Juan, ang Disipulo nga Gihigugma ni Jesus
Ang mga sinulat sa Bag-ong Tugon nga may kalabutan ni Juan ang Hinigugma nagpresentar kaniya isip magtutudlo ug modelo alang sa atong kaugalingong pagkadisipulo.
Detalye gikan sa Ang Katapusan nga Panihapon, ni Carl Bloch
Human ni Pedro, tingali si Juan mao ang labing nailhan nga orihinal nga Napulog Duha ka mga Apostoles ni Jesus. Siya ug ang iyang igsoon, nga si Santiago, uban ni Pedro sa pipila sa labing importante nga mga gutlo sa mortal nga pangalagad sa Manluluwas, ug siya sa tradisyunal nga paagi nalambigit sa lima ka lain-laing mga basahon sa Bag-ong Tugon.1 Ang iyang personal nga kasuod sa Ginoo gisugyot sa Juan 13:23: “Usa sa iyang mga tinun-an, siya nga hinigugma ni Jesus, nagpauraray sa dughan ni Jesus.” Sa nanglabay nga mga panahon, Ang arte sa Kristiyano nagpakita niini nga imahe, naghulagway ni Juan isip usa ka batan-ong lalaki, nga sa kasagaran mopahulay diha sa mga bukton sa Manluluwas. Mao kini ang gigikanan sa iyang talagsaon nga titulo, Juan ang Hinigugma, apan ang iyang pagsaksi ug misyon nagpadayag sa mga aspeto sa pagkadisipulo nga maambitan natong tanan.
Juan, Anak ni Zebedeo
Ang Hebreohanon nga ngalan ni Juan, Yohanan, nagpasabut nga ang “Dios mabination.” Kadaghanan sa mga detalye nga atong nahibaloan mahitungod kaniya nagagikan sa unang tulo ka mga Ebanghelyo, nga nagsulti sa istorya sa mortal nga pangalagad sa Manluluwas nga kasagaran gikan sa samang panglantaw. Silang tanan uyon nga si Juan mao ang anak sa mauswagon nga mangingisda nga taga-Galilia nga ginganlan og Zebedeo, kinsa nanag-iya og kaugalingong barko ug nakahimo sa pagsuhol og mga mamumuo aron sa pagtabang kaniya ug sa iyang mga anak sa ilang trabaho. Si Juan ug ang iyang igsoong lalaki, nga si Santiago, adunay negosyo sa mga igsoong Pedro ug Andres, ug ang tanang upat mibiya sa ilang negosyo sa pangisda sa dihang si Jesus mitawag kanila sa pagsunod Kaniya sa full-time nga pagkadisipulo.2
Si Kristo Nagtawag sa mga Apostoles nga sila si Santiago ug Juan, Edward Armitage (1817–96) / Sheffield Galleries and Museums Trust, UK / © Museums Sheffield / The Bridgeman Art Library International
Samtang ang mga ebanghelyo wala maghisgot ni Zebedeo pag-usab, ang inahan ni Santiago ug Juan nahimong sumusunod ni Jesus, nangamuyo ni Jesus alang sa iyang mga anak ug diha atol sa Paglansang.3 Sa kasagaran nailhan sa ngalan nga Salome, ang inahan ni Santiago ug Juan tingali igsoon usab nga babaye ni Maria, ang inahan ni Jesus, naghimo kanila nga mga ig-agaw ni Jesus ug kabanay ni Juan ang Bautista.4
Sa wala madugay human sa iyang inisyal nga tawag, si Juan nakasaksi sa daghang unang mga milagro ug mga pagtulun-an sa Ginoo.5 Ang pagkakita niini nga mga milagro ug pagpaminaw sa mga diskurso sama sa Wali sa Bukid walay duha-duha nakapaandam ni Juan sa higayon sa dihang si Jesus mitawag kaniya nga mahimong usa sa Iyang Napulog Duha ka mga Apostoles.6 Niining espesyal nga mga saksi, sila si Pedro, Santiago, ug Juan nahimong maoy labing suod nga mga disipulo kinsa diha sa importante nga mga gutlo sa yutan-ong pangalagad ni Jesus:
