Aoaoga a Peresitene
Mataupu 46: Tiute Faamatua


M A T A U P U 46

Tiute Faamatua

E alofa tele Peresitene Polika Iaga i fanau, ma e talitonu i lo latou mama i luma o le Atua. O le tele o ana lauga, e aofia ai le fautuaina o le Au Paia, i le auala e tatau ai ona latou tausia a latou fanau. Mo se faataitaiga, o sona atalii laitiiti, e i ai le amio lea o le tulei o lana sipuni ma lana ipu falaoa ma le susu i luga o le fola i soo se taimi lava e tuu ai i ona luma. Sa le mautonu le tina o le tamaitiiti. Na fautuaina o ia e Polika Iaga: “O le isi taimi na te tuleieseina ai le ipu mai lou lima ona e tago lea faalagolago o ia agai i le nofoa, aua lava nei e tautala atu ia te ia, [ona] e alu lea e fai au galuega.” Sa faia e le tina le mea lenei. Na tu le tamaitiiti i tafatafa o le nofoa ma vaai atu i lona tina, ona tilotilo lea i le mea na ia tuleiina i luga o le fola. Mulimuli ane, na ia totolo atu agai i le sipuni ma le ipu ma toe tuu i luga o le laulau. E lei toe tuleieseina lava e le tamaitiiti le ipu ma le sipuni mai le laulau. O uiga o lona faletua na faapea ai Peresitene Iaga, “Atonu semanu na te sasaina o ia ma faamanu’aina ai e pei ona faia e le toatele o isi; ae afai latou te iloa le mea e fai, e mafai lava ona latou faasa’oina le tamaitiiti e aunoa ma le faasaua” (LBY, xxv). Na soifua Peresitene Iaga i mataupu na ia aoaoina atu ma na faamaonia mai lea e lona afafine o Susa i sana faamatalaga e uiga ia te ia “o se tama o faataitaiga. O le tele naua o lona agalelei e toetoe ai ina avea ma ona lape, e agamalu, manatunatu, tonu ma sao… . E leai ma se tasi o i matou e fefe ia te ia; matou te alolofa uma ia te ia” (LSBY, 356).

Aoaoga a Polika Iaga

O matua o leoleo ia o fanau a le Atua ma latou te faatonutonu, aoao, ma tausi i latou.

O i tatou o leoleo o a tatou fanau; o lo latou faatonutonuina ma lo latouaoaoina o loo i ai lea i la tatou tausiga, ma afai tatou te le faia se galuega ina ia faasaoina mai ai i latou mai aafiaga a le tiapolo, afai o le a faamasinoina i tatou o le a tatou iloa ai lo tatou le faataunuuina o lea tulaga (LBY, xxiv).

E sueina matua i luma o le Alii mo le auala latou te aoaoina ma faatonutonuina ai a latou fanau, aua “Faauta, o le fanau, o le tofi lea mai le Alii; o e ua fanau mai o le taui lea mai ia te ia. Amuia le tagata ua tumu ai lana utu; e le mama i latou [Salamo 127:3–5]” (DNW, 7 Dec. 1864, 2).

Matua, saili ina ia faamamalu i a outou fanau; tausi i latou i aoaiga ma apoapoaiga a le Alii. Aoao i latou i mea moni ae le o mea sese, aoao i latou ina ia alolofa ma auauna i le Atua [vaai Teuteronome 6:5]; taoao i latou ina ia talitonu ia Iesu Keriso le Alo o le Atua ma o le Faaola o le lalolagi (DNSW, 8 Aug. 1877, 1).

O tina o meafaigaluega ia i aao o le Atua e taitaiina ai le taunuuga o malo. Ia tuu atu i tina o soo se malo e aoaoina a latou fanau ina ia aua nei vatau, ma o le a ola ma tutupu ae fanau ma o le a latou le oo atu lava i ai. Ia tuu atu i tina latou te aoaoina a latou fanau, “Ia i ai le taua i luga o ou fili, ioe, i le mea e gata ai!” Ma o le a faatumulia ai i latou i lea agaga. Mulimuli ane, ua outou vaai i ai i le mea o loo o’u moomoo i ai ina ia faagaeetia ai o outou mafaufau, o le tina o le masini lea na te tuuina atu le fiafia i le tagata atoa, ma taitaiina taunuuga ma olaga o tagata i le lalolagi (DBY, 199–200).

