Wase 21

Yalodina ena Vosoti Vakadede ni Veivakatovolei kei na Veisaqasaqa

Kevaka eda dina ka talairawarawa ena gauna ni veivakatovolei, ena vakaukauwataki keda na Turaga ka vakayagataka na dredre me vukei keda ena noda vakavakarau ki na lagilagi vakasilesitieli.

Na Bula nei Wilford Woodruff

“Eda na maroroi kevaka eda vakayacora na noda itavi,” e a vakatavulica o Peresitedi Wilford Woodruff. “Veitalia na veivakatovolei se veika rarawa eda na kacivi me da lakova, na liga ni Kalou ena tu ga kei keda ka tokoni keda.”¹ Ena nona vakavulica na ivakavuvuli oqo, e a vosa tiko o Peresitedi Woodruff mai na veika e a sa sotava. E a vosota na veivakacacani vakalotu kei na kena vakapolitiki, nodra ivalavala kaukauwa na dauvakacaca, na veisaqasaqa ki na cakacaka ni kaulotu, tauvimate, mate ni dua na lewe ni matavuvale se itokani, kei na veivakatovolei ni bula ena veisiga. Ia e ciqoma na veika rarawa oqo ena vakabauta ka sega ena yalolailai, vakararavi tiko ki na yalayala ni Turaga ka kunea na kaukauwa ena nona ivakadinadina vakaikoya ni kosipeli.

Ena Noveba 1835, ena nona a veiqaravi tiko ena kaulotu o Wilford Woodruff ena ceva kei Amerika, e a ciqoma kei iratou na nona ilawalawa na veidusimaki ni Turaga ena dua na gauna ni veivakatovolei. E a vola kina: “Ena gauna keitou a lako tiko kina ena bogi, … e a tarai keitou e dua na draki ca vakaitamera ni cagi kaukauwa kei na uca. Keitou yacova yani e dua na dreke ni wai ka sa tubu vakasivia sara ena wai ni uca, ka sa dredre ni keitou takosova ni ra sega ni rawa ni vaqalovi na neitou ose. … Keitou a bolea me keitou lako ki na ulu ni uciwai, me keitou qai takoso, ia ena neitou sasaga, ena loma ni butobuto kei na kaukauwa ni cagi kei na uca, keitou a yali ena loma ni veikau vavaku, ena loma ni uca, cagi, dreke ni wai lalai kei na vunikau era sa bale. Keitou voleka ni takosova vakaruasagavulu na veidreke ni wai lalai. … Ia na Turaga e a lomani keitou ena loma ni neitou leqa, ena gauna keitou a vaqaqara voli kina ena butobuto, ka vakila na kena rerevaki ni neitou rawa ni mate vata kei ira na [neitou] manumanu, ena neitou rawa ni goleva yani na veibarinisavu dredre, e a qai vakasauri na kena cilavi keitou mai e dua na rarama, ka vakaraitaka na itutu vakarerevaki keitou sa tu kina, ni keitou sa tu sara ga ena dua na bati ni ikeli titobu. E a tiko vata kei keitou na rarama me yacova sara ni keitou sa kunea e dua na vale, ka kila na sala dina.”²

Ena nona vosa me baleta na veika e a yaco oqo, e a kaya kina o Peresitedi Woodruff, “Keitou a tomana tale yani na neitou ilakolako ena marau, dina ga ni a lesu tale mai na butobuto kei na uca.”³ E vakaraitaka na itukutuku oqo na ivakarau ni nona taura na dredre ni bula. E dau lako ena nona sala, marautaka na veivakalougatataki ni Turaga ena gauna mada ga e tu kina na veivakatovolei.

iVakavuvuli nei Wilford Woodruff

Na veivakatovolei kei na veisaqasaqa e solia vei keda na kila ka me vukei keda ena noda vakavakarau me baleta na lagilagi vakasilesitieli.

