ការស្វែងយល់ពី សាសនាឥស្លាម
រូបថតមកពី Getty Images
រូបគំនូរនាសតវត្សរ៍ទី ១៩ បង្ហាញពី Kaaba នៅក្នុងមេកៈ ទីក្រុងដែលមហាម៉ាត់បានកើត និងជាទីក្រុងដ៏បរិសុទ្ធបំផុតនៅក្នុងសាសនាឥស្លាម ។
ទោះហេតុផលល្អ ឬអាក្រក់ក្តី គ្មានគ្រាណាមួយដែលសាសនាឥស្លាម និងពួកឥស្លាមបរិស័ទ ( ម៉ូស្លីម ) ពុំមាននៅលើចំណងជើងនៃសារព័ត៌មានឡើយ ។ គួរឲ្យយល់បានថា អ្នកដែលមិនមែនជាពួកឥស្លាមបរិស័ទ ( ម៉ូស្លីម ) ជាច្រើននាក់ — រួមទាំងពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយ — ចង់ដឹងចង់ឃើញ ថែមទាំងមានកង្វល់ផងដែរ ។ តើយើងមានអ្វីខ្លះដែលដូចគ្នាជាមួយនឹងពួកឥស្លាមបរិស័ទ ( ម៉ូស្លីម ) ដែលជាអ្នកជិតខាងយើងនោះ ? តើយើងអាចរស់នៅ ហើយធ្វើការជាមួយគ្នាបានដែរឬទេ ?
ដំបូង ការដឹងអំពីជីវប្រវត្តិនៃប្រវត្តិសាស្ត្រមួយចំនួនអាចមានប្រយោជន៍ ។
ក្នុងឆ្នាំ ៦១០ នៃ គ. ស. ឈ្មួញជនជាតិអារ៉ាប់វ័យកណ្តាលម្នាក់ឈ្មោះ មហាម៉ាត់ បានឡើងទៅលើកូនភ្នំមួយនៅទីក្រុង មេកៈ ទីក្រុងកំណើតរបស់គាត់ ដើម្បីសម្មាធិ និងអធិស្ឋានអំពីសាសនាដ៏ច្របូកច្របល់ដែលនៅជុំវិញគាត់ ។ ក្រោយមក គាត់បានប្រាប់ថា គាត់បានទទួលការនិមិត្តមួយដោយការហៅគាត់ឲ្យធ្វើជាព្យាការីដល់ប្រជាជនគាត់ ។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះគូសចំណាំការចាប់ផ្តើមនៃសាសនាដែលហៅថា ឥស្លាម ( iss-LAAM ) ជាពាក្យមួយដែលមានន័យថា « ចុះចូល » ( នឹងព្រះ ) ។ អ្នកជឿលើសាសនាឥស្លាមត្រូវបានហៅថាពួកឥស្លាមបរិស័ទ ( ម៉ូស្លីម ) ( MUSS-lim ) មានន័យថា « អ្នកចុះចូល » ។
បន្ទាប់មកទៀត មហាម៉ាត់បាននិយាយថា គាត់បានទទួលវិវរណៈជាច្រើនរហូតដល់គាត់ស្លាប់ដែលស្ទើរតែជិត ២៥ ឆ្នាំក្រោយមក ។ ដំបូងគាត់បានចែកចាយវិវរណៈនោះជាមួយអ្នកស្រុកនៅភូមិរបស់គាត់សិន ដោយព្រមានអំពីការជំនុំជម្រះរបស់ព្រះដែលនឹងកើតមាន ការដាស់តឿនអ្នកស្តាប់របស់គាត់ឲ្យប្រែចិត្ត និងការប្រព្រឹត្តដោយត្រឹមត្រូវចំពោះស្ត្រីមេម៉ាយ និងក្មេងកំព្រា និងអ្នកទ័លក្រ ព្រមទាំងការផ្សាយដល់សាកលលោកអំពីការរស់ឡើងវិញនៃមរណជន និងការជំនុំជម្រះរបស់ព្រះនៅចុងបំផុត ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការចំអក និងការបៀតបៀនដល់គាត់ និងអ្នកដើរតាមគាត់បានប្រែកាន់តែមានភាពតានតឹងឡើង ដែលធ្វើឲ្យពួកគេត្រូវរត់គេចទៅទីក្រុងនៅ មេឌីណា ដោយជិះសត្វអូដ្ឋរយៈពេលបួនថ្ងៃយ៉ាងលំបាកទៅទិសខាងជើង ។
នៅទីនោះ តួនាទីរបស់មហាម៉ាត់បានផ្លាស់ប្តូរភ្លាមតែម្តង ។១ ពីការគ្រាន់តែធ្វើជាអ្នកផ្សាយ និងអ្នកព្រមាន នោះគាត់បានក្លាយជាអ្នកបង្កើតច្បាប់ ចៅក្រម និងអ្នកដឹកនាំនយោបាយសម្រាប់ទីក្រុងអារ៉ាប់ដ៏សំខាន់មួយ ហើយយូរៗទៅនៅក្នុងឧបទ្វីបអារ៉ាប់ ។ ការបង្កើតដំបូងនៃសហគមន៍អ្នកជឿនេះបានផ្តល់ដល់សាសនាឥស្លាមនូវអត្តសញ្ញាណសាសនាមួយដែលបានចាក់ឬសនៅក្នុងច្បាប់ និងតុលាការដែលបន្តមាននៅក្នុងការទាក់ទាញអារម្មណ៍ និងបុគ្គលិកលក្ខណៈដ៏សំខាន់របស់សាសនានេះ ។
