2002
Te tiʻaturi nei au e tiʻa iaʻu, ua ite au e e tiʻa iaʻu
Novema 2002


Te tiʻaturi nei au e tiʻa iaʻu, ua ite au e e tiʻa iaʻu

Noaʼtu e e ere hoê a huru faito to tatou paatoa i te pae aravihi, te ite, e te puai,… e faaauhia tatou paatoa no te huru o ta tatou faaohiparaa i te mau taleni tei horoʻahia mai ia tatou.

E au mau taeaʻe no te autahuʻaraa moʻa, te pure nei au ia maramarama mai outou i te mau parau taʻu e faahiti atu i roto i teie nei amuiraa rahi i teie aruʻi. Ei peresideni no te Ekalesia, e ohipa teimaha rahi mau ta te peresideni Gordon B. Hinckley e rave nei. I riro aenei oia ei feia apî tamaroa i mau i te Autahuʻaraa a Aarona mai te tahi tuhaa rahi o outou. Outou te feia apî tamaroa no te Autahuʻaraa a Aarona e riro mai outou ei feia faatere no te Ekalesia ananahi. Te hinaaro nei au i teie aruʻi e aʻo atu ia outou na. Mea tiʻa roa ia outou ia ite e te manuïaraa, no outou anei e no te Ekalesia hoʻi, tei ta outou ïa faaotiraa no te rave i te ohipa a te Fatu. Mea titauhia outou paatoa ia farii i te faaroo e te haapaʻo maitai no te haereraa i mua.

Ua horoʻahia mai i te mau tane e te mau tamaroa atoa o te faaroo mai nei i teie aruʻi te mana rahi roaʻe i niʻa i te fenua nei – oia hoʻi te autahuʻaraa moʻa a te Atua. Te reira hoʻi te mana no te raveraa i te ohipa na roto i te parau-tiʻa e na roto hoʻi i te iʻoa o te Fatu i te paturaa i te basileia o te Atua i niʻa i te fenua nei. Te faahaamanaʻo atu nei au ia outou « te vai nei te tuʻatiraa i rotopu i te mau tiʻaraa no te autahuʻaraa e te mau mana o te raʻi ra, e aore roa e tiʻa i te mau mana o te raʻi ia faaterehia e aore ra ia haapaʻohia, maori râ, i niʻa noa iho i te mau parau tumu no te parau-tiʻa1. » Te autahuʻaraa, o te tiʻaraa ïa ia rave i te ohipa ei mono no te Atua, e haava mai te Fatu ia tatou mai te au i ta tatou faaohiparaa i teie nei mana rahi.

Ua faaroo vau no te taime matamua i te aamu maere no niʻa i Te Matini Iti tei Tiʻa i te 10raa o toʻu matahiti. Ei tamarii naʻinaʻi, ua au roa vau i teie nei aamu no te mea ua î roa te pereoo auahi i te mau hauti rii faahohoʻahia i te mau animara, oia atoa hoʻi te mau cloun, te tahi atu mau hauti, te mau buka, e tae noaʼtu hoʻi te mau maa huru rau au maitai. Area râ, ua ino te matini e naʼna e huti i teie pereoo auahi no te tere i te tahi pae o te mouʻa. Te faaite ra te aamu e ua tae mai te hoê pereoo auahi rahi aʻe e ua anihiaʼtu iaʼna ia ume i te mau tavere i te tahi pae aʻe o te mouʻa, aita râ oia i farii. Ua tere mai te tahi atu pereoo, e aita atoa i tapeʻa mai no te tauturu i teie pereoo auahi naʻinaʻi no te mea e pereoo uta tauihaa. E ua tere maira te hoê pereoo tahito, e aita oia e hinaaro e tauturu, no te mea i taʼna parauraa, « ua rohirohi roa vau… aita e tiʻa iaʻu. Aita e tiʻa iaʻu. Aita e tiʻa iaʻu. »

