2020
Ngaahi Tokoni ʻe 7 ki hono Ikunaʻi ʻo e Fakaʻaongaʻi ʻo e Ponokalafí
ʻOkatopa 2020


Kakai Lalahi Kei Talavoú

Ngaahi Tokoni ʻe 7 ki hono Ikunaʻi ʻo e Fakaʻaongaʻi ʻo e Ponokalafí

ʻOku nofo ʻa e tokotaha naʻá ne faʻú ʻi ʻIutā, USA.

ʻI heʻeku ngāue mo e kau taautaha kei talavoú ke feinga ke ikunaʻi ʻa hono fakaʻaongaʻi ʻo fuʻu tōtuʻa ʻa e ponokalafí, kuó u maʻu ai ha fanga kiʻi tokoni ʻe ala ʻaonga kiate koe.

ʻĪmisi
flow chart

Tā fakatātā mei he Getty Images

ʻI he taimi naʻe vaheʻi ai au ke u hoko ko e pīsope foʻou ki ha uooti ʻa e kau tāutaha kei talavoú, ne tuʻu laine ha kau tāutaha kei talavou ʻi tuʻa ʻi hoku ʻōfisí ko e talitali ke talanoa mo au. Mateʻi mai pe ko e hā e meʻa ne mau aleaʻi ʻi he fuofua ʻinitaviu ko iá?

Ponokalafí.

Pea ʻi he taʻu ʻe tolu hono hokó, naʻe hoko ʻa e feinga ke tokoniʻi e kakai lalahi kei talavoú ke nau ikunaʻi ha tōʻonga ʻoku fuʻu tōtuʻá ko ha konga lahi ia ʻo hoku uiuiʻí, ne u ʻiloʻi leva naʻe fie maʻu ke u ako ʻa e lahi taha te u ala lavá. Ne u ʻaukai, lotu, ʻalu ki he temipalé, talatalaifale mo e kau taki kehé, vakaiʻi e ngaahi maʻuʻanga tokoni kotoa pē ne u maʻú, ʻalu ki he ngaahi kalasi fakaakeake mei he maʻunimaá, pea ako mei he niʻihi ʻoku ngāue ke fakaakeaké. ʻOku ou fie vahevahe ha ngaahi fakakaukau fakatuʻamelie fekauʻaki mo e meʻa kuó u akó.

1. ʻIloʻi ko ha Fānau Koe ʻa ha Ongomātuʻa Fakalangi ʻOkú Na ʻOfa ʻIate Koe

Kapau ʻokú ke ngāue ke ikunaʻi ʻa e fuʻu tōtuʻa ʻo hono fakaʻaongaʻi ʻo e ponokalafí, mahalo te ke ongoʻi ke fakamamaʻo mei he Tamai Hēvaní he ʻokú ke fakakaukau ʻoku ʻikai ke ke taau mo e ʻofá pe tokoní kae ʻoua leva ke ke fakaleleiʻi ia. Ko e meʻa tofu pē ʻeni ʻoku fie maʻu ʻe Sētané—ke ke mavahe mei he tokotaha kotoa pē ʻoku ʻofa ʻiate koé ʻaki e fakakaukau te ke lava pē ʻo ikunaʻi e ponokalafí ʻiate koe pē pea ko e toki taimi pē ia te ke taau ai mo e ʻofá.

Koeʻuhí ko ho natula faka-ʻOtuá, ʻokú ke taau maʻu pē ke maʻu ʻa e ʻamanaki leleí, ueʻi fakalaumālié, mo e fakahā fakatāutaha mei he Tamai Hēvaní mo e mālohi faifakamoʻui ʻo Sīsū Kalaisí ke ikunaʻi e ponokalafí.1 ʻOua naʻá ke fakamamaʻo meiate Kinaua pe ko e kakai ʻoku ʻofa ʻiate koé.