មនុស្សពីរក្រុមធំៗដែលបានបង្កើតនៅក្នុងចំណោមអ្នកដើរតាមលោកមហាម៉ាត់បន្ទាប់ពីមរណភាពរបស់លោកនៅឆ្នាំ ៦៣២ នៃ គ. ស. ចាប់ផ្តើមបែងចែកដោយសារសំណួរថា តើនរណាដែលគួរតែបន្តតំណែងគាត់ក្នុងនាមជាអ្នកដឹកនាំនៃសហគមន៍ឥស្លាម ។២ ក្រុមធំបំផុតទាំងនេះត្រូវបានហៅថា ស៊ូនី ( ក្រុមនេះប្រកាសធ្វើតាម ស៊ូណា ឬ អនុវត្តតាមទម្លាប់មហាម៉ាត់ហើយបត់បែនតាមចំណែកដែលពាក់ព័ន្ធស្តីពីបញ្ហានៃការស្នងតំណែងនោះ ) ។ មួយក្រុមទៀតដែលកើតឡើងដោយសារកូនប្រសារប្រុសរបស់មហាម៉ាត់ ‹ អាលី ត្រូវបានហៅ ថា shi‘at ‘Ali ( ក្រុមរបស់អាលី ) ហើយឥឡូវនេះត្រូវបានគេស្គាល់យ៉ាងសាមញ្ញថា ស្ស៊ីអា ។ មិនដូចជាពួកស៊ូនីឡើយ ពួក ស្ស៊ីអា ( ហៅថា ស៊ីអ៊ីត ឬ ស៊ីអ៊ីម៉ូស្លីម ) ជឿថា បុគ្គលត្រឹមត្រូវដើម្បីស្នងតំណែងមហាម៉ាត់ឲ្យធ្វើជាអ្នកដឹកនាំសមស្របនៃសហគមន៍នោះ គឺត្រូវបានទៅលើសាច់ញាតិប្រុសដែលជិតបំផុតរបស់ព្យាការីមហាម៉ាត់គឺ ‹ អាលី និងអ្នកទទួលមរតករបស់លោក ។
ទោះបីជាមានភាពមិនចុះសម្រុងគ្នាបែបនោះក្តី សាសនាឥស្លាមមានភាពសាមគ្គីគ្នាកាន់តែរឹងមាំ ដោយនិយាយអំពីសាសនាគឺសាមគ្គីគ្នាជាងពួកគ្រិស្តសាសនិកទៅទៀត ។ លើសពីនោះទៀត អស់រយៈពេលបួនប្រាំទសវត្សរ៍បន្ទាប់ពីឆ្នាំ ៨០០ នៃ គ. ស. នោះអរិយធម៌ឥស្លាមជឿនលឿនបំផុតនៅក្នុងពិភពលោកលើវិស័យវិទ្យាសាស្ត្រ វេជ្ជសាស្ត្រ គណិតសាស្ត្រ និងទស្សនវិទ្យា ។
ប្រភពនៃគោលលទ្ធិ និងការអនុវត្តរបស់ពួកឥស្លាមបរិស័ទ ( ម៉ូស្លីម )
វិវរណៈដែលបានប្រកាសដោយមហាម៉ាត់ត្រូវបានប្រមូលផ្តុំជាគម្ពីរមួយហៅថា គម្ពីរកូរ៉ាន ( មកពីពាក្យកិរិយាសព្ទរបស់ភាសាអារ៉ាប់ថា qara’a មានន័យថា « អាន » ឬ « សូត្រ » ) នៅអំឡុងមួយ ឬពីរទស្សវតរ៍នៃមរណភាពរបស់គាត់ ។ គម្ពីរកូរ៉ានមាន ១១៤ ជំពូកតែពុំមែនជាដំណើររឿងរបស់មហាម៉ាត់ឡើយ ។ ភាគច្រើនគឺដូចជា គោលលទ្ធិ និងសេចក្តីសញ្ញា វាពុំមែនជានិទានកថាឡើយ ពួកឥស្លាមបរិស័ទ ( ម៉ូស្លីម ) ចាត់ទុកគម្ពីរនេះថាជាព្រះបន្ទូល ( និងបន្ទូលទាំងឡាយ ) របស់ព្រះដែលបានប្រទានដោយផ្ទាល់ដល់មហាម៉ាត់ ។៣
ពួកគ្រិស្តសាសនិកដែលអានគម្ពីរនេះនឹងរកឃើញនូវប្រធានបទស្រដៀងគ្នា ។ ឧទាហរណ៍ គម្ពីរនេះថ្លែងពីការបង្កបង្កើតរបស់ព្រះនៃសាកលលោកនេះនៅក្នុងរយៈពេលប្រាំពីរថ្ងៃ ការដាក់អ័ដាម និងអេវ៉ានៅក្នុងសួនច្បារអេដែន ការល្បួងរបស់ពួកគេដោយសាតាំង ការធ្លាក់របស់ពួកគេ និងការហៅនៃខ្សែស្រឡាយរបស់ព្យាការីបន្តបន្ទាប់មកទៀត ( ដែលភាគច្រើនបំផុតគឺមាននៅក្នុងព្រះគម្ពីរប៊ីបផងដែរ ) ។ ព្យាការីទាំងនេះដែលបានពិពណ៌នានៅក្នុងគម្ពីរកូរ៉ានថាជា ឥស្លាមបរិស័ទ ដែលបានចុះចូលឆន្ទៈរបស់ពួកគេដល់ព្រះ ។
