iLawalawa Tamata-Daulako ki na Valetabu
Tuvakawa, veivakaitokanitaki, kei na papitaisotaki ena vukudra na mate e uqeti ira na lewenilotu matua me ra ciqoma nodra edaumeni.
E dau nodrau tadra tu o Gary kei Jennifer Tucker. Erau a vinakata ruarua e dua na matavuvale tawamudu. Ia a voleka ni yali vakadua na inuinui nei Jennifer. Na sala ni kena rawati na tadra o ya sa mai na valetabu, na ka ka sega ni vakarautaki koya tu kina o Gary.
Oti o ya a qai vakauqeti o nodrau bisopi ena dua na vakasama ka rawa me vukei rau na Tuckers—vaka talega kina o ira eso ena Tabanalevu na Three Forks, ena iTeki o Bozeman Montana—me ra rawata na tadra ni dua na matavuvale tawamudu. Ena vica na yabaki sa oti a tiko ena dua na bose ni bisopi o Bisopi Aaron Baczuk kei ira na curuvou ena iteki. A veiliutaki tiko na Vitusagavulu ni iWasewase a taroga e dua na curuvou, “O sa bau lesu mai na valetabu ka vakayacora na papitaiso baleti ira na mate? E vakakina.
E sega vakadua ni bau vakasamataka o Bisopi Baczuk me kauti ira na uabula sega ni vakaedaumeni ki na valetabu. Ena macawa ka tarava a cakava e dua na inakinaki vata kei na Valetabu e Billing Montana me baleti ira na uabula ena nona tabanalevu me ra vakayacora na papitaiso baleti ira na mate. Na veisiko ki na valetabu sa yaga vakalevu sara, kei na veivula e tarava, o ira na italatala qase kei ira na bete levu ena tabanalevu era veitokani vakalevu cake sara vei ira na uabula sega ni vakaedaumeni ki na valetabu. “E vakadeitaka me dua na kila vakayalo cecere vei ira, waki vata kei na nodra gagadre kei na itavi me ra ciqoma nodra edaumeni,” kaya o Bisopi Bczuk.
Vakavakarau
Na vakarau, o ira na lewenilotu uabula me ra cakacaka vata kei bisopi me ra yaco me ra kilikili me ra curu ki na valetabu. Oti o ya me ra taura na kalasi ni vakavakarau-ki-na-valetabu. Nodra taleitaka na kalasi e levu cake sara ni oti nodra vakayacora na papitaiso baleti ira na mate. Era qai raica ni veivosaki baleta na valetabu ena kalasi sa ikoya e dua na ka, ia na vakilai ni Yalo ni Turaga ena valetabu e dua tale na ka.
“Nomu digidigi mo kauta e dua ki na valetabu ka se sega beka ni vakavakarau baleta eso tale na veiyalayalati ia e rawa ni tiko vua na kila ena vakaitavi ena cakacakatabu vakalotu e sa ka vakaitamera sara,” kaya o Bisopi Baczuk. “Au vakasamataka ni sota vata kei na vakanananu e tovolea tiko na Lotu me vakadewataka ena ivolalailai ni vakavakarau ki na valetabu: ‘Lako mai ki na valetabu!’”1
O David Boyd na peresitedi ni kuoramu ni italatala qase ena Tabanalevu o Three Forks e kaya ni lako ki na valetabu me vakayacori na papitaiso e yaco e dua na inaki me dina: “Era sa tekivu raica na kena rawa ni ra ciqoma nodra dui edaumeni. E vuqa vei ira era se bera vakadua ni sikova na buturara ni valetabu, ia na ilakolako ni veipapitaisotaki ni uabula oqo e solia vei ira na lewenilotu na madigi o ya.”
Walega oqo e vuqa era vakayavalati ira na lewenilotu ena tabanalevu me ra papitaisotaki baleti ira na mate ni bera ni ra qai ciqoma nodra dui edaumeni. “A sega vakadua me dua na taro ni kilikili,” kaya o Bisopi Baczuk. “Sa ikoya e dua na taro ni vakavakarau. Eso era kilikili ka vakavakarau me ra vakayacora na papitaiso ia a sega ni vakavakarau nodra vakasama se na yalodra me ra taura na veiyalayalati ni edaumeni.” Me baleti ira na turaga, sa kena gauna talega ni vakavakarau me ciqomi na Matabete i Melikiseteki.
Na ivola ni kawa talega e tosoya ki liu na cakacaka ni valetabu. O ira na lewe ni tabanalevu, me vakataki Larry kei Carolyin Isom, erau cakacaka ena valenivilavola ni ivola ni kawa ni tabanalevu ke vakarautaka e drau na yaca ni matavuvale. E tolu na sasaga oqo—na kalasi ni vakavakarau-ki-na-valetabu, ivola ni kawa, kei na sokalou ena valetabu—era cakacaka vata. O ira era qarava tiko na ivola ni kawa era taleitaka nodra vakarautaka na yacadra o ira era lako ki na valetabu. O ira na lewenilotu era lako ki na valetabu era sa taleitaka me ra cakava na cakacaka me baleti ira na nodra kawa ka baleti ira talega nodra itokani lewe ni tabanalevu. Kei na tiko ena valetabu e vakauqeti ira na lewenilotu me ra vakavakarau me ra lesu tale ki na valetabu.