E sega ni vakatitiqataki ni veivakurabuitaki ena vuqa na gauna, ena nodra vakasama na turaga kei na marama, na cava na vuna e a biuti ira mai kina na turaga kei na marama ki na dua na vuravura vakaoqo, na cava e vakalaivi ira kina na luvena me ra curuma yani na rarawa kei na vakaloloma vakayago eke. E sa vakaraitaka vei keda na Turaga e dua na ka me baleta na ka oqo, ka da sa vulica vakarauta me da kila na bibi ni ka oqo.⁴

Sa na qai laurai matata ni inaki ni Kalou me ra vakararawataki na Nona Yalododonu me ra vakatovolei ka yavalati, me rawa ni ra vakadinadinataka kina na nodra dina ka kila na ivakarau ni yavu ka ra tara kina.⁵

Ena so na gauna eda vakila ka da dau vakila ena gauna sa oti ka sa yali yani, me da vosa kudrukudru me baleta ni da sotava na rarawa, veivakatovolei, kei na vakaloloma, ia au via tukuna vei ira na taciqu kei na ganequ ni veika oqo e nodra iyau na Yalododonu ni Kalou. … Au se sega mada ni bau wilika ni o ira na tamata ni Kalou ena dua ga na itabagauna me ra lako tiko ena bula, me vaka era na kaya beka na veimatalotu tale eso, ena veiloga ni senikau ni rawarawa, ka sega kina na veisaqasaqa. … Eda a sa kacivi me da lakova na veivakatovolei ena vuqa na gauna, kau sega ni vakasamataka ni dodonu me da vosa kudrukudru, baleta kevaka e sega na veivakatovolei eda na sega ni matau ena vuravura tale ka dua ena noda veimaliwai vata kei ira na Parofita kei ira na iApositolo ka ra a varomusuki rua, vakoti, kei na so tale, me baleta na vosa ni Kalou kei na ivakadinadina i Jisu Karisito.⁶

E sega ni rawa … vei ira na Yalododonu ni Kalou me ra taukena e dua na matanitu vakasilesitieli me na sega mada ni vakatovolei me na laurai se ra na talairawarawa tiko ki na veiyalayalati ni Turaga se sega.⁷

O Jisu … sa lako sobu ki na ruku ni veika kece sara me rawa kina ni lako sivita cake na veika kecega ka sa kila na ka kecega. E sega ni dua na tamata me lako sobu ki ra me ulabaleta na iVakabula kei vuravura. Sucu ena dua na vale ni manumanu, davo ena dua na ikanakana ni manumanu, e a lako mai kea ki na kauveilatai ena rarawa veicurumaki kei na dra ki na itikotiko vakatui ni loloma vakalou; ena nona bula taucoko e sega ni dua na ka vakavuravura e laurai ni kilikili me taukena. Na Nona bula kece e bula ni dravudravua, rarawa, mosi, vakaloloma, veiqaravi, masumasu, vakaloloku kei na yalobibivoro me yacova na nona solia na yalona ena kauveilatai. Ia e luvena tagane ulumatua tikoga na Kalou ka Dauveivueti kei vuravura. Na taro e rawa ni tarogi se cava e laiva kina na Turaga na Luvena me lako mai ki ke me mai bula ka mate me vaka e a vakayacora. Ni da sa na yaco ki na vuravura ni yalo, ka cereka laivi na ilati sa na qai rawa beka ni da kila na ibalebale ni veika kece oqo.

Ena veitabagauna kei na Nona soli ka na Kalou vua na tamata e vaka me da a sucu mai me da mai sotava na mosi, vakaloloma, rarawa kei na veivakatovolei; oqo na ka e sa vakarota na Kalou me ra na lako sivita na kawatamata; kevaka eda vakayagataka vakadodonu na gauna ni vakatovolei oqo, na veika e sotavi ena vakadinadinataka na veivakalougatataki levu kivei keda, ia ena gauna eda sa rawata kina na tawa mate rawa kei na bula tawamudu, bula vakalou, veimatanitu, itikotiko vakatui, na kaukauwa kei na lewa vata kei na veivakalougatataki ni taucoko ni kosipeli i Karisito, eda sa na qai kila vakavinaka sara na vu ni noda a kacivi me da lakova e dua na ivalu sega ni mudu ena vica na yabaki eda a mai bula vakayago voli kina.⁸

Na cava beka e rawa ni da kitaka se rarawataka, me tautauvata kei na vuqa na veimatanitu, itikotiko vakatui, na kaukauwa kei na lewa e sa vakaraitaka mai vei keda na Kalou.⁹

Ena qaqa na Turaga kei ira na Nona tamata, ena ivalu ni butobuto kei na rarama.