2. Toʻo ʻa e Fakamāʻiá

Kuó u ako ko hono toʻo ko ia ʻo e fakamāʻiá ʻoku mahuʻinga ia ki hono ikunaʻi ʻo e ponokalafí. Ko e fakamāʻiá ʻa e ongoʻi hangē ʻoku siva hoʻo ʻamanakí, loto-mamahí, pe ko ha tokotaha kovi koé. ʻE lava ke hoko ʻa e tui ki he ngaahi fakakaukau fakatupu ʻauha ko ʻeni fekauʻaki mo koé ke ke fihia ai ʻi ha siakale ʻo e maʻunimaá. Ko e ongoʻi loto-tautea ki ha meʻa kuó ke faí ko ha konga ia ʻo e hala ki he fakatomalá pea ʻe ala tokoni ia ke ke liliu ho ʻulungāngá. Ka ʻoku hanga ʻe he fakamāʻiá ʻo ʻai koe ke ke ongoʻi ʻoku kovi kotoa ho ʻulungāngá pea kuó ke taumamaʻo mei he tokoni ʻa e Fakamoʻuí.2

ʻOku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke ke maʻu kotoa ʻa e ʻamanaki lelei ʻia Sīsū Kalaisi mo e ngaahi tāpuaki ʻo ʻEne Fakaleleí. ʻOku fakatupu ʻe he fakamāʻiá ke ke sio ki mui mo tuku koe ʻi ha pupuʻa ʻo e loí mo e fehiʻa pē ʻiate kitá. Kātaki ʻo fakamamaʻo mei he halanga ʻo e fakamāʻiá.

3. ʻOua ʻe Vave ke Fakaʻaongaʻi ʻa e Fakalea ko e “Maʻunimaá”

ʻOku tokolahi e kakai ʻoku nau tala ʻoku “maʻunimā” kinautolu ʻe he ponokalafí. ʻOku ou fakatokanga atu ke ʻoua naʻá ke toʻo-hala ʻa e fakalea ko iá. Ko e tokolahi taha ʻo e kakai kei talavou ʻoku nau fefaʻuhi mo e ponokalafí ʻoku ʻikai ke maʻunimā kinautolu.3 Pea ko hono ngāue hala ʻaki ʻa e fakalea ko ʻení ʻe faingataʻa ai pē ke fakangata ʻa hono fakaʻaongaʻi ʻo e ponokalafí koeʻuhí ko e fakamāʻia, siva e ʻamanakí mo e fehiʻa pē ʻiate kita, ʻoku haʻu mo iá.

4. Faʻu pea Hiki ha Palani Fakaʻehiʻehi Fakatāutaha

Ko e palani fakaʻehiʻehi fakatāutahá ko ha fakamatala konga-tolu ia ʻe ala tokoni ke ke ikunaʻi ʻa e ponokalafí.

Konga 1: Hiki hoʻo ngaahi fakaʻaiʻaí. Ko e fakaʻaiʻaí ko e fuofua sitepu ia ʻi he siakale ʻoku tākiekina ki hono mamataʻi ʻo e ponokalafí.

ʻOku lahi e ngaahi faʻahinga ʻo e fakaʻaiʻaí:

  • Tūkungá: ngaahi ʻātakai ʻoku nau fakatupu ha fakaʻaiʻai koeʻuhí ko ha ngaahi fakakaukau pe ʻulungaanga ʻi he kuohilí (hangē ko e nofo ʻi he loki tatau pe ko ha taimi pau ʻo e ʻahó)

  • Loto-mafasiá/hohaʻá/tuenoá/ngaahi meʻa fakamamahi ne hokó: ngaahi ongo pe tūkunga faingataʻa ʻoku nau fakaʻaiʻai koe ke tafoki ki he ponokalafí ko ha founga ke hola mo tofanga ai ʻi he ngaahi ongo ko ʻení.

  • ʻAta: ʻilo taʻehalaia ki ha meʻa ʻoku ʻikai fekauʻaki mo e ponokalafí ka ʻoku fakatupu fakaʻaiʻai ʻo fakafou ʻi he mītia fakasōsialé, faivá, ʻū taá, mo e alā meʻa peheé.

