Konifelenisi Lahi
Ke Hoko ko ha Muimui ʻo Kalaisi
konifelenisi lahi ʻo ʻOkatopa 2021


Ke Hoko ko ha Muimui ʻo Kalaisi

Ko e hoko ko ia ko ha muimui ʻo Kalaisí, ko e fāifeinga ia ke fakafenāpasi ʻetau angafaí, tōʻongá, mo e moʻuí ki he Fakamoʻuí.

ʻI heʻeku ako fakataautaha e folofolá, kuó u mālieʻia ʻi he ului ʻa Saula mei Tāsusí, ʻa ia ne ʻiloa kimui ange ko Paula, ʻo hangē ko ia ne fakamatalaʻi ʻi he Tohi Tapú.

Naʻe fakatangaʻi lahi ʻe Paula ʻa e Siasí mo e kau Kalisitiané. Ka koeʻuhí ko e mālohi ʻo e langí pea mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, naʻá ne liliu fakaʻaufuli pea hoko ko e taha ʻo e kau tamaioʻeiki maʻongoʻonga ʻa e ʻOtuá. Naʻe hoko e Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí ko e sīpinga ʻo e moʻuí kiate ia.

ʻI he taha ʻo e ngaahi akonaki ʻa Paula ki he kakai Kolinitoó, naʻá ne fakaafeʻi kinautolu ke hoko ko ʻEne kau muimui he naʻá ne hoko ko ha muimui ʻo Kalaisi (vakai, 1 Kolinitō 11:1). Ko ha fakaafe fakamātoato mo kei ʻaonga ʻeni mei he kuonga ʻo Paulá ʻo aʻu mai ki he kuongá ni: ke hoko ko ha muimui ʻo Kalaisi.

Ne kamata ke u fakakaukau ki he ʻuhinga ko ia ʻo e hoko ko ha muimui ʻo Kalaisí. Pea toe mahuʻinga angé, ne kamata ke u fehuʻi, “Ko e hā ha founga ʻoku totonu ke u muimui ai ʻiate Ia?”

Ko e hoko ko ia ko ha muimui ʻo Kalaisí, ko e fāifeinga ia ke fakafenāpasi ʻetau angafaí, tōʻongá, mo e moʻuí ki he Fakamoʻuí. Ko e maʻu ia ʻo ha ngaahi ʻulungaanga. Ko e hoko ia ko ha ākonga moʻoni ʻo Sīsū Kalaisi.

Kuó u ako ha ngaahi tuʻunga ʻo e moʻui ʻa e Fakamoʻuí, ʻou kei pukepuke ko ha konga ʻo ʻeku pōpoaki he ʻaho ní, Hono ʻulungaanga ʻe fā ʻoku ou feinga ke muimui ki ai pea vahevahe ia mo kimoutolu.

Ko e fuofua ʻulungaanga ʻo e Fakamoʻuí ko e loto-fakatōkilaló. Naʻe loto-fakatōkilalo ʻaupito ʻa Sīsū Kalaisi mei he maama fakalaumālié. ʻI he Fakataha Alēlea ʻi he Langí, naʻá Ne ʻiloʻi pea tuku ke lāngilangiʻia e finangalo ʻo e ʻOtuá ʻi he palani ʻo e fakamoʻuí maʻá e faʻahinga ʻo e tangatá. Naʻá Ne pehē, “ʻE Tamai, ke fai pē ʻa ho finangaló, pea ke ʻoʻou ʻa e lāngilangí ʻo taʻengata” (Mōsese 4:2).

ʻOku tau ʻiloʻi naʻe akoʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e loto-fakatōkilaló mo fakavaivaiʻi Ia ke fakalāngilangiʻi ʻa ʻEne Tamaí.