Na veisaqasaqa vua na Kalou kei na Nona Karisito, veicoqacoqa ki na rarama kei na dina e a sa bula tu mai na ivakatekivu me yacova na gauna edai. Oqo na ivalu ka vakatekivu sara mai lomalagi, ka sa bula tiko ena veigauna kecega, ka na ia tiko me yacova sara na iotioti ni veika kece, me yacova na gauna sa mai lewa kina o Koya ka nona na dodonu me veiliutaki, ena lako mai o Koya ena veio vakaiukuuku me mai saumi ira na tamata yadua me vaka na ivalavala kecega era sa kitaka ena bula oqo.¹⁰

Na yalo ni veivaluvaluti o koya ka sa vakaraitaki tu ena gauna oqo e a sa bula tu ena veigauna taucoko mai na gauna e a tu kina e vuravura na matabete. E a sa dau tu ga na veivaluvaluti ni rarama kei na butobuto, Kalou kei na tevoro, yalododonu kei na ivalavala ca, ivakavuvuli dina kei na vunau lasu. Oi keda mada ga eda veivaluvaluti tiko kei na ivalavala ca ni noda bula.¹¹

E rua na kaukauwa e tu e vuravura ka tiko talega ena kedra maliwa na lewe i vuravura—na kaukauwa ni Kalou kei na kaukauwa ni tevoro. Ena keda itukutuku eda a sa sotava e vuqa sara na veika duatani. Ni a sa biuta mai e dua na matatamata e vuravura na Kalou, e sega ni dua na ka ena itabagauna cava ga, o Lusefa, na kalokalo ivolasiga, kei na vica na milioni na yalo era a lutu ka ra a vakasavi tani mai lomalagi, era valuta na Kalou, na Karisito, na cakacaka ni Kalou kei ira na tamata ni Kalou. Ka ra sega ni tu vakasuka ena nodra vakayacora tiko ena noda gauna kei na itabatamata. Ia ni sa dodoka na ligana na Turaga me vakayacora e dua na cakacaka, era cakacaka sara vakaukauwa na veikaukauwa oqori me ra vakacacana.¹²

E sega walega ni da valuta tiko na kaukauwa ni butobuto, na kaukauwa sega ni laurai ka vakavolivoliti keda tu, ia eda veivala kei na vuqa sara na veika mai taudaku ka veisisivi vata tiko kei na vuqa vakavuqa na dredre e dodonu me da sotava, kei na levu ga ni veika vakaoqo eda sotava na levu ni kena dodonu me da yavalati me da cakacaka, ka vakaitavi ena noda kaukauwa taucoko ena mata ni Turaga me baleta na tauyavutaki ni bula savasava kei na dina kei na taraicake ni cakacaka ni Kalou, ka raica me dokai na yacana ena vuravura.¹³

E kila tu na tevoro na gauna e a solia kina na agilosi [na iVola i Momani] vei Josefa Simici sai koya na yavu ni dua na gaunisala ka na vakamalumalumutaka na nona matanitu. Na veicemuri, kei na so tale, ka ra lako sivita na tamata oqo e [sega] ni baleta ni ra a dau voroka na lawa—baleta ni ra sa rui ivalavala ca vakalevu cake mai vei ira tale na so, ia e baleta ga ni ra vakadavora tiko na yavu ni matanitu ni Kalou ka na tubu, ka levu, … ka vakarautaka na sala ni nona lako mai na Turaga o Jisu Karisito o koya na tui ni tui ka Turaga ni Turaga, o Koya ena lako mai ka liutaka na vuravura taucoko, kei na veimatanitu kece tale eso, kei ira na peresitedi kei na kovana, kei na nodra tamata era na vakaraitaka na nodra kila ni sa i Jisu na Karisito. Na cakacaka edaidai ka da matataka ena vesuka na kaukauwa ni tevoro ka bula tu ka veivagolei tiko ena kedra maliwa na luve ni tamata. … E sega kina ni liaci ni na cudru na tevoro, ka yavalati ira na ca me ra valuta na ka oqo. Na Turaga ena vakauqeti ira na Nona tamata ka solia vei ira na kaukauwa me qaravi kina na matanitu oqo e vuravura. E liutaka tiko o Koya. Au na sega ni solia kina vakalevu na noqu vakabauta ke a sega ni tekivuna o Koya—e sega ni rawa ni tu ke sega o Koya me valuta na kaukauwa levu ka vala kaya tiko.¹⁴

