Kapitulo 17

Pagpatunhay ug Pagpanalipod sa Pamilya

“Ang panimalay mahimong ingon og usa ka yanong dapit sa ubang mga panahon uban sa naandang mga buluhaton, apan ang kalampusan niini kinahanglan nga mahimong ang labing importante sa tanan nga mga paninguha.”

Gikan sa Kinabuhi ni Howard W. Hunter

Si Howard W. Hunter nagtubo sa usa ka mahigugmaon, kugihan nga pamilya, diin iyang nakat-unan gikan sa iyang mga ginikanan nga ang pagtukod og malipayong panimalay sa kasagaran nagkinahanglan og sakripisyo. Sa hapit na siya maminyo, mihimo siya og sakripisyo nga iyang gituohan nga gikinahanglan alang sa kaayohan sa iyang umaabut nga pamilya.

Nakapalambo si Howard og usa ka gugma alang sa musika niadtong batan-on pa siya. Una siyang nagkat-on sa pagtugtog sa piyano ug biyolin ug nagbansay sa kaugalingon sa pagtugtog og daghang lain nga mga instrumento. Isip usa ka tin-edyer, naghimo siya og iyang kaugalingong banda, ang Hunter’s Croonaders, nga mitugtog sa mga sayawan ug uban nga mga kalihokan sa Boise, Idaho. Sa dihang siya 19, siya ug ang banda gikuha sa pagtugtog sulod sa duha ka bulan nga lawig lulinghayaw sa dagat ngadto sa Asya.¹

Sa tuig human si Howard mibalik gikan sa lawig lulinghayaw sa dagat, mibalhin siya ngadto sa Habagatang California, diin mipadayon siya sa pagtugtog uban sa nagkalain-laing mga banda. Sa California iya usab nga nahimamat si Claire Jeffs, kinsa siya mitanyag og kaminyoon niadtong tingpamulak sa 1931. Upat ka adlaw sa wala pa ang ilang kasal, si Howard mipasundayag uban sa iyang banda ug dayon gihipos ang iyang mga instrumento ug wala na gayud motugtog pag-usab sa propesyonal nga paagi. Ang pagtugtog og musika alang sa mga sayaw ug mga party “makapahinam sa laing bahin,” miingon siya, “ug nakakita ako og daghang kwarta,” apan iyang gibati nga kini nga estilo sa kinabuhi mga sukwahi sa matang sa kinabuhi nga iyang gilantaw alang sa iyang pamilya. “Kini nagbilin og kahaw-ang sa usa ka butang nga akong gikalingawan, [apan] ang desisyon wala gayud sukad pagamahayi,” miingon siya paglabay sa katuigan.²

Gipanalanginan si Howard ug Claire og tulo ka anak nga mga lalaki, si Howard William (Billy), John, ug Richard. Sa ilang kaguol, si Billy namatay nga masuso pa. Samtang si John ug si Richard nagtubo, ang mga Hunter mitukod og suod nga pamilya. Puno ang iskedyul ni Howard sa iyang pagpraktis sa pagka-abogado ug mga calling sa Simbahan, apan siya ug si Claire mihimo sa ilang pamilya nga prayoridad. Sa wala pa ang Simbahan migahin sa Lunes sa gabii alang sa family home evening, dugay na ang mga Hunter migahin niana nga gabii isip usa ka panahon alang sa pagtudlo sa ebanghelyo, pagsaysay og mga istorya, pagdula, ug pag-adto og mga dapit nga magkuyog. Kasagaran ang mga batang lalaki gihatagan og mga buluhaton alang sa mga leksyon.

Si Howard ug ang iyang anak nga mga lalaki mipalambo og pareho nga mga hilig, sama sa modelong mga tren. Gihimo nila ang mga tren gikan sa mga sudlanan ug nagtukod og nindot nga agianan sa tren nga adunay mga rilis nga gipataput ngadto sa mga plego sa plywood. Iyang gihinumduman, “Usa sa among kinaham nga mga kalingawan mao ang pag-adto sa mga parkinganan sa tren … duol sa estasyunan sa Alhambra sa Southern Pacific Railroad aron sa pagkuha og mga ideya alang sa dapit nga ang among tren mobalhin og rilis ug mga ekipo.”³

Sa kadugayan ang pamilya ni Presidente ug Sister Hunter midaghan nga naglakip og 18 ka apo. Agi og dugang sa dugay nga mga pagbisita sa iyang mga anak ug mga apo kadaghanan sa mga pagbisita ni Presidente Hunter mga “dinalian,” sa panahon nga maghulat sa eroplano atol sa mga buluhaton sa Simbahan nga magdala niya ngadto sa California. Tungod kay dad-on ni John ang iyang mga anak sa airport aron magkita sa ilang lolo sa panahon niining mga paghulat sa eroplano, usahay tawgon nila siya nga “ang lolo kinsa nagpuyo sa airport.”⁴

Ang pamilya “molabaw sa bisan unsa nga interes sa kinabuhi.”

