Bilembo ya Esengo
Kotonga likolo ya moboko ya Yesu Klisto ezali ntina mpo na esengo na biso.
Wana ezalaki ngai na mpepo mpo na mosala mibu mingi eleki, nafandaki pembeni ya moto moko ya ekolo Hollande. Nazalaki motema motomoto ya kokende kotala elongo na ye mpo nasalaka elongo na ye na ekolo Belgique mpe Hollande lokola elenge misionele.
Ntango toyaki koyebana, apesaki ngai kalati oyo ezalaki na nkombo se moko ya “molakisi ya esengo.” Nasalaki bikoma likolo ya mosala na ye ya kokamwa mpe natunaki ye maye molakisi ya esengo asalaki. Alobaki ateyaki bato lolenge nini ya kozala na bomoi ya esengo na kotiaka mikangano mpe mikano ya ntina. Nazongisaki eyano, “Wana ezali kafukafu, kasi olobi nini soki okokaki lisusu koteya sikawa lolenge nini mikangano wana ekoki kokoba koleka lilita mpe koyanola mituna ya molimo, ndakisa ntina ya bomoi ezali nini, lolenge nini ekoki biso kolonga botau na biso, mpe tokendaka wapi nsima ya liwa?” Alobaki solo ete ekozala kokamwa soki tozalaki na biyano na mituna wana, mpe nazalaki na esengo ya kokabola elongo na ye oyo tozalaki na yango.
Lelo, nakolinga kozongela mwa mibeko ya ntina mpo na esengo ya solo oyo emonanaka lokola koboya mingi mpenza kati na mokili ya mobulungano, epayi wapi makambo mingi ezali kitoko kasi moke ezali solo motuya.
Alma ateyaki bato ya mikolo na ye, “Mpo tala, nalobi epai ya bino esengeli makambo mingi koya; mpe tala, ezali likambo lyoko liye lizali na motuya mingi koleka mango manso—mpo tala, ntango ezali ya mosika mpenza te eye Mosikoli akofanda mpe akoya o ntei ya bato ba ye.”1
Liloba oyo ekokani na motuya epayi na biso lelo lokola tozali kozela mpe komilengela mpo na Boyei ya Mibale ya Klisto!
Yango wana, likebisi na ngai ya yambo ezali ete kotonga likolo ya moboko ya Yesu Klisto ezali ntina mpo na esengo na biso. Oyo ezali moboko moko ya sikisiki, “moboko oyo wapi soki bato batongeli likolo bakoki kokweya te.”2 Kosalaka bongo elengelaka biso mpo na mikakatano ya bomoi, oyo ekoya eya.
Mibu mingi eleki, nakendaki na ka ya bilenge mibali mpe basi ya eleko ya bopemi elongo na mwana na biso ya mobali Justin. Ntango milulu ebandaki, alobaki na esengo ete ye na baninga na ye balingaki bazwa elembo ya elamba ya elonga ya kobwaka makula. Kosalaka bongo esengaki ete bilenge mibali yango balonga momekano ya kokoma ya mokuse mpe babeta eloko na makula na bango.
Motema na ngai ebebaki. Na ngonga yango, Justin azalaki mpeza ya kolemba mpo na maladi ya mucoviscidose, bokono moko azalaka kobunda na yango uta mbotama. Nazalaki kobanga soki akokaki kobenda litimbo nsima mosika ekoka mpo na kotinda makula tii na eloko.
Lokola ye mpe baninga na ye bakendaki na kelasi ya kobwaka makula, nasambelaki na nse ya motema ete akoyokisama soni te na likambo yango. Nsima ya ntango mibale ya motema likolo, namonaki ye kozongaka na nzela epayi na ngai na esekeli moke ya monene. “Papa!” agangaki. “Nazwi elembo ya elamba ya elonga! Nabeti na katikati ya eloko, ezalaki na eloko ya moto mosusu oyo ezalaki pembeni ya oyo ya ngai, kasi nabetaki na katikati na yango!” Abendaki litimbo nsima na bokasi na ye nyonso mpe atikaki makula epumbwa, kozangaka makoki ya kososola nzela. Nazali na botondi mpo na bososoli wana ya moteyi ya kobwaka makula, oyo alobaki mokolo moko te, “Mawa, obwaki mabe!” Na esika na yango, na komonaka bandelo ya Justin mpe bokasi monene ya solo, ayanolaki na boboto, “Mosala malamu!”
