Yal, yal, yal aaq’e
Li Kolonel yoo chixk’eeb’al lix k’ab’a’ sa’ lee ch’ool. Ut yookex chireek’ankil lix saq ruhil rahom li Kristo choq’ reheb’ jalan ut choq’ eere laa’ex.
Ex was wiitz’in raarookex inb’aan, ninb’antioxi naq tinruuq chi aatinak eerik’in. Li ch’utub’aj-ib’ a’in xwaklesi inch’ool ut xinixmusiq’a. K’amb’ileb’ chaq li k’a’ru xb’ichaman ut li k’a’ru xyeeman sa’ li qach’ool xb’aan li Santil Musiq’ej. Nintz’aama naq li tinye laa’in taak’ehe’q sa’ lee ch’ool xb’aan ajwi’ li Musiq’ej a’an.
K’iila chihab’ chaq, laa’in jun xb’een aj tenq’ aj k’ehol na’leb’ re jun awa’b’ej re distrito aran sa’ releb’ saq’e re li Estados Unidos. K’iila sut, naq yooko chi xik sa’ li junjunq li ch’ina uq’ej re li distristo, a’an kixye we. “Hal, naq nakanaw ru anihaq, wi taawil a’an chanchan naq ninqeb’ lix ch’a’ajkilal, yaal a’an rik’in lix yijach li kristiaan.” Tz’aqal yaal li kixye, a’ut intzolom chiru xnumikeb’ li chihab’ naq numenaq lix yijach li kristiaan li wankeb’ lix ninqi ch’a’ajkilal. Anajwan, nawaj xwaklesinkil eech’ool sa’ li ch’a’ajkilal wankex wi’.
Li qayu’am sa’ ruchich’och’ k’uub’anb’il xb’aan jun li Dios aj rahonel re xyalb’al qix ut re qatenq’ankil chi k’iik. Maare nanaq sa’ lee ch’ool li raatin li Dios chirixeb’ li ralal xk’ajol naq kiyo’ob’tesiik li ruchich’och’: “Ut taqayaleb’ rix rik’in a’in, re taqil ma te’xb’aanu chixjunil li k’a’aq re ru li b’arwan tixtaqlehb’ wi’ li Qaawa’ lix Dios.”1
Chalen chaq xtiklajik li ruchich’och’, ch’a’ajeb’ li yale’k-ix. Naqanumsiheb’ lix yalb’al qix li neke’chal xb’aan naq wan li qajunxaqalil re tib’ ut b’aq. Chiqajunil wanko sa’ xb’een jun li ruchich’och’ b’ar wi’ yoo chi nimank lix pleet laj Satanas re xsachb’al li yaal ut lix sahil qach’ool. Maare nekeril naq yoo chi tamk li choqink wankex wi’ sa’ lee yu’am.
Nawaj naq taak’ojob’aaq eech’ool rik’in a’in: li Dios aj rahonel li kixkanab’ naq taayale’q eerix kixk’uub’ ajwi’ jun tz’aqal b’e re xnumsinkileb’ li yale’k-ix a’an. Li qaChoxahil Yuwa’ k’a’jo’ naq kixra li ruchich’och’, jo’kan naq kixtaqla li Ralal Raaro xb’aan re qatenq’ankil.2 Li Ralal, li Jesukristo, kixq’axtesi lix yu’am choq’ qe laa’o. Sa’ li awimq Getsemani ut sa’ xb’een li krus, li Jesukristo kixk’ul sa’ xb’een li raalil chixjunileb’ li qamaak. Kixk’ul chixjunil li rahil ch’oolejil, chixjunileb’ li rahilal, ut lix q’ajkamunkileb’ li qamaak re naq a’an taaruuq tixk’ojob’ qach’ool ut tooxkawob’resi sa’ li junjunq chi yale’k-ix re li yu’am a’in.3
Maare nanaq sa’ lee ch’ool naq li Qaawa’ kixye reheb’ lix moos:
“Li Yuwa’b’ej ut laa’in junajo. Laa’in wankin rik’in li Yuwa’b’ej ut li Yuwa’b’ej wik’in laa’in; ut a’ yaal jo’ xineek’ul, laa’ex wankex wik’in ut laa’in eerik’in.
“Jo’kan ut, laa’in wankin sa’ eeyi, ut laa’in li chaab’il aj ilol karneer, ut li pek re Israel. Ani nakab’lak sa’ xb’een li saqoonaq a’in maajo’q’e taat’ane’q.”4
Li qaprofeet, li Awa’b’ej Russell M. Nelson, naxk’e ajwi’ qe li aatin a’an re xk’ojob’ankil qach’ool. Jo’kan ajwi’, a’an kixch’olob’ chan ru naru tookab’laq sa’ xb’een li saqoonaq a’an ut taqak’e lix k’ab’a’ li Qaawa’ sa’ li qach’ool re xk’amb’al qab’e chiruheb’ lix yalb’al qix.
A’an kixye: “Laa’ex li ka’ch’inob’resinb’il lee ch’ool sa’ li hoonal a’in, chijultiko’q eere, tento naq ch’a’aj li yu’amej. Aajel ru xk’ulb’aleb’ ut xkuyb’aleb’ li yale’k-ix ut li rahilal sa’ xb’ehil li qayu’am. Naq najultiko’ eere naq “maak’a’ ch’a’aj chiru li Dios” (Lukas 1:37), chenawaq naq a’an lee Yuwa’. Laa’ex jun ralal malaj xrab’in ut yo’ob’tesinb’ilex jo’ xjalam-uuch a’an, ut k’ulub’ex wi tiikex chi paab’ank re xk’ub’al li k’utb’esinb’il na’leb’ re eetenq’ankil sa’ lix yalb’al eeq’e sa’ tiikilal. Naru teek’ul sa’ eeb’een lix santil k’ab’a’ li Qaawa’. Naru teek’ul eek’ulub’ chi aatinak sa’ lix santil k’ab’a’a li Dios (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 1:20).”5
Li raatin li Awa’b’ej Nelson naxjultika qe li yeechi’ihom li natawman sa’ li tij re li loq’laj wa’ak, jun yeechi’ihom naxtz’aqob’resi ru li qaChoxahil Yuwa’ naq naqab’aanu li naqayeechi’i laa’o.
Ab’ihomaqeb’ li aatin: “At Dios, li Junelik Yuwaʼbʼej, naqatzʼaama chawu saʼ lix kʼabʼaʼ laa Walal, li Jesukristo, naq chawosobʼtesi ut chasantobʼresi li kaxlan wa aʼin choqʼ re li raamebʼ chixjunil li teʼkʼuluq re, re naq teʼwaʼaq re xjultikankil lix tibʼel laa Walal, ut teʼxkʼut xyaalal chawu, at Dios, li Junelik Yuwaʼbʼej, naq wankebʼ xchʼool chixkʼulbʼal saʼ xbʼeenebʼ lix kʼabʼaʼ laa Walal, ut junelik chixjultikankil aʼan, ut chixpaabʼankil lix taqlahom li kixkʼe chaq rehebʼ; re taaruuq taawanq junelik lix Musiqʼ rikʼinebʼ. Amen.”6
Rajlal sut naq naqayaab’asi li aatin amen naq k’eeb’il li tij a’an sa’ qak’ab’a’ laa’o, naqayeechi’i naq rik’in xtzekankil li wa, wan qach’ool chixk’ulb’al sa’ qab’een lix santil k’ab’a’ li Jesukristo, junelik chixjultikankil a’an, ut chixpaab’ankileb’ lix taqlahom. Rik’in a’an, yeechi’inb’il qe naq junelik taawanq qik’in lix Musiq’. Xb’aaneb’ li yeechi’ihom a’an, li Kolonel a’an li saqoonaq tooruuq tooxaqliiq wi’ sa’ xyaalal ut chi maak’a’ li qaxiw chiru yalaq kaq-sut-iq’ taqanumsi.
Naq xink’oxlaheb’ li raatinul re li sumwank ut li osob’tesink li yeechi’inb’il, xink’oxla li naraj naxye naq wank qach’ool chixk’ulb’al sa’ qab’een lix k’ab’a’ li Jesukristo.
Li Awa’b’ej Dallin H. Oaks naxch’olob’: “Nim xwankil naq sa’ xk’ulb’al li loq’laj wa’ak ink’a’ naqak’ut xyaalal naq taqak’ul sa’ qab’een lix k’ab’a’ li Jesukristo. Naqak’ut b’an xyaalal naq wan qach’ool chixb’aanunkil. (Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 20:77.) Lix yaalalil naq ka’ajwi’ naqak’ut xyaalal naq wan qach’ool, a’an naxye naq wan k’a’ruhaq chik li tento taak’ulmanq rub’elaj naq taqak’ul sa’ qab’een li loq’laj k’ab’a’ej a’an sa’ xnimal ru.”7
Li ch’ol aatin naq “wan qach’ool chixk’ulb’al sa’ qab’een” lix k’ab’a’ naxk’ut chiqu naq us ta xaqk’ul lix k’ab’a’ li Kolonel xb’een wa naq xkub’e qaha’, moko tz’aqlojenaq ta xk’ulb’al lix k’ab’a’ sa’ xhoonalil li kub’iha’. Tento naq took’anjelaq junelik re xk’ulb’al lix k’ab’a’ chiru li qayu’am, jo’kan ajwi’ naq naqa’ak’ob’resiheb’ li qasumwank sa’ xmeexul li loq’laj wa’ak ut noko’ok sa’ sumwank sa’eb’ lix santil ochoch li Qaawa’.
Jo’kan ut naq wankeb’ wiib’ li aajelil ru patz’om choq’ qe: “K’a’ru li tento naq junelik yooqin chixb’aanunkil re xk’ulb’al sa’ inb’een lix k’ab’a’?” ut “Chan ru tinnaw naq yooqin chi xik chi uub’ej?”
Li raatin li Awa’b’ej Nelson naxk’e jun chaab’il sumehom. A’an kixye naq naru taqak’ul sa’ qab’een lix k’ab’a’ li Kolonel ut naq naru too’aatinaq sa’ lix k’ab’a’. Naq noko’aatinak sa’ xk’ab’a’, nokok’anjelak chiru. “Xb’aan naq chan ta’ wi’ ru naq junaq winq tixnaw ru laj eechal k’anjel li moko xk’anjelak ta wi’ chiru, ut li moko nawb’il ta ru xb’aan, ut li najt wan rik’in lix k’oxlahom ut li rajom lix ch’ool?”8
Li aatinak sa’ xk’ab’a’ a’an naraj ru jun tij rik’in paab’aal. Na’ajman ru jun tij chi anchal ch’oolej chiru li qaChoxahil Yuwa’ re xtzolb’aleb’ li aatin naru naqayaab’asi re xtenq’ankil li Kolonel sa’ xk’anjel. Tento naq k’ulub’ejaqo re xk’ulb’al li yeechi’ihom: “Ma rik’in tz’aqal xyaab’ inkux malaj rik’in xyaab’ xkuxeb’ inmoos, juntaq’eet na’el.”9
A’ut, ink’a’ yal na’ajman ru naq too’aatinaq sa’ lix k’ab’a’ re xk’ulb’al sa’ qab’een lix k’ab’a’. Wankeb’ li eek’ahom li tento te’wanq sa’ qach’ool re qak’ulub’aq re wank jo’ xmoos a’an.
Li profeet aj Mormon kixch’olob’eb’ li eek’ahom li neke’xk’e qak’ulub’il ut qawankilal re xk’ulb’al sa’ qab’een lix k’ab’a’. Junjunq reheb’ li eek’ahom a’in, a’aneb’ li rahok, li yo’onink, ut li tz’aqal rahok, a’an li saq ruhil rahok narahok wi’ li Kristo.
Laj Mormon kixch’olob’:
“Xbʼaan naq ninkʼoxla naq wan eepaabʼaal chirix li Kristo, saʼ xkʼabʼaʼ eetuulanil; xbʼaan naq wi ta maakʼaʼ eepaabʼaal chirix, rikʼin aʼan moko eekʼulubʼ ta re texkʼeheʼq saʼ ajl saʼ xyanq li tenamit re lix iglees.
“Ut joʼkan wiʼchik, ex was wiitzʼin raarookex inbʼaan, nawaj eeraatinankil chirix li yoʼonink. Chan ru naru neketaw li paabʼaal, wi maakʼaʼ eeyoʼonihom?
“Ut kʼaʼru li teeyoʼoni? Kʼehomaq reetal, ninye eere naq teeyoʼoni saʼ xkʼabʼaʼ lix tojbʼal rix li maak xbʼaan li Kristo ut lix wankil lix waklijik chi yoʼyo, naq texwaklesiiq saʼ li yuʼam chi junelik, ut aʼin xbʼaan eepaabʼaal chirix aʼan, joʼ chanru li yeechiʼinbʼil.
“Joʼkan ut, wi jun winq wan xpaabʼaal, tento taawanq xyoʼonihom; xbʼaan naq wi maakʼaʼ li paabʼaal inkʼaʼ naru nawan li yoʼonink.
“Ut joʼkan wiʼchik, kʼehomaq reetal, ninye eere naq inkʼaʼ naru nawan xpaabʼaal ut xyoʼonihom, kaʼajwiʼ wi tuulan, ut kubʼenaq xchʼool.
“Wi ta joʼkan, maakʼaʼ xyaalal lix paabʼaal ut lix yoʼonihom, xbʼaan naq maajun kʼulubʼanbʼil chiru li Dios, kaʼajwiʼ li tuulan ut kubʼenaq xchʼool; ut wi junaq winq tuulan ut kubʼenaq xchʼool, ut naxchʼolobʼ rikʼin xwankil li Santil Musiqʼej naq li Jesus aʼan li Kristo, tento taawanq ajwiʼ li rahok rikʼin; xbʼaan naq wi maakʼaʼ li rahok rikʼin, aʼan maakʼaʼ naʼok wiʼ; joʼkan naq tento taawanq rahok rikʼin.
Ut chirix xch’olob’ankil li tz’aqal rahok, laj Mormon kixye ajwi’:
“Aʼbʼanan li tzʼaqal rahok aʼan li saq ruhil rahok narahok wiʼ li Kristo, ut junelik nawan; ut ani natawman chi wank rikʼin saʼ rosoʼjik li kutan, usaq choqʼ re aʼan.
“Joʼkan ut, ex was wiitzʼin raarookex inbʼaan, tijonqex chiru li Yuwaʼbʼej chi anchal xmetzʼew eechʼool, re texnujaq rikʼin li rahok aʼin, li naxkʼe saʼ xbʼeenebʼ chixjunil li tzʼaqal nekeʼtaaqenk re li Jesukristo, li Ralal, re naq taaruuq texʼok choqʼ ralal li Dios; re naq joʼqʼe tixkʼut ribʼ toowanq chanchan aʼan, xbʼaan naq taqil aʼan joʼ chanru naq wan; re taawanq qikʼin li yoʼonihom aʼin; re taasaqobʼresiiq qu joʼ chanru ajwiʼ naq saq ru aʼan. Amen.”10
Li xnawom inch’ool, a’an naq li Kolonel yoo chixk’eeb’al lix k’ab’a’ sa’ lee ch’ool. Choq’ re naab’al eere, lee paab’aal chirix a’an yoo chi k’iik. Yookex chireek’ankil xk’iijik li yo’onink ut li oyb’enink. Ut yookex chireek’ankil lix saq ruhil rahom li Kristo choq’ reheb’ jalan ut choq’ eere laa’ex.
Nawil a’an rik’ineb’ li misioneer li neke’k’anjelak chiru chixjunil li ruchich’och’. Nawil a’an sa’eb’ li komon li yookeb’ chi aatinak rik’ineb’ li ramiiweb’ ut xkomoneb’ lix junkab’al chirix Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan. Eb’ li winq, li ixq, ut li saaj, jo’eb’ ajwi’ li kok’al yookeb’ chirilb’aleb’ lix komon rik’in xrahomeb’ choq’ re li Kolonel ut choq’ reheb’ li ras riitz’in.
Sa’ li xb’een hoonal naq na’ab’iman resil jun nimla ch’a’ajkilal sa’ ruchich’och’, eb’ li komon neke’xk’uub’ xna’leb’ re xik chi kolok, wan naq chixjunp’akal li ninqi palaw, chi ink’a’ tz’aamanb’il reheb’. Wan naq ch’a’aj chiruheb’ oyb’enink toj reetal naq yoo’on wankeb’ li na’ajej a’an re xk’ulb’aleb’.
Nink’e reetal naq junjunq eere li yookex chi ab’ink anajwan nekereek’a naq lee ch’a’ajkilal yookeb’ chixq’axb’al ru lee paab’aal ut lee yo’onihom. Jwal nekeraj ru reek’ankil li rahok.
Ex was wiitz’in, moko najt ta eerik’in li Qaawa ak naxk’uub’ chan ru naq texruuq chireek’ankil ut chixwotzb’al lix rahom a’an. Naru textijoq rik’in xkawilal eech’ool naq li Qaawa’ texxb’eresi chixraab’al anihaq sa’ xk’ab’a’ a’an. A’an naxsumeheb’ lix tij lix moos tuulaneb’ xch’ool jo’ laa’ex. Teereek’a lix rahom li Dios choq’ eere ut choq’ reheb’ li ani nekexk’anjelak chiru sa’ xk’ab’a’ a’an. Naq neketenq’aheb’ li ralal xk’ajol li Dios sa’ xch’a’ajkilaleb’, te’seeb’ob’resiiq lee ch’a’ajkilal laa’ex. Taakawob’resiiq lee paab’aal ut lee yo’onihom.
Laa’in ak wilom rik’in tz’aqal li wu li yaal a’an. Chiru chixjunil inyu’am, li wixaqil na’aatinak sa’ xk’ab’a’ li Qaawa’ ut nak’anjelak chiru li ras riitz’in sa’ xk’ab’a’ a’an. Jo’ ak inyehom resil junxil, jun reheb’ li qa’obiisp kixye we: “Sachso ninkana. Rajlal sut naq nawab’i resil li ani wan xch’a’ajkilal sa’ li teep, ninseeb’a wib’ re xtenq’ankil. A’ut naq ninwulak aran, chanchan naq laa wixaqil ak xwulak chaq aran ma ninwulak laa’in.” Yaal a’an sa’ chixjunileb’ li na’ajej koowan wi’ chiru 56 chihab’ anajwan.
Anajwan, ka’a’jwi’ naru xyeeb’al wiib’ oxib’ li aatin rajlal kutan. Ula’aninb’il xb’aaneb’ li kristiaan li kixra sa’ xk’ab’a’ li Qaawa’. Rajal ewu ut eq’la ninb’ichank rik’in ut nokotijok. Tento naq laa’in tinyaab’asiheb’ li tij ut eb’ li son. Wan naq naru nawil naq a’an nareek’asi lix tz’uumal re rik’in li raatinuleb’ li b’ich. Neke’wulak chiru li b’ich choq’ reheb’ li kok’al. Li na’leb’ li jwal nawulak chiru nayeeman chi chaab’il sa’ li b’ich “Chinwanq raj jo’ li Jesus.”11
Moko junxil ta, chirix xb’ichankil li raatinul li b’ich: “Chera eerib’ jo’ li Kristo kexxra. Sa’ chaab’ilal lee komon chetenq’a,” a’an xye chi q’un xyaab’ xkux, a’b’an chi saqen ru, “Yal, yal, yal aaq’e.” Nink’oxla naq li wixaqil tixtaw, naq taaril ru li Kolonel, naq a’an ak xk’e lix k’ab’a’ sa’ xch’ool ut naq xwulak jo’ chanru a’an. A’an yoo chixk’amb’al chaq chiru lix ch’a’ajkilal, jo’ naq texxk’am chaq chiru lee re.
Ninch’olob’ xyaalal naq li Kolonel naxnaw eeru ut nekexxra. A’an naxnaw eek’ab’a’ jo’ naq nekenaw xk’ab’a’ a’an. A’an naxnaw lee ch’a’ajkilal. A’an ak xnumsihomeb’. Xb’aan lix tojb’al rix li maak li kixb’aanu, a’an kinumta sa’ xb’een li ruchich’och’. Naq wan eech’ool chixk’ulb’al sa’ eeb’een lix k’ab’a’, teeseeb’ob’resi li riiqeb’ naab’aleb’ lee ras eeriitz’in. Ut rik’in xnumik li hoonal, teetaw naq chi chaab’il chik nekenaw ru li Kolonel ut naq mas wi’chik nekera. Lix k’ab’a’ taawanq sa’ lee ch’ool ut taak’ojob’aaq sa’ lee k’a’uxl. A’an li k’ab’a’ej texk’ab’a’iik wi’ laa’ex. Jo’kan ninch’olob’ xyaalal, rik’in b’antioxihom chirix li chaab’ilal ch’oolej aj rahonel re a’an choq’ we, choq’ reheb’ li raarookeb’ inb’aan, ut choq’ eere laa’ex, sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.