អ័ប្រាហាំ ដែលបានពិពណ៌នាថាជាមិត្តនឹងព្រះ ត្រូវបានគេលើកតម្កើងនៅក្នុងគម្ពីរនោះ ។៤ ( ក្នុងចំណោមអ្វីៗផ្សេងទៀត គេបានជឿថាលោកបានទទួលវិវរណៈថា លោកបានកត់ត្រាទុកប៉ុន្តែបានបាត់បង់ទៅវិញ ) ។៥ ម៉ូសេ ផារ៉ោន និងនិក្ខមនំរបស់កូនចៅអ៊ីស្រាអែលក៏មានក្នុងគម្ពីរនោះផងដែរ ។
គួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ណាស់ ម៉ារី ម្តាយរបស់ព្រះយេស៊ូវត្រូវបានថ្លែងចំនួន ៣៤ ដងនៅក្នុងគម្ពីរកូរ៉ាន បើប្រៀបធៀបទៅនឹងគម្ពីរសញ្ញាថ្មីគឺមានតែ ១៩ ដងប៉ុណ្ណោះ ។ ( ប្រាកដណាស់ គាត់គឺជាស្ត្រីតែម្នាក់គត់ដែលមាននៅក្នុងគម្ពីរកូរ៉ាន ) ។
គោលលទ្ធិមួយដែលបង្រៀនច្រើននៅក្នុងគម្ពីរកូរ៉ានគឺគោលលទ្ធិរបស់ ថាហ៊ីដ ( taw-HEED ) ជាពាក្យមួយដែលអាចបកប្រែថា « ឯកទិទេពនិយម » ឬន័យត្រង់មានន័យថា « ការបង្កើតឲ្យមានមួយ » ។ វាតំណាងឲ្យគោលការណ៍សំខាន់មួយនៃសាសនាឥស្លាម ៖ ថាមានតែព្រះមួយអង្គគត់នៅទូទាំងសាកលលោកនេះ ។ គម្ពីរកូរ៉ានថ្លែងថា « ទ្រង់គ្មានបុត្រ ហើយទ្រង់ពុំមែនជាបុត្រព្រះណាឡើយ ហើយគ្មាននរណាដូចជាទ្រង់ទេ » ។៦ អ្វីៗដូចតទៅទៀតនេះគឺជាភាពខុសគ្នាដ៏សំខាន់បំផុតរវាងសាសនាឥស្លាម និងគ្រិស្តសាសនា ៖ ឥស្លាមបរិស័ទ ( ម៉ូស្លីម ) ពុំជឿលើព្រះអាទិទេពគឺជាព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ ឬព្រះវិញ្ញាណបរិសុទ្ធឡើយ ។ វាក៏បង្ហាញផងដែរថា ដោយសារតែមនុស្សទាំងអស់ត្រូវបានព្រះបង្កើតមកស្មើគ្នា នោះស្របតាមគោលលទ្ធិរបស់សាសនាឥស្លាមគឺថា យើងពុំមែនជាកូនរបស់ព្រះទេ ។
តែឥស្លាមបរិស័ទជឿលើព្រះយេស៊ូវថាជាព្យាការីរបស់ព្រះដែលគ្មានអំពើបាប កើតពីស្ត្រីព្រហ្មចារីយ ហើយត្រូវបានតែងតាំងឡើងក្នុងតួនាទីដ៏សំខាន់នៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍នៃថ្ងៃចុងក្រោយ ។ ទ្រង់ត្រូវបានថ្លែងជាញឹកញាប់ និងដោយការគោរពនៅក្នុងគម្ពីរកូរ៉ាន ។
ការបង្រៀន និងការអនុវត្តជាគ្រឹះរបស់ពួកឥស្លាមបរិស័ទ ( ម៉ូស្លីម )
គេហៅថា « សរសរទាំងប្រាំរបស់សាសនាឥស្លាម » — ការសង្ខេបភាគច្រើនគ្មាននៅក្នុងគម្ពីរកូរ៉ានទេ ប៉ុន្តែមាននៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងតាមប្រពៃណីបុរាណ ដែលនិយាយអាងហេតុផលទៅកាន់មហាម៉ាត់ — ចាប់ផ្តើមជាគោលលទ្ធិគ្រឹះមួយចំនួនរបស់សាសនាឥស្លាម ។
១. ទីបន្ទាល់
ប្រសិនបើសាសនាឥស្លាមមានគោលជំនឿជាសាកល វាគឺជាលទ្ធិ ស្សាហាដា ( sha-HAD-ah ) មានន័យថា « ការអះអាងអំពីជំនឿ » ឬ « ទីបន្ទាល់ » ។ ពាក្យនេះសំដៅទៅលើរូបមន្តមួយក្នុងភាសាអារ៉ាប់ដែលបកប្រែមានន័យដូចនេះថា ៖ « ខ្ញុំសូមថ្លែងទីបន្ទាល់ថា មានព្រះតែមួយអង្គប៉ុណ្ណោះគឺ [ ព្រះអល់ឡោះ ] ហើយថាមហាម៉ាត់គឺជាសារទូតរបស់ព្រះ » ។ ស្សាហាដា ( Shahada ) គឺជាវិធីដើម្បីចូលជាសមាជិកសាសនាឥស្លាម ។ ការសូត្រវាដោយជំនឿស្មោះសរគឺដើម្បីក្លាយជាឥស្លាមបរិស័ទ ។