ʻOfa ke tau moʻui fakatōkilalo koeʻuhí ʻoku ʻomi ai ʻa e nongá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:23). ʻOku muʻomuʻa e loto-fakatōkilaló ʻi he lāngilangí, pea ʻoku hōifua mai ai e ʻOtuá kiate kitautolu: “ʻIo, ke fefakavaivaiʻaki ʻa kimoutolu kotoa pē kiate kimoutolu, pea kofu ʻaki ʻa e angavaivai: he ʻoku tekeʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e fielahí, ka ʻokú ne foaki ʻa e ʻaloʻofá ki he angavaivaí” (1 Pita 5:5). ʻOku ʻomi ʻe he anga fakatōkilaló ha ngaahi tali angavaivai. Ko e tupuʻanga ia ʻo ha ʻulungaanga māʻoniʻoni.

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Teili G. Lenilani ʻo pehē:

“ʻOku manatuʻi ʻe he kakai fakafoʻituitui ko ia ʻoku ʻaʻeva mo e ʻOtuá ʻi he loto-fakatōkilaló ʻa e meʻa kuo fakahoko ʻe he Tamai Hēvaní pea mo Sīsū Kalaisi maʻanautolú.”

“ʻOku tau anga fakaʻeiʻeiki ki he ʻOtuá ʻi heʻetau ʻaʻeva mo Ia ʻi he loto-fakatōkilaló” (“Faitotonu, Angaʻofa, pea ʻAʻeva ʻi he Loto-Fakatōkilalo mo e ʻOtuá,” Liahona, Nōvema 2020, 111, 109).

Ko e ʻulungaanga hono ua ʻo e Fakamoʻuí ko e loto-toʻá. ʻI heʻeku fakakaukau ki he taʻu 12 ʻa Sīsū Kalaisí, ʻoku tangutu ʻi he temipale ʻo e ʻOtuá he lotolotonga ʻo e kau mataotao ʻi he fonó pea akoʻi kiate kinautolu e ngaahi meʻa fakalangí, ʻoku ou fakatokangaʻi naʻá Ne ʻosi maʻu ha loto-toʻa pau ʻi Heʻene kei ʻeiki siʻí. Neongo ʻe ʻamanaki e tokolahi ke sio ʻoku akoʻi e kiʻi tamasiʻí ʻe he kau mataotao ʻo e fonó, ka naʻá Ne akoʻi kinautolu ʻi heʻenau “fanongo kiate ia mo fai ʻa e ngaahi fehuʻi kiate ia” (Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, Luke 2:46, )

Naʻá ma ngāue fakafaifekau taimi kakato ʻi he Misiona Democratic Republic of the Congo Mbuji-Mayi mei he 2016 ki he 2019. Ko e fefonongaʻaki he misioná mei he souni ki he souni ne fakaʻaongaʻi ai ʻa e ngaahi halá. Naʻe ʻasi ha meʻa ʻi he feituʻu ko iá ʻi he ʻoho ha kau kaihaʻa ki he halá mo ha ngaahi meʻa māsila pea fakahohaʻasi e kau fefonongaʻakí.

Ne uesia ha kau faifekau ʻe toko nima ʻi he ngaahi fakahohaʻá ni ʻi heʻenau fononga ki ha souni ʻe taha ʻi he fehikitakí. ʻI heʻemau ʻosi aʻusia kimuʻa e fakamamahí ni, ne kamata ke mau tailiili ki heʻemau moʻuí mo e malú fakakātoa, ʻo aʻu pē ki heʻemau momou ke fononga ʻi he ngaahi halá ni ke ʻaʻahi ki he kau faifekaú mo fakahoko e ngaahi konifelenisi fakasouní. Naʻe ʻikai ke mau ʻilo pe ko e hā hono fuoloá. Ne u faʻu ha lipooti, ʻo ʻave ki he Kau Palesitenisī Fakaʻēliá, peá u fakahā ai ʻeku ongoʻi tailiili ke toe fononga he ko e halá pē ʻa e founga ke aʻu ai ki heʻemau kau faifekaú.