Inaha tere maira te hoê pereoo iti ninamu, e ua anihia oia ia ume i te tahi mau tavere i te tahi pae aʻe o te mouʻa ia tae i te mau tamarii o te reira tufaa. Pahono maira, « E ere au i te mea rahi roa… E faaohipa-noa-hia vau no te faanuu haere i te mau tavere i roto i te aua. Aita â vau i haere aʻe nei i te mouʻa.» Tera râ, aita oia i hinaaro ia inoino te mau tamarii i te tahi pae o te mouʻa mai te mea aita ratou e farii i te mau taoʻa atoa i roto i te mau tavere. No reira ua parau oia, « Ia manaʻo vau e tiʻa iaʻu. Ia manaʻo vau e tiʻa iaʻu. Ia manaʻo vau e tiʻa iaʻu. » E ua tamau mai oia i te pereoo auahi naʻinaʻi i niʻa iaʼna. « E hotahota ihora te pereoo e tere atura. ‹Ia manaʻo vau e tiʻa iaʻu – Ia manaʻo vau e tiʻa iaʻu – Ia manaʻo vau e tiʻa iaʻu – Ia manaʻo vau e tiʻa iaʻu›. » Na roto i teie manaʻo puai, ua tae mau’tura te pereoo naʻinaʻi i niʻa i te mouʻa e i te tahi pae o te mouʻa ma te parau e, « Ua manaʻo vau e tiʻa iaʻu. Ua manaʻo v au e tiʻa iaʻu. Ua manaʻo vau e tiʻa iaʻu2. »

I te hoê taime e piihia tatou ia faaroa ia tatou e ia rave hau atu i ta tatou i manaʻo ra. Te haamanaʻo nei au i te parau a te peresideni Theodore Roosevelt, « e ere au i te taata roa roa tera râ, a tae hoʻi e, ua hau atu toʻu itoito i to te pae rahi o te mau taata mai iaʻu te roa !3. » E faarahi tatou i ta tatou mau taleni na mua roa ma te tiʻaturi e e tiʻa ia tatou. Ua matau maitai tatou i te parabole no te mau taleni. Ua tuu te Fatu i ta te hoê e pae taleni, i ta te tahi e piti taleni, e i ta te tahi hoê anaʻe ïa, « i te taata tataʻitahi ia au i toʼna paari…

« Haere atura tei rave i na taleni e pae ra, hoo haere atura i taua na taleni ra, e noaa maira na taleni ê e pae.

« Mai te reira atoa tei rave i na taleni e piti ra, e noaa maira na taleni ê e piti.

« Area tei rave i te hoê ra, heru atura i te repo, huna ihora i te moni a toʼna fatu. »

Maoro aʻera, titau maira te Fatu ia haere mai no te faaauraa. Faaite maira te taata tei farii i na taleni e pae ra, ua apî mai oia e pae faahou taleni, e ua haamauruuruhiaʼtu oia, « o oe i haapaʻo maitai i tena na taoʻa iti haʻihaʻi, e faatiʻaau vau ia oe i niʻa iho i te mea rahi. » Tei rave i na taleni e piti ra, ua roaa mai ïa e piti taleni apî, e ua fafau-atoa-hia mai iaʻna te hoê tiaauraa rahi aʻe. Area râ te taata tei farii hoê anaʻe taleni, ua faahoʻi mai oia i taʼna hoê taleni ra, ma te parau : « E taʻu Fatu, ua ite au e e taata iria oe, e ere i ta oe i tanu ra e ooti a oe, e ere hoʻi i ta oe i ueue ra e haaputu a oe :

« Mataʻu aʻera vau, haere atura, huna ihora vau i te taleni na oe i raro i te repo4. »

I roto i te tuatapaparaa ohipa a teie nei taata hupehupe, ua faaite atura oia i toʼna huru ino5. Ua tiʻa hoʻi iaʼna ia faarahi i taʼna moni ma te faaohiparaa i te reira, e ia apî mai hoʻi oia, eiaha râ i te huna atu i raro i te repo. Ua rave-ê-hiaʼtu taʼna taleni e ua horoʻaʼtu i te taata ra e 10 taʼna mau taleni. E i teie nei parau maira te Fatu ia tatou, « E taoʻa taʼna ra, e horoʻahiaʼtu a taʼna e ia rahi ; aita aʼna ra, e hopoi-ê-hia ia taʼna6. »

E maere paha tatou ia feruri e e ere i te mea tano ia rave mai i te taleni a te taata hoê ra e ia horoʻaʼtu na te taata e mea rahi taʼna. Mai te haamataraa mai, noaʼtu râ, ua faaite te Fatu e e paari to te mau taata atoa7.

