2011
Ko e Natula Taʻengata ʻo e Malí
Sepitema 2011


Talafungani ʻo e Ongoongoleleí

Ko e Natula Taʻengata ʻo e Malí

Naʻe fāʻeleʻi ʻa Nētane ʻEletoni Tena ʻi he ʻaho 9 ʻo Mē 1898, ʻi Sōleki Siti, ʻi ʻIutā. Naʻe fakanofo ia ko e ʻAposetolo ʻi he 1962, pea ʻi he vahaʻa ʻo e 1963 mo e 1982, naʻá ne hoko ai ko ha tokoni ʻi he Kau Palesitenisī ʻUluakí ki ha Kau Palesiteni ʻe toko fā ʻo e Siasí. Naʻe toʻo e fakamatala hoko haké mei heʻene lea ko e “Mali Fakasilesitialé mo e Ngaahi Fāmili Taʻengatá,” ʻi he konifelenisi lahi ʻo ʻEpeleli 1980. Ke maʻu kakato ʻene leá ʻi he lea faka-Pilitāniá, vakai ki he conference.lds.org.

ʻĪmisi
President N. Eldon Tanner

Ko e taha ʻo e ngaahi taimi fakafiefia taha ʻi he moʻui ʻa ha tahá ʻa e taimi ʻokú ne fakakaukau ai ke malí. … ʻOku lelei pē ʻa e pehē ia ʻoku fakapapauʻi ʻe he mātuʻa mali tokolahi ko e fili totonú ia ʻoku nau fai ʻi he taimi ʻoku nau mali aí; ka ko ʻene faʻa ʻosi pē ʻa e ngaahi ʻuluaki ʻaho ʻo e malí, pea kamata mo e palopalemá, ʻoku fakaiku vete leva ʻa e malí.

ʻOku tupu mei he toutou hoko ʻo e mali veté ke aʻu ai ha niʻihi ia ki ha tuʻunga ʻoku ʻikai ke nau fie fai e ngaahi ouaú he ʻoku hā ngali taʻeʻuhinga nai, pea nau fai ai ha tōʻonga moʻui ʻoku teʻeki ai ke nau mali pe fakangofua fakalao kehe. ʻOku ou faʻa fifili pe ko e hā ʻenau ʻilo ki he taumuʻa naʻe Fakatupu ai ʻa e māmani ʻoku nau nofo aí pea kuo nau fekumi kakato nai ʻi he folofolá ke ʻiloʻi hono ʻuhinga naʻe fakatupu ai ʻe he ʻOtuá ʻa e tangatá mo e fefiné mo kamata ʻa e ouau toputapu ʻo e malí.

Tau ʻuluaki fakakaukau angé ki he taumuʻa hono Fakatupu ʻo e māmaní. ʻOku fakamahinoʻi mai ʻe he folofolá naʻe ʻikai hano toe ʻuhinga kehe ka ke ʻi ai ha feituʻu ke nofo ai ʻa e ngaahi foha mo e ngaahi ʻofefine ʻo e ʻOtuá ʻi he moʻui matelié pea fakamoʻoniʻi ai ʻoku nau taau ke toe foki ki he ʻao ʻo e ʻOtuá ʻa ē ne nau haʻu mei aí, ʻo fakafou heʻenau tauhi e ngaahi fekaú.

Hili hono Fakatupu ʻo e māmaní, “Naʻe folofola ʻa e ʻOtuá, Ke tau ngaohi ʻa e tangatá ʻi hotau tataú, mo ʻetau angá. …

“Ko ia naʻe ngaohi ʻa e tangatá ʻe he ʻOtuá ʻi hono tataú, naʻá ne ngaohi ia ʻi he tatau ʻo e ʻOtuá; naʻá ne ngaohi ʻa kinaua ko e tangata mo e fefine.

“Pea naʻe tāpuakiʻi ʻa kinaua ʻe he ʻOtuá, pea folofola ʻa e ʻOtuá kiate kinaua, Fanafanau, mo fakatokolahi, mo fakakakai ʻa māmani, pea pule ki ai” (Sēnesi 1:26–28).

ʻI hono ngaohi ʻe he ʻOtuá ʻa e fefiné peá Ne ʻomi ia ki he tangatá, naʻá Ne folofola, “Ko ia ʻe tukuange ai ʻe he tangatá ʻene tamaí mo ʻene faʻeé, kae pikitai ki hono [uaifí]: pea te na kakano taha pē” (Sēnesi 2:24).

ʻIo, ko e malí ko e tuʻutuʻuni ia ʻe he ʻOtuá, pea hili ʻa e ʻuluaki fakamoʻoni fakafolofola ko ia kau ki he husepānití mo e uaifí, ʻoku tau maʻu mo e ngaahi potufolofola lahi ʻoku nau fakamoʻoniʻi naʻe hoko ʻa e kakai tangata mo fafiné ko e husepāniti mo e uaifi ʻi he ouau malí pea hoko atu ai mo ha kātoanga fakafiefiaʻi ʻo e malí. ʻOku ʻikai ke tau ʻi hení ke “kai, mo inu, mo fiefia” pē (2 Nīfai 28:7). Kuo foaki mai kiate kitautolu ha māmani ke tau pule ki ai mo ha fakahinohino ke fakatokolahi mo fakakakai ia. ʻOku mālie ke fakatokangaʻi naʻe folofola ʻa e ʻOtuá ke “fakatokolahi” kae ʻikai ke “fakakakai” pē ʻa e māmaní (vakai, Sēnesi 1:28).