Wana ezali lolenge ekozala mpo ete soki biso tosali makasi na biso ya kolanda Klisto mpe baprofeta na biso atako na bandelo na biso. Soki toyei epayi na Ye na kobatelaka mayokani na biso mpe koyambolaka masumu na biso, tokoyoka na esengo masanjoli ya Mobikisi na biso: “Malamu, moombo malamu mpe na sembo.”3
Napesi bino litatoli na ngai ya bonzambe ya Mobikisi ya mokili mpe ya bolingo mpe nguya ya koosikoli na Ye mpo na kobikisa, kolendisa, mpe kotombola biso ntango tozali koluka na solo koya epayi na Ye. Na ngambo mosusu, ezali na nzela moko te oyo tokoki kotambolela elongo na liboke mpe lisusu epayi ya Yesu Klisto. Mobikisi alongaki liwa, bokono, mpe lisumu mpe apesi nzela na bobongi nie na biso ya nsuka soki tokolanda Ye na mitema na biso nyonso.4
Likebisi na ngai ya mibale ezali ete ezali motuya mpo na esengo na biso ete tomikundola ete tozali bana mibali mpe ya basi ya Tata na Lola ya bolingo. Koyeba mpe kotia elikya na solo oyo ebongwanisi likambo nyonso.
Mibu mingi eleki, na mpepo moko ya kozonga ndako uta na mokumba moko ya Eklezia, ndeko mwasi Sabin mpe ngai tomimonaki ya kofanda mbala moko nsima ya mobali moko monene mpenza oyo azalaki na elongi monene, ya nkanda ya banzoloko na nsima ya moto na ye ya libandi lokola mpe na motango 439.
Ntango tokitaki, nalobaki, “Limbisa ngai, papa. Okomona yango mabe te soki natuni ndimbola ya nimelo ya nzoloko oyo ezali likolo ya nsima ya moto na yo?” Namekaki kotuna oyo etali elongi ya nkanda te.
Ye alobaki, “Wana ezali ngai. Ezali oyo nazali. nazali nkolo ya mokili wana: 219!”
Nkama minei ntuku misato na libwa ezalaki nimelo ya solo oyo ezalaki na moto na ye, bongo nakamwaki asosolaki yango mabe lokola ezalaki motuya mpenza mpo na ye.
Nakanisaki lolenge nini ezalaki mawa ete nkombo mpe bomilingi ya mobali oyo efandisamaki likolo ya nimelo moko esangani elongo na mokili ya babandi. Nakanisaki kati na ngai. Oyo azalaki komonana mabe azalaki kala elenge mobali ya moto moko oyo asengeli naino komiyoka kopesama motuya mpe kondimama. Soki mpenza ayebaki nani azalaki solo mpe azalaki solo ya nani, mpe ete biso nyonso “bosombami mpo na motuya.”5
Ezali na molongo ya bwanya na loyembo ya filime The Prince of Egypt (Nkumu ya Ejipito) oyo elobi, “Tala bomoi na yo na nzela ya miso ya lola.”6 Ntango boyebi ya molongo ya bonzambe mpe nguya ya seko na yo ezindi makasi kati na milimo na biso, tokozala na makoki ya komona bomoi lokola libaku ya ntina, ezangi nsuka ya koyekola mpe kokolela, kutu lokola “tozali kotala kati na talatala, na molili,”7 mpo na eleko mokuse.
Elembo ya esengo ya misato mpo na esengo ezali ntango nyoso komikundola motuya ya molimo. Tosalaka oyo malamu mpenza na kolandaka motindo ya Mobikisi: “Bolingana, lokola nalingi bino.”8
Ateyaki lisusu, “na manso lokola ye azalaki mbala mingi lokola bozalaki kosala yango na moko ya bandeko na ngai wana, bosalaki yango epai na ngai.”9
Buku ya Masese epesi toli na bwanya, “Boya kosalela bato malamu te baoyo bakoki kozua yango, wana loboko na yo ezui eposa na kosala bongo.”10
Tokoyimayima mokolo moko te kozala boboto mpenza. Na miso ya Nzambe, boboto ezali mpela moko na bonene. Eteni ya kozala boboto ezali kozala na bolimbisi mpe na kimoninga.