Konga 2: Faʻu ha palani ki he founga ke fakasiʻisiʻi ai ʻa e ngaahi fakaʻaiʻaí.

Hangē ko ʻení, kapau ʻoku ʻi ai haʻo fakaʻaiʻai ʻoku kaunga ki he tūkungá hangē ko hoʻo ongoʻi laveangofua ʻi he fuoloa e poʻulí, ʻe ala tokoni ke ke tamateʻi hoʻo telefoní ʻi ha miniti ʻe 30 kimuʻa peá ke mohé pe mohe taʻe te ke tuku ʻa e telefoní ʻi ho lokí. Kapau ko e ponokalafí ko ha founga ia ʻokú ke fekuki ai mo e ngaahi ongo faingataʻá, fekumi ki ha ngaahi founga te ke fefaʻuhi lelei ange ai mo e ngaahi ongo fakaeloto ko ʻení. ʻE ala tokoni nai ʻa e fakamālohisinó pe faitoʻó ke fakasiʻisiʻi ai hoʻo loto-mafasiá pe hohaʻá? ʻE hoko nai ʻa e ʻeva mo e ngaahi kaungāmeʻá pe lesisita ki ha kalasi ʻinisititiutí ko ha meʻa ke fakasiʻisiʻi ai e ongoʻi tuenoá? Fakakaukau ki he meʻa ʻokú ke faingataʻaʻia aí pea ko e hā leva e ngaahi meʻa ʻe ala tokoni kiate koé.

ʻIkai ngata aí, ʻoua naʻá ke fakasiʻia ʻa e ngaahi meʻangāue fakalaumālié. Ko e lotú, ako e folofolá, ngāue tokoní, maʻulotú mo e ʻalu ki he temipalé ko ha ngaahi meʻangāue mālohi ia ʻoku mahuʻinga ki hono fakasiʻisiʻi e ngaahi fakaʻaiʻaí mo tokoniʻi koe ke ke loto-toʻa.

Konga 3: Palaniʻi e meʻa te ke faí ʻi he taimi ʻokú ke ongoʻi ai ʻoku fakaʻaiʻai koé. Hiki hoʻo palani kehekehe ki he foʻi fakaʻaiʻai kotoa pē.

Hangē ko ʻení, ko e taimi ʻoku ʻahiʻahiʻi ai koé, te ke lava ʻo tamateʻi hoʻo telefoní he vave tahá, text pe tā ki ha taha, ʻalu ʻo luelue pe fakamālohisino, laukonga mei he Tohi ʻa Molomoná, pe fai ha meʻa ʻe taha ʻe ala tokoni ke fulihi hoʻo fakakaukaú.

Hiki ʻa e ngaahi sitepu ʻe lelei kiate koé! Ko e taimi ʻe niʻihi ʻe mole atu pē ʻa e ngaahi fakaʻaiʻaí taʻe te ke foua e ngaahi sitepu ʻi hoʻo palani fakaʻehiʻehí. Ka ʻe tokoni hoʻo ngaahi sitepú ke tohoakiʻi koe mei he ngaahi taimi ʻoku ʻahiʻahiʻi ai koé. Ko e taimi pē ʻoku mole atu ai e ngaahi fakaʻaiʻaí, fakatonutonu hoʻo palani fakaʻehiʻehí ki he meʻa ne ola leleí mo e founga ʻe lava ke fakaleleiʻi ai ia ke toe lelei ange he kahaʻú. Tuku ia ʻi ha feituʻu te ke lava ʻo sio maʻu pē ki ai.

ʻĪmisi
flow chart part 2

5. Maʻu ha Mahino ki he fehangahangai ʻo e Fehalaākí mo e Toe Foki ki he Fehalaākí

Ko e fehalaākí ko hoʻo fai ia ha koví, ka ʻoku vave hoʻo fakaakeaké peá ke fakaʻaongaʻi ia ko ha aʻusia ke ako mei ai ke fakaleleiʻi hoʻo palani fakaʻehiʻehí. Ko e toe foki ki he fehalaākí ko hoʻo foʻí ia ʻo fakaʻaongaʻi taʻemapuleʻi mo ʻikai haʻo tokanga ki ai.

