Oi Au? E Dua na iVakatawa e Isireli?
Au a sa dua na ivakadinadina ka vakaitavi ena udolu na veisiko me vukea nodra qaravi o ira eso. Au vakadinadinataka na uasivi ni kena sovaraki mai na Yalotabu ka nodra itokani voli mai.
E dua na ivalavala ka kilai tani kina Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai sa ikoya o ira na ivakatawa dauvakatawa sipi. E sega noda dauveiqaravi saumi ena tabanalelvu, tabana, iteki, kei na tikina ni Lotu; ia, o ira sara ga na lewenilotu vakai ira era dau veiqaravi vata ga vakai ira.
Na lewenilotu yadua ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai e tiko nona ilesilesi me ivakatawa e Isireli. O ira na lewenilotu-ivakatawa era veiqaravi ena matabisopi kei na mataveiliutaki ena tabana, ena matabete kei na liutaki ni veimataisoqosoqo, vakavunivola kei na sekeriteri, vakaqasenivuli ena kena veimataqali—okati kina o ira na dauveituberi kei na dauveisiko vuvale—kei na kena levu tale eso e sega ni wili rawa.
O ira na ivakatawa dauvakatawa sipi sega ni saumi e vica na ka era tautauvata kina. O ira vakayadua e tiko nodra sipi me ra susuga, vakayaloqaqataka, ka qarava. O ira vakayadua era sa kacivi mai vua na Turaga mai vei ira Nona dauveiqaravi digitaki. O ira vakayadua era na saumi taro vua na Turaga ena vuku ni nodra veiqaravi me vaka e dua na ivakatawa.
Vakasaqarai ni Sipi Sa Yali
O Joseph Serge Merlius a biuta nona itikotiko e Haiti ni se yabaki 19 ka toki ki na Dominican Republic ena yabaki 1980 ena nona vaqara cakacaka. Ni oti e tinikawalu na vula a lesu tale ki Haiti, veidomoni, ka lesu tale ki na Dominican Republic vata kei Marie Reymonde Esterlin, na watina vou.
Ena nodrau tekivutaka vata nodrau bula ni vakamau ena vanua vou, a sotava o Joseph e dua na lauqa vakayalo. O koya kei Marie erau sikova e vica na lotu ena vakasaqaqara me vakacegui na gagadre o ya, ia me vaka ni ra vosataka na Haitian Creole ena vanua vosa vaka-Sipeni, e sa dredre dina vei rau me rau kila ka me rau kilai talega. A qai yaco me rau sotava e rua na daukaulotu ni Yalododonu Edaidai, ka rau sureti rau ki lotu. Ni oti e vica na soqoni ka rau tiko kina o Joseph kei Marie, erau vakavulici rau sara yani vakamalua na daukaulotu ena veivosaki vaka-Sipeni, ka rau papitaiso sara ena Sepiteba 1997.
A kacivi sara o Joseph me veiqaravi ena mataveiliutaki ni Wilivola ni Sigatabu, oti a dua na daunivakasala ena mataveiliutaki ni tabana, e muri a qai peresitedi ni tabana. Ia ena vuku ni levu ni veicalati ni so na ka kei na mosi ni yalo, e levu vei ira era vakavuna na cavuka ni isema, sa oti sara ga nodratou laki lotu o Joseph, Marie, kei na lima na luvedrau ka levu vei ira na lewe ni Lotu e kea era sa guilecavi iratou.
Ena loma ni vitu na yabaki ka tarava, a va tale na luvedrau na veiwatini ka rau kidavaka e dua na vugodrau tagane kei na dua na yalewa mai Haiti ena nodratou vale. Mai na levu ni sasaga nei Joseph a yaco sara me taladrodro vinaka nona vosa vaka-Sipeni kei na Vakavalagi ka sa tekivu me vakatavulica na vosa Vakavalagi kei na Haitian Creole ena dua na kabani vakaitaukei.