ភាសាអារ៉ាប់ដែលស្មើនឹងពាក្យ ព្រះ គឺ អល់ឡោះ ( Allah ) ។ ជាពាក្យបំព្រួញមកពីពាក្យ al- គឺ ( « the » ) និងពាក្យ ilah ( « ព្រះ » ) វាពុំមានជាឈ្មោះត្រឹមត្រូវឡើយ តែជាងារមួយ ហើយវាទាក់ទងយ៉ាងជិតស្និទ្ធទៅនឹងពាក្យហេព្រើរថា អេឡូហិម ។
ដោយសារសាសនាឥស្លាមគ្មានបព្វជិតភាព នោះគ្មានពិធីបរិសុទ្ធនៃបព្វជិតភាពអ្វីឡើយ ។ ហើយក៏គ្មាន « ព្រះវិហារ » សាសនាឥស្លាមណាមួយផងដែរ ។ ដូច្នេះការសូត្រ សាហាដា ( Shahada ) គឺស្មើនឹងពិធីបុណ្យជ្រមុជទឹកសម្រាប់សាសនាឥស្លាម ។ កង្វះខាតបច្ចុប្បន្ននៃរចនាសម្ព័ន្ធថ្នាក់ដឹកនាំជាផ្លូវការ ការរួបរួមសាមគ្គីទូទាំងពិភពលោកមានទំនាក់ទំនងផ្សេងទៀត ។ ឧទាហរណ៍ គ្មានអ្នកដឹកនាំទាំងមូលតែម្នាក់នៅក្នុងពួកឥស្លាមបរិស័ទឡើយ គ្មាននរណាម្នាក់និយាយជំនួសសហគមន៍ទាំងមូលឡើយ ។ ( មហាម៉ាត់ត្រូវបានគោរពស្ទើរតែទូទាំងសាកលលោកថា ជាព្យាការីចុងក្រោយបំផុត ) ។ នេះក៏មានន័យថា គ្មានព្រះវិហារដែលពួកភាវរជន ឬ « អ្នកជ្រុលនិយម » អាចត្រូវបានកាត់កាលចោលឡើយ ។
២. ការអធិស្ឋាន
មានអ្នកមិនមែនជាឥស្លាមបរិស័ទជាច្រើនដឹងអំពីការអធិស្ឋានជាទម្លាប់របស់ឥស្លាមបរិស័ទដែលហៅថា សាឡាត ( sa-LAAT ) ដែលទាក់ទងនឹងការក្រាបឱនថ្វាយបង្គំប្រាំដងរៀងរាល់ថ្ងៃ ។ ការសូត្រខបញ្ញត្តិមកពីគម្ពីរកូរ៉ាន និងការឱនក្បាលដល់ដីបង្ហាញពីការចុះចូលយ៉ាងរាបទាបដល់ព្រះ ។ ការអធិស្ឋានដោយឯកឯងៗបន្ថែមទៀតហៅថា ឌូ អា អាចធ្វើឡើងពេលណាក៏បានដោយពុំតម្រូវឲ្យមានការក្រាបឱនឡើយ ។
សម្រាប់ការអធិស្ឋាននៅពាក់កណ្តាលថ្ងៃនាថ្ងៃសុក្រ ពួកឥស្លាមបរិស័ទបុរសត្រូវបានតម្រូវឲ្យធ្វើ ហើយពួកឥស្លាមបរិស័ទស្ត្រីត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឲ្យអធិស្ឋាននៅក្នុងវិហារឥស្លាម ( ពាក្យនេះមកពីពាក្យអារ៉ាប់ថា ម៉ាស្ចិត ឬ « កន្លែងថ្វាយបង្គំ ) ។ នៅទីនោះ ពួកគេថ្វាយបង្គំជាជួរៗ អធិស្ឋានដោយមានអ៊ីម៉ាំ ( ee-MAAM មកពីពាក្យអារ៉ាប់ អាម៉ាម៉ា មានន័យថា « នៅខាងមុខ » ) នៃព្រះវិហារដឹកនាំហើយស្តាប់ការទេសនាខ្លីមួយ ។ ប៉ុន្តែ ថ្ងៃសុក្រពុំមែនដូចជាថ្ងៃឈប់សម្រាកនោះទេ ទោះបីជា « ថ្ងៃចុងសប្តាហ៍ » នៅក្នុងប្រទេសដែលកាន់សាសនាឥស្លាមភាគច្រើនផ្តោតទៅលើ យ៉ម អាល ហូម៉ា ( « ថ្ងៃនៃការប្រមូលផ្តុំ » ) ក្តី ឬថ្ងៃសុក្រ ក៏ការធ្វើការនៅថ្ងៃនោះពុំត្រូវបានចាត់ទុកថាជាអំពើបាបឡើយ ។
៣. ការដាក់ទាន