-
Sa pagkabanhaw sa anak nga babaye ni Jairo, nakakita mismo sa gahum sa Ginoo sa kamatayon.7
-
Sa Bukid sa Transfigurasyon, diin ilang nakita si Jesus nga mipadayag sa Iyang himaya ug nakadungog sa tingog sa Amahan mipamatuod nga si Jesus mao ang Iyang Anak nga Iyang gikahimut-an.8
-
Sa Bukid sa Olivo alang sa Iyang katapusan nga panagna mahitungod sa katapusang mga adlaw.9
-
Sa Tanaman sa Getsemani, diin sila diha sa duol samtang ang Manluluwas nagsugod sa Iyang mahinungdanong buhat sa Pag-ula.10
Sama nga gihatagan ni Jesukristo si Simon og dugang ngalan nga Cefas o Pedro, nga nagpasabut nga “bato,” gihatagan usab Niya si Santiago ug Juan sa titulo nga Boanerges, o “mga tawo nga morag dalugdog.”11 Tungod kay mihangyo sila ni Jesus kon ingnon ba nila ang kalayo sa pagkanaug diha sa balangay sa mga Samarianhon kinsa misalikway Kaniya (tan-awa sa Lucas 9:51–56), kini nga angga mahimong magsugyot nga sila dali nga masuko o ingon nga determinado. Hinoon, tingali kana nga ngalan nahatag sa pagpangandam sa gamhanang mga saksi nga sila mahimo, tingali mao usab sa ngalan ni Pedro maoy timailhan dili kaayo bahin sa iyang unang debosyon apan ang iyang walay kutas nga kinaiya sama sa iyang determinasyon ug kalig-on human sa Pagkabanhaw ni Jesus.12
Sa mga pagpakita ni Juan diha sa basahon sa Mga Buhat, siya gihulagway nga lig-on, makanunayon nga kauban ni Pedro. Si Juan uban ni Pedro sa dihang iyang giayo ang pungkol nga tawo diha sa templo, ug silang duha maisugong misangyaw sa atubangan sa mga lider sa Judeo sa Jerusalem. Silang duha, ang magkauban nga mga Apostoles nga mipanaw ngadto sa Samaria aron itugyan ang Espiritu Santo diha sa mga Samarianhon nga gitudloan ug gibunyagan ni Felipe.13
Apan diha sa mga sinulat nga may kalabutan ni Juan diin siya labing maayong nakita isip usa ka gamhanang saksi sa pagkabalaan sa iyang agalon ug higala, nga si Jesukristo. Kining mga basahon sa Bag-ong Tugon nagpresentar ni Juan isip usa ka magtutudlo ug ehemplo alang kanato sa atong kaugalingong pagkadisipulo.
Hinigugma nga Disipulo
Makapatingala, si Juan wala gayud hinganli sa Ebanghelyo nga sa tradisyon gipahinungod ngadto kaniya. Ang Ebanghelyo ni Juan naghisgot sa duha ka anak ni Zebedeo makausa ra, diha sa katapusang kapitulo, diin dihay duha sa pito ka disipulo nga nakigkita sa nabanhaw nga Ginoo didto sa Dagat sa Galilea. Bisan didto, apan, wala sila mahinganli. Hinoon, ang tradisyon, nga gisuportahan sa mga pakisayran sa kasulatan sa Pagpahiuli,14 miila ni Juan nga mao ang wala mailhi nga “disipulo nga gihigugma ni Jesus” kinsa diha sa Katapusang Panihapon, sa Paglansang, sa walay sulod nga lubnganan, ug sa katapusang pagpakita ni Jesus sa Dagat sa Galilea.15
Aduna usab siyay “laing disipulo” kinsa, uban ni Andres, kanhi sumusunod ni Juan Bautista ug nakadungog kaniya nga mipamatuod nga si Jesus mao ang Kordero sa Dios (tan-awa sa Juan 1:35–40), ug adunay kalagmitan nga siya mao ang disipulo kinsa mikuyog ni Pedro human dakpa si Jesus ug mitabang ni Pedro nga makasulod sa korte sa halangdon nga pari (tan-awa sa Juan 18:15–16).
