Teniua Rongorongo nakoia Kairake aika Ikawai
Raou aika kairake aika ikawai, kam maiu n te tai ae korakora iai te berita. E tua man reke n rongorongon te aonaaba aron mwaitin taai ibukin te rinerine ao te tokanikai.
Iai teniua au rongorongo ibukimi ngkai kam waakina kawaimi n te aonaaba: kakaonimaki n riki bwa kaain Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukia Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira, katauraoi ngkai ibukin taai aika na roko, ao kukurei ni butimwaai mwiokoam n te mare.
Kakaonimaki n te Ekaretia
Ngkai ko karekea te reirei ae tamaroa, waakina te mwakuri, ao kakaantaninga te mare, ko riai n taai nako n ururing mwakuri ni kakukurei n te Ekaretia.
Ngkami kairake aika kam kakai mwaing. Kam kai bibiti ami tabo ao nambwan ami tareboon. Ngaira taan kairiiri n te Ekaretia, ti nanokaawaki ngkana e bua ara reitaki ma ngkami. Ngkana e riki aei, ti aki kona n reitaki ma ngkoe ni kaoko bwa ko na butimwaea nakoam n te Ekaretia ao ni karekei kakabwaia ni kabane ni kaainakin te Ekaretia.
Teuana tabeaiangara ae korakora bwa a mwaiti ara kairake aika ikawai aika tuai ni kaaina te iunite are iai aia bitiobi iai ao aia bitiobi e kinaia bwa antai ngaia. Kaain te Ekaretia ni kabane a riai n ataaki iroun ao ni mwioko iroun te bitiobi ke te beretitenti n te mwaanga. Te itoman aei e na karekea am tai ni karaoi otenanti n te nakoanibonga, ni intawiu, ni karekea te kariaiakaki n rin n te tembora ngkana e riai, ma ni karekei nakoa n te Ekaretia.
E riai ni mataata te itoman iroun te aomata are iai irouna kiing n te nakoanibonga. Ngkana uoman am bitiobi, ao bon akea am bitiobi. Ngkana akea am rekooti ibukin kaainakin te Ekaretia n te uoote are ko iriiria ao ko aki kona ni butimwaea te nakoa, ko na waekoa ni kunea bwa ko na aki ataaki irouia am taan kairiiri (n te Ekaretia).
Te nakoa n te Ekaretia bon teuana te kakabwaia ae moan te tamaroa ae ko na kukurei iai n rorom aei. E mwaiti te bwai ae ko kona n anga nakon te uoote ke te mwaange are ko maeka iai. Am tarena ao am konabwai a kainnanoaki n te Ekaretia ae tabe n rikirake. Ngkana ngkoe te mitinare ae bane ana tai, ko kona ni kairiia kaain te Ekaretia ake tabeman ma ingaingan nanom ao am koaua. Te nakoa e kakaawaki naba ngkana ko tuai ni mitinare.
Ngkana ko tuai n riki bwa kaain te uoote ke te mwaanga ao ko aki ataaki iroun am bitiobi ke te beretitenti n te mwaanga, ko kona ni butimwaea oin au kakaewenako ni kaeta aio n te tai ae waekoa? Ko na mwioko irouia am taan kairiiri n te nakoanibonga. Aine, kinaia kaain te Bootaki n Aine n am aono. Kam na ibuobuoki ibukin babairean te Bootaki n Aine. Ataenimwaane, kam riai n tau ni karaoi mwioko aika rikirake ao ni karaoi berita aika tabu aika kanoan te rikirake man te Nakoanibonga ae te Aaron nakon te Nakoanibonga ae te Merekitereka. Ko na kaaina aia kooram unimwaane n am tabo, ao ko na kakaonimaki ni iriiria.
Ngkana ko a tia ni kaaina te uoote ke te mwaanga, I kakaewenakoko bwa ko na iangoia raraom ke aomata are ko irekereke ma ngaia n te euangkerio ake aki ataaki irouia aia tia kairiiri n te nakoanibonga. Kaungaia raraom akanne bwa a na manga kaaina te euangkerio ao n riki bwa kaain te Ekaretia aika iriiri waaki.