Mga Pagtulun-an ni Howard W. Hunter

Ang pamilya mao ang labing importanting unit sa katilingban, sa Simbahan, ug sa kahangturan.

Ang pamilya mao ang labing importanting unit karon ug sa kahangturan ug, sa ingon, molabaw sa bisan unsa nga interes sa kinabuhi.⁵

Ang Simbahan adunay responsibilidad—ug awtoridad—sa pagpatunhay ug sa pagpanalipod sa pamilya isip ang pundasyon sa katilingban. Ang sundanan alang sa kinabuhi sa pamilya, gihimo sa wala pa ang katukuran sa kalibutan, naghatag alang sa mga bata nga ipakatawo ug imatuto sa usa ka amahan ug inahan kinsa bana ug asawa, legal nga naminyo. Ang pagkaginikanan usa ka sagradong obligasyon ug pribilehiyo, nga ang mga anak gidawat isip usa ka “panulundon sa Ginoo” (Sal. 127:3).

Ang usa ka nabalaka nga katilingban nagsugod na karon sa pagkakita nga ang pagkabungkag sa pamilya nagdala diha sa kalibutan sa mga kalamidad nga gipanagna sa mga propeta. Ang mga konseho ug mga paglantugi sa kalibutan molampus lamang kon ilang ipasabut ang pamilya sama sa paagi nga gipadayag kini sa Ginoo. “Gawas nga ang Ginoo magatukod sa balay, kawang lamang ang kahago niadtong mga nagtukod niini” (Sal. 127:1).⁶

Sa pagpaninguha sa kaayohan alang sa mga indibidwal ug mga pamilya, importante kini sa paghinumdom nga ang nag-unang unit sa Simbahan mao ang pamilya. Hinoon, sa pagpunting diha sa pamilya, kinahanglan nga atong hinumduman nga dinhi sa kalibutan nga atong gipuy-an ang mga pamilya wala hatagi og limitasyon diha sa naandang pundok sa amahan, inahan, ug mga anak. Ang mga pamilya sa Simbahan karon naglangkob usab sa [mga bana ug mga asawa] nga walay mga anak, walay kapikas nga mga ginikanan nga may mga anak, ug mga indibidwal nga dili minyo nga nagpuyo nga nag-inusara. … Matag usa niini nga mga pamilya kinahanglan gayud nga makadawat og mabinantayong pag-amuma. Kasagaran kadtong nanginahanglan sa labing mabinantayong pag-amuma mao kadtong mga pamilya sa dili naandan nga pundok. Ang maamumahon ug masaligon nga mga home teacher gikinahanglan diha sa matag panimalay. Walay usa nga kinahanglang mapasagdan.⁷

Si Presidente Hunter kauban sa iyang anak nga mga lalaki, mga apo, ug sa ilang mga pamilya kaniadtong Oktubre 2, 1994, ang adlaw human siya gipaluyohan isip Presidente sa Simbahan

Ang mga ginikanan magkauban sa pagpangulo sa panimalay ug ubos sa hugot nga obligasyon sa pagpanalipod ug paghigugma sa ilang mga anak.

Ang mga responsibilidad sa pagkaginikanan mao ang pinakaimportante. Ang mga resulta sa atong mga paningkamot adunay mahangturon nga mga sangputanan alang kanato ug sa batang mga lalaki ug mga babaye nga atong gipatubo. Ang bisan kinsa nga mahimong usa ka ginikanan anaa sa hugot nga obligasyon sa pagpanalipod ug paghigugma sa [ilang] mga anak ug sa pagtabang kanila sa pagbalik ngadto sa ilang Langitnong Amahan. Ang tanang mga ginikanan kinahanglan nga mosabut nga ang Ginoo mopakasala niadtong kinsa nagpasagad sa ilang mga responsibilidad.⁸

Ang mga amahan ug mga inahan adunay dako nga responsibilidad kalabut sa mga anak nga gisalig nganha sa ilang pag-amuma. … Diha sa Basahon sa mga Proverbio atong makaplagan kini nga pahimatngon ngadto sa mga ginikanan:

“Bansaya ang bata diha sa dalan nga iyang pagalaktan: ug bisan kong siya matigulang na, siya dili mobiya gikan niana.” (Mga Proverbio 22:6.)

