiloaki e foʻi hivá ʻaki haʻo fehuʻi ange, “Ko e hā e meʻa ʻokú ke fie sio aí?” Tuku ke fai mai e ngaahi talí pea kole ange ki he fānaú ke nau fakafanongo ke nau ʻiloʻi ha meʻa ʻoku nau fie sio ai. Mou hivaʻi ʻa e kupuʻi lea, “ ʻOku ou fie sio he temipalé.” Fakaafeʻi ha taha ʻo e fānaú ke ne pukepuke hake ha fakatātā ʻo e temipalé pea mou hivaʻi fakataha ʻa e ʻuluaki kupuʻi leá. Kole ki he fānaú ke nau fakafanongo ke ʻiloʻi e taimi te nau ō ai ki he temipalé. Mou hivaʻi ʻa e kupuʻi lea “ʻOku ou fie sio he temipalé ha ʻahó.” Hili hono mateʻi atu ʻe he fānaú e talí, pea mou hivaʻi fakataha e ongo kupuʻi lea ko ʻení.

    Kole ki he fānaú ke nau fakafanongo ke ʻiloʻi ha meʻa ʻe tolu te nau fai ʻi heʻenau ʻalu ki he temipalé. Mou hivaʻi ʻa e kupuʻi lea “ke maʻu ʻa e Laumālié, mo ako mo lotú.” Mou hivaʻi fakataha e kupuʻi lea ko iá. Kole ange ke nau fakafanongo ke ʻiloʻi ha meʻa ʻe tolu ʻokú ne fakamatalaʻi mai ʻa e temipalé ʻi hoʻo hivaʻi ʻa e “Fale ʻo e ʻOtua, ʻofa pea fakaʻofoʻofa.” Mou hivaʻi fakataha ia. Fakaafeʻi ha taha ʻo e fānaú ke ne lau ʻa e T&F 88:119, pea fakamatalaʻi ange ʻoku fakamatalaʻi ʻe he vēsí ni ha temipale. ʻAi ke nau fakafanongo pea hiki hake honau nimá he taimi te nau fanongo ai ki he kupuʻi lea “fale ʻo e ʻOtuá.”

    Hivaʻi ʻa e kupuʻi lea fakaʻosi ʻo e hivá, pea ʻai ʻa e fānaú ke nau toe hivaʻi fakafoki atu ia kiate koe. Mou hivaʻi fakataha ʻa e veesi ʻuluakí. Fai hoʻo fakamoʻoní ki hono mahuʻinga ʻo e teuteu ke ʻalu ki he temipalé ʻi hono moʻuiʻaki e ngaahi tuʻunga moʻui ʻo e ongoongoleleí.

    Hokohoko atu e ngaahi fehuʻí pea kole ki he fānaú ke nau fakafanongo ki he ngaahi talí ʻi hoʻo hivaʻi ʻa e veesi hono uá ki he fānaú. Fakatōmamafaʻi ange ʻa e foʻi lea ko e fuakava, pea fakamatalaʻi hono ʻuhingá ʻo fakaʻaongaʻi ha lea mahinongofua, pea mou aleaʻi ʻa e fuakava ne fai he papitaisó. Tokoni ke mahino ki he fānaú ʻoku hoko ʻa hono fai mo tauhi ʻa e ngaahi fuakava toputapú ko ha konga ʻo e lotu he temipalé.

    ʻOku ako e fānaú ke hivaʻi ha foʻi hiva ʻi heʻenau toutou fanongo ki hono hivaʻi tuʻo lahi iá. Feinga ke fakahoko e ngaahi fokotuʻu ko ʻení ʻi hoʻomou fakamanatu e foʻi hiva ko ʻení: (1) Tānaki atu ki ai hano fakatātaaʻi faingofua pē ia. Hangē ko ʻení: “sió”—ala ki he matá; “fanongó”—ala ki he telingá; “lotú”—peluki mai ho ongo nimá. (2) ʻAi e fānaú ke nau tuhu pē kiate kinautolu he taimi kotoa pē ʻoku hivaʻi ai ʻa e “te u” pe “ʻoku ou.” (3) Vaeua ʻa e lokí pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fehivaʻaki, ʻo taufetongi hono hivaʻi e ngaahi kupuʻi lea ʻo e hivá.