Ena vica na yabaki sa oti, e lewe 22 na lewenilotu ena Tabanalevu o Three Forks era a tauri kalasi ni vakavakarau-ki-na-valetabu, ka lewe 14 vei ira era sa tekivu lakova wasoma na valetabu me ra lai papitaisotaki baleti ira na mate. Oti o ya, ni cava na kalasi, e 13 vei ira na lewe 14 era sa ciqoma nodra dui edaumeni. Eso vei ira era dawai se yada, ia eso tale, me vakataki Gary kei Jennifer Tucker, era vauci me dua na matavuvale.
Veivakabulabulataki
A lewena na Lotu o Gary ena 1992, e vica na vula ni bera nodrau vakamau kei Jennifer. A sa lewenilotu oti tu. Ia na balavu ni gauna ni cakacaka kei na veimaliwai vata kei na itokani cala a vakadredretaki Gary me bulabula tu ena Lotu, dina mada ga ni tu na veitokoni nei watina. E kaya ni vakayagataka e levu na yabaki ena “mama tavako kei na ivosavosa lolovira.’”
Nona sucu o Cody, na luvedrau yalewa, a tovolea o Sisita Tucker me susugi koya ena kosipeli ena nona kauti koya ki lotu, e dina ga ni o Baraca Tucker e sega ni vinakata e dua na iyaya ni Lotu me tu e vale. E dina ga ni vakauqeta nona matavuvale me ra laki lotu, ia e sega ni dau lako o koya. Ni sa yabaki walu o Cody, a papitaisotaki koya e dua na daukaulotu, e sega ni o tamana. E kaya o Baraca Tucker, “Au marautaka dina noqu tiko e kea, ia e sa dua na veivutuni vakaitamera— noqu sarasara ka sega ni vakaitavi tiko kina.”
Ena veiyabaki ka tarava, na veivakabulabulataki a vukei Gary me lesu tale ki na itaviqaravi ni Lotu. Ena dau sureti ira na lewenilotu se o ira na daukaulotu me ra dau mai vakayakavi o Jennifer, ena nona kila ni na solia vei ira e dua na gauna me ra veivosaki vata kei Gary. E vakavinavinakataki ira na lewenilotu oqori kei ira na daukaulotu ena nodra veivakayarayarataki vinaka vei koya.
Me ivakaraitaki, o Dale Price, e veituberi vakavuvale nei tinai Jennifer ka yaco me kilai Gary kei Jennifer ena sala o ya. Ena nona laki sikovi Baraca Tucker o Baraca Price, ena kena ivakatekivu erau sega ni veivosakitaka na kosipeli. Erau a veivosakitaka e dua na ka erau taleitaka ruarua: na vakasasa. Eratou dau dabe vata talega na Prices kei na Tuckers ena itaviqaravi ni tabanalevu, kau mai vei iratou na kakana mai na nodratou lololo ena gauna sa sega tu kina ni cakacaka o Baraca Tucker, ka dau soli vei iratou na deni oni mai na nodratou bure ni oni. Eratou dau taleitaka na Tuckers na deni oni me biu e dela ni madrai tavu. Na iloloma lailai o ya, me vaka e vakamacalataka o Baraca Price, sa ikoya “me vakamikamicataka na veiwekani.”
Vakayacori ni Veika Lalai ka Rawarawa
E vukei iratou talega na Tuckers na ivakasala mai vua na nodratou peresitedi ni iteki. O Peresitedi David Heap a kerei ira na lewe ni iteki me ra cakava “e vitu na ka lalai ka rawarawa”: (1) Wilika vakai iko na ivolanikalou e veisiga; (2) wilika na ivolanikalou vakamatavuvale ena lima na siga ni dua na macawa; (3) masu vakai iko ena veimataka kei na bogi; (4) masumasu vakamatavuvale ena veimataka kei na veibogi; (5) lai lotu vakamatavuvale ena vei Sigatabu; (6) lotu vakamatavuvale ena veibogi ni Moniti; kei (7) na lako ki na valetabu ena veivula.
E raica rawa o Gary ni veika oqo ena rawa me vukea na nodratou veivolekati na matavuvale—e dua na ka ka gadreva vakalevu—sa tekivu me ratou masumasu vakamatavuvale na Tuckers, vulica na ivolanikalou, ka lotu vakamatavuvale. Na veisasaga oqo e vukea nona vakavakarau o Gary me na ciqoma na veisureti nei nona bisopi me vakavakarau me lako ki na valetabu.
Ena Janueri 2006 ena nodratou a tiko na Tuckers ena dua na yasanibuka ena vale nei bisopi. A dreti Gary vakatikitiki o Bisopi Baczuk ka vosa vua me baleta na valetabu. E kea sara ga, a solia vei bisopi o Gary nona kava ni mama tavako me rawa ni muduka na veitemaki vua. A levu sara na nona taro vei bisopi ena gauna o ya ka vakakina ena veivakatarogi e muri. A vakabibitaka o bisopi na bulataki ni veiyalayalati a cakava o Gary ena papitaiso me rawa ni kilikili kaya na Yalotabu.