Ua mauruuru noa te tahi o tatou i te ohipa ta tatou e rave nei. E otohe tatou no te « amu i te maa, te inu, e ia arearea noa » noaʼtu te vaira te mau ohipa e tiʻa ia rave no te tupuraa e te faarahiraa. Aita râ tatou e rave i te mau ohipa no te paturaa i te basileia o te Atua no te mea te manaʻo nei tatou e na te tahi e faaoti i te reira. Te parau nei te Fatu ia tatou e e horoʻa faarahi oia i ta te feia o te hinaaro mai. E faarahihia hoʻi te haamaitairaa no ratou, mai te pereoo iti ninamu ra tei tavere i te pereoo auahi i niʻa i te mouʻa. Area râ te feia o te parau noa nei, « ua ravaʻi ta matou, e rave-ê- hiaʼtu ia ta ratou8. »

Ua horoʻa mai te Fatu i Taʼna mau tavini atoa, e tae noaʼtu hoʻi i te mau melo atoa no te autahuʻaraa, i te mau taleni no te pae varua. Ua parau te Fatu, tei horoʻa mai i teie mau taleni ia tatou : « Te tiʻaturi nei au e ua tiʻa ia oe. Te tiʻaturi nei au e ua tiʻa ia oe. » Noaʼtu e e ere hoê a huru faito to tatou paatoa i te pae aravihi, te ite, e te puai, te vai ra te mau raveʻa huru rau no te faaohiparaa i te mau horoʻa o te pae varua, e faaauhia tatou paatoa no te huru o ta tatou faaohiparaa i te mau taleni tei horoʻahia mai ia tatou.

Ua faaite te aamu no te Ekalesia i te paari rahi o te autahuʻaraa. E mea iti râ te mea maitai te mea tauiui noa te manaʻo e te ore e nehenehe ia tiʻaturi e ua moʻe te mau horoʻaraa a te varua o ta te Fatu i horoʻa mai. E faatiʻaʼtu vau i te aamu no te hoê mai te reira atoa ra.

Ua arataʻi Samuel Brannan i te tahi Feia Moʻa faaati i te otuʻe parauhia Cap Horne na ni’a i te pahi ra o Brooklyn. Ua tapae atu ratou no te hoê taime poto noa i te fenua Hawaii hou a tere atu ai i San Francisco. Manaʻo iho ra oia eiaha te tufaa rahi o te Feia Moʻa e haere roa i te mau Mouʻa Ofafaʻi, ia faaea mai râ i Califonia. Haere atura i te pae hitiʻa o te râ e farerei atura i te mau taata ratere matamua i raro aʻe i te arataʻiraa a Brigham Young i te vahi i parauhia ra o Green River, i Wyoming. Ua faaite oia ia Brigham Young e rave rahi te mau faufaa e vaira i Califonia. Pahono maira Brigham Young e, « Ia haere tatou i Califonia, eita tatou e faaea i reira e pae matahiti i te maoro ; ia haere râ tatou i te mau mouʻa ofafaʻi ra, e tiʻa ïa tatou ia tanu e ia amu i ta tatou iho mau umara putete, e opua vau ia faaea i reira9. » Ua faaea o Brannan i pihaiiho i te Feia Moʻa no te tahi mau mahana rii, area râ, no te etaʻeta o toʼna upoo, ua hoʻi atu oia i Califonia i te avaʻe atete no te matahiti 1847.

Mai te huru o te pereoo rahi aita oia i farii i te ume i te mau tavere i te tahi pae o te mouʻa, aita o Sam Brannan i haapapu i toʼna feruriraa i niʻa i te paturaa i te basileia o te Atua. Area râ ua hiʻo oia i te pae no te imiraa ohipa e te moni. O oia te taata ona milioni matamua i Califonia, e mea rahi taʼna mau tiʻaraa ohipa e te mau fenua atoa. No te mea ua riro na oia ei taata arataʻi no te hoê pûpû no te Feia Moʻa, ua ani te peresideni Young ia faataa mai oia i te tufaa ahuru o taʼna i ohi mai na te mau melo no te Ekalesia i Califonia, oiaʼtoa te mau piru, aita râ oia i faataa i te reira. Aita atoa i faaohipa i taua mau moni no te faatiʻa i te Ekalesia e aore râ no te tauturu i te mau melo i reira.

No te hoê tau, e taata manuïa roa o Brannan i te faatiʻaraa i te mau taiete rave ohipa e i te titauraa i te mau fenua no toʼna iho maitai, area râ i te pae hopea ua topatari oia. Ua purara te utuafare. I toʼna poheraa, oʼna anaʻe iho ra, ua pau oia i te pae tino, i te pae varua, e i te pae moni atoa. 16 avaʻe te maoro, aore roa e taata i haere mai e titau i toʼna tino. Ua hunahia oia i roto i te Menema no Mount Hope i San Diego. Ua rau te huru o te ohipa ta Sam Brannan i rave i roto i toʼna oraraa area râ, i te pae hopea, ua aufau oia i te moni o te utuʻa rahi no te oreraa e auraro i te tiʻaauraa o te autahuʻaraa e i te patoʻiraa i te pee i te peropheta a te Atua10.