ʻI he tali ʻa ʻEletā Kēvini Hamilitoni, ʻa ia ko homau Palesiteni ʻi he ʻĒlia ʻAfilika Tongahahaké, naʻá ne faitohi mai ʻo pehē: “Ko ʻeku faleʻí ke fakahoko pē ʻa e lelei taha te mou malavá. Fakapotopoto pea faʻa lotu. ʻOua te mo ō pe ko hoʻomo kau faifekaú ki ha feituʻu fakatuʻutāmaki, ka ʻi he taimi tatau, laka ki muʻa ʻi he tuí. ʻHe naʻe ʻikai foaki ʻe he ʻOtuá kiate kitautolu ʻa e laumālie ʻo e manavasiʻí; ka ko e mālohi, mo e ʻofa, mo e loto fakapotopotoʼ (2 Tīmote 1:7).”

Ne fakamālohia lahi kimautolu ʻi he akonakí ni mo fakaʻatā ke hokohoko atu ʻemau fefonongaʻakí pea ngāue loto-toʻa ʻo aʻu ki he ʻosi ʻema ngāué, koeʻuhí naʻá ma fanongo ki he fakahinohino mei heʻetau Tamai Hēvaní ʻo fakafou he folofola ko iá.

ʻOku tau lau ʻi he folofola ʻi onopōní ʻa e ngaahi lea fakalaumālie ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻi heʻene fakakaukauloto ki he fakalotolahi mai ʻa e ʻEikí kiate kitautolú: “ʻE kāinga, he ʻikai koā ke tau fai atu ʻi ha ngāue mahuʻinga pehē? Laka atu ki muʻa kae ʻoua ʻe fakaholoholomui. Ke mou loto-toʻa ʻe kāinga; pea fai atu, fai atu ki he ikuna!” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:22).

ʻOfa te tau maʻu e loto-toʻa ke fakahoko e meʻa ʻoku totonú, ʻo aʻu ki he taimi ʻoku ʻikai manakoa aí—ʻa e loto-toʻa ke taukaveʻi ʻetau tuí pea ngāue ʻi he tuí. ʻOfa te tau maʻu e loto-toʻa ke fakatomala fakaʻaho, ʻa e loto-toʻa ke tali e finangalo ʻo e ʻOtuá pea talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú. ʻOfa te tau maʻu e loto-toʻa ke moʻui angamāʻoniʻoni pea fai e meʻa ʻoku fie maʻu meiate kitautolú ʻi hotau ngaahi fatongia mo e lakanga kehekehe.

Ko e ʻulungaanga hono tolu ʻo e Fakamoʻuí ko e loto-fakamolemolé. Lolotonga e ngāue ʻa e Fakamoʻuí ʻi he matelié, naʻá Ne fakahaofi ha fefine ne moʻua ʻi he tonó mei hano tolomakaʻi. Naʻá Ne fekau ia ke “ʻalu pea ʻoua ʻe toe faiangahala” (Sione 8:11). Naʻe tataki ia heni ki he fakatomalá pea iku ki he fakamolemolé, he ʻoku lekooti ʻi he folofolá, naʻe fakalāngilangiʻi ʻe he fefiné ʻa e ʻOtuá talu mei ai pea tui ki Hono huafá (Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, Sione 8:11 [ʻi he Sione 8:11, footnote c]).

Lolotonga ha fakataha lotu faka-Kilisimasi ʻi Tīsema 2018, ne lea ai hotau palōfita ʻofeina ko Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní fekauʻaki mo e ngaahi meʻaʻofa ʻe fā kuo tau maʻu mei he Fakamoʻuí. Naʻá ne pehē ko e meʻaʻofa ʻe taha ʻoku foaki ʻe he Fakamoʻuí ko e malava ko ia ke fakamolemolé:

“Te ke lava fakafou ʻi Heʻene Fakalelei taʻefakangatangatá, ʻo fakamolemoleʻi ʻa kinautolu kuo nau fakamamahiʻi koe pea mahalo he ʻikai ke nau teitei tokanga ki heʻenau angakoví.