Ang labing dako nga pagbansay nga ikahatag ngadto sa usa ka bata mao kana nga nagagikan sa ehemplo sa mga ginikanan. Ang mga ginikanan kinahanglan nga mopakita og ehemplo alang sa mga kabatan-onan sa pagsunod. Tumang kalig-on nagagikan sa panimalay diin ang matarung nga mga baruganan gitudlo, diin adunay gugma ug pagtahud sa usag usa, diin ang pag-ampo nahimong impluwensya diha sa kinabuhi sa pamilya, ug diin adunay pagtahud alang niadtong mga butang nga may kalabut sa Dios.⁹

Ang epektibong pagpangulo sa pamilya … nagkinahanglan og daghan ug eksakto nga paggamit sa panahon. Ang pagtudlo ug pagdumala sa pamilya kinahanglan dili gayud isalig … ngadto sa katilingban, ngadto sa eskwelahan, o gani sa Simbahan.¹⁰

Ang usa ka lalaki kinsa naghupot sa priesthood nagtan-aw sa pamilya isip gi-orden sa Dios. Ang inyong pagpangulo sa pamilya mao ang inyong labing importante ug sagrado nga responsibilidad. …

Ang usa ka lalaki kinsa naghupot sa priesthood nangulo sa iyang pamilya sa pag-apil diha sa Simbahan aron sila mahibalo sa ebanghelyo ug maanaa ubos sa panalipod sa mga pakigsaad ug mga ordinansa. Kon kamo gusto nga makadawat sa mga panalangin sa Ginoo, kamo kinahanglan mopahimutang sa inyong kaugalingong mga panimalay nga hapsay. Kauban sa inyong asawa, tinoa ninyo ang espiritwal nga kahimtang sa inyong panimalay. Ang inyong unang obligasyon mao ang paghimo sa inyong kaugalingong espirituhanong kinabuhi nga hapsay pinaagi sa kanunay nga pagtuon sa kasulatan ug matag adlaw nga pag-ampo. Lig-una ug pasidunggi ang inyong priesthood ug mga pakigsaad sa templo; awhaga ang inyong pamilya sa pagbuhat sa sama.¹¹

Ang usa ka lalaki nga naghupot sa priesthood adunay balaang pagtahud alang sa pagkainahan. Ang mga inahan gihatagan og usa ka sagradong pribilehiyo nga “modala sa mga kalag sa mga tawo; kay niini magpadayon ang buhat [sa] Amahan, aron siya pagahimayaon” (D&P 132:63).

… Ang priesthood dili makabuhat sa padulngan niini, ni ang mga katuyoan sa Dios matuman, nga wala ang atong kapikas. Ang mga inahan naghimo og buluhaton nga ang priesthood dili makahimo. Alang niining gasa sa kinabuhi, ang priesthood kinahanglan nga adunay gugma nga walay utlanan alang sa mga inahan sa ilang mga anak.

[Mga kaigsoonan,] pasidunggi ang talagsaon ug balaang gitudlo nga tahas sa inyong asawa isip usa ka inahan sa Israel ug sa iyang talagsaong kapasidad sa pagpanganak ug pagmatuto sa mga bata. Kita ubos sa balaang sugo sa pagpasanay ug pagpuno sa yuta ug sa pagmatuto sa atong mga anak ug mga apo diha sa kahayag ug sa kamatuoran (tan-awa sa Moises 2:28; D&P 93:40). Kamo motabang, isip mahigugmaon nga kapikas, sa pag-amuma sa mga anak. Tabangi siya sa pagdumala ug paghusay sa inyong panimalay. Tabang sa pagtudlo, pagbansay, ug sa pagdisiplina sa inyong mga anak.