E mafai ona tatou taitaia, faatonutonuina, ma faagata se lala fou, ma o le a faapea ona ola agai i le itu tatou te mananao i ai, pe a faapea lena e sao ma tonu le taitaiga. O lea la, afai tatou te si’oina se tamaitiiti maloloina i aafiaga lelei ma le mama, ma tuu atu ia te ia faatonuga e talafeagai ai ma faatumuina ai lona mafaufau i tu ma aga faamaoni, atonu o le a taitaiina ai o ia i le ala o le ola (DBY, 209).

E tatau i matua ona tausia a latou fanau i le alofa ma le agalelei.

Ia tausia e matua a latou fanau e pei lava ona latou mananao e tausi mai ai i latou, ma faia ni faataitaiga ia i latou e agavaa mo outou o ni Au Paia a le Atua (DNW, 7 Dec. 1864, 2).

Tausi lau fanau ina ia alolofa ma matata’u i le Alii; suesue i a latou fuafuaga ma o latou uiga, ma feutagai lelei ma i latou e tusa ai ma o latou uiga ma fuafuaga, ae aua lava ne’i e faasa’oina i latou i le taimi o le ita; aoao i latou ina ia latou alolofa ia te oe nai lo le fefefe ia te oe (DBY, 207).

I a tatou galuega e faia i aso uma, po o le a lava le ituaiga, o le Au Paia o Aso e Gata Ai, aemaise lava ia i latou o loo umia tofiga taua i le Malo o le Atua, e tatau ona faatumauina se mafaufau lelei, e le gata i le fale ae o fafo foi. E le tatau ona latou faatagaina ni faafatiatamai ma ni tulaga le manuia, e faaleagaina ai lo latou natura, ma mafua ai ona latou popole ma ua le fiafia e fegalegaleai i le fale, o le tautala i upu faatiga ma matuitui … , e tupu ai le faasiasia ma le faanoanoa i o latou fale, e avea ai i latou ma ni tagata taufaafefe, nai lo le alofagia e o latou aiga. E le tatau lava ona faatagaina le ita, ina ia tupu i totonu o o tatou loto, ma upu e afua mai i lagona ita, e le tatau ona faatagaina e alu ese mai o tatou laugutu.“O le tali filemu e liliueseina ai le ita, ae o le upu faatiga e tupu ai le ita”[Faataoto 15:1].” “O le lotoa o le sauaga lea, ma o le ita o le tafega lea” [Faataoto 27:4]; ae “o le mafaufau o le tagata e faagesegese ai lona ita, o lona viiga foi lea ina ua le manatua lona agaleagaina” [Faataoto 19:11]” (DBY, 203–4).

I le maitau atu i le lalolagi, ou te vaaia ai, o le toatele o matua, e matuai popole lava ina ia puleaina ma vaaia a latou fanau. I la’u lava vaavaai i le mea na gata mai ai, ua ou iloa ai, o le toatele o matua, ua le mafai ona puleaina i latou lava, nai lo le vaaia ma puleaina o a latou fanau. Afai e manao se tina e puleaina lana tama, e tatau lava ia te ia ona aoao ina ia pulea muamua e ia o ia lava, ona mafai ai lea ona faamanuiaina o ia i le aumaia o lana tama i le atoatoaga o lona manao. Ae afai na te le puleaina o ia lava, e faapefea la ona ia faamoemoeina se tamaititi,—e moto lona mafaufau—ina ia atamai, malamalama ma sili ona lelei nai lo se tasi ua matua? (DNSW, 12 July 1870, 2).