Katauraoi Ngkai Ibukin Taai Aika na Roko
Te kauoua n rongorongo ae I uotia nakoimi bon karaoan babaire aika wanawana ibukin am katauraoi ibukin taai aika na roko.
I a tia ni irekereke ma nga rooro n ataei n reirei aika rietata. I kona n taekinna ma te koaua bwa te bwai are ko baireia bwa ko na karaoia ma reireim, am mwakuri, am katauraoi ibukin te mare, ao waaki ni kakukurei n te Ekaretia ni maium ngkai e na katea te banna ibukim n taai aika na roko.
Ngkana ko karimoai ana bwai te Atua, ko na karaoi babaire aika raoiroi. E bon rangi ni bebeete karaoan te babaire ae e tara n tikiraoi n te tai arei ma, ngkana a ikotaki ma koaua riki tabeua, a na kairiko nako man abanuean te Atua. Akea riki te bwai ae kakaawaki ngkana ko aki tau n te bong aei n oki ni maeka ma Tamara are i Karawa ao Natina, Iesu Kristo.
Inanon booki aika tabu ti kunei rongorongo tabeua aika a kona ni buokiko. E taku Iesu Kristo, “Ma kam na ukoukoura moa uean te Atua ma ana raoiroi; ao a na bane n raonaki baikai nakoim” (Mataio 6:33).
N te tai teuana E taku, “Ane karekea maiuna ao e boni kabua: ao ane kabua maiuna i bukiu ao e na bon karekea” (Mataio 10:39). Ko ataia ae kabuaan maium ni beku ibukiia tabeman e na kariaia bwa ko na kunea bwa antai ngkoe ni koaua ae natin te Atua? Kaaitarana—tabekinam n tii ngkoe ao te aki beku ibukin te Atua ao tabeman—n tokina e na bua maium n te maiu are akea tokina.
Ngkai ko katauraoi ibukin taai aika na roko, am mwakuri ni ibuobuoki ao irekerekem ma bwaai aika otabwaninia te Ekaretia a bon rangi ni kakaawaki.
Karekea Reireim ae Raoroi
Ti kaungako bwa ko na karekea reireim ae raoiroi ao ni karekei rabakau aika kainnanoaki ibukin kakoroan karekan am mwakuri, karikirakea am utu, ao n riki bwa kaain te bootanaomata ae te tia ibuobuoki.
Reirei ao kataneiai ibukin te mwakuri a kona ni bobuaka. Reireiniko aron kawakinan te mwane ao kabongana ma te wanawana te mwane are a kona n reke iroum. E na buokiko ni kauarerekea am tarau are ko na n reken ngkana e bane am reirei.
Ngkana ko karekea am reirei n am tai ni mare, ngke ma buum kam na kamanena rabakaumi ni karaoi babaire aika raoiroi n am tai n anga nano ibukin tararuan am utu. Ko riai n taraia raoi bwa kainnanon am utu, am mwakuri, ao am reirei a na aki karika te kangaanga.
Ngkana ko tuai ni iein ke ko iein, ngkami aika kam mwakuri kam riai ni karikirakea aron waakinan mwakuri aika raoiroi. Ko na uaana; karikirakea rabakum n am mwakuri. Kakaonimaki nakon am tia kamwakuri. Ukoukori aanga ibukin te karikirake ao mwioki riki tabeua. Kabwaka am kabwianibwai ao karea. Kaikoa teutana man boom, ao karikirakea te anua n aki bakatae ao n toronibwai.
Ataa Raoi Kakaawakin te Mwane
Teuana kataakim ae korakora n te tai aio ni maium bon ataakin aron karaoan taian babaire ibukin kabonganakin te mwane.
E reirei ngkoa Beretitenti Brigham Young ni kangai: “Ngkana ko kan kaubwai, kaikoa are e reke iroum. Te aomata ae nanobaba e kona ni karekea te mwane; ma bon ti te aomata ae wanawana ae kaikoa ao e kamanena ibukin karikirakean arona.”1
A mwaiti bwaai aika kona n reke n ara botanaomata aika kariirira ao a kakaongora. A karekea te kukurei ao te aoriori. A kamimia te nano, ao a tara ni kainnanoaki.