Kinahanglan nga kanunay ninyong ipahayag ngadto sa inyong asawa ug mga anak ang inyong balaan nga pagtahud ug pagrespeto alang kaniya. Sa tinuod, usa sa labing dakong butang nga mabuhat sa usa ka amahan ngadto sa iyang mga anak mao ang paghigugma sa ilang inahan.¹²

Ang usa ka lalaki kinsa naghupot sa priesthood modawat sa iyang asawa isip kauban sa pagpangulo sa panimalay ug pamilya nga may hingpit nga kahibalo ug hingpit nga pag-apil sa tanan nga mga desisyon kalabut ngadto niana. Gikinahanglan gayud nga aduna diha sa Simbahan ug sa panimalay usa ka opisyal nga tigdumala (tan-awa sa D&P 107:21). Pinaagi sa balaang pagtudlo, ang responsibilidad sa pagmando diha sa panimalay nahimutang diha sa tighupot sa priesthood (tan-awa sa Moises 4:22). Gituyo sa Ginoo nga ang asawa mahimong kaabag alang sa lalaki (kaabag nagpasabut nga managsama)—nga mao, usa ka kauban nga managsama ug gikinahanglan diha sa hingpit nga panag-uban. Ang pagdumala diha sa pagkamatarung nagkinahanglan sa gipakigbahin nga responsibilidad tali sa bana ug sa asawa; mag-uban kamo maglihok nga may kahibalo ug pagduyog sa tanang may kalabutan sa pamilya. Sa usa ka tawo nga molihok nga walay pagtabang o walay pagtagad sa mga pagbati ug pagtambag sa iyang asawa sa pagdumala sa pamilya mao ang paghimo og dili matarung nga kamandoan.¹³

Nag-awhag kami kaninyo, mga kaigsoonan, sa paghinumdom nga ang priesthood usa ka matarung nga awtoridad lamang. Tinguhaa ang pagtahud ug pagsalig sa inyong mga anak pinaagi sa inyong mahigugmaon nga relasyon ngadto kanila. Ang usa ka matarung nga amahan nagpanalipod sa iyang mga anak pinaagi sa iyang panahon ug presensya diha sa ilang sosyal, edukasyonal, ug espiritwal nga mga kalihokan ug mga responsibilidad. Ang mahigugmaon nga mga pahayag sa gugma ug pagbati ngadto sa mga anak responsibilidad usab sa amahan sama sa inahan. Sultihi ang inyong mga anak nga gihigugma ninyo sila.¹⁴

Ang atong mga panimalay kinahanglan mga dapit sa gugma, pag-ampo, ug pagtudlo sa ebanghelyo.

Kinahanglan gayud nga kita adunay gugma ug integridad ug lig-on nga mga baruganan diha sa atong mga panimalay. Kita kinahanglan nga adunay malungtaron nga pasalig ngadto sa kaminyoon ug sa mga anak ug sa moralidad. Kinahanglan gayud nga kita molampos diin ang kalampusan gikinahanglan og maayo sa sunod nga henerasyon.

Sa tinuod kana nga panimalay labing lig-on ug labing nindot diin atong makaplagan ang matag tawo nga daling mobati sa mga pagbati sa uban, maninguha sa pagserbisyo sa uban, maninguha sa pagsunod diha sa panimalay sa mga baruganan nga atong gipakita sa mas dayag nga mga sitwasyon. Gikinahanglan kitang maninguha pa og mas maayo sa pagsunod sa ebanghelyo diha sa atong mga pamilya. Ang atong mga panimalay takus sa atong labing matinud-anon nga mga pasalig. Ang usa ka bata adunay katungod sa pagbati nga diha sa iyang panimalay siya luwas, nga diha siya adunay dapit nga mapanalipdan gikan sa mga kuyaw ug mga dautan sa kalibutan sa gawas. Ang panaghiusa ug integridad sa pamilya mga kinahanglanon sa pagsangkap niini nga panginahanglan. Ang usa ka bata nagkinahanglan og mga ginikanan kinsa malipayon diha sa ilang relasyon ngadto sa usag usa, kinsa malipayong nagtrabaho ngadto sa katumanan sa sulundon nga pagpuyo sa pamilya, kinsa nahigugma sa ilang mga anak uban sa sinsero ug dili hakog nga gugma, ug kinsa may pasalig sa kalampusan sa pamilya.¹⁵