“ʻOku faʻa faingofua ke fakamolemoleʻi e tokotaha ʻokú ne kolea fakamātoato mo loto-fakatōkilalo hoʻo fakamolemolé. Ka ʻe foaki atu ʻe he Fakamoʻuí ʻa e malava ke ke fakamolemoleʻi ha taha pē kuó ne ngaohikoviʻi koe ʻi ha faʻahinga founga pē” (“Meʻaʻofa ʻe Fā ʻoku ʻOatu ʻe Sīsū Kalaisi Maʻaú” [fakataha lotu faka-Kilisimasi ʻa e Kau Palesitenisī ʻUluakí, 2 Tīsema 2018], broadcasts.ChurchofJesusChrist.org).

Tau fefakamolemoleʻaki moʻoni muʻa ke maʻu e fakamolemole ʻa e Tamaí. ʻOku fakatauʻatāinaʻi kitautolu ʻe he fakamolemolé mo ʻai ke tau moʻui taau ke maʻu e sākalamēnití ʻi he Sāpate kotoa pē. ʻOku fie maʻu ʻa e fakamolemolé ka tau hoko ko e kau ākonga moʻoni ʻo Sīsū Kalaisi.

Ko e ʻulungaanga hono fā ʻo e Fakamoʻuí ko e loto-feilaulaú. Ko e konga ia ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. Naʻe fakahoko ʻe he Fakamoʻuí ʻa e feilaulau maʻongoʻonga taha ʻo ʻEne moʻuí kae lava ʻo huhuʻi kitautolu. ʻI Heʻene ongoʻi e mamahi ʻo e feilaulaú, naʻá Ne kole ki Heʻene Tamaí ke ʻave ʻa e ipú, ka naʻá Ne fakahoko kakato ʻa e feilaulau taʻengatá. Ko e Fakalelei ʻeni ʻa Sīsū Kalaisí.

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni M. Lāsolo Pālati ʻa e meʻá ni: “Ko e feilaulaú [ko e] fakahaaʻi ia ʻo e ʻofa haohaoá. ʻE lava ke fuatautau ʻa e tuʻunga ʻo ʻetau ʻofa ki he ʻEikí, ongoongoleleí, pea mo hotau kāingá ʻaki ʻa e meʻa ʻoku tau loto-fiemālie ke feilaulauʻi maʻanautolú” (“The Blessings of Sacrifice,” Ensign, Mē 1992, 76.)

Te tau lava ʻo feilaulauʻi hotau taimí ke fakahoko e ngāue fakaetauhí, tokoni ki he niʻihi kehé, fakahoko ha lelei, fakahoko e ngāue hisitōlia fakafāmilí, mo fakahoko totonu hotau uiuiʻi ʻi he Siasí.

Te tau lava ʻo foaki mei heʻetau paʻangá ʻaki hono totongi e vahehongofulú, foaki ʻaukaí, mo e ngaahi foaki kehé ke langa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní. ʻOku fie maʻu ke tau feilaulau ke tauhi e ngaahi fuakava kuo tau fakahoko mo e Fakamoʻuí.

Ko ʻeku lotú ʻi heʻetau muimui kia Sīsū Kalaisi mo fakaʻaongaʻi e ngaahi tāpuaki ʻo ʻEne Fakaleleí, te tau hoko ai ʻo anga fakatōkilalo ange, loto-toʻa ange, pea tau faʻa fakamolemole ange, mo feilaulau lahi ange ki Hono puleʻangá.

ʻOku ou fakamoʻoni ʻoku moʻui ʻetau Tamai Hēvaní pea ʻokú Ne ʻafioʻi fakafoʻituitui kitautolu, ko Sīsū ʻa e Kalaisí, ko Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ko e palōfita ia ʻa e ʻOtuá ʻi he ʻaho ní. ʻOku ou fakamoʻoni ko e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní pea ʻoku moʻoni e Tohi ʻa Molomoná. ʻI he huafa ʻo Sīsū Kalaisi, ko hotau Huhuʻí, ʻēmeni.