Tatou o te mau nei i te hopoiʻa a te autahuʻaraa o teie nei Ekalesia e mea tiʻa ia tatou ia pee e ia paturu i to tatou peropheta, te peresideni Gordon B. Hinckley.

Mai « Te Matini Iti tei Tiʻa », e mea tiʻa ia tatou ia hoʻi i niʻa i te eʻa afaro e ia faarahi i ta tatou mau taleni. E mea tiʻa ia haamanaʻo tatou e faaohipahia te autahuʻaraa no te mau opuaraa parau- tiʻa. Ia faaohipa-anaʻe-hia te reira « i roto i te hoê vahi iti aʻe o te parau-tiʻa ore ra, inaha, e faananaʻue atu te mau raʻi ia ratou iho ; e oto te Varua o te Fatu ; e iriti-ê-hiaʼtu te reira, e ua Amene te autahuʻaraa, oia hoʻi te mana, no te reira taata11. »

Ia nehenehe ia faaea i niʻa i te eʻa afaro, e mea tiʻa roa ia tatou ia faatura e ia paturu i te feia faatere o te mau nei i te mau taviri no te autahuʻaraa. Ua parauhia ia tatou e rave rahi o te « parauhia, aita reʻa te maitihia12. » Ahea ïa tatou e maitihiaʻ i ? E maitihia tatou e te Fatu ia rohi anaʻe tatou ma te itoito no te faahaere i taʼna ohipa moʻa i mua na roto i ta tatou mau tutavaraa e ta tatou mau taleni. E mea tiʻa ia arataʻihia ta tatou mau tutavaraa e te mau parau tumu no te parau-tiʻa tei faataahia mai e te Fatu i roto i te tufaa 121 no Te Mau Parau Haapiiraa e te Mau Parau Fafau :

« E ore roa e nehenehe e e ore hoʻi e tiʻa ia haamauhia te hoê mana e aore ra te hoê vahi iti aʻe no te tura na roto i te autahuʻaraa, maori râ, na roto i te taparuraa, na roto i te faaoromaʻi-noaraa, na roto i te mărû e te haehaa, e na roto hoʻi i te here mau ;

« Na roto i te aroha, e te ite ateate ra, o te faarahi roa i te varua ma te faahua ore, e ma te haavare ore i roto i toʼna aau13. »

Ua horoʻahia mai te autahuʻaraa no te haamaitai i te oraraa o vetahi ê. Ua parau te peresideni David O. McKay, « e mea mure ore te autahuʻaraa. E mana rahi o te roaa mai na roto i te faaohiparaa i toʼna puai. E tiʻa ia tatou ia hiʻo i te mana o te autahuʻaraa mai te hoê roto pape rahi. E mai te mea e faaohipahia na roto i te itoito e tupu te reira e e tae roa mai toʼna maitai i roto i te mau aua, te mau faaapu maa e i roto i te mau utuafare oaoa ; e itea te parau tumu no te puai ia faaohipa-anaʻe-hia te reira i roto i te oraraa o te mau taata, ma te faafariu i to ratou aau e ta ratou mau titauraa i te Atua, e i te taviniraa i to ratou mau taata tupu14. » Ia ore tatou e tavini ia vetahi ê, aita ïa e faufaa to te autahuʻaraa e riro ïa ei mea faufaa ore. E au mau taeaʻe, a haapaʻo i te mana no te haamaitairaa o te roaa mai na roto i te autahuʻaraa, i te mau melo ihoa râ o te utuafare. A haamanaʻo e ua parau mai te Fatu, « Ta outou e haamaitai, o taʻu atoa ïa e haamaitai atu15. »

A faaineine ai tatou no te faaau i te Fatu i ta tatou tiʻaauraa i te autahuʻaraa, tei hea tatou i te vairaa ? Haamanaʻo e « e te tiaʻi uputa ra, o Tei Moʻa ïa i Iseraela ; e aore hoʻi oia i tarahu i te tavini i reira16. »

Te tiʻaturi nei au eita tatou e riro mai tera pereoo horo patete rahi, teʻoteʻo roa no te farii i te mau ohipa e horoʻahia na tatou. Te pure nei au eita tatou e riro mai te taata i roto i te pehe i raro nei :

E taʻu metua, e haere au i hea e rave i teie mahana ?