Ma e taku te Tia Kamaiu:
“Tai kaikoi ami bwai i aon te aba, ike e kangi bwaai iai te koa ma te rara, ao a ururui ma n irae taan ira:
“Ma kam na kaiko ami bwai nako karawa, ike e aki kangi bwai iai te koa ma te rara, ao aki kona ni urui ma n iraei taan ira:
“bwa ike a mena iai ami bwai, ao a mena naba iai nanomi” (Mataio 6:19–21).
Karaurau ao tai katobibiiko ma bwain te rabwata, bwaai aika kakukurei aika bwain te aonaaba aika aki kainnanoaki ni maium n te tai aei. Tai iangoia bwa ko riai ni waekoa ni karekei ibukim bwaai ake iai irouia am karo ngke ko kitana mweengaia. Angiin te tai kaaro a karekei bwaai aika riai ibukin te mweenga inanon taai aikai irabwi te ririki, ao e bon aki riai bwa ti na karekei n te tai aei ngkai ko a tibwa waakina mweengan am utu ae boou.
I kona ni kakoaua bwa tabeua ara ururing aika ti kukurei iai buu ao ngai a bon reke ngke e tabe n rikirake ara utu n te mweenga ae uarereke ngke I tabe ni kabanea au reirei i aon tuua. Bon ti tabeua ara bwai aika tamaroa. Ma ti aki ataia ae ti kainnano ibukina bwa ti uaia ni ikotaki ao ni karekei kakabwaia man te euangkerio. Kakabwaia aikai a taonanako akean ara bwai.
Kukurei ni Butimwaai Mwiokoam n te Mare
Te kateniua n rongorongo ae I kan marooroakina ma ngkami—ao e irekereke ma rongorongo ake uoua ake mai imwaaina—bon te kukurei ni butimwaai mwiokoam n te mare.
Bon iai te tabeaianga ae korakora ae teimatoa irouia Taari n te Ekaretia bwa ara kairake aika tuai iein a ataa ana reirei te Ekaretia i aon te mare. E bon mataata ana reirei te Ekaretia ni kaineti ma te utu ae akea tokina. Kariaia bwa N na taekina te rongorongo man Doctrine and Covenants:
Ngkana e mare te mwaane ma te aine n te aonaaba, ao e aki mareaki ma neienne iroun te Uea ke n Ana taeka, ao e berita ma ngaia inanon tikuna n te aonaaba, ao neienne e berita ma teuanne, aki kabaeaki n aia berita ao aia mare ngkana a mate ao a kitana te aonaaba. Ngaia are akea te tua ae a kabaeaki iai ngkana a kitana te aonaaba.
Ngaia are, ngkana a kitana te aonaaba aki mareaki ao aki kabaeaki n te mare; ma a rineaki bwa anera i karawa. Anera aikai a mwakuri bwa tooro, ni mwakuri ibukia naake a tau ibukin te mimitong ae korakora riki, ae te mimitong ae rianako ae akea tokina (tara D&C 132:15–16).
N aron taekinana, ae bebeete, te mare ibukin te tai ae akea tokina e bon kakaawaki ibukin te karietataaki.
Kakaewenako Aika Kona ni Kawaeremwea te Mare
Ma te koroboki ae tabu aei ae tiku n au iango, N na taekin tabeua bwaai aika kona ni kawaeremwea te mare.
-
Irouia tabeman, e tara ni uarereke te kaunganano nakoia mitinare aika bane aia tai bwa a na mare. Ngkana aio otam, bon te katautau ae kewe. Mitinare aika bane aia tai a riai ni kaungaaki ni kabane ngkana a okiri mweengaia bwa a na teimatoa ni kakaonimaki n te Ekaretia, ni karekea aia reirei, ni karekea te rabakau ni mwakuri, ao ni waaki nako ni kakaea toaia ibukin te maiu ae akea tokina.