Me da yadra me da kila na noda itavi, ka masuta na Turaga ena yalomalumalumu, ka bula volekati Koya; sa na qai rai na matada, me vaka na kisi ni cauravou; na dauveiqaravi nei Ilaisa na Parofita makawa, ka da na qai raica ni lewe vuqa era to vata kei keda ka lewe lailai era saqati keda [raica na 2 Tui 6:8–17]; ia ko ira na vu ni veibasai era vakavuna me totolo na vakataucokotaki ni inaki ni Kalou. Biuta na nomu vakabauta vua na Kalou ka vakanuinui ki na Nona yalayala, ka bulataka na rarama kei na kila ka ko ni taukena; ena qai vinaka na veika kece me baleti kemuni se ko ni bula se mate.¹⁵

Sa dau wanonovi keda na Turaga ena gauna ni veivakatovolei, ka vakaukauwataki keda me vaka na noda vakabauta, yalomalumalumu, kei na talairawarawa.

E dina eda sega ni rawa ni ulabaleta na veika e vakayacora na iVakabula, se tautauvata kaya. Ia o Koya ena Nona bula taucoko e dei ka yalodina vua na Tamana kei na Nona ilesilesi me iVakabula kei vuravura. E dau masu vakavuqa o Koya, ka vakalolokutaka e mata ni Turaga na ivalavala ca ni vuravura. E tiko o Koya ena keda maliwa nikua. Sai Koya na noda Mata vua na Kalou. [Raica na V&V 29:5.] E wanonovi keda tiko o Koya, ka na vakayacora na veika kece e rawa ni vakayacora me baleta na noda vakabulai.¹⁶

Eda a sa vakacacani, eda a vakararawataki, ka da lako sivita na veivakatovolei bibi ni noda gauna, ia na Turaga e a kauti keda voli ena loma ni veika kece oqo.¹⁷

E sa tubu tikoga na veika rerevaki kei na veileqaleqa e vuravura, ka ra vakaibalebale tu na veika oqori. Nanuma oqo, ka vakasamataka na veika oqo. Kevaka ko ni vakayacora na nomuni itavi, kau vakayacora na noqu itavi, eda na taqomaki, ka na lako sivita na veivakararawataki ena vakacegu kei na veitaqomaki.¹⁸

E taura na tu vakaikoya ni vakasama, dina ni yalo, vakabauta na Kalou kei na dei ni ivakarau me bulataki na bula ni dua na Yalododonu Edaidai, ena mata cudrucudru ni vuravura, kei na loma ni veivakatovolei kei na leqaleqa kei na veivakacacani.¹⁹

E a vakarau tu o Taniela me curuma yani na qara ni laione; ko iratou na lewe tolu na gone ni Iperiu [Setareki, Mesake, kei Apetiniko] eratou a sega ni rerevaka na veika e waraki iratou tu mai; ko ira na iApositolo era qaqa ena dina ka ra sega ni rerevaka na mate ena vukuna, ke rawa vakacava vei ira na tamata oqori kei na so tale ena veigauna vakaoqori me ra dina ena nodra vakabauta ka sega ni vakasuka? Baleta, kena imatai, e tu vei ira na dina ka ra kila vakataki ira, kena ikarua, na Yalo Tabu, na Dauveivakacegui, e tokoni ira me vaka ni kaukauwa duadua ga oqori e rawa ni vakayacora vakakina ena veivakatovolei era dau sotava na tamata ni Kalou. Sa vakakina edaidai.²⁰

Au dau vakasamataka vakawasoma niu sega ni raici ira na tamata oqo me ra marau me vaka ena nodra gauna ni dravudravua, cemuri se vakararawataki, ena vuku ni vosa ni Kalou kei na ivakadinadina i Jisu. Na Yalo ni Kalou e tu vata ga kei ira, ena nodra yalomalumalumu kei na rarawa, na Yalo Tabu, na Dauveivakacegui e nodra itokani wasoma, ka ra vakasinaiti ena marau kei na vakacegu, ka vakavinavinaka vua na Turaga ena vuku ni veika kece oqo. Era na sega ni vakila oqo kevaka me ra a sega ni tovolea me ra maroroya na ivakaro ni Turaga.²¹