Sa Ebanghelyo ni Juan, ang hinigugma nga disipulo gihulagway nga suod, personal nga higala sa Ginoo. Uban ni Marta, Lazaro, ug Maria, si Juan gihulagway sa piho niini nga Ebanghelyo nga mao ang hinigugma ni Jesus (tan-awa sa Juan 11:3, 5). Ang iyang nahimutangan sa lamesa atol sa Katapusang Panihapon nagpakita dili lamang sa dungog apan usab sa kasuod.
Labaw sa iyang pagkahigala sa Manluluwas, ang ubang mga tudling nagpadayag kaniya nga usa ka gamhanan nga saksi sa labing importante nga mga hitabo sa misyon ni Jesus: nagbarug siya sa tiilan sa krus sa pagsaksi sa kamatayon sa Ginoo isip usa ka sakripisyo alang sa sala, midagan ngadto sa lubnganan human sa Pagkabanhaw aron sa pagkumpirmar nga kini walay sulod, ug nakakita sa nabanhaw nga Manluluwas.
Kaduha hisguti sa Ebanghelyo ni Juan nga kini gibase sa mga saksi sa hinigugma nga disipulo ug naghatag og gibug-aton nga ang iyang saksi tinuod,16 butang nga gipakita pinaagi sa pag-usab ni Joseph Smith sa ulohan sa Ebanghelyo nga “Ang Pagpamatuod ni Juan.”17
Samtang ang mga eskolar nagdebati gihapon sa pagkatawo sa hinigugma nga disipulo, kon siya ba si Apostol Juan, nan siya ang tinubdan sa materyal sa Ebanghelyo, kon dili ang orihinal nga tagsulat niini.18 Ngano nga nagpabilin man siya nga wala hinganli, wala gayud direkta nga gihinganlan nga si Apostol Juan? Ang tubag tingali tungod kay tuyo niya nga ang iyang kaugalingong mga kasinatian mahimong mga simbolo alang sa mga tumutuo ug sa mga disipulo sa matag panahon. Pinaagi sa pagpabilin nga wala mailhi, makatugot siya nato sa paghunahuna sa atong kaugalingon ngadto sa iyang mga kasinatian, magkat-on unsaon sa paghigugma ug higugmaon sa Ginoo ug dayon makaangkon sa atong kaugalingong mga saksi, diin kita gitawag sa pagpakigbahin niini sa uban.
Ang mga Sulat sa: 1, 2, ug 3 Juan
Sama sa Ebanghelyo ni Juan, walay usa sa tulo ka mga sulat nga nagtudlo ni Juan nga direkta gayud nga mihingalan kaniya. Bisan pa niana, ang 1 Juan, nga mao ang diskurso sa doktrina kay sa usa ka aktwal nga sulat, duol kaayo sa Ebanghelyo sa estilo ug mga hilisgutan niini, nga naglakip sa kaimportante sa gugma ug pagkamasulundon, mga tema nga gitudlo sa Manluluwas sa istorya ni Juan sa Katapusan nga Panihapon.
Gisulat human sa ebanghelyo, ang 1 Juan nagsugod pinaagi sa pagpahayag sa saksi sa tagsulat ni Ginoong Jesukristo, “sukad pa sa sinugdanan, nga among nadungog, nga among nakita pinaagi sa among kaugalingong mga mata, nga among nasud-ong, ug nahikap pinaagi sa among mga kamot, pinaagi sa Pulong nga nagahatag og kinabuhi” (1 Juan 1:1). Gawas sa pagpahayag pag-usab sa pangbukas nga mga linya sa Ebanghelyo ni Juan, ang tagsulat mipasabut sa iyang gamhanan, personal nga saksi ni Jesukristo, kinsa mao ang Pulong sa Dios nga sa tinuod nahimo nga tawo.