-
Tabeman ataeinimwaane a namakina ae aki kona ni kaitarai aia kaantaninga ataeinaine tabeman. Te mwakoro n taeka ae “te kairoro ae rianako ibukin kateimatoan te katei ni maiu” n angiin te tai e kabonganaaki ni kabwarabwaraia naake a kainnanoa ae mwaiti riki nakon are e kona ni karekea are temanna. Te itoman ae nakoraoi e kona ni katoka te aki rau n nano anne.
-
Katuruturuan te reirei ke te mwakuri e kona ni kauarereke kakaawakin te mare. Te mare, te reirei, ao te mwakuri a kona ni uaia n airi. Te mwakuri n akea te utu, ngkana e kona n reke te mare, bon te kabuanibwai.
-
Tai kariaia maium bwa e na ti riki bwa te bwai ae kakukurei ke ti tabeakinakira i bon iroura. Te maiu e kakaawaki riki nakon te tabo ni kakakibotu. Tai reketaati ibukin karekean am bwai. Butimwaea te mwioko.
-
Te taratara ae aki raoiroi ibukin te mare aika reke man ribooti ni kaongora ke bwaai aika ko rinanona n te utu ke irouia raoraom a kona n tuka temanna man te mare. A taku Tabeman, “E aera ngkai ko na mare ngkai e a rawata te buraure?” Ti aki nanona bwa e aki kona ni kukurei ao n nakoraoi am mare ngkai iai te buraure. Tai kariaia aia mwakuri tabeman bwe e na karaoi am babaire. Baireia bwa am mare e na aki uruaki.
-
Tabeman a taona aia mare ibukin te mwane. Taonan te mare ni karokoa e a tau te mwane ibukin kateimatoan te maiu ni kaubwai e bon aki raoiroi. Angiin te maiu ni ikotaki—ni kekeiaki, ni karaoi bitaki, ao n reiakina aron kaitarakin katakira n te maiu aei—a bon bua ngkana e riki anne.
Tabeaianga aikai ao a mwaiti riki a kona ni kawaeremwea te mare. Tiaki au kaantaninga bwa N na katoai ni kaekai kakaitara aikai ni karaui oin nanomi. I ti katanoata ana reirei te Ekaretia ni irekereke ma te mare, ao I kaungako bwa e na tau am onimaki ni waaki rake n te babaire ae kakaawaki aei ibukin maiu.
Te Maaku
Ngkana I rinea teuana te taeka ae na kabwarabwara raoi bukin kawaeremwean te mare, bon te maaku—maakan taai aika a na roko, maakan te aki nako raoi, ao a mwaiti riki. Tiaki te bwai ae ti aki tataneiai te maaku. E kona n toki te maaku n te katauraoi ao te onimaki.
Ngke a maaka ae na inako aia kaibuke n te angibuaka Abotoro n taai ake rimoa, Kristo “E uti, ao E boa te ang, ao E taku nakon te nama, Raoi, bwaaka. Ao e bwaka te ang, ao e bati te ariki.
“Ao E taku nako ia, Kama era ngkai kam maaku? E aera ngkai akea te onimaki i roumi?” (Mareko 4:39–40).
Te Abotoro are Bauro e reirei, “Bwa E aki anganira te Atua te nano ae mamaku; ma E anganira te nano ae korakora, ae tatangira te aba, ae kawanawana te aba” (2 Timoteo 1:7).
I kona n taekinna ma te koaua bwa n au roro, ngkana e roko te tai ni mare ma te aomata ae eti, katakin temanna ibukin reitan ana reirei e aki moanibwai nakon te babaire are kakaawaki bwa e na mare ma te aomata ae eti. Angiia kairake aika ikawai a tia ni karaoi aia babaire ao a waaki nako ma maiuia, e ngae ngke aki bane n reke bwaai are a kona n reke n te aro teuana. Ma kam a waaki nako ni ira te baire are akea tokina ao iaan te katooto mai iroun te Atua are e angania kaain te Ekaretia aei.