E le tatau i matua ona faamalosia a latou fanau i le faia o se mea, ae taitai ia te i latou, ma tuuina atu i ai le malamalama ao saunia o latou mafaufau e taliaina. Atonu e talafeagai le faasalaga i le taimi e tatau ai, ae tatau i matua ona puleaina a latou fanau e ala i le faatuatua ae le o le sasa, i le taitaiina lea o i latou i le agalelei ma faataitaiga lelei i mea moni ma paia ([tagai MFF 121:43] (DBY, 208).

E le mafai ona tatou aoaiina se tamaitiiti mo le faia o se mea e faafeagai ma o tatou manao, pe afai e le lava sona iloa i ai; ae afai e aoaoina lelei a tatou fanau ma latou iloa le mea o loo moomia mai ia te i latou, afai loa la latou te sese ese, o lona uiga, latou te iloa ua tatau lo latou aoaiga, ma e matuai sao lava le tatau ona aoaiina i latou (DNSW, 8 July 1873, 1).

Ou te faapea atu i matua, o upu agalelei ma gaoioiga alofa i fanau, o le a aveesea ai lo latou natura le aoaoina i se taunuuga sili ona lelei nai lo le sasa, po o faasalaga faaletino, pe a tuu i se isi faaupuga. E ui lava ua tusia faapea, “O le sasa ma le aoaiga e tupu ai le poto; a o le tama ua tuulafoaiina e tupu ai le mã o lona tina [Faataoto 29:15],” ma, “O le ua tuuina lana sasa, ua inoino o ia i lona atalii; a o le alofa ia te ia, ua saili le aoaiga mo ia [Faataoto 13:24];” o nei upu sii e faatatau … i le faasa’oga faautauta ma le iloa lelei. O fanau na ola i aafiaga lelei a matua agalelei ma alolofa, afai ua latou iloaina le le fiafia o se matua, ma latou mauaina se aoaiga agalelei mai laugutu o se matua, e sili atu ona aoaiina lelei i latou, nai lo soo se faasalaga faaletino e tuuina atu i o latou tino (DNW, 7 Dec. 1864, 2).

E mafai ona ou iloaina atu i lenei aofia ni alii se toatele, o e na latou tuliesea a latou fanau mai ia te i latou, e ala lea i le faaaogaina o le sasa. Afai o loo i ai le saua, o le a leai foi se lagona alofa i loto o vaega uma e lua; o le a sili atu i le fanau ona o ese mai le tama, nai lo le faatasi ma ia (DBY, 203).

E le o le sasa po o le laau, e mafai ai ona tatou faausitaia le fanau; ae o le faatuatua ma le tatalo, ma le faia o faataitaiga lelei i o latou luma (DNW,9 Aug. 1865, 3).

I le avea ai o au o se tane po o se tamã, ou te le talitonu i le faailoa atu o la’u pule, i le auala faamalosi; ae o se faautautaga maoae—e ala lea i lo’u faaali atu ia i latou, e mafai ona ou aoaoina i latou… . Afai ua tuuina au e le Alii e avea ma ulu o se aiga, ia ou faia mea uma i le lotomaualalo, ma le onosai, ae le o se pule faasaua, ae o se soa faamaoni, o se tama faapalepale ma le alofa, e tumu i le mafaufau ma le le faasoesa; ia ou faamamaluina au i lo’u lava tulaga, e ala i le maelega faamaoni, ma ia taumafai atoatoa, e ala lea i le fesoasoani a le Agaga o le Atua, i le faataunuuina o lo’u tofiga, i se auala e maua ai le faaolataga, o i latou uma ua tuuina mai i la’u vaavaaiga (DNW,23 July 1862, 2).

E i ai taimi, atonu e le maua ai e a tatou fanau se agaga lelei; ae afai e faaauau pea ona mauaina e le matua le Agaga lelei, o le a na o sina taimi itiiti, e i ai i fanau le agaga leaga… . Ia pule i le amiotonu, ma le alofa ma le mata’u i le Atua, ma o le a mulimuli ai lau fanau ia te oe (DNSW, 7 Apr. 1868, 3).