Mibu mingi mileki libota na biso ya sika ezalaki kokende kotala filimi mpo na lisanga ya mpokwa na libota. Tozalaki banso na kati ya bisi longola se mpo na moko ya bana na biso mpe mwasi na ngai Valerie. Butu ekotaki libanda, mpe ntango mwana na biso moko ya mobali atindikaki ekuke mpe akimaki mpo na kokota na motuka, na likama atutaki oyo akanisaki ezalaki niau na biso na mbalasani. Nzokande mpo na mwana na biso ya mobali mpe mwasi na ngai, oyo azalaki nsima na ye mpenza, ezalaki niau na biso te kasi na esika na yango niama moko ya esengo te mpenza, oyo atikaki bango bayeba yango! Biso nyonso tozongaki na ndako, epayi wapi bango mibale basukolaki nzoto mpe basukolaki nsuki na bango na mai ya tomati, oyo bakanisaki ezalaki kisi ya solo mpo na kolongola solo ya nyama yango. Ntango basukolaki mpe balataki bilamba mosusu, tolongolamaki makanisi na solo kani, bongo tokanaki ete tozalaki ya komilengela mpo na kokende na filimi nsima ya nyonso.
Ntango tofandaki na nsima ya ndako ya filimi, moko na moko ya bato nzinganzinga na biso na mbala moko bazwaki mokano ya kobima mpo na kosomba masango. Nzokande, ntango bazongaki moto moko te azongaki na esika na bango ya liboso.
Tosekaki ntango tomikundolaki likambo wana, kasi tokoloba nini soki masumu na biso nyonso ezalaki na solo? Tokoloba nini soki tokokaki kolumba solo ya bozangi sembo, mposa, bilulalula, to lolendo? Na botau na biso moko emonanisami, tokozala na elikya na botosi mpe bokebi na basusu mpe, mpela moko, bango epayi na biso ntango tosali babongwana esengeli kati na bomoi na biso. Nalingaka solo solo ya tumbaku na ndako ya nzambe, mpo ete ezali kolakisa ete moto moko azali komeka kobongwana. Bazali na bosenga ya maboko na biso boyambi nzinganzinga na bango.
Mokambi Russell M. Nelson alobaki na bwanya, “Moko ya ndenge ya pete mpo na komona molandi ya solo ya Yesu Klisto ezali lolenge nini moto wana azali koyokela mawa ya bato mosusu.”11
Paulo akomelaki Baefese, “Bozalanaka na boboto, moko epai na mosusu, na motema na mawa, na kolimbisana moko na mosusu, mpela moko Nzambe asili kolimbisa bino kati na Klisto.”12
Lokola bayekoli ya Yesu Klisto, tosengami kotia elikya na Tata na Lola mpe na Mobikisi na biso mpe komeka kosobitina Bango te. Yesu Klisto ayebi bozangi kobonga nie ya moto nyonso malamu mpe akosambisa bango na bobongi nie.
Elembo na ngai ya esengo ya minei ezali kosimba bomoni ya seko. Mwango ya Tata ekobaka mpo na seko, ezali pete kobeta nsete likolo ya maye mazali kosalema na bomoi na biso mpe kobosana lobi mingimingi nsima ya liwa.
Nateyamaki liteya oyo na nguya mibu mingi eleki na mwana na biso ya mwasi ntango azalaki na mibu 16, Jennifer. Azalaki penepene ya kozwa lipaso ya kosobitina mimpululu mibale, epayi wapi biteni mitano ya maladi ya mimpululu elingaki kolongolama nyonso mpe kosobitina na biteni mibale ya mike ya kolongonu, epesamaki na baninga mibale ya Boklisto ya kokamwa . Ezalaki lolenge ya kosalela moko ya likama makasi, kasi butu liboso ya lipaso, Jennifer pene ateyaki ngai na 41 kilo na ye nyonso ya bondimi, kolobaka, “Kobanga te, Papa! Lobi nakolamuka na mipululu ya sika, to nakolamuka na esika malamu koleka. Lolenge nyonso ekozala malamu.” Wana ezali bondimi, wana ezali bomoni ya seko! Komonaka bomoi uta na esika ya komonela boseko epesaka pole, libondi, mpiko, mpe elikya.