ʻAi ke ke ʻilo ko e fehalaākí ko ha konga ia ʻo hono fakaleleiʻi hoʻo palani fakaʻehiʻehí. ʻOua te ke aofangatuku ʻo pehē kuo taʻeʻaonga kotoa hoʻo feingá pe kuó ke fakalaʻā-ʻi-sia-tamakí—he ʻoku ʻaonga ia. Fakatuʻamelie ʻaki ha fakakaukau ʻoku leleí pea ʻiloʻi ʻokú ke ofi ange ki he fakaakeaké.

Ko e taimi te ke fehalaaki aí, fehuʻi pē kiate koe:

  • Ko e hā ʻa e meʻa naʻe hokó?

  • Ko e hā ne kehe ai ʻa e fakaʻaiʻai ko ʻení?

  • Kuó ke ongoʻi mafasia nai kimuí ni mai? Ko e hā hoʻo ongo fakaelotó?

  • Naʻe hoko nai hoʻo taʻe lau e folofolá ke fakavaivaiʻi ai koe?

  • Kuo teʻeki ai ke ke fakamālohisino nai kimuí ni mai?

  • ʻOku ʻikai ke ʻaonga nai ha meʻa ʻi hoʻo palani fakaʻehiʻehí?

  • Ko e hā ha meʻa te ke lava ʻo fai ʻi ha founga kehe ʻi he kahaʻú?

Hiki ʻa e meʻa ʻokú ke akó mo feinga pē!

6. Tui ki he Mālohi Faifakamoʻui ʻa e Fakamoʻuí

ʻE ala tokoniʻi koe ʻe Sīsū Kalaisi ʻi he hala fakatupulaki ʻo e fakatomalá, pea ʻokú Ne maʻu ʻa e mālohi ke fakaivia koe ʻi hoʻo feinga ke ikunaʻi ʻa e ponokalafí. ʻOku mahino kiate Ia ʻa e anga hoʻo ongó pea ʻokú Ne tatali ke toʻo ʻa e mafasia ko iá meiate koe. ʻOua ʻe fakakaukau ʻe hoko ʻa hoʻo tafoki kiate Iá ke fakalahi ai ʻEne kavengá. Kuó Ne ʻosi totongi e mafasia ko iá maʻau. Ka ke fai ho lelei tahá, ʻunu ke ofi ange ki he Fakamoʻuí, pea kole kiate Ia ke tokoniʻi koe ke ke moʻui, ke liliu hoʻo ngaahi holí, pea ʻoatu ha ivi lahi ange ke ke laka ki muʻa.

Hangē ko ia ne akoʻi ʻe ʻEletā ʻUlise Soalesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá: “ʻI heʻetau hokohoko feinga ke ikunaʻi hotau ngaahi faingataʻá, ʻe tāpuekina kitautolu ʻe he ʻEikí ʻaki e ngaahi meʻafoaki ʻo e tui ke fakamoʻuí pea mo fakahoko ha ngaahi mana. Te Ne fakahoko maʻatautolu ʻa e meʻa ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo fakahoko maʻatautolú.”4

7. ʻOua Naʻá Ke Fakahoko Toko Taha ʻEni

ʻE lava foki ʻe he ngaahi fehokotakí mo e kaungāmeʻá ʻo ʻoatu ha mālohi mo tokoniʻi koe ke ke lavameʻa. ʻOku totonu ke ke maʻu ha taha te ne lava ʻo tokoniʻi koe ke ke haʻisia mo tokoniʻi koe ʻi he ngaahi ʻaho fiefiá mo fakamamahí. ʻOku totonu ke nau poupouʻi koe kae ʻoua te nau fakamāuʻi koe. Pea ʻe lava foki ke ke fai ʻa e tokoni tatau kiate kinautolu. Fekumi ki he faleʻi mei hoʻo kau taki ʻi he Siasí pe kau mēmipa ʻo e fāmilí. Pea kapau ʻe fie maʻu, ʻe ala tokoni foki ha faifaleʻi pe ko ha taukei ʻi he moʻui lelei fakaeʻatamaí ke ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi ʻuhinga ʻokú ke fefaʻuhi ai mo e ponokalafí.