ʻOku mahuʻinga ke mahino kiate kitautolu, hangē ko ia ʻoku lava ke tau ʻilo mei he folofolá, ʻoku taʻengata ʻa e ʻOtuá, ʻoku taʻengata ʻa ʻEne ngaahi fakatupú, pea ʻoku taʻengata ʻa ʻEne ngaahi moʻoní. Ko ia, ʻi Heʻene foaki ʻa ʻIvi kia ʻĀtama ʻi he malí, ʻe taʻengata leva ʻa ʻena taha ko iá. ʻOku taʻengata ʻa e malí ʻi he tuʻutuʻuni ʻa e ʻOtuá pea mo hono fakahoko ʻi Hono ngaahi temipale māʻoniʻoní—ʻo ʻikai ngata pē ʻi he maté. ʻOku tau lau ʻi he Tangata Malangá ʻo pehē, “ʻOku ou ʻilo, ko e meʻa kotoa pē ʻoku fai ʻe he ʻOtuá, ʻe tuʻu maʻu ia ʻo taʻengata” (Tangata Malanga 3:14).

ʻI he fehuʻi ʻe Kalaisi kia Pita pe ʻokú ne pehē ko hai Iá, naʻe tali ange ʻe Pita, “Ko koe ko e Kalaisí, ko e ʻAlo ʻo e ʻOtua moʻuí.” Naʻe fakahā ʻe Sīsū kia Pita naʻá ne ʻilo ʻeni ʻi he fakahā mei he ʻOtua ko e Tamaí pea te Ne langa Hono Siasí ʻi he maka ko ʻeni ʻo e fakahaá. Hili iá naʻá Ne folofola ange, “Pea te u ʻatu kiate koe ʻa e kī ʻo e puleʻanga ʻo e langí: pea ko ia kotoa pē te ke nonoʻo ʻi māmaní, ʻe nonoʻo ia ʻi he langí; pea ko ia te ke veteki ʻi māmaní, ʻe veteki ia ʻi he langí (vakai, Mātiu 16:15–19).

ʻI he haʻu ʻa e kau Fālesí kia Sīsū, ʻo ʻahiʻahiʻi ia, mo fehuʻi kau ki he vete malí, naʻe kau ʻeni ʻi Heʻene talí:

“Naʻe ʻikai te mou lau, ko ia naʻá ne fakatupu ʻa e kakaí ʻi he kamataʻangá, naʻá ne fakatupu ʻa kinaua ko e tangata mo e fefine,

“ʻO ne pehē, Ko e meʻa ʻeni ʻe tuku ai ʻe he tangatá ʻene tamaí mo ʻene faʻeé, kae pikitai ki hono [uaifí]: pea ʻe hoko ʻa kinaua ko e kakano pē taha?

“Ko ia ʻoku ʻikai ai te na kei ua, ka ko e kakano pē taha. Pea ko ʻeni, ko ia kuo fakataha[ʻi] ʻe he ʻOtuá, ʻoua naʻa fakamāvae ʻe ha tangata” (Mātiu 19:4–6).

ʻOku talamai ʻe he ngaahi potufolofolá ni ʻoku taʻengata ʻa e mali fakasilesitialé, ʻa ia kuo tuʻutuʻuni ʻe he ʻOtuá pea fakahoko ʻaki ʻa Hono mafaí ʻi Hono ngaahi temipale māʻoniʻoní, pea ko e ongo meʻa mali ʻoku fakatahaʻí aí, ʻoku silaʻi kinaua ki he nofo taimí pea mo hono kotoa ʻo e nofo taʻengatá, pea ʻoku fāʻeleʻi ʻa ʻena fānaú ʻi he fuakava ʻo e ongoongolelei taʻengatá. Te na hoko ko ha fāmili taʻengata ʻo fakatatau ki heʻena faivelengá. …

Naʻe hāʻele mai ʻa Sīsū Kalaisi ki māmani ke ʻomi ʻa e pōpoaki pē ko iá—ko hai kitautolu pea ko e hā e meʻa ʻoku fakataumuʻa mai ke tau faí. Naʻá Ne foaki mai kiate kitautolu ʻa e palani ʻo e ongoongoleleí ki he moʻuí mo e fakamoʻuí peá ne talamai ʻoku ʻikai mo ha toe hingoa ʻi he lalo langí ʻe lava ke tau moʻui ai (vakai, Ngāue 4:12). Kuo toe fakafoki mai ʻa e ongoongolelei tatau pē ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní, pea ʻi ai mo e palōfita moʻui ʻi he ʻahó ni … ke lea maʻá e ʻOtuá, he ko e founga ia ʻo e fetuʻutaki ʻa e ʻOtuá mo e tangatá ʻi he ngaahi kuonga kotoa pē. …

ʻOku ou ʻiloʻi ʻe lava ke tau takitaha ngaohi hotau ʻapí ke hoko ko ha hēvani ʻi māmani ʻo fakafou ʻi he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí pea mo hono tauhi ʻo e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá mo e ngaahi fuakava ʻoku tau fai mo Iá, lolotonga ʻetau teuteuʻi kitautolu mo ʻetau fānaú ke tau toe foki hake ki heʻetau Tamai Hēvaní.

Taá ʻi he angalelei ʻa e Laipeli Hisitōlia ʻo e Siasí

Ko N. ʻEletoni mo Sala Tena mo ʻena fānau fefiné, ʻi he 1927 nai. Naʻe fāʻeleʻi ʻa Hēleni ʻi he 1931, ko e fika nimá ia mo e siʻisiʻi taha he fānaú.