Ang unang mga Kristiyano, kinsa mao ang orihinal nga magbabasa sa basahon, klaro nga nag-antus sa panagkabahin sa ilang kaugalingon uban sa usa ka grupo nga midawat sa dili sakto nga mga pagtuo mahitungod ni Jesus nga mibiya sa Simbahan.19 Sa 1 Juan, ang tagsulat dili lamang usa ka saksi, siya usa ka awtoridad nga gitawag sa pagkorihir sa bakak nga doktrina ug sa mga panghulga sa tinuohan gikan sa anti-Kristo ug mini nga mga espiritu (tan-awa sa 1 Juan 2:18–27; 4:1–6). Ang iyang misyon mao ang pag-awhag usab niadtong kinsa nagpabilin nga matinud-anon pinaagi sa pagpakigbahin sa makahuluganong mga kamatuoran mahitungod sa Dios ug ni Kristo ug sa kaimportante sa nagpadayon nga pagtuo ug pagkamatarung.
Sa 2 Juan ug 3 Juan, yanong nagpaila siya sa iyang kaugalingon nga “ang elder” ug nagpadayon sa paghatag og gibug-aton sa kaimportante sa gugma ug pagkamasulundon ug sa mga kakuyaw sa bakakon nga mga magtutudlo ug niadtong kinsa nagsalikway sa tukma nga awtoridad sa Simbahan.20
Ang tanan niining tulo ka basahon nagtudlo kanato sa kaimportante sa padayon nga debosyon ngadto sa gipadayag nga si Jesukristo.
Ang Tigpadayag
Sa lima ka basahon nga gipahinungod ngadto kaniya, ang Pinadayag lamang ang aktwal nga naggamit sa ngalan nga Juan, nag-ila sa tagsulat niini katulo ka higayon pinaagi niana nga ngalan sa unang mga bersikulo (tan-awa sa Pinadayag 1:1, 4, 9). Gawas sa pagpaila sa iyang kaugalingon isip sulugoon sa Dios, ang tagsulat walay laing gihatag nga timailhan sa iyang katungdanan o calling, apan kadaghanan sa unang mga kadagkoan nga Kristiyano nagtuo nga siya si Juan, ang anak ni Zebedeo.
Ang Basahon ni Mormon ug Doktrina ug mga Pakigsaad nagmatuod nga si Apostol Juan gihatagan og espesyal nga sugo sa pagdawat ug pagsulat sa mga panan-awon nga iyang nadawat.21 Usa ka makuti ug daghan og simbolo nga basahon, ang Pinadayag gitumong sa paghupay ug paghatag og kasiguroan sa mga Kristiyano nga nag-antus sa pagpanggukod o mga pagsulay sa matag panahon nga sa samang higayon nagpadayag sa tahas ni Jesukristo sa tibuok kasaysayan.
Bisan og duha ka lain-laing mga petsa ang gisugyot kon kanus-a gisulat ni Juan ang Pinadayag—ang unang petsa sa mga AD 60 atol sa paghari ni emperor Nero ug ang ulahi nga petsa sa mga AD 90 atol sa panahon ni emperor Domitian—kining duha human sa pagkamartir ni Pedro, nakahimo ni Juan nga mao ang labaw nga Apostol nga buhi pa.