Nsima ya lopaso, ntango mokolo oyo ezelamaki ntango molai eyaki mpo na kolongola singa ya bopemeli mpe kokanga ventilatele oyo ezalaka kosalisa apema, tozelaki na kobanga mpo na komona soki biteni na ye mibale elingaki kosala. Ntango apemaki mbala na ye ya liboso, abandaki sasapi kolela. Komonaka komitungisa na biso, alobaki na malembe, “Ezali mpenza malamu mpenza kopema.”
Uta mokolo wana, natondaki Tata na Lola ntongo mpe butu mpo na makoki na ngai ya kopema. Tozingami na mapamboli ezanga motango oyo tokoki kotiela ntembe te na pete soki tozali na makanisi te. Kasi, ntango eloko moko te ezali kozelama mpe makambo nyonso ezali malamu, bomoi ekomaka ya soloka.
Mokambi Nelson alobaki: “Ntongo moko na moko ya sika ezali likabo uta na Nzambe. Kutu mopepe oyo topemaka ezali niongo ya bolingo uta na Ye. Abatelaka biso mokolo na mokolo mpe asungaka biso uta na ngonga moko na mosusu. Yango wana, ekela na biso ya lokumu ya liboso ya ntongo esengeli kozala losambo ya komikitisa ya matondi.”13
Wana ememi ngai na likebisi na ngai ya nsuka, oyo ezali okozala mokolo moko na esengo te koleka kozala na matondi.
Nkolo asakolaki, “Mpe ye oyo akoyamba makambo nyonso na botondi akokoma na nkembo.”32 Ntango mosusu oyo ezali mpo ete matondi ebotaka ebele ya bolamu mosusu.
Lolenge nini boyembi na biso ekobongwana soki ntongo nyonso tolamukaki na bobele mapamboli oyo tozaleli na matondi mpo na butu ya liboso. Bozangi kosepela na mapamboli na biso ekoki kosuka na liyoki ya kozanga esengo, oyo ekoki koyiba biso bosepeli mpe esengo oyo matondi ebotaka. Baye bazali na ndako monene mpe ya etando bazali komeka biso kotalaka mosika koleka elembo kozangaka elembo mobimba.
Na bosolo, esengo monene mpenza mpe lipamboli ya kufa ekozwama kati ya na oyo tokomi kati na ngolu ya Nzambe ntango tozali kosala mpe kobatela mayokani ya bule na Ye. Mobikisi na biso akokolisa mpe kobongisa biso nie na nzela ya matomba ya libonza na Ye ya bomikabi mpe alobaki na baoyo balandaka Ye na bolingi, “Bakozala ya ye na mokolo wana ntango nakoya mpo na kosala bapalata na ngai.”15
Nalaki bino ete soki totongi bomoi na biso likolo ya moboko ya Yesu Klisto; totie motuya ya nkombo na biso lokola bana mibali mpe ya basi ya Nzambe, bomikundoli, motuya ya molimo, bosimbi bomoni moko ya seko, mpe na matondi bosepeli na mapamboli na biso mingi, mingimingi libiangi ya Klisto ya koya epayi na Ye, tokoki komona esengo ya solo tolukaka na libaku oyo ya kufa. Bomoi ekokoba kozala na mikakatano na yango, kasi tokozala na makoki ya kotelemela malamu koleka moko na moko na yango na liyoki ya ntina mpe kimia mpo na bosolo ya seko oyo tososolaka mpe tobikelaka.
Napesi bino litatoli na ngai ya bosolo ya Nzambe, Tata na biso ya bolingo, mpe ya Mwana na Ye ya Bolingo, Yesu Klisto. Natatli lisusu na ntina ya baprofeta na bomoi, bamoni, mpe babimisi. Lipamboli nini ezali kozwa toli ya lola na nzela na bango. Lokola Mobikisi asakolaki na polele, “Ata na mongongo na ngaimei to na mongongo ya basali na ngai, ezali eloko moko.”16 Na nkombo ya bule ya Yesu Klisto, amene.