E ua î au i te here e te mahanahana.

Tui atura i te hoê vahi iti naʻinaʻi

Ma te parau e, « A atuʻatu i tera naʻu !

Pahono oioi atu vau, « Aita ; eiaha tera !

No te aha, aita te taata e ite mai,

Noaʼtu e aha te huru o te ohipa o taʻu i rave ;

Eiaha râ tera vahi naʻinaʻi noʻu. »

E te parau Taʼna i parau, aita ïa i taui ;

Pahono mărû noa maira oia :

« A ! E te taata rii, a feruri i roto i to aau na.

Te rave ra oe no ratou e aore râ, naʻu ?

O Nazareta te hoê vahi naʻinaʻi,

E oia atoa o Galilea17. »

Te tiʻaturi atoa nei au eiaha tatou ia riro mai te pereoo uta tauihaa ra, aita i hinaaro i te haere i te « maile hau » i roto i te taviniraa. Ua haapii mai te Fatu ia tatou e « E o te faaue mai ia oe e haere i te hoê maile e haere atoa orua e ia piti noaʼtu18. » Te tahi o te mau taime faufaa roa o to tatou oraraa o te « maile hau » ïa o te mau hora i horoʻahia i roto i te taviniraa e ia parau anaʻe te tino e te hinaaro nei au i te faafaaea rii, area râ, e tiʻa mai te tufaa maitai o te tino ma te parau mai, « Inaha, teie au, o vau ta oe e tono19. »

E aore râ, mai te matini tahito ra, e parau anei tatou e ua rohirohi tatou, e aore râ, ua paari roa tatou ! Te faahaamanaʻo atu nei au ia outou e 92 matahiti to te peresideni Hinckley e te haere noa ra oia ma te puai !

Te tiʻaturi nei au e riro paatoa tatou mai « Te Matini Iti tei Tiʻa. » E ere i te mea rahi roa, ua faaohipa noahia râ no te tauiui i te mau pereoo, e aita aʻenei i taʻuma i niʻa i te mouʻa, ua hinaaro râ. Ua rouhiaʼtu te pereoo naʻinaʻi i niʻa i te pereoo auahi, e ua ume atu i niʻa i te mouʻa e ua tere mai i raro i te mouʻa ma te parauraa, « Ua manaʻo vau e tiʻa iaʻu. » E mea tiʻa ia tauma tatou tataʻitahi i niʻa i te mouʻa aita â tatou i tauma aʻe nei.

Te mau taeaʻe, e ohipa rahi teie, e mea teimaha ta tatou mau hopoiʻa no te autahuʻaraa. Te tiʻaturi nei au e te pure nei au e nehenehe tatou e haere i mua i roto i teie ohipa moʻa ma te haehaa, na roto i te pure, ma te amui i raro aʻe i te arataʻiraa a te Varua o te Fatu e te arataʻiraa a te peresideni Gordon B. Hinckley, na roto i te iʻoa o Iesu Mesia, amene.

Te mau nota

  1. PH&PF 121:36.

  2. « The Little Engine That Could », faahiti-faahou-hia e Watty Piper, no roto mai i Mabel C. Bragg, The Pony Engine (1930).

  3. Evan Esar, neneʻiraa, Dictionary of Humorous Quotations (1964), 151.

  4. Mataio 25:15, 16-18, 21, 24-25.

  5. A hiʻo James E. Talmage, Jesus the Christ, 3raa o te neneʻiraa (1916), 582.

  6. Mataio 25:29.

  7. A hiʻo Mataio 25:15.

  8. 2 Nephi 28:30.

  9. Discourses of Brigham Young, maitihia e John A. Widtsoe (1954), 475.

  10. A hiʻo John K. Carmack, « California : What Went Right and What Went Wrong », Navuoo Journal, spring 1998 ; Paul Bailey, « Sam Brannan and the Sad Years », Improvement Era, eperera 1951, 232-34, 282-87.

  11. PH&PF 121:37.

  12. PH&PF 121:34.

  13. PH&PF 121:41-42.

  14. Pathways to Happiness (1957), 230.

  15. PH&PF 132:47.

  16. 2 Nephi 9:41.

  17. Meade McGuire, faahitihia i roto Thomas S. Monson, « The Call of Duty », Ensign, me 1986, 39.

  18. 3 Nephi 12:41.

  19. 2 Nephi 16:8.