Sa dihang ang mga family home evening gipaila isip opisyal nga tulumanon sa Simbahan, ang Unang Kapangulohan miingon, “Kon ang mga Santos mosunod niini nga tambag [sa paghimo og mga family home evening], mosaad kami nga dagkong mga panalangin moabut. Ang paghigugmaay diha sa panimalay ug pagkamasulundon ngadto sa mga ginikanan molambo. Ang hugot nga pagtuo mahimo nga mapalambo diha sa mga kasingkasing sa kabatan-onan sa Israel, ug makabaton sila og gahum sa pagpakigbatok sa dautan nga mga impluwensya ug mga tintasyon nga nagsamok kanila.” Imatuod namo pag-usab ang gisaad nga mga panalangin niadtong nagmatinud-anon sa paghimo og mga family home evening.

Ang mga gabii sa Lunes kinahanglang igahin alang sa family home evening. Ang lokal nga mga lider kinahanglang mosiguro nga ang mga building ug mga pasilidad sa Simbahan sirado, nga walay giplano nga mga kalihokan sa ward o stake sa mga gabii sa Lunes ug nga likayan ang uban nga mga makabalda sa mga family home evening.

Ang unang hatagan og gibug-aton sa family home evening mao nga ang mga pamilya magkauban sa pagtuon sa ebanghelyo. Kami nagpahinumdom sa tanan nga ang Ginoo nagpahimangno sa mga ginikanan sa pagtudlo sa ilang mga anak sa ebanghelyo, sa pag-ampo, ug sa pagtuman sa Adlaw nga Igpapahulay. Ang mga kasulatan mao ang labing importanting kapanguhaan alang sa pagtudlo sa ebanghelyo.¹⁶

Pag-ampo isip mga pamilya sa gabii ug sa buntag. Pagkadako sa panalangin nga moabut sa kinabuhi sa mga anak kinsa makadungog sa hangyo sa ilang mga ginikanan ngadto sa Ginoo alang sa ilang kaayohan. Sa tinuod ang mga anak kinsa anaa ubos sa impluwensya sa ingon nga matarung nga mga ginikanan mas mapanalipdan batok sa mga impluwensya sa kaaway.¹⁷

Aron ang mga ginikanan ug mga anak mas magkasinabtanay sa usag usa, usa ka plano ang gisunod sa simbahan nga nailhan og “Family Council.” Kini nga konseho gitawag ug gihimo sa mga ginikanan ug gitambungan sa tanang miyembro sa pamilya. Kini naglig-on sa mga relasyon sa pamilya, nagsiguro sa mga anak nga sila “nasakop,” ug nagkumbinsir kanila nga ang mga ginikanan interesado sa ilang mga problema. Kini nga mga miting sa pamilya nagtudlo og pagtinahoray sa usag usa, nagwagtang sa kahakog, ug naghatag og gibug-aton sa Bulawanong Lagda [tan-awa sa Mateo 7:12] diha sa panimalay ug sa pagpuyo og limpyo nga kinabuhi. Ang pagsimba ug pag-ampo kauban ang pamilya gitudlo, uban sa mga leksyon sa pagkamabination ug pagkamatinuoron. Ang problema sa pamilya kasagaran nagsukna sa usa ka tawo nga ingon ka dali nga ang tinuod nga gibug-aton ug kahulugan dili sayon nga masabtan, apan kon ang mga pamilya lig-on ug naghiusa diha sa paningkamot sa pagserbisyo sa Dios ug sa pagsunod sa Iyang mga sugo, daghan sa atong problema karong panahona mawala.¹⁸

[Mga kaigsoonan,] seryusoha ang paghimo sa inyong responsibilidad sa pagtudlo sa ebanghelyo ngadto sa inyong pamilya pinaagi sa regular nga family home evening, pag-ampo sa pamilya, debosyonal ug panahon sa pagbasa sa kasulatan ug ubang mga higayon sa pagtudlo. Hatagi og talagsaon nga gibug-aton ang pagpangandam alang sa misyonaryo nga serbisyo og kaminyoon sa templo. Isip patriarch sa panimalay, gamita ang inyong priesthood sa paghimo sa tukmang mga ordinansa alang sa inyong pamilya ug sa paghatag og panalangin sa inyong asawa ug mga anak. Sunod sa inyong kaugalingong kaluwasan, mga kaigsoonan, walay lain nga hilabihan ka importante nganha kaninyo ingon sa kaluwasan sa inyong asawa ug mga anak.¹⁹

“Kinahanglan gayud nga kita magmainampoon ug … pahibaloon ang atong mga anak sa atong gugma ug kabalaka.”

