Dali, Simbahon Siya
Gikan sa usa ka debosyonal nga, “A Child Is Born [Usa ka Bata Natawo],” nga gipamulong niadtong Disyembre 9, 2008, sa Brigham Young University. Alang sa kompleto nga teksto sa Iningles, adtoa ang speeches.byu.edu.
Bisan unsa pa ang naggapos kanato—mga sala, kahimtang, o mga nangaging panghitabo—ang Ginoong Jesukristo, ang halangdong Emmanuel, mianhi aron sa pagluwas nato.
Sobra sa 700 ka tuig sa wala pa matawo si Jesukristo, si Isaias nanagna kabahin Niya sa mga pulong nga gigamit ni George Frideric Handel sa usa ka musika nga The Messiah [Ang Mesiyas]: “Kay alang kanato ang usa ka bata natawo, alang kanato ang usa ka anak nga lalaki gihatag: ug ang kagamhanan igatungtong sa iyang abaga: ug ang iyang ngalan pagatawgon Kahibulongan, Magtatambag, Dios nga Makagagahum, Amahan nga walay Katapusan, Prinsipe sa Pakigdait” (Isaias 9:6).
Ang Messiah ni Handel nagpakita usab sa mahimayaong pasundayag nga musikal sa mosunod nga tambag, basi sa Isaias 40:9: “Oh ikaw nga nagasugilon og mga maayong balita sa Zion, … O ikaw nga nagasugilon og mga maayong balita sa Jerusalem, ipatugbaw sa makusog ang imong tingog; ipatugbaw kana, ayaw kahadlok; ingna ang mga siyudad sa Juda, Ania karon ang inyong Dios!”1
Tan-awa ang inyong Dios, natawo isip usa ka bata sa Bethlehem ug giputos sa mga bakbak. Tan-awa ang inyong Dios, natawo sa kakabus ug kayano aron Siya maglakaw diha sa komon nga katawhan isip usa ka komon nga tawo. Tan-awa ang inyong Dios, gani ang walay kinutuban ug mahangturon nga Manunubos, adunay pisikal nga lawas ug nagpuyo sa mismong yuta nga Iyang gilalang.
Hinumduman nato ang unang sagrado nga Pasko sa Bethlehem aron makapamalandong sa pagkatawo sa atong Ginoo. Siya mianhi sa hilom nga kagabhion, sa tunga-tunga sa kapanahunan, Siya nga mao ang Emmanuel (tan-awa sa Isaias 7:14), ang Kaliwatan ni Isai (tan-awa sa Isaias 11:1), ang Inigbanagbanag (tan-awa sa Lucas 1:78), ang Makakagahum nga Ginoo (tan-awa sa 2 Mga Taga-Corinto 6:18). Ang Iyang pagkatawo mitimaan sa gisaad nga pagbisita sa Tiglalang sa yuta, sa pagpakig-angay sa Dios ngadto sa tawo (tan-awa sa 1 Nephi 11:16–27). Si Isaias misulat sa hitabo, “Ang katawhan nga naglakaw sa kangitngitan nakakita og usa ka dakong kahayag: sila nga nagpuyo sa yuta sa landong sa kamatayon, misidlak sa ibabaw nila ang kahayag” (Isaias 9:2).
Atong nasayran sa pagpadayag karon nga ang giorden nang daan nga Hari sa Israel mianhi sa yuta atol sa tingpamulak (tan-awa sa D&P 20:1). Si Micah nanagna nga Siya matawo sa Bethlehem—“diyutay nga lungsod diha sa taliwala sa mga linibo nga banay sa Juda” (Miqueas 5:2). Ang balangay diin Siya natawo duol sa Jerusalem, lima ka milya (8 km) ngadto sa amihanan. Ang Jerusalem mao ang ulohang siyudad sa Judaea, nahimutangan sa templo ug sa pangagamhanan sa Romano. Sa pagtandi, ang Bethlehem, usa ka lungsod sa pagpanguma ug pagpamuhi og kahayopan. Nailhan lamang kini nga dapit tungod kay dinhi natawo si David, ang kanhi hari sa Israel kansang kaliwatan matawo si Kristo; tungod niini, ang gamay nga balangay nailhan nga Siyudad ni David. Ang Hebreohanong ngalan, Beth Lechem, nagpasabut nga “balay sa tinapay,”2 usa ka ngalan nga dili kaayo mahinungdanon hangtud natawo Siya dinhing dapita nga mao ang Tinapay sa Kinabuhi.
Ang nagpalibut nga umahan sa Bethlehem lugar sa daghang mga panon sa karnero, ug sa sayo nga tingpamulak mao ang tradisyonal nga panahon sa pagpanganak. Ang mga magbalantay sa karnero kasagarang magmata ma-gabii, mag-atiman sa ilang karnero ubos sa naggilak-gilak nga kagabhion sa langit; mao nga, ang mga anghel nga mibalita sa pagkatawo sa Manluluwas dili na kinahanglang mamukaw kanila.