ស្សាកាត ( za-KAAT មានន័យថា « ដែលបរិសុទ្ធ » ) បង្ហាញពីការធ្វើការបរិច្ចាគដោយសប្បុរសដើម្បីជ្រោមជ្រែងអ្នកក្រីក្រ ព្រមទាំងជួយដល់ព្រះវិហារ និងកិច្ចការផ្សេងៗទៀតរបស់សាសនាឥស្លាម ។ ជាទូទៅ វាត្រូវបានគិតជាចំនួន ២.៥ ភាគរយនៃទ្រព្យសម្បត្តិសរុបរបស់ឥស្លាមបរិស័ទពីលើចំនួនអប្បរមាជាក់លាក់មួយ ។ នៅក្នុងប្រទេសកាន់សាសនាឥស្លាមមួយចំនួន ការបរិច្ចាគនេះត្រូវបានប្រមូលតាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់រដ្ឋាភិបាល ។ នៅប្រទេសដទៃទៀត វាគឺជាការស្ម័គ្រចិត្ត ។
៤. ការតមអាហារ
រៀងរាល់ឆ្នាំពួកឥស្លាមបរិស័ទស្មោះត្រង់តមមិនបរិភោគអាហារ មិនផឹក និងមិនរួមភេទចាប់តាំងពីថ្ងៃរះរហូតដល់ថ្ងៃលិចអំឡុងពេលពេញមួយខែតាមចន្ទគតិនៃបុណ្យរ៉ាម៉ាដាន់ ។ ជាទូទៅពួកគេក៏សុខចិត្តលះបង់ខ្លួនដើម្បីបរិច្ចាគជាពិសេសដល់ជនក្រីក្រ ហើយអានគម្ពីរកូរ៉ានអំឡុងខែនោះ ។៧
៥. ការធ្វើធម្មយាត្រា
ពួកឥស្លាមបរិស័ទដែលមានសុខភាពល្អ និងមានធនធានធ្វើរឿងនេះ គួរតែទទួលធ្វើធម្មយាត្រាទៅមេកៈ យ៉ាងហោចណាស់ឲ្យបានម្តងក្នុងមួយជីវិតរបស់ខ្លួន ។ ( ជាទូទៅការធ្វើទស្សនកិច្ចទៅទីក្រុងមេឌីណា ជាទីក្រុងដ៏បរិសុទ្ធទីពីរនៅក្នុងសាសនាឥស្លាមត្រូវបានរាប់បញ្ចូល ប៉ុន្តែពុំមែនជាតម្រូវការនោះទេ ) ។ សម្រាប់ពួកឥស្លាមបរិស័ទស្មោះត្រង់ ការធ្វើបែបនោះគឺជាព្រឹត្តិការណ៍យ៉ាងជ្រាលជ្រៅ និងមានអនុភាពបំផុតខាងវិញ្ញាណ ដូចជាការចូលរួមសន្និសីទទូទៅដោយផ្ទាល់ ឬចូលទៅក្នុងព្រះវិហារបរិសុទ្ធជាលើកដំបូងផងដែរ ។
បញ្ហាមួយចំនួននាពេលបច្ចុប្បន្ន
ចំណុចដ៏គួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍បីរបស់មនុស្សដែលពុំមែនជាពួកឥស្លាមបរិស័ទមានកង្វល់អំពីសាសនាឥស្លាមគឺអំពើហិង្សាខាងសាសនាឥស្លាម ឬច្បាប់ ស្សារីអា និងការប្រព្រឹត្តរបស់ឥស្លាមបរិស័ទទៅលើស្ត្រី ។
ពួកជ្រុលនិយមខ្លះបានប្រើពាក្យ ជីហាត ដើម្បីសំដៅទាំងស្រុងទៅលើ « សង្គ្រាមបរិសុទ្ធ » ប៉ុន្តែនោះមានន័យពិតប្រាកដថា « កិច្ចការមានប្រយោជន៍ » ដែលផ្ទុយនឹងការ « គ្រាន់តែ » អធិស្ឋាន និងការសិក្សាគម្ពីរ ។
អ្នកចេះច្បាប់ និងអ្នកគិតវែកញែកនៃឥស្លាមបរិស័ទមានការយល់ដឹងផ្សេងៗគ្នាអំពីពាក្យ ជីហាត នេះ ។ ឧទាហរណ៍ ការជជែកវែកញែកអំពីប្រភពច្បាប់ជាបទដ្ឋានមួយ ដែលអាចទទួលយកកងទ័ព ជីហាត ត្រូវតែទទួលបានការការពារ ហើយគូបដិបក្សត្រូវតែព្រមានជាមុន និងផ្តល់ឱកាសដើម្បីបញ្ឈប់សកម្មភាពដែលបង្ករឿងហេតុនានា ។ អ្នកចេះច្បាប់ និងអ្នកគិតវែកញែកនៃឥស្លាមបរិស័ទមួយចំនួននាសព្វថ្ងៃនេះជជែកតវ៉ាថា ពួក ជីហាត អាចបង្ហាញនូវសកម្មភាពមានប្រយោជន៍ណាមួយក្នុងគោលបំណងផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់សហគមន៍សាសនាឥស្លាម ឬជាទូទៅធ្វើឲ្យពិភពលោកកាន់តែប្រសើរឡើង ។ គេនិយាយថា មហាម៉ាត់បានបែងចែករវាង « ជីហាត ធំ » និង « ជីហាត តូច » ។ គាត់បាននិយាយថា ចុងក្រោយគេគឺចម្បាំង ។ ប៉ុន្តែពួក ជីហាត ធំត្រូវប្រយុទ្ធទាស់នឹងភាពអយុត្តិធម៌ ព្រមទាំងការតស៊ូផ្ទាល់ខ្លួនដើម្បីរស់នៅដោយសុចរិត ។