Ang malampusong ginikanan mao ang usa kinsa naghigugma, nagsakripisyo, nag-amuma, nagtudlo, ug nag-alagad sa mga panginahanglan sa usa ka bata.

Ang mga General Authority adunay pribilehiyo nga makighimamat ug makig-ila-ila sa mga miyembro sa Simbahan sa tibuok kalibutan kinsa sa kanunay nagpuyo ug maayong kinabuhi ug nagpatubo sa ilang mga pamilya diha sa impluwensya sa ebanghelyo. Kini nga mga Santos nagpahimulos og dakong mga panalangin ug kahupayan gumikan sa paghinumdom, isip mga ginikanan, mga apohan, ug mga ginikanan sa apohan, sa dugay nga panahon ug sa malampusong mga paninguha sa pagkaginikanan. Sa tinuod kini ang usa ka butang nga matag usa kanato gusto.

Apan, adunay daghan sa Simbahan ug sa kalibutan kinsa nagpuyo nga may mga pagbati sa pagkahasol sa konsensya ug pagkadili takus tungod kay pipila sa ilang anak nga mga lalaki ug mga babaye nawala o nahisalaag gikan sa panon. …

… Among nasabtan nga ang matarung nga mga ginikanan naninguha sa ilang labing maayo, apan hapit tanan nakahimo og mga sayop. Ang usa ka tawo dili mosulod sa ingon nga proyekto sama sa pagkaginikanan nga dili dayon makaamgo nga adunay mahimong daghang mga sayop sa ngadto-ngadto. Sa tinuod ang atong Langitnong Amahan nahibalo, kon iyang isalig ang iyang espiritu nga mga anak ngadto sa pag-amuma sa batan-on ug walay kasinatian nga mga ginikanan, nga adunay mga sayop ug masayop sa paghukom. …

… Ang matag usa kanato managlahi. Ang matag bata managlahi. Ingon nga ang matag usa kanato nagsugod diha sa lahi nga dapit sa lumba sa kinabuhi, ug ingon nga ang matag usa kanato adunay lahi nga mga kalig-on ug kahuyang ug mga talento, busa ang matag bata gipanalanginan sa iyang kaugalingong talagsaon nga han-ay sa mga kinaiya. Kinahanglan gayud nga dili kita maghunahuna nga ang Ginoo mohukom sa kalampusan sa usa ka tawo sa susama nga paagi ngadto sa uban. Isip mga ginikanan kasagaran kita naghunahuna nga, kon ang atong anak dili mahimong sobra ka hawod sa tanang paagi, kita napakyas. Kinahanglan kita nga magmatngon sa atong mga paghukom. …

Ang malampusong ginikanan mao ang tawo kinsa naghigugma, nagsakripisyo, nag-amuma, nagtudlo, ug nangalagad sa mga panginahanglan sa usa ka bata. Kon kamo nakabuhat sa tanan niini ug ang inyong anak matinumanon gihapon o samukan o kalibutanon, mahimo usab nga kamo, bisan pa niana, malampuson nga ginikanan. Tingali adunay mga anak kinsa mianhi sa kalibutan nga mohagit sa bisan kinsang ginikanan ubos sa bisan unsa nga mga kahimtang. Sa ingon usab, tingali adunay uban kinsa mopanalangin sa mga kinabuhi, ug mahimong kalipay, hapit sa bisan kinsa nga amahan o inahan.

Ang akong kabalaka karon mao nga adunay mga ginikanan kinsa mahimong sakit nga mohukom nila mismo ug mahimong motugot niini nga mga pagbati sa pagguba sa ilang mga kinabuhi, nga sa tinuod sila naghimo sa ilang labing maayo ug kinahanglan nga mopadayon diha sa hugot nga pagtuo.²⁰

Ang usa ka amahan o inahan [kinsang anak nahisalaag] wala mag-inusara. Ang atong unang mga ginikanan nahibalo sa sakit ug kasakit sa pagtan-aw sa pipila sa ilang mga anak nga midumili sa mga pagtulun-an sa kinabuhing dayon. (Tan-awa sa Moises 5:27.) Mga siglo ang milabay si Jacob nakahibalo sa kamasinahon ug kasuko sa iyang magulang nga anak nga lalaki ngadto sa iyang pinalangga nga si Joseph. (Tan-awa sa Gen. 37:1–8.) Ang halangdong propeta nga si Alma, kinsa may anak nga lalaki nga ginganlan og Alma, nag-ampo og dugay ngadto sa Ginoo kalabut sa masupilon nga kinaiya sa iyang anak nga lalaki ug sa walay pagduda nasanapan uban sa kabalaka ug kaguol mahitungod sa pagsumpaki ug sa pagkadautan nga gihimo sa iyang anak nga lalaki taliwala niadtong kinsa sakop sa Simbahan. (Tan-awa sa Mosiah 27:14.) Ang atong Amahan sa Langit nawad-an usab og daghan niyang espiritung mga anak ngadto sa kalibutan; siya nakahibalo sa mga pagbati sa inyong kasingkasing. …

… Ayaw pagkawala og paglaum alang sa usa ka batang lalaki o babaye kinsa nahisalaag. Daghan kinsa ingon og hingpit nga nawala mibalik. Kinahanglan gayud nga kita magmainampoon ug, kon mahimo, pahibaloon ang atong mga anak sa atong gugma ug kabalaka. …

… Hibaloi nga ang atong Langitnong Amahan moila sa gugma ug sa sakripisyo, sa kaguol ug sa kabalaka, bisan tuod ang atong dakong paningkamot napakyas. Ang mga kasingkasing sa mga ginikanan sa makadaghan nasamdan, bisan pa niana sila kinahanglan gayud nga makaamgo nga ang katapusan nga responsibilidad anaa sa bata human ang mga ginikanan nakatudlo og husto nga mga baruganan.

… Bisan unsa ang kaguol, bisan unsa ang kabalaka, bisan unsa ang sakit ug kasakit, pangita og paagi sa paghimo niini nga mapuslanon—tingali sa pagtabang sa uban sa paglikay sa samang problema, o tingali pinaagi sa pagpalambo og mas dako nga panabut ngadto sa mga pagbati sa uban kinsa nanlimbasog sa samang paagi. Sa tinuod kita makabaton og mas lawom nga pagsabut sa gugma sa atong Langitnong Amahan kon, pinaagi sa pag-ampo, kita sa katapusan makabaton og pagpamatuod nga siya nakasabut ug buot kanato nga molantaw sa unahan. …

Kinahanglan nga dili gayud kita motugot ni Satanas sa pagbuang kanato ngadto sa paghunahuna nga ang tanan nahanaw. Batunan nato ang garbo diha sa maayo ug matarung nga mga butang nga atong nahimo; isalikway ug wad-on sa atong mga kinabuhi kadtong mga butang nga mga sayop; hangad ngadto sa Ginoo alang sa kapasayloan, kalig-on ug kahupayan; ug unya padayon sa unahan.²¹

Ang atong mga panimalay kinahanglan nga sagradong mga dapit diin ang mga baruganan sa ebanghelyo masunod ug diin ang Espiritu sa Ginoo makapuyo.

Nanghinaut kami nga kamo dili mabuntog sa pagkawalay kadasig sa inyong mga panlimbasog sa pagpatubo sa inyong pamilya diha sa pagkamatarung. Hinumdumi nga ang Ginoo nagsugo niini: “Apan ang akong mga tinun-an magbarug sa balaan nga mga dapit, ug dili mabalhin” (D&P 45:32).

Samtang ang uban mihubad niini nga ang gipasabut mao ang templo, nga sa tinuod mao, kini nagrepresentar usab sa mga panimalay nga atong gipuy-an. Kon kamo makugihon nga mobuhat sa paggiya sa inyong mga pamilya diha sa pagkamatarung, nag-awhag ug nag-apil diha sa matag adlaw nga pag-ampo sa pamilya, nagbasa sa kasulatan, family home evening, ug gugma ug suporta sa usag usa sa pagsunod sa mga pagtulun-an sa ebanghelyo, kamo makadawat sa gisaad nga mga panalangin sa Ginoo sa pagpalambo og usa ka matarung nga kaliwat.