Te Utu
N te tai ae aki maan n nako, Titita Tingey ao ngai, ngkai ai 4 natira ao 21 tibura, ti karaoa “te tai ae a na tiku ni matu tibura aine iroura” Niman tibura aine, 6 nakon 14 aia ririki, a roko nakon mweengara. Ni ikotaki ma ae boni ngaia aitaria, ao a bon rangi ni iraorao.
Ti kana te amwarake ae kangkang ae katauraoia Titita Tingey. Imwiina ao tiibura aika ataeinaine a karaoi bwaai ma baia, ae katauraoaki naba iroun Titita Tingey. Imwiina ti takakaro n takakaro ake mamaten nanoia, ao ti a manga kamataku n te kaoti tarena ibukin Tibura te unimwaane ao te unaine. N tain waakin te kaoti tarena, a mwaiti kunan te Moanrinan ae a mamate nanoia iai ae anenei ao a kangaraoaki ibukiia tiibu, ni ikotaki ma ae kaotaki ikai:
I kukurei ngkana e okira te mweenga [Tibu te mwaane],
I rangi ni kukurei;
I uboi baiu ao I takarua ni kimwareirei,
Ao I tekateka i matana,
I katokai baiu n rabwata roroana,
I koona n rabwatia ni kangai,
I boboa tabana, ao tera ae I anganna?
Te kiiti ae bubura.2
Niman tibu aine a tekateka I matau ngke anenea te kuna aei, a rabwata roroau ni baia, a boboa tabau ao anganai kiiti aika bubura.
Aio bon oin te kaantaninga ni maiura. Aio bon te utu. Aio bon te euangkerio. Aio e kauarerekea kakaawakin ara bwai ni kabane ao bwaai aika kaboaki n te mwane.
Ti ngkana ko ataia bwa tera kanoan taai aika na roko ni irekereke ma te utu, e na bon kangaanga iroum karaon babaire aika wanawana are ko na rootaki iai n taai aika a na roko. Te utu bon ngaia bwaai ni kabane. E kauarerekea kakaawakin reitaki ao babaire ake tabeua.
A na Aki Bane ni Mare
Ngkai, I ataia bwa naake a kan mare a na aki bane ni mare n te maiu aei. Iai Ana baire te Uea ibukin anne.
Te karaki ae tamaroa ibukin Ruta n te O Tetemanti bon karakinan te aine ae mate buuna ao e rineia bwa e na aki ti uaiakini oin ana kouru. Ruta bon akea buuna, ma e tiku ni kakaonimaki nakon te utu ao te Atua.
Ngke tinan buuna, ae Naomi, e kaunga bwa e na waaki nako ma maiuna, Ruta e taekina te rongorongo ae korakora ae uotarake te onimaki: “Ko na tai butiai bwa N na kitaniko, ma n rikaki man irakim n ri mwiim: bwa ike ko nako iai, ao I a nako iai; ao ike ko wene iai, ao I a wene iai: am koraki au koraki, ao Atuam Atuau” (Ruta 1:16).
N aron are ko uringa, rimwi inanon maiun Ruta e kaitibo ma Boati, ao a mareaki ao a riki bwa ana bakatibu Iesu Kristo. Kakabwaia ni kabane are bon te berita nakoia taan iriira te Uea e bwaini neiei.
Te utu bon boton te euangkerio. Rinanon te utu ao ti rikirake nakon are akea tokina. A materaoi kekeiaki ni kabane ibukin te mare ao te utu ae akea tokina.
Taiaoka ni iangoi raoi iango aika I a tia n tibwauai ma ngkami. Tataro ibukiia. Ko na ataia bwa Tamam are i Karawa e na kakabwaiako ao E na buokiko n onea mwiin te maaku ma te onimaki ngkana ko WeteiaWeteia.
I kaota au koaua ao au kakoaua ma te nanorinano bwa ngkana ko kakaonimaki n te Ekaretia, ko katauraoi raoi ibukin taai aika na roko, ao ko kabaeaki ma buum n te tai aei ao n aki toki e kona ni buokiko ni kunea te kimwareirei are bon te berita n ana euangkerio Iesu Kristo.
Man ana marooro n te tairiki Waakin Reirein te Ekaretia are anga n te Ogden Utah Institute of Religion ni Meei 2, 2004.