O le pupula agalelei, o gaioiga agalelei, o upu agalelei, ma le onosaia lelei o fanau, o le a fusia mai ai a tatou fanau ia i tatou i noataga e le faigofie ona lepetia; a o le faasaunoa ma le agaleaga o le a aveeseina ai i latou mai ia te i tatou, ma motusia ai noataga paia uma, ia e tatau ona noatia mai ai i latou ia te i tatou, ma le feagaiga e faavavau lea e tuufaatasia ai i tatou. Afai e le usiusitai lo’u aiga ia te au i tulaga o le agalelei, ma se olaga lelei i luma o tagata, ma luma o le lagi, ona faatofa atu lea i aafiaga uma (DNW, 7 Dec. 1864, 2).

Tatou ola ina ia tumau le agaga o lo tatou talitonuga i totonu ia i tatou, ona tatou maua ai lea o le filemu, olioli, fiafia ma le faamalieina, lea e avea ai ma ni tama tausaafia, tina tausaafia, fanau tausaafia, o ni aiga, tuaoi, nuu ma aai tausaafia. O se mea aoga lena e ola ai, ma ou te manatu e ao i le Au Paia uma o Aso e Gata Ai ona tauivi mo lenei mea (DBY, 204).

E tatau i matua ona taitai ma le agalelei ma le mausali a latou fanau i olaga amiotonu.

E ao lava ona oulua taitaiina la oulua fanau i o latou mafaufau ma lagona. Nai lo le tu i tua ma le sasa ma faamalosia e fai le mea e tatau ona fai, e ao lava ona oulua fautua atu ma le alofa, ma taitaiina i latou ina ia fai le mea tonu, ona mafai lea ona e faapea atu, “O mai,” ma o le a e le faaaogaina ai le sasa. O le a latou fiafia e mulimuli atu ia te oe, ma o le a fiafia foi i au upu, aua e te faamafanafanaina pea i latou ma faafiafiaina ma faamalie i latou. Afai latou te ulavavale, ia taofi i latou pe afai ua ulavavale tele… . Afai latou te sese, ma ua sili atu nai lo le mea e gata mai ai, tatou te mananao e taofia i latou. Afai o loo e taimua o le a latou taofi, e le mafai ona latou solia oe; ae afai o loo e mulimuli mai i o latou tua, o le a latou sosola ese mai ia te oe (DNSW, 8 Dec. 1868, 2–3).

E fiafia tele se tamaitiiti i foliga ataata o lona tina, ae inoino pe a faauu. Ou te tauina atu i tina, ina ia aua nei faatagaina le fanau e gauai atu i le leaga, ae i le taimi lava foi lea e tasi, ia aoaiina i latou ma le filemu. Afai e moomia e se tamaitiiti ona laa atu i se isi itu, ae foliga mai e le o naunau i ai, ia tuu atu o ia ma le filemu i le itu o loo faamoemoe e agai i ai, ma faapea atu, O iina, lau pele e, e tatau ona e alu i ai pe a ou fai atu. E manaomia e tamaiti le taitaiga ma le aoaoga i mea e tonu i se tulaga agalelei ma alofa (DBY, 209).

E le tatau ona tatou faatagaina i tatou lava e faia se mea tatou te le mananao e vaai o faia e a tatou fanau. E tatau ona tatou faia se faataitaiga mo i latou, tatou te moomoo ina ia latou faataitai i ai. Po o tatou iloaina ea lenei mea? E masani ona tatou vaaia ni matua, o matuai mananao lava ina ia usiusitai, amio lelei, fai upu lelei, foliga lelei, leo malu ma laumata fiafia se tamaitiiti po o le fanau foi ae o loo solomua i latou ona tumu i le faataitaio ma le avaavau! E maeu le le fetaui ma le faaletonu o lenei mea! (DBY, 208).

E mafai ona fusia fanau i o latou matua i se noataga e faavavau.