សព្វថ្ងៃនេះពួកភាវកម្មឥស្លាមទាមទារកឬសគល់សាសនា ប៉ុន្តែដោយអាចប្រកែកបានវាឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីភាពអយុត្តិធម៌ផ្នែកសង្គម នយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ច ដែលមានទំនាក់ទំនងតិចតួច ឬគ្មានសោះទៅនឹងសាសនានោះ ។៨ លើសពីនេះទៀត វាសំខាន់ដើម្បីកត់សម្គាល់ឃើញថា ពួកឥស្លាមបរិស័ទភាគច្រើននៅទូទាំងពិភពលោកពុំបានចូលរួមនឹងភាវរករនៅក្នុងអំពើហិង្សារបស់ពួកគេឡើយ ។៩
ស្សារីអា គឺជាចំណុចមួយផ្សេងទៀតដែលជាកង្វល់សម្រាប់មនុស្សមួយចំនួនដែលពុំមែនជាឥស្លាមបរិស័ទ ។ ចេញពីគម្ពីរកូរ៉ាន និង ហាឌីត — របាយការណ៍ខ្លីអំពីអ្វីដែលមហាម៉ាត់ និងមនុស្សជំនិតបំផុតរបស់គាត់បាននិយាយ និងបានធ្វើថាផ្តល់ជាគំរូដល់ការប្រព្រឹត្តរបស់ឥស្លាមបរិស័ទ ព្រមទាំងសេចក្តីបន្ថែម និងការពន្យល់វគ្គបទគម្ពីរកូរ៉ាន — វាមានចែងនូវក្រឹតក្រមសីលធម៌របស់ឥស្លាមបរិស័ទ ។១០ ក្រឹត្យក្រមដែលគ្រប់គ្រងលើការស្លៀកពាក់ទាំងបុរស និងស្ត្រី ( ដូចជា ហ៊ីចាប ឬ ស្បៃ ) មាននៅក្នុង ស្សារីអា ខណៈដែលក្រឹត្យក្រមនេះត្រូវបានប្រតិបត្តិដោយប្រទេសមួយចំនួនដែលកាន់សាសនាឥស្លាម ក្រឹត្យក្រមនេះក៏ទុកទៅតាមការជ្រើសរើសរបស់បុគ្គលម្នាក់នៅក្នុងប្រទេសមួយចំនួន ។ ស្សារីអា ក៏គ្រប់បាំងលើអ្វីៗទាំងនោះប្រើជាអនាម័យផ្ទាល់ខ្លួន ពេលអធិស្ឋាន និងមាតិកានៃការអធិស្ឋាន និងក្រឹត្យក្រមនៃអាពាហ៍ពិពាហ៍ ការលែងលះ និងការទទួលមរតក ។ ដូច្នេះហើយ ពេលឥស្លាមបរិស័ទបង្ហាញនៅក្នុងការស្ទុងមតិថា ពួកគេចង់ឲ្យ ស្សារីអា គ្រប់គ្រង នោះពួកគេអាច ឬមិនអាចថ្លែងការណ៍នយោបាយឡើយ ។ ពួកគេគ្រាន់តែអាចនិយាយថា ពួកគេប្រាថ្នាយ៉ាងខ្លាំងដើម្បីរស់នៅដោយទៀងត្រង់តាមជីវិតនៃឥស្លាមបរិស័ទ ។
មនុស្សជាច្រើនដែលពុំមែនជាឥស្លាមបរិស័ទ ពេលពួកគេគិតអំពីការប្រព្រឹត្តចំពោះស្ត្រី នោះពួកគេគិតអំពីពហុពន្ធភាព និងស្បៃបាំងមុខភ្លាម ។ ប៉ុន្តែភាពពិតនៃវប្បធម៌នោះកាន់តែសាំញ៉ាំ ។ វគ្គបទគម្ពីរជាច្រើនក្នុងគម្ពីរកូរ៉ានប្រកាសថា ស្ត្រីស្មើនឹងបុរស ខណៈដែលអ្នកដទៃទៀតចាត់ថាពួកគេមានឋានៈទាបជាង ។ ប្រាកដណាស់មានការអនុវត្តនានានៅក្នុងប្រទេសកាន់សាសនាឥស្លាមជាច្រើន — ជារឿយៗមានប្រភពនៅក្នុងវប្បធម៌កុលសម្ព័ន្ធមុនសាសនាឥស្លាម ឬប្រពៃណីដែលមានពីមុនផ្សេងទៀត — ដែលផ្តល់ការគោរពខ្ពង់ខ្ពស់ដល់ស្ត្រី ។ ប៉ុន្តែរបៀបដែលពួកឥស្លាមបរិស័ទចាត់ទុកតួនាទីស្ត្រី មានភាពខុសគ្នាយ៉ាងខ្លាំងពីប្រទេសមួយទៅប្រទេសមួយទៀត និងសូម្បីតែនៅក្នុងប្រទេសតែមួយក្តី ។