Eratou sa tekivu taura na Tuckers na kalasi ni vakavakarau-ki-na-valetabu, ka sa tekivu me lako ki na valetabu o Jennifer vata kei na nona tabanalevu ena veivula me ra laki papitaisotaki ena vukudra na mate. Sa cakacakataka tiko o Gary me yaco me kilikili me lako. Sa marautaka tiko o Cody, na luvedrau goneyalewa, ka sa yabaki 11, ni sa rawa me lako ki na valetabu ena dua na gauna lekaleka ga oqo me laki caka papitaiso. Ena gauna e sa yabaki 12 kina, e sa na rawa me rau lako vata kei Gary ki na valetabu. E se qai imatai ni gauna me dua vei rau me lako kina ki na valetabu.
E kaya o Cody, “E sa veivakurabuitaki dina. E sa veivakacegui dina e kea. A lako kina o tamaqu, sa bau dua na ka levu cake o ya.” E kaya o Gary ni vakila na “vakacegu e sega ni vakabauta rawa kei na reki ena imatai ni gauna o ya.”
Na Sigatabu ka tarava ena kalasi ni vakavakarau-ki-na-valetabu, sa duatani sara ga na tamata o Gary. “A vakila na veivakayarayarataki ni Yalotabu,” kaya o Sisita Elna Scoffield, ka vakatavulica tiko mai na kalasi ena vica na yabaki. Ni oti na kalasi a tiko tale mai o Gary me taroga eso na taro. A vakila na Yalotabu ena valetabu ka vinakata me lesu tale—sega ni laki veipapitaisotaki ga ia me ciqoma nona edaumeni ka ratou vauci vei koya na nona matavuvale.
Na vula ka tarava eratou lako tale ki na valetabu na Tuckers vata kei na bisopi kei ira eso tale na lewe ni tabanalevu.
Vorati ni Veivakatovolei
Ena veimacawa ni bera nodrau ciqoma nodrau edaumeni o Baraca kei Sisita Tucker ka rau vauci, erau vakila na veisaqasaqa ni meca. E sa toso tiko o Gary, ia e se vakatitiqataka tikoga na nona kilikili kaya na lako i valetabu. Sa voleka sara vei iratou na tadra ni dua na matavuvale tawamudu, ia e vaka me sega toka ni se tarai rawa. Eratou a kila na Tuckers ni dodonu me ratou masumasu vata vakawasoma, ka kerea na kaukauwa. “Keitou dau ciqoma wasoma ena ituvaki malumu ni vakacegu kei na veivakadeitaki ni sa tu na veika kece sara ena liga ni Turaga,” a kaya o Sisita Tucker. “Mai na gauna sara mada ga keitou curu yani kina ki valetabu, a tiko vata kei keitou taucoko vakamatavuvale na Nona Yalotabu dau veivakacegui.”
Ena nodrau sa ciqoma oti nodrau edaumeni o Gary kei Jennifer, eratou tekiduru vata kei rau o Cody kei Garrett na luvedrau, ena rumu ni veivauci, vakaisulu vulavula. Ena nona raici tinana o Garrett yabaki ono ni tagi tiko, a toso yani me qusia na wai ni matai tinana mai na baluna. Erau a tagi ni reki tale tikoga o Garry kei Cody. A luvuci tale mada ga na yaloi dauveivauci.
Eratou kaya na Tuckers ni ratou sa rekitaka tiko na qaqaco ni veiwekani kei na veimaliwai e vinaka cake ena nodratou matavuvale. E kaya o Gary, “Keitou sa marau vakalevu cake. Keirau sa veivolekati vakalevu sara kei watiqu, ka rau sa raica o ya na luvei keirau.” E vakila o Gary ni sa dua o koya na ivakaraitaki vinaka cake kivei ira na lewe ni nona matavuvale era sega ni lewe ni Lotu, ka nuitaka ni veimatavuvale tale eso ena nona tabanalevu era na vinakata na veivakalougataki vata ga a solia na Turaga ki vei ratou na Tuckers ena vuku ni valetabu.
iMawi: iTaba ni Valetabu e Billings Montana mai vei Steve Bunderson; itaba ni Loqi ni papitaiso ni Valetabu e Billings Montana mai vei Norman Childs; imatau: veitaba o Drake Busath, © Busath Photography
Eratou marautaka nodratou a tiko rawa ena Valetabu e Billings Montana ena siga eratou a vauci vata kina o Gary, Jennifer, Cody, kei Garrett Tucker.
O ira na lewenilotu ena Tabanalevu o Three Forks e veigauna era dau draiva mai me rua-veimama na auwa me ra mai veiqaravi ena Valetabu e Billings Montana. E vica era dau lako mai era uabula ka ra dau mai papitaisotaki ena vukudra na mate ni ra vakavakarau tiko vakaveiwatini me ra ciqoma nodra edaumeni ka vauci vata.
iTaba lolomataki mai vei Tuckers