E gadrevi me da veivutuni ka vakamalumalumutaki keda vua na Turaga na noda Kalou, me rawa kina me da marautaka vakalevu na Yalo Tabu me vakarautaki keda ena veika e tu e matada.²²

Au via wasea na noqu ivakadinadina vei ira na Yalododonu Edaidai. Na Kalou e tu vata kei ira na Nona tamata. E vakamoica tiko o Koya na noda ilakolako, ka na kitaka tiko vakakina kevaka eda rogoca na Domona, ka na solia vei keda na Nona loloma vakalou me da rawata na siga ni veivakatovolei kei na leqaleqa. E lomani ira na Nona tamata na Turaga ena veigauna kecega ni vuravura; ia me vaka ni a vakararawataki na Karisito, me vaka na nodra vakararawataki na iApositolo—eso vei ira me yacova sara na mate—me baleta na ivakadinadina i Jisu, era vakararawataki vakakina na Yalododonu Edaidai, ka so vei ira era dregata na nodra ivakadinadina ena nodra dra. Era a kacivi me ra lakova yani na veivakararawataki levu ena vuku ni kosipeli, ia e sega ni vinakati vei keimami me keimami vosota sara vakasivia me vaka ga na kena keimami rawata, ka na sega sara ni balavu kevaka ga eda muria na ivakasala ni lomalagi.²³

Ena dodo yani na liga ni Kalou ena veivakabulai vei ira na tamata oqo, ka veitalia ke butobuto vakacava na veio, ke vakacava tu na kaukauwa ni veivakacacani, cudru kei na duidui e yaco me baleta na cakacaka oqo, na Turaga e sa, mai na kena ivakatekivu, me yacova mai edai e wanonova na kena talei, ka sa tokona ka maroroya, ka na kitaka tiko vakakina me yacova na kena ivakataotioti, me yacova ni tucake mai ko Saioni ka tokara na nona isulu vakaiukuuku, ka ra sa na qai yaco na veika lelevu kece ena iotioti ni gauna.²⁴

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni ko ni vulica tiko na kena iwase oqo se ni ko ni vakavakarau mo ni veivakavulici. Raica na tabana e vi–x, me ikuri ni veivuke.

Wilika na italanoa ena tabana e 245–46. Na cava o ni vulica mai na italanoa oqo.
E levu na tamata era vaqaqa na cava e vakatara kina na Kalou me “yaco vua na luvena na rarawa kei na vakaloloma” (tabana e 246.) E a sauma vakacava o Peresitedi Woodruff na taro oqo? (Raica na tabana e 245–46.)
Na cava e dodonu kina me rarawa ko Jisu? (Raica na tabana e 247; raica talega Alama 7:11–12; V&V 88:6.) E sauma vakacava na veisaqasaqa? (Raica na tabana e 221–22.) E rawa vakacava ni da muria na Nona ivakaraitaki?
E vakavulica o Peresitedi Woodruff ni ivalu ena kedrau maliwa na rarama kei na butobuto “e a sa bula tu ena veigauna kece” (tabana e 248.) Ko ni raica vakacava na ivalu oqo ni sa ia tikoga edai? Na cava e rawa ni da kitaka me da sabai keda kina kei na noda matavuvale mai na ivalu oqo? (Raica na tabana e 249–51.)
Na sala cava ko ni sa “yavalati kina mo ni cakacaka” (tabana e 225 ena vuku ni veivakatovolei?
Vulica na 2 Tui 6:8–17. Na cava ko ni taleitaka me baleta na italanoa oqo? Na cava e vakavulica o Peresitedi Woodruff ni lesuva na itukutuku oqo? (Raica na tabana e 250.)
Na sala cava e vukei keda kina na Turaga ena noda sotava na veivakatovolei? (Raica na tabana e 251–52; raica talega Mosaia 24:13–16.) Na cava me da kitaka me rawa kina ni noda na vakacegu kei na kaukauwa e solia na Turaga? E sa vukei kemuni vakacava na Turaga mo ni vosota na veivakatovolei?

iVolanikalou Veisemati: 2 Nifai 2:11–24; Alama 36:3; V&V 58:2–5; 101:1–5; 121:7–8, 29; 122:5–9