ទស្សនៈពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយស្តីពីសាសនាឥស្លាម
ទោះបីជាយើងមានជំនឿផ្សេងគ្នាក្តី តើពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយអាចឈោងទៅបង្កើតទំនាក់ទំនងជាមួយឥស្លាមបរិស័ទដោយរបៀបណា ?
ដំបូង យើងគួរទទួលស្គាល់សិទ្ធិរបស់ឥស្លាមបរិស័ទក្នុងការ « ថ្វាយបង្គំតាមរបៀបណា នៅទីណា ឬអ្វីក៏ដោយដែលគេប្រាថ្នា » ( មាត្រានៃសេចក្ដីជំនឿ ១:១១ ) ។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៤១ ពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយនៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សានៃទីក្រុង ណៅវូ បានអនុម័តច្បាប់ស្តីពីសេរីភាពសាសនាដោយធានាឲ្យបាននូវ « សេរីភាពផ្នែកលទ្ធិសាសនា និងមានឯកសិទ្ធិស្មើភាពគ្នា » ទៅនឹង « ពួកកាតូលិក, ពួកប្រែសប៊ីធារាន, ពួកមែតូឌីស ពួកបាទីស្ទ, ពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយ, ពួកឃ្វេឃើរ ពួកអ៊ីពីស្កូផាល ពួកយូនីវើសលលីស ពួកយូនីថារៀន ពួកម៉ូហាម៉េដាន [ ឥស្លាមបរិស័ទ ] និងក្រុម ព្រមទាំងនិកាយសាសនាទាំងអស់ផ្សេងទៀតក៏ដោយ » ។១១
យើងក៏គួរចងចាំថា ជាទូទៅថ្នាក់ដឹកនាំទាំងឡាយរបស់សាសនាចក្រយើងមានភាពវិជ្ជមានយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការថ្លែងអំណរគុណរបស់ពួកលោកដល់ពួកអ្នកបង្កើតសាសនាឥស្លាម ។ ឧទាហរណ៍ ក្នុងឆ្នាំ ១៨៥៥ នាគ្រាដែលពួកគ្រិស្តសាសនិកជាច្រើនបានថ្កោលទោសមហាម៉ាត់ថាជាអ្នកប្រឆាំងព្រះគ្រីស្ទ នោះអែលឌើរ ចច អេ អាល់ប៊ើត ស៊្មីធ ( ១៨១៧–១៨៧៥ ) និង ប៉ាលី ភី ប្រាត្ត ( ១៨០៧–១៨៥៧ ) ក្នុងកូរ៉ុមនៃពួកសាវកដប់ពីរនាក់បានផ្តល់ការបង្រៀនដ៏វែងមួយដែលពុំគ្រាន់តែបង្ហាញពីចំណេះដឹងអំពីការស្ងើចសរសើរ និងការយល់ដឹងច្រើនពីប្រវត្តិសាសនាឥស្លាមប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្ដែលោកថែមទាំងបានសរសើរពីលោកមហាម៉ាត់ផ្ទាល់ផងដែរ ។ អែលឌើរ ស៊្មីធ បានថ្លែងថា មហាម៉ាត់ « ពិតជាត្រូវបានព្រះលើកឡើងដោយមានគោលបំណង » ដើម្បីបង្រៀនទាស់នឹងការថ្វាយបង្គំរូបព្រះ ហើយគាត់បង្ហាញក្តីអាណិតអាសូរដល់ពួកឥស្លាមបរិស័ទ ដូចជាពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយដែរ ដោយឃើញថាវាមានការលំបាក « ដើម្បីទទួលបានប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ឥតលាក់លៀមមួយ » ដែលបានសរសេរអំពីពួកគេ ។ បន្ទាប់មក ដោយនិយាយភ្លាមៗអែលឌើរ ប្រាត្ត បានបង្ហាញការសរសើរដល់លទ្ធិរបស់មហាម៉ាត់ និងដល់សីលធម៌ ព្រមទាំងច្បាប់ធម្មនុញ្ញរបស់សង្គមឥស្លាមបរិស័ទ ។១២