Sa nagkadautan nga kalibutan, unsa ka importante kini nga ang matag usa kanato “magbarug sa balaan nga mga dapit” ug mopasalig nga magmatinuoron ug magmatinud-anon sa mga pagtulun-an sa ebanghelyo ni Jesukristo.²²

Aron makab-ut ang kalampusan sa pamilya, ang mga ginikanan kinahanglan gayud nga adunay gugma ug pagtahud sa usag usa. Ang mga bana, nga mga tighupot sa priesthood, kinahanglan nga mobaton og dako nga pagtahud sa ilang mga asawa atubangan sa ilang mga anak, ug ang mga asawa kinahanglan nga mohigugma ug mosuporta sa ilang mga bana. Agi og balos, ang mga bata adunay gugma alang sa ilang mga ginikanan ug sa usag usa. Ang panimalay sa ingon niana mahimo nga sagradong dapit diin ang mga baruganan sa ebanghelyo masunod sa labing maayo ug diin ang Espiritu sa Ginoo makapuyo. Ang mahimong usa ka malampusong amahan o malampusong inahan mas labaw pa kaayo kay sa mosaka sa pagkapangulo o taas nga mga posisyon sa negosyo, panggobyerno o kalibutanon nga mga kalihokan. Ang pamimalay mahimong usa ka yanong dapit sa ubang panahon uban sa naandang mga katungdanan, apan ang kalampusan niini kinahanglan nga mahimong ang labing importante sa tanan nga mga paninguha sa kinabuhi.²³

Mga Sugyot alang sa Pagtuon ug Pagtudlo

Mga Pangutana

Samtang kamo magribyu sa mga pagtulun-an ni Presidente Hunter diha sa seksyon 1, hunahunaa ang importansya sa pamilya. Unsa ang responsibilidad sa Simbahan alang sa pamilya? Unsaon nato pagpanalipod ug paglig-on sa atong mga pamilya?
Pamalandunga ang mga pagtulun-an ni Presidente Hunter mahitungod sa mga ginikanan ingon nga mga kauban diha sa pagpangulo sa panimalay (tan-awa sa seksyon 2). Sa unsang paagi kini nga mga pagtulun-an makatabang sa mga amahan ug sa mga inahan? Unsaon nga ang mga ginikanan magkahiusa sa pagpatubo sa ilang mga anak? Paghunahuna kon unsaon ninyo pagpauswag ang “espiritwal nga kahimtang” sa inyong panimalay.
Sa seksyon 3, si Presidente Hunter naghatag og tambag alang sa pagtukod og lig-on nga pamilya. Unsaon nato pagtukod og mas lig-on nga “panaghiusa ug integridad sa pamilya”? Sa unsang paagi ang family home evening nakapanalangin sa inyong pamilya? Sa unsang paagi ang pagtuon sa pamilya sa kasulatan ug sa pag-ampo sa pamilya nakapanalangin sa inyong pamilya?
Sa unsang paagi kaha nga ang mga pagtulun-an ni Presidente Hunter diha sa seksyon 4 makatabang sa mga ginikanan sa usa ka anak kinsa nahisalaag? Unsaon sa mga ginikanan kinsa nagsinati og kaguol ug kasakit makahimo niana nga mapuslanon? Unsay mabuhat sa mga ginikanan, mga apohan, mga lider sa kabatan-onan, ug sa uban nga makatabang sa mga anak kinsa nahisalaag?
Human mabasa ang seksyon 5, palandunga ang mga pagtulun-an ni Presidente Hunter mahitungod sa paghimo sa atong mga panimalay nga “balaan nga mga dapit.” Unsa ang pipila ka mga hagit nga atong atubangon samtang magbuhat niini? Unsaon nato pagpaningkamot aron ang atong mga panimalay mahimong balaan nga mga dapit?

May Kalabutan nga mga Kasulatan

Exodo 20:12; Deuteronomio 6:4–7; Salmo 127:3–5; Mga Taga-Efeso 6:1–4; Enos 1:1–3; Mosiah 4:14–15; Alma 56:45–48; 3 Nephi 18:21; D&P 68:25–28; 93:40; 121:41–46

Tabang sa Pagtudlo

Hangyoa ang klase nga magparis sa pagtrabaho ug magplano unsaon nila pagtudlo ang usa ka seksyon sa kapitulo diha sa family home evening. Unsaon nato paghimo sa mga pagtulun-an nga angay sa mga bata ug sa kabatan-onan? Dapita ang pipila sa mga paris sa pagpakigbahin sa ilang mga plano ngadto sa klase.