Ena Okosita 2007 e rua na iliuliu ni matabete, ena cakacakataki ni nodra vakasaqarai o ira era sa sega ni dau lotu, erau a basika yani ena mata ni katuba ni matavuvale. Erau kunea ni o Joseph kei Marie e se tu ga nodrau ivakadinadina ni kosipeli, e dina ga ni rau sa sega ni tiko ena soqoni ena vitu na yabaki. Eratou sureti ratou na matavuvale na iliuliu me ratou lesu yani ki lotu, ka yaco vakakina ena siga ka tarava—eratou lewe 13 taucoko. Eratou sa lotu tiko me tekivu mai na gauna o ya.
Nikua e sa iliuliu o Joseph ni tabana ni kaulotu e Barahona, toka ena ceva-i-ra ni tiki ni vanua o Dominican Republic. O irau na luvena tagane qase erau veiqaravi talega ena veiliutaki ni tabana, kei na vugona tagane, e dua na italatala qase tabaki vou, sa ikoya na peresitedi ni Cauravou. Walega oqo eratou a lako ki na valetabu na matavuvale, ka ratou laki vauci vata me dua na matavuvale tawamudu.
Vakasamataka mada, e lewe 13 na sipi eratou a yali ka ratou sa kune tale baleta ni rua na lewenilotu-ivakatawa ni sipi erau a gumatua ena vakasaqaqara me baleta, na susugi, kei na kau lesu tale mai ni matavuvale ki na lomanibai. Erau a liutaki ki na vale oqo me vakataki iko kei au ena nodaru na liutaki me daru vakasaqarai ira na sipi sa yali ka ra nodaru itavi.
Au sa dua oti na ivakadinadina kau vakaitavi vei ira na udolu ena veisiko ni ivakatawa ni sipi. Au vakadinadinataka kina na uasivi ni kena sovaraki mai na Yalotabu ka salavata mai kei ira. Au sa raica e levu na sipi sa yali era sa lesu tale mai kau vakila na reki ka lako mai ena nodra kidavaki lesu tale mai ena taucoko ni itaviqaravi. Au sa raica na tamata era vakila na Yalotabu, cavuti ni veivakalougataki, turu ni wainimata, wasei ni ivakadinadina, masumasu kei na kena saumi mai, kei na vakaraitaki ni loloma. Au sa raica na veisau ni bula.
Vakani ira na Qele ni sipi
Ena dua na gauna ena kedrau maliwa na 592 kei na 570 B.K., A vosa na Kalou kivua Nona parofita o Isikeli me baleti ira na ivakatawa dau vakawelewele. Me baleta nodra dau vakawelewele, era sa lakosese na qele ni sipi. Kivei ira na ivakatawa oqori, e kaya na Turaga:
“Ko iko na luve ni tamata, mo parofisaitaka na ca vei ira na nodra ivakatawa na Isireli, mo ia na parofisai, ka kaya vei ira, Sa kaya vakaoqo na Turaga ko Jiova vei ira na ivakatawa[:] … sa sega li ni dodonu me ra vakania na qele ni sipi ko ira na ivakatawa? …
“Dou sa sega ni vakaukauwataka na sipi sa malumalumu, ka dou sa sega ni vakabula na ka sa tauvimate, ka dou sa sega ni vauca na ka sa ramusu, ka dou sa sega ni vakauta tale mai na ka sa vakasevi, ka dou sa sega ni vakasaqara na ka sa yali. …
“… Io, era sa dui veiseseyaki na noqu qele ni sipi, e dela ivuravura taucoko, ka sa sega e dua sa taroga se vakasaqarai ira.
“Sa kaya vakaoqo na Turaga ko Jiova; … ia kau na taroga na noqu sipi vei ira” (Isikeli 34:2, 4, 6, 10).
Ena levu ni veidokai, sa yaco me da lotu ga ena vale-ni-lotu. Eda sasaga vakaukauwa me da vakarautaka na veivakani vakayalo ka vakayago me baleti ira era mai lotu, ia e vakacava o ira era sa lecava na gaunisala ni vale-ni-lotu?