Manatuʻi ko e Mātuʻa mo e Kau Taki Koe ʻo e ʻApongipongí

Ko e fuofua toʻu tangata koe ʻokú ke puleʻi ʻa e hū houa-24 ki he ponokalafí. ʻOku ou tui ko e tumutumu ʻo e faingataʻa ko ʻení ʻoku ʻi homou toʻu tangatá koeʻuhí te mou maʻu ʻa e meʻangāue lelei ange mo e poto lahi ange ke tataki e niʻihi kehé ke mavahe mei he tauhele ko ʻení ʻi he taimi te mou hoko ai ko ha mātuʻa mo e kau taki ʻi ha ʻaho. “Ne ʻikai tuku mai kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní ki he māmaní ke tau taʻe lavaʻi ha meʻa, ka ke tau ikuna kāfakafa.”5

Neongo ʻe ala tokoni ʻa e ngaahi meʻá ni ʻi hoʻo ngaahi feinga ke ikunaʻi ʻa e ponokalafí, kae ʻoua naʻá ke ilifia ke fekumi foki ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kehé. ʻOku kehekehe pē ʻa e founga fakaakeake ʻa e tokotaha kotoa. Fekumi ki he meʻa ʻoku tokoni kiate koé. ʻOua te ke foʻi. Fakahoko taha taha ʻeni. Te ke lava ʻo fai ʻeni. Te ke lavaʻi moʻoni ia (vakai, Filipai 4:13). Pea te ke aʻusia leva ʻa e tuʻunga naʻe fakataumuʻa ke ke aʻusiá.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Naʻe fakamatalaʻi ʻe Sisitā Joy D. Jones ʻa e faikehekehe ʻo e mahuʻingá mo e tāú ʻi he “Mahuʻinga Taʻe-Hano-Tatau,” Liahona, Nōvema 2017, 14.

  2. Vakai, Wendy Ulrich, “ʻOku ʻIkai ko ha Angahala ʻa e Vaivaí,” Liahona, ʻEpeleli 2015, 23; “Shame versus Guilt: Help for Discerning God’s Voice from Satan’s Lies” (digital-only article), Ensign, Jan. 2020.

  3. Vakai, Dallin H. Oaks, “Ko e Fakaakeake mei he Tauhele ʻo e Ponokalafí,” Liahona,ʻOkatopa 2015, 52. ʻOku fakamatalaʻi ʻe Palesiteni ʻOakesi ʻa e faikehekehe ʻi he tuʻunga kehekehe ʻo hono ngāue ʻaki ʻo e ponokalafí: “(1) ʻasi fakatuʻupakē (2) tātāitaha hono ngāue ʻakí, (3) toutou ngāue ʻakí mo e (4) fuʻu tōtuʻa hono ngāue ʻakí (maʻunimā).” ʻOku ʻaonga ke fakatokangaʻi ʻoku ʻikai ko e tokotaha kotoa pē ʻokú ne ngāue ʻaki ʻa e ponokalafí ʻoku “maʻunimā” ia. ʻOku ʻi ai e ʻamanaki lelei ki hono ikunaʻi ʻo e ponokalafí, ʻo tatau ai pē pe ko e hā e tuʻunga ʻokú ke ʻi ai ʻi hono ngāue ʻakí.

  4. Ulisses Soares, “Fua ʻEtau Kavengá,” Liahona, Nōvema 2019, 114.

  5. Richard G. Scott, “Learning to Recognize Answers to Prayer,” Ensign, Nov. 1989, 30.