E tatau i le tama ma le tina, o å ua auai i lenei Ekalesia ma le Malo, ona uia se ala amiotonu, ma taumafai i le malosi la te mafaia, ia aua lava nei faia se sese, ae ia faia mea lelei i o la olaga; afai e tasi se fanau la te maua pe tasi le selau foi, afai la te faia e pei ona tatau ai ona la faia, fusia i latou i le Alii i lo la faatuatua ma tatalo, ou te le popole pe o fea e o i ai na fanau, a ua fusia i latou i o latou matua i se noataga o le faavavau, ma e leai se malosi po o se mana i le fogaeleele po o seoli e mafai ona tuueseeseina i latou mai o latou matua i le faavavau; o le a toe foi atu i latou i le punavai na puna mai ai (DBY, 208).

Fautuaga mo Suesuega

O matua o leoleo ia o fanau a le Atua ma latou te faatonutonu, aoao, ma tausi i latou.

  • E tusa ai ma le saunoaga a Peresitene Iaga, e faapefea ona avea matua ma ni leoleo i a latou fanau? E faapefea ona atagia mai ai i lenei mea, se aafiaga o lou manatu, i le tausiaina o fanau?

  • O le a le uiga o le faaupuga lea, o le “taitai fanau i ala o le ola”? O a nisi o mea patino e mafai ona faia e se matua, ina ia saunia ai lenei taitaiga?

  • O le a le saunoaga a Peresitene Iaga, e uiga i faamanuiaga o se matua e faamaoni? E mafai faapefea ona ausia lea tulaga?

E tatau i matua ona tausia a latou fanau i le alofa ma le agalelei.

  • E mafai faapefea e matua ona aoaoina a latou fanau ina ia alolofa ia i latou, ae le o le fefefe ai? Aisea e taua tele ai lea tulaga?

  • Aisea e matuai “popole ai lava isi matua, ina ia puleaina ma faatonutonuina a latou fanau”? O le a le mea e tatau ona faia muamua e matua, ao lei mafai ona latou puleaina ma le amiotonu a latou fanau? Na faapefea ona faamanuiaina lou puleaina o oe lava i taimi e te ita ai?

  • O le a le eseesega o le aoaiina o se tamaitiiti faalogogata, ma le faia o upu saua, po o le sasaina foi o le tamaititi faalogogata? O le a le taimi, ae pe faapefea foi ona talafeagai le aoaiina o se tamaitiiti?

  • Aisea e aoga tele ai le agalelei nai lo le faasalaga faaletino o le aoaiina o fanau?

  • O le a sou manatu o le a le uiga o le saunoaga lea a Polika Iaga, ina ua ia faapea mai, “O fanau na ola i aafiaga lelei a matua agalelei ma alolofa, afai ua [latou]… . mauaina se aoaiga agalelei mai laugutu o se matua, e sili atu ona aoaiina lelei i latou, nai lo soo se faasalaga faaletino e tuuina atu i o latou tino”?

  • O a gaoioiga o le a toe fusia atu ai fanau i o latou matua? O a gaoioiga o le a tuliesea ai fanau mai o latou matua?

E tatau i matua ona taitai ma le agalelei ma le mausali a latou fanau i olaga amiotonu.

  • O le a le taimi e manaomia ai e le fanau le taitaiga? Aisea e matuai faitioina ai le tuuina atu o “fusi” i fanau?

  • E tusa ai ma le saunoaga a Peresitene Iaga, o le a le auala sili e tuuina atu ai le taitaiga i le fanau? O le a se mea e mafai ona faia e matua, ina ia taitaiina ai a latou fanau, nai lo le faamalosia o i latou?

E mafai ona fusia fanau i o latou matua i se noataga e faavavau.

  • E mafai faapefea ona e fusia lau fanau ia te oe lava i se noataga e faavavau?

Ata
Brigham Young’s house

O le Fale o le Ofagapi, o le maota o Polika Iaga i le Aai o le Vanu o Sate Leki, i Iuta, lea na faia ai ana talosaga i aso taitasi, ma ana suesuega i tusitusiga paia e le aunoa, faatasi ma tagata o lona aiga.