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ជាផ្លូវការមួយនាពេលថ្មីៗនេះបានចេញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៨ ពីគណៈប្រធានទីមួយ ។ សេចក្តីថ្លែងនោះបានលើកឡើងអំពីមហាម៉ាត់ជាពិសេសថា គាត់នៅក្នុងចំណោម « ថ្នាក់ដឹកនាំសាសនាដ៏អស្ចារ្យនៃពិភពលោក » ដែរ ដោយថ្លែងថា គាត់ « បានទទួលផ្នែកមួយនៃពន្លឺរបស់ព្រះ » ដូចជាពួកលោកដែរ ។ ប្រធាន ស្ពែនស៊ើរ ដបុលយូ ឃឹមបឹល, អិន អេលឌិន ថែនណឺ និង ម៉ារ៉ុន ជី រ៉មនី បានសរសេរថា « ព្រះបានប្រទានសីលធម៌ពិតដល់ [ ថ្នាក់ដឹកនាំទាំងនេះ ] ដើម្បីបំភ្លឺដល់ជាតិសាសន៍ទាំងមូល ហើយនាំមកនូវការយល់ដឹងមួយក្នុងកម្រិតខ្ពស់ដល់បុគ្គលម្នាក់ៗ » ។១៣
ការបង្កើតគំនិតរួមគ្នា
ទោះបីជាពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយ និងឥស្លាមបរិស័ទមានអ្វីៗសំខាន់ដែលខុសពីគ្នាយ៉ាងច្បាស់ក្រឡែតក្តី — ដូចជាភាពជាព្រះរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ តួនាទីរបស់ទ្រង់ក្នុងនាមជាព្រះអង្គសង្គ្រោះ និងការបម្រើរបស់ព្យាការីសម័យទំនើប — នោះយើងមានអ្វីៗជាច្រើនដូចគ្នា ។ ឧទាហរណ៍ សាសនាយើងទាំងពីរជឿថា យើងមានការទទួលខុសត្រូវផ្នែកសីលធម៌នៅចំពោះព្រះ ថាយើងគួរតែស្វែងរកទាំងភាពសុចរិតផ្ទាល់ខ្លួន និងសង្គមមួយល្អ និងយុត្តិធម៌ ហើយថាយើងនឹងរស់ឡើងវិញ ហើយនាំទៅចំពោះព្រះភក្ត្រព្រះដើម្បីជំនុំជម្រះ ។
ទាំងពួកឥស្លាមបរិស័ទ និងពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយជឿលើសារៈសំខាន់នៃគ្រួសាររឹងមាំ និងនៅក្នុងការបញ្ជាពីព្រះឲ្យជួយដល់ជនទ័លក្រ និងខ្វះខាត ហើយថាយើងបង្ហាញសេចក្តីជំនឿយើងតាមរយៈទង្វើនៃភាពជាសិស្ស ។ នោះគ្មានហេតុផលណាដែលពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយ និងឥស្លាមបរិស័ទពុំអាចធ្វើរួមគ្នាឡើយ ហើយសូម្បីតែពេលមានឱកាសផ្តល់ដល់ពួកគេតាមរយៈការសហការរួមគ្នានៅក្នុងសហគមន៍ម្តងហើយម្តងទៀតក្តី នោះយើងឃើញថាខ្លួនយើងជាអ្នកជិតខាងគ្នានៅក្នុងពិភពលោកដ៏រីកចម្រើននេះ ។ ជាមួយគ្នា យើងអាចបង្ហាញថា ជំនឿសាសនាអាចក្លាយជាកម្លាំងដ៏មានឥទ្ធិពលសម្រាប់សេចក្តីល្អ និងពុំមែនគ្រាន់តែជាប្រភពនៃការបដិសេធ និងអំពើហិង្សា ដែលអ្នករិះគន់មួយចំនួនជជែកវែកញែកគ្នាឡើយ ។
គម្ពីរកូរ៉ានតែមួយបានផ្តល់របៀបនៃការរស់នៅដោយសុខសាន្តជាមួយគ្នា ទោះបីយើងមានភាពខុសគ្នាក្តី ៖ « ប្រសិនបើព្រះមានព្រះទ័យ នោះទ្រង់អាចធ្វើឲ្យអ្នកជាសហគមន៍តែមួយ ។ ប៉ុន្តែទ្រង់មានព្រះទ័យសាកល្បងអ្នកនូវអ្វីៗដែលទ្រង់បានប្រទានដល់អ្នក ។ ដូច្នេះសូមបំពេញគ្នាទៅវិញទៅមកដោយទង្វើល្អ ។ អ្នកទាំងអស់គ្នានឹងត្រឡប់ទៅជួបព្រះ ហើយទ្រង់នឹងប្រាប់អ្នកនូវរឿងដែលទាក់ទងនឹងអ្វីដែលអ្នកធ្លាប់បដិសេធ » ។១៤