Kevaka au ciqoma e dua na ilesilesi meu veiqaravi ena Lotu, ia e sa tu na sipi ka sa tu vata kaya na itavi vakalotu meu vakayacora ka qarava. Me kena ivakaraitaki, me vaka e dua na qasenivuli oi au e dua na ivakatawa e sega walega kivei ira era dau lako mai ena kalasi ia o ira talega era sega ni dau mai kalasi. E tiko noqu itavi meu vakasaqarai ira, yaco meu veimaliwai vata kei ira, meu nodra itokani, qarava na nodra gagadre, ka kauti ira lesu mai ki na lomanibai.
Vakalesui Ira Lesu Tale Mai
Me vaka ni da lewenilotu-ivakatawa e rawa me vinaka cake noda cakacaka noda nanuma ka vakasamataka na ivakavuvuli ena Luke 15. Ena iwase ni ivola oqori a vakatavulica na Turaga na vosa vakatautauvata baleta na sipi sa yali, kei na gone cidroi. E veiwekani vata kece na tolu oqori ki na “kena sa yali” ka sa qai kune tale. Ena vosa vakatautauvata baleta na sipi sa yali, a taroga na Turaga:
“Ko cei vei kemudou na tamata, sa dua na drau na nona sipi, kevaka sa vakayalia e dua vei ira, ena sega ni biuta laivi tu na ciwasagavulu ka ciwa ena veico, ka laki vakasaqarai koya sa yali, me kunea mada?
“Ia ni sa kunea, sa viribale ki domona, ka reki.
“Ia ni sa tale ki nona vale, sa kacivi ira vata na wekana kei na lewe ni koro, ka kaya vei ira, Tou mai reki vata niu sa kunea na noqu sipi sa yali.
“Au sa kaya vei kemudou sa levu vakakina na reki mai lomalagi ena vuku ni tamata ivalavala ca e le duabau sa qai veivutuni, ia ka lailai ga ena vukudra na tamata yalododonu e le ciwasagavulu kaciwa, sa sega ni yaga vei ira na veivutuni” (Luke 15:4–7).
Ena vosa vakatautauvata, e duabau ga na sipi a lakosese ka yali yani, ia sa vakakina ena so na gauna ena noda veitabanalevu kei na tabana. Ia na kena vakayagataki na vosa vakatautauvata oqo ena dua toka ga, veitalia na levu ni sipi era sa lakosese mai na qelena.
E sega ni tukuni ena vosa vakatautauvata se vakacava na balavu ni iwalewale ni veivakalesui mai. Ena noda sasaga ni veivakatawani, eso na sipi era na lesu mai ni ra sikovi ga vakadua, eso era na gadreva e vica vata na yabaki ni veivakayaloqaqataki malumu ka vakayacori e veigauna.
Ena gauna ni noda vakalesui ira mai na tacida kei na ganeda, me da kakua ni guilecava ni sipi eda “vakalesuya … tiko mai ki na qele ni sipi” era sa “talei sara ki yalona na iVakatawa.”1 E kilai ira vakayadua sara o Koya. E lomani ira vakayadua ena loloma uasivi sara. Baleta ni ra Nona, ena tuberi keda, dusimaki keda, ka vakauqeti keda ena veika me da tukuna kevaka eda na kerekere ka qai vakarorogo ki na domo ni Yalotabu. Ena kaukauwa ni Yalo Tabu, e vuqa era na vakadodonu mai kina ni da dolele yani ena yalodina kei na yalomalumalumu.
Me da nanuma na noda itavi vaka-ivakatawa me rawa kina ni da laki soli itukutuku vakavinaka vua na Turaga ena vuku ni noda veiqaravi ena vukudra na sipi sa lesia vei keda yadua ko Koya.
Vakamatailalai mai na Na Sala ki Peceliema, mai vei Joseph Brickey; imatau: vakamatailalai mai naKeni kei Epeli, mai vei Robert T. Barrett.
Sega ni Yali Tale, mai vei Greg K. Olsen, me kua ni lavetaki; ivakaraitaki ni itaba mai vei Laureni Fochetto