Ang Kordero sa Dios
Ang bata nga lalaki nga natawo atol sa panahon sa tingpanganak sa karnero nailhan nga “Kordero sa Dios” (Juan 1:29; 1 Nephi 11:31; D&P 88:106). Kini nga ulohan makahuluganon kaayo, kay Siya natawo atol sa tingpanganak sa mga karnero ug sa umaabut “madala isip usa ka karnero ngadto sa ihawan” (Isaias 53:7). Apan, sa samang higayon, Siya usab ang Maayong Magbalantay sa Karnero (tan-awa sa Juan 10:11), kinsa nag-amuma sa mga batang karnero. Busa, kining duha ka simbolo sa Iyang kinabuhi nagrepresentar niadtong moserbisyo ug kadtong giserbisyuhan. Husto gyud nga si Kristo mao ang magbuhat niining duha ka tahas, kay sa kinabuhi Siya “nakasinati sa tanan nga mga butang” (D&P 88:6), ug sa kahangturan Siya “misaka sa itaas” ug diha ug pinaagi ug “anaa palibut sa tanan nga mga butang” (D&P 88:6, 41). Siya hingpit nga nasayud ug nakasabut sa kinabuhi. Siya Mismo nga labaw sa tanan nagpakaubos—ang Langitnong Magbalantay nahimong Kordero.
Ang Iyang pag-anhi labaw pa kay sa yano nga pagkatawo sa usa ka bantugang propeta, ang pag-abut sa gisaad nga manununod sa harianong trono, o gani ang pag-abut sa bugtong hingpit nga tawo kinsa sukad nagalakaw dinhi sa yuta. Mao kadto ang pag-abut sa Dios sa langit “naglakaw’s kalibutan, nga daw usa ka tawo.”3
Si Jesukristo mao ang Tiglalang sa kalibutan ug Halangdong Jehova sa Daang Tugon. Iya kadtong tingog ang naglanog sa Bukid sa Sinai, Iyang gahum ang miagak sa pagkahisalaag sa piniling Israel, ug Siya nagpakita nila ni Enoch, Isaias, ug sa tanang mga propeta sa himaya nga moabut. Ug niini ang talagsaong milagro sa Pagkatawo ni Jesus: sa dihang ang Dios ug Tiglalang sa langit ug yuta unang nagpakita sa Iyang Kaugalingon ngadto sa kalibutan, Siya mipili sa pagbuhat niini isip bag-ong natawo nga bata—huyang ug nagsalig.
Usa ka karaan nga tradisyon sa Hebreohanon nag-ingon nga ang Mesiyas matawo atol sa Pagpalabay [Passover]. Kita nasayud nga kadto nga Abril sa tunga-tunga sa kapanahunan natumong gayud sa semana sa kasaulogan sa Pagpalabay—ang sagrado nga paghinumdom sa mga Judeo sa kaluwasan sa Israel gikan sa tiglaglag nga anghel nga mipatay sa mga kinamagulangang anak nga lalaki sa Ehipto. Ang kada pamilya nga Israelite nga misakripisyo og usa ka nating karnero ug gipahid ang dugo niini diha sa mga poste sa pultahan sa ilang gipuy-an naluwas (tan-awa sa Exodo 12:3–30). Traynta y Tres ka tuig human sa Pagpalabay nga pagkatawo ni Kristo, ang Iyang dugo napahid sa kahoy nga haligi sa krus aron sa pagluwas sa Iyang katawhan gikan sa tiglaglag nga mga anghel sa kamatayon ug sa sala.
Ang pagsaulog sa Pagpalabay tingali mao ang rason nga wala nay luna diha sa balay abutanan alang ni Maria ug Jose. Ang populasyon sa Jerusalem mokalit og daghan atol sa Pagpalabay, nagpugos sa mga biyahidor nga mangita og kaistaran sa kasikbit nga mga lungsod. Sila Maria ug Jose miadto sa Bethlehem, lugar sa kaliwatan ni Jose, aron sa pagtuman sa mga kinahanglanon sa census sa imperyo nga gimando ni Caesar Augustus. Kining kinahanglanon sa census nakapahimo nila nga moadto gyud sa Bethlehem bisan kanus-a atol sa tuig, apan tingali ilang gipili ang panahon sa Pagpalabay tungod kay sumala sa Mosaic nga balaod ang tanang lalaki kinahanglang anaa sa Jerusalem atol sa Pagpalabay.4 Tungod kay ang Bethlehem mao ang pinakaduol sa Balaan nga Siyudad, ang magtiayon nga gikan sa Nazaret makahimo sa duha ka obligasyon sa usa ka higayon.
Ang tag-iya sa balay abutanan narekord sa kasaysayan nga dunay pagkanotado. Apan tungod sa nagkadaghan nga tawo sa tibuok rehiyon atol sa Pagpalabay, dili nato siya mabasol nga wala siyay mahatag nga kwarto para sa magtiayon gikan sa Nazaret. Samtang kadaghