Li paab’ank, li rahok, li b’aanunk

Octubre 2018

Li paab’ank, li rahok, li b’aanunk

Xb’aan li Elder Dieter F. Uchtdorf

Re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol

Naqak’ul li yu’amej a’an numtajenaq xchaab’ilal naq noko’ok choq’ tz’aqal xtzolom li Jesukristo—rik’in xtaaqenkil a’an ut xb’aanunkil lix k’anjel.

Ex was wiitz’in raarookex inb’aan, jwal chaab’il li wank eerik’in sa’ li chaq’al ru ch’utam a’in re li jolomil ch’utub’aj-ib’: re rab’inkileb’ li musiq’anb’il esil; re rab’inkil li chaab’il ch’uut aj b’ichanel a’in reheb’ li misioneer li neke’reetaliheb’ k’iila mil chi misioneer chiru chixjunil lix b’een li ruchich’och’—eb’ li qarab’in ut li qalal—ut jwal wi’chik re xjunajinkil qib’ sa’ li qapaab’aal anajwan, xxaqab’ankil xwankil li qaraarookil awa’b’ej ut profeet, li Awa’b’ej Rusell M. Nelson, li Xb’eenil Awa’b’ejil, ut lix jolomil aj k’anjel re li Iglees. K’a’jo’ xchaq’alil ru li kutan a’in re wank eerik’in.

Li najteril rey aj Solomon a’an jun reheb’ li kristiaan k’a’jo’ wi’chik xnimal li k’a’ru wan re chalen chaq xtiklajik.¹ Chanchan naq chixjunil wan re—wan xtumin, wan xwankilal, oxloq’inb’il, ut nimanb’il ru. A’ut, chirix k’iila chihab’ re xsahob’resinkil rib’ rik’in lix b’ihomal li li k’a’ru re li ruchich’och’, k’a’ru li na’leb’ kiroksi li rey aj Solomon re xch’olob’ankil lix yu’am?

“Li qayu’am maak’a’ na’ok wi’,”² chan.

Li winq a’in, li chixjunil wan re, kikana sa’ roso’jik chi ka’ch’inob’resinb’il xch’ool, nujenaq rik’in xsachik li yo’onihom, ut ra xch’ool, us ta chixjunil wan re.³

Wan jun li aatin sa’ Aleman, Weltschmerz. A’an naraj naxye li rahil ch’oolejil li nachal xb’aan li xik’il k’oxlank chirix chan ru naq li ruchich’och’ kub’enaq xchaab’ilal rik’in jo’ naqak’oxla naq tento taawanq.

Maare wan b’ayaq li Weltschmerz sa’ li qaam chiqajunil.

Naq li rahil ch’oolejil na’ok sa’ xmaril li qayu’am. Naq li rahil ch’oolejil naxnujob’resiheb’ li qakutan ut naxmoy ru li qaq’ojyin. Naq li rahob’tesink malaj li rahilal neke’ok sa’ li ruchich’och’ chiqasutam, sa’ ajwi’ xyu’ameb’ li raarookeb’ qab’aan. Naq nokob’eek chiru li qab’e re junaatal ut xsachik li chahimal, ut li rahilal naxq’ojyinob’resi li qach’anch’ookilal ut naxjuk’ li qatuqtuukilal—maare too’aaleeq chixpaab’ankil li raatin laj Solomon naq maak’a’ na’ok wi’ li qayu’am ut maak’a’ rajb’al.

Li nimla yo’onihom

A’b’an us naq wan li yo’onihom. Wan jun xtuqub’ankil ru li junaatalil, li q’etq’eto’k, ut li Weltschmerz re li yu’amej a’in. Wan jun xtuqub’ankil ru lix sachik li yo’onihom jwal cham, ut li ka’ch’ino’k ch’oolej li maare nakaweek’a.

Li yo’onihom a’an natawman sa’ lix wankil lix evangelio Jesukristo re qajalb’al ut sa’ lix wankilal li Kolonel re xtojb’al qix ut re qak’irtesinkil chiru xyajel li aamej.

“Laa’in xinchal,” chan li Jesus, “re naq te’wanq xyu’am ut taawanq chi numtajenaq.”⁴

Naqak’ul li yu’amej a’an numtajenaq xchaab’ilal rik’in naq ink’a’ naqajayali qib’ sa’ li naqaj ru laa’o malaj sa’ li qachaab’il k’anjel qajunes, a’b’an ruuchil a’an noko’ok choq’ tz’aqal xtzolom li Jesukristo—rik’in xtaaqenkil a’an ut xb’aanunkil lix k’anjel. Naqataw li yu’amej numtajenaq xchaab’ilal naq ink’a’ naqak’oxla qib’ ut naqayal b’an qaq’e sa’ xnimal ru xna’leb’ li Kristo.

Ut k’a’ru a’an lix na’leb’ li Kristo? A’an naq taqapaab’ a’an, naq toorahoq jo’ naq kirahok a’an, ut naq taqab’aanu li kixb’aanu a’an.

Li Jesus “kinume’k yalaq b’ar, [ut] yoo chi usilank.”⁵ A’an kinume’ sa’ xyanqeb’ li neb’a’, li isinb’ileb’ chaq, li yaj, ut li wankeb’ xxutaan. A’an kik’anjelak chiruheb’ li maak’a’eb’ xwankil, li q’uneb’ xmetz’ew, ut li maak’a’eb’ ramiiw. A’an kiwan rik’ineb’; a’an ki’aatinak rik’ineb’. “Ut kixk’irtesiheb’ chixjunil.”⁶

Yalaq b’ar kiwulak, li Kolonel kixk’ut li “chaab’il esil”⁷ chirix li evangelio. Kixwotzeb’ li junelikil yaal li neke’rach’ab’eb’ li kristiaan sa’ musiq’ej jo’ ajwi’ sa’ tib’elej.

Eb’ li neke’x’anchali xch’ooleb’ sa’ lix na’leb’ li Kristo neke’xtaw lix yaalalil lix yeechi’ihom li Kolonel: “Li ani taasachq li xyu’am chiru sa’ ink’ab’a’, a’an tixtaw xyu’am.”⁸

Ex was wiitz’in, ink’a’ yaal li kixye laj Solomon—ink’a’ yaal naq “maak’a’ na’ok wi’ li qayu’am.” Naru b’an naq nujenaqaq raj rik’in li junelikil ajom ut yaalalil.

Eb’ li ruq’ aj k’irtesinel li Jesukristo ye’b’ileb’ chiruheb’ chixjunileb’ li neke’xsik’ a’an. Laa’in intawom ut ninnaw chi maajun xwiib’ajik inch’ool naq rik’in xpaab’ankil ut xraab’al li Dios ut xyalb’al qaq’e chixtaaqenkil li Kristo naru te’jalaaq li qach’ool,⁹ naru taak’osq li qarahilal, ut naru taanujob’resiiq li qaam rik’in li “sahil ch’oolejil q’axal nim.”¹⁰

Li paab’ank, li rahok, li b’aanunk

Relik chi yaal, tento naq ink’a’ ka’ajwi’ rik’in qak’a’uxl taqataw ru li evangelio re naq taawanq lix wankil aj k’irtesinel sa’ li qayu’am. Tento naq taqayu’ami chi yaal—tento naq a’an tz’aqal xcha’al li qayu’am ut li qab’aanuhom.

Chinyehaq naq li wank jo’ tzolom natikla rik’in oxib’ li aatin moko ch’a’jeb’ ta:

Li paab’ank, li rahok, ut li b’aanunk

Xpaab’ankil naq wan li Dios nak’amok sa’ li paab’aal chirix a’an ut sa’ xkanab’ankil qib’ chiru li raatin. Li paab’aal a’an naxk’e chi k’iik li qach’ool sa’ li qarahom choq’ re li Dios ut choq’ reheb’ li qas qiitz’in. Naq nak’i li rahom a’an, musiq’anb’ilo chixtaaqankil li Kolonel naq yooko chi xik chi uub’ej sa’ xb’ehil li tzolomil.

“A’b’anan,” chankat, “ink’a’ mas ch’a’aj a’an. Eb’ lix ch’a’ajkilal li yu’amej—tz’aqal wi’chik eb’ lin ch’a’ajkilal laa’in—jwal ch’a’ajeb’ ut ink’a’ te’tuqub’aaq ru xb’aan li ch’ina na’leb’ a’an. Ink’a’ naru taatuqub’ li Weltschmerz rik’in oxib’eb’ li kok’ aatin: Paab’ank, rahok, b’aanunk.”

Maawa’ li ch’ol aatin li nak’irtesin. A’an b’an lix rahom li Dios li nakolok, li na’ak’ob’resink, ut li nak’ehok wi’chik yu’amej.

Li Dios naxnaw aawu. Laa’at li ralal malaj xrab’in. A’an nakatxra.

Us ta naq nakak’oxla naq maa’ani naru charaab’al, a’an toj naxye’ li ruq’ aawe.

Tz’aqal sa’ li kutan a’in—rajlal kutan—a’an naxye’ li ruq’ aawe, ut a’an naraj aak’irtesinkil, aawaklesinkil, ut xk’eeb’al li sahil ch’oolejil ink’a’ na’oso’ ruuchil li junataal wan sa’ laa ch’ool. A’an naraj risinkil yalaq aak’ab’ li naxmoy ru laa yu’am ut xnujob’resinkil rik’in lix santil ut kawil saqenkil lix nimal ru a’an li maak’a’ roso’jik.

Laa’in ajwi’ ink’ulum li na’leb’ a’in.

Ut laa’in ninch’olob’ xyaalal, jo’ jun lix apostol li Qaawa’ Jesukristo, naq chixjunileb’ li neke’chal rik’in li Dios—chixjunileb’ li neke’paab’ank, neke’rahok, ut neke’b’aanunk chi yaal—te’ruuq ajwi’ chixk’ulb’al li na’leb’ a’an.

Laa’o nokopaab’ank

Eb’ li loq’laj hu neke’xk’ut chiqu naq “wi maak’a’ qapaab’aal, ink’a’ naru naq li Dios taasaho’q xch’ool qik’in, xb’aan naq ani najilok chixk’atq li Dios tento tixpaab’ naq wank li Dios.”¹¹

Choq’ reheb’ junjunq, jwal ch’a’aj li paab’ank. Wan naq li qaq’etq’etil naramok qe. Maare naqak’oxla naq xb’aan naq chaab’il qana’leb’, naq tzolb’ilo, malaj naq naab’al qanumsihom, ink’a’ naru naqapaab’ naq wan jun li Dios. Ut noko’ok chirilb’al li paab’ank jo’ jun jipil na’leb’.¹²

Jo’ ink’ulum laa’in, li paab’aank maawa’ chanchan jun jalam-uuch li naqaka’ya ut naqoxloq’i li noko’aatinak ut noko’na’leb’ak wi’. A’an b’an chanchan jun li k’anjeleb’aal re awk naqak’am chaq sa’ li k’al ut, rik’in xtiqob’ li qapekem, naqapikeb’ li tzol k’eeb’ilaqeb’ wi’ li iyaj li te’ruuchini li ru li ink’a’ taa’oso’q.¹³

Jilonqex chixk’atq li Dios, ut a’an taajiloq chek’atq.¹⁴ A’an li yeechi’inb’il reheb’ chixjunil li neke’xsik’ paab’ank.

Nokorahok

Eb’ li loq’laj hu neke’xk’utb’esi naq rik’in naq jwal wi’chik naqara li Dios ut eb’ li ralal xk’ajol, jwal wi’chik naq nasaho’ qach’ool.¹⁵ A’b’anan, li rahok ki’aatinak wi’ li Jesus, maawa’ jun tarjeet re tumin, jun rahok oksinb’il yal jun sut ajwi’ toja’ ut naq natz’eqman. Maawa’ jun rahok li yeeb’il resil yal jun sut ajwi’ toja’ naq sachb’il sa’ ch’oolej. Maawa’ li rahok jo’ k’utb’il sa’ li yehom “us, ye we ma wan k’a’ruhaq naru tib’aanu.”

Li rahok li na’aatinak wi’ li Dios, a’an li rahok li na’ok sa’ qach’ool naq noko’aj chaq eq’la, li nakana qik’in chiru li kutan, ut li nasiipo sa’ qach’ool naq naqayaab’asiheb’ li qatij re b’antioxink ewu.

A’an a’in li rahok ink’a’ naru xch’olob’ankil li nareek’a li qaChoxahil Yuwa’ choq’ qe.

A’an li uxtaan maak’a’ roso’jik li nokoxk’anab’ chirilb’aleb’ li qas qiitz’in chi saqen wi’ chik ru jo’ tz’aqal aniheb’ a’an. Rik’in li rilob’aal li saq ruhil rahok, naqileb’ li ani maak’a’ li kamk sa’ xb’eeneb’ ut maak’a’ xmaril xwankileb’ ut xloq’alileb’, raarookil alalb’ej ut rab’inb’ej re li Nimajwal Dios.

Naq ak noko’ilok rik’in li ilob’aal a’an, ink’a’ chik tooruuq chixkub’sinkil xloq’al, chixtz’eqtaanankil, malaj chixrahob’tesinkil yalaq ani.

Nokob’aanunk

Sa’ li raatin li Kolonel, kok’ aj xsa’ naq “rik’in li k’a’ru ka’ch’in ut moko nimob’resinb’il ta” naq “nak’ehe’ chi uxmank li xninqal ru na’leb’.”¹⁶

Ak naqanaw naq na’ajman ru li k’iilasutink re naq toochaab’iloq’ sa’ xb’aanukil yalaq k’a’ru. Maare a’an li wajb’ak, li b’olotzik, xtuqub’ankil li b’eleb’aal ch’iich’, malaj ut xch’e’b’al li so’sol ch’iich’, xb’aan li k’iilasutink naq timil timil nokochaab’ilo’.¹⁷

Li k’uub’anb’il ch’uut kixyiib’ li Kolonel sa’ ruchich’och’—Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan—nokoxtenq’a chixb’aanunkil tz’aqal a’an. A’an jun na’ajej re xk’iilasutinkil xyu’aminkil li k’a’ru kixk’ut ut rosob’tesinkileb’ li qas qiitz’in jo’ chanru kixb’aanu a’an.

Jo’ komon sa’ li Iglees, k’eeb’il qe li qab’oqb’al, qateneb’ankil, ut qahoonal re xye’b’al li quq’ chiruxtaanankileb’ li qas qiitz’in ut chi k’anjelak chiruheb’.

Toje’ chaq, li Iglees kixjayali rib’ chi ak’ob’resinb’il rik’in li na’leb’ re rilb’aleb’ li komon, a’an ajwi’ li k’anjelak chiruheb’ malaj rahok reheb’. Naab’al li k’oxlak ut na’leb’ak x’ajman ru re xnawb’al k’a’ru taqak’e choq’ xk’ab’a’ li k’anjel a’an.

Jun reheb’ li k’a’b’ej li k’oxlanb’il a’an li k’aak’alenk, li wan rilom rik’in lix b’oqom li Kristo: “Chach’oolaniheb’ lin kok’ karneer.”¹⁹ A’b’an, kiwan jun xch’a’ajkilal: rik’in roksinkil li aatin a’an, laa’in jun li Pastor alemán. Jo’kan ut naq sa inch’ool rik’in li aatin rilb’aleb’ li komon.

Li k’anjel a’in wan choq’ re chixjunil

Yaal naq moko ak’ ta li jayalihom a’in. Ka’ajwi’ naxk’e jun ak’ob’resinb’il ut jayalinb’il hoonal qe re xk’iilasutinkil lix taqlahom li Kolonel naq “taqara qib’ chiqib’il qib’,”¹⁹ jun ak’ob’resinb’il b’e re xk’anjelankil ut xyu’aminkil li rajom li Iglees.

K’oxla lix k’anjeleb’ li misioneer; xwotzb’al li evangelio rik’in xkawilal ut xtuulanil li qach’ool, a’an jun chaab’il reetalil li rilb’aleb’ li qakomon sa’ li neke’raj ru sa’ musiq’ej, maak’a’ naxye aniheb’ a’an.

Malaj, xb’aanunkil li k’anjel sa’ li santil ochoch—xsik’b’aleb’ xk’ab’a’ li qaxe’ qatoon ut xq’axtesinkil reheb’ li osob’tesihom re li junelik q’e kutan. K’a’jo’ xsantilal li rilb’aleb’ li qakomon chi jo’kan.

K’oxla li xsik’b’aleb’ li neb’a’ ut li wankeb’ sa’ rajb’al ru, xwaklesinkileb’ li uq’ej li neke’lukta, malaj rosob’tesinkileb’ li yaj ut li rahob’tesinb’il. Ma maawa’eb’ a’an li b’aanuhom re rilb’aleb’ li komon sa’ xsaqalil ru jo’ kixb’aanu li Qaawa’ naq kiwan sa’ ruchich’och’?

Wi moko komonat ta sa’ li Iglees, nakatinb’oq “chi chalk ut chirilb’al.”²⁰ Kim ut junaji aawib’ qik’in. Wi komonat sa’ li Iglees a’b’an ink’a’ yookat chi tz’aqonk sa’ li hoonal a’in, laa’in nakatinb’oq: okan wi’chik qik’in. Aajb’il aawu qab’aan!

Kim, ut tiq laa kawilal rik’in li qe.

Xb’aan laa seeb’al, laa chaab’ilal, ut anihat laa’at, toohaatenq’a chi chaab’ilo’k ut chixk’iresinkil lix sahil qach’ool. Reeqaj a’an, tatqatenq’a ajwi’ chi chaab’ilo’k ut chixk’iresinkil lix sahil aach’ool laa’at.

Kim, tenq’aho chixyiib’ankil ut chixkawob’resinkil jun wanjik re k’iraak, usilal, ut uxtaan choq’ re chixjunileb’ li ralal xk’ajol li Dios. Xb’aan naq chiqajunil yooko chixyalb’al qaq’e chi ok jo’ ak’ yo’ob’tesihom b’ar wi’ “ak xnume’k li k’a’aq re ru q’eel, ut ak’ chik chixjunil.”²¹ Li Kolonel naxk’ut chiqu li jayal tooxik wi’—chi uub’ej ut chi taqe’q. A’an naxye, “Wi nikineera, teepaab’ lin chaq’rab’.”²² Chook’anjelaq sa’ komonil chiqajunjunqal re wulak jo’ li tenamit naraj li Dios naq toowulaq.

A’an a’n li wanjik sa’ li evangelio li naqaj xpuktesinkil sa’ chixjunil lix Iglees li Jesukristo. B’ar wi’ naqatz’etqaana li aaleehom re xjitb’aleb’, molok aatin chirixeb’, ut xhob’b’aleb’ li qas qiitz’in. B’ar wi’, ruuchil xk’utb’esinkil li majelal, naqawaklesi ut naqatenq’a qib’ chiqib’il qib’ chi wulak jo’ li q’axal chaab’il naru toowulaq.

Chink’ehaq wi’chik aab’oqb’al. Kim ut il. Okan qik’in. Naqaj aawu.

Li kristiaan moko tz’aqaleb’ ta re ru

Taak’e reetal naq li Iglees a’in nujenaq rik’ineb’ li kristiaan q’axal wi’chik chaab’ileb’ li naru neke’tawman sa’ li ruchich’och’ a’in. Saheb’ xch’ool, aj rahoneleb’, chaab’ileb’ xch’ool, ut maak’a’eb’ xb’alaq’. Kaw neke’k’anjelak ut wankeb’ xch’ool chi mayejak ut wan naq k’a’jo’ xkawilaleb’ lix ch’ool.

Jo’kan ajwi’, moko tz’aqaleb’ ta re ru.

Neke’ok sa’ majelal.

Wan naq neke’xye malaj neke’xb’aanu li ink’a’ raj us xyeeb’al malaj xb’aanunkil. Neke’xb’aanu li ink’a’ xe’raj raj xb’aanunkil.

A’b’anan juntaq’eet li na’leb’ a’in choq’ reheb’—neke’raj chaab’ilo’k ut chixjilosinkil rib’ rik’in li Qaawa’, li qaKolonel, a’ li Jesukristo a’an.

Yookeb’ chixyalb’aleb’ xq’e chixb’aanunkil li us.

Neke’paab’an.Neke’rahok.Neke’b’aanunk.

Neke’raj xsachb’al xb’ach’b’ach’ileb’, xnimob’resinkil li ruxtaaneb’, xchaab’ilob’resinkileb’ rib’, wulak mas wi’chik jo’ chanru li Jesus.

Li k’uub’anb’il na’leb’ choq’ re li sahil ch’oolejil

Yaal, wan naq ch’a’aj li qayu’am. Yaal naq chiqajunil wan li hoonal nasach wi’ qayo’onihom malaj nach’ina wi’ qach’ool.

A’b’an lix evangelio li Jesukristo naxyeechi’i li yo’onihom. Ut, sa’ lix Iglees li Jesukristo, naqajunaji qib’ rik’ineb’ li qas qiitz’in li neke’xsik’ jun na’ajej b’ar naqeek’a naq a’an chanchan li qochoch—jun na’ajej re k’iik b’ar, sa’ komonil, tooruuq chi paab’ank, rahok, ut b’aanunk.

Maak’a’ naxye li qajalanil, naqasik’ xk’ulb’al qib’ chiqib’il qib’ jo’ ralal ut xrab’in li qaraarookil Choxahil Yuwa’.

Q’axal ninb’antioxi naq komonin sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan ut naq ninnaw naq li Dios k’a’jo’ naq naxraheb’ li ralal xk’ajol, jo’kan naq wan xch’ool chixk’eeb’al reheb’ jun k’uub’anb’il na’leb’ choq’ re li sahil ch’oolejil ut li ajom sa’ li yu’am a’in, ut ajwi’ jun li b’e te’ruuq wi’ chi okenk sa’ li sahil ch’oolejil maak’a roso’jik sa’ li choxahil ochoch re loq’alil sa’ li yu’am chalel.

Ninb’antioxi naq li Dios xk’e qe jun b’e re xk’irtesinkil lix yajel li aamej ut li Weltschmerz re li yu’amej a’in.

Nekexwosob’tesi ut ninch’olob’ xyaalal naq wi naqapaab’ li Dios, wi naqara a’an ut naqara li qas qiitz’in chi anchal li qach’ool, ut wi naqayal qaq’e chi b’aanunk jo’ k’utb’il chiqu xb’aan li Dios, taqataw li k’iraak ut li tuqtuukilal, li sahil ch’oolejil ut rajb’al li qayu’am. Sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Jesukristo, amen.