Ang iyang calling, hinoon, dili lamang sa pagdawat ug pagrekord sa mga panan-awon nga anaa sa basahon. Sa usa sa iyang mga panan-awon, usa ka anghel misulti ni Juan ang Tigpadayag sa pagkuha sa gamay nga basahon, o linukot nga papel [scroll], ug sa pagkaon niini. Matam-is sa sinugdanan sa iyang ba-ba, nakahimo kini og kapait sa iyang tiyan, nga gihubad ni Joseph Smith nga nagrepresentar sa iyang misyon sa pagtabang sa pagpundok sa Israel isip kabahin sa pagpahiuli sa tanang mga butang (tan-awa sa Pinadayag 10:9–11; Doktrina ug mga Pakigsaad 77:14). Kini nga misyon nahimong posible tungod sa kanunay nga pangalagad ni Juan human siya mabalhin sa pagkahimaya. Samtang ang mga komentarista, karaan ug moderno, nabahin kabahin sa kahulugan sa pamahayag ni Jesus ngadto ni Pedro mahitungod sa kapalaran ni Juan sa katapusan sa Ebanghelyo (tan-awa sa Juan 21:20–23), si Joseph Smith nakadawat og pagpadayag nga nagkumpirma nga ang misyon ni Juan magpadayon isip usa ka binuhat nga nabalhin sa pagkahimaya hangtud sa pagbalik sa Manluluwas (tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 7:1–6). Sa laing mga pulong, wala lamang siya managna sa katapusan sa panahon, apan ang iyang misyon naglakip sa pagtabang sa pagtuman niini nga mga panagna ingon man usab sa pagsaksi sa katumanan sa mga butang nga gipadayag ngadto kaniya.
Bisan og ang atong kaugalingong misyon dili sama ka halangdon, ang ehemplo ni Juan nagtudlo kanato nga ang atong gugma alang ni Jesukristo naggiya nato sa pagdawat sa atong kaugalingong mga tawag ug mga hagit sa kinabuhi, bisan pa unsa ka pait o katam-is kini usahay.
Usa ka gamhanan nga saksi sa labing importante nga mga hitabo sa misyon ni Jesus, nagbarug si Juan sa tiilan sa krus aron sa pagsaksi sa kamatayon sa Ginoo, midagan ngadto sa walay sulod nga lubnganan human sa Pagkabanhaw aron sa pagkumpirma nga kini walay sulod, ug nakakita sa nabanhaw nga Manluluwas.
Sila si Juan ug Pedro sa Lubnganan, ni Robert Theodore Barrett
Ang Pagkahimo Natong Hinigugma nga mga Tinun-an Mismo
Si Juan mao ang usa sa nag-unang sakop sa orihinal nga Napulog Duha ka mga Apostoles, kinsa adunay suod nga personal nga relasyon uban sa Manluluwas ug nagserbisyo og importante nga mga tahas isip Iyang saksi, isip usa ka lider sa Simbahan, ug isip usa ka tigpadayag. Apan ang iyang gipili nga paagi sa pagpakita sa iyang kaugalingon isip hinigugma nga disipulo diha sa Ebanghelyo nga nagdala sa iyang ngalan nagtugot kaniya sa pagserbisyo isip usa ka modelo alang kanatong tanan sa atong kaugalingong pagkadisipulo. Gikan kaniya atong makat-unan nga isip mga sumusunod ni Jesukristo, kitang tanan makapahulay diha sa bukton sa Iyang gugma, nga ang maong gugma hingpit natong mahibaloan pinaagi sa mga ordinansa sama nianang Iyang giestablisar diha sa Katapusan nga Panihapon. Kita usab simbolokanhong makabarug sa tiilan sa krus, magpamatuod nga si Jesus nagpakamatay alang kanato, ug mopadayon uban ang paglaum nga makat-on alang sa atong kaugalingon nga ang Ginoo buhi. Sama ni Juan, isip hinigugma nga mga disipulo ang atong tawag mao ang pagpakigbahin niana nga saksi ngadto sa uban, magpamatuod sa kamatuoran ug magtuman bisan unsa nga mga tawag ang moabut kanato hangtud ang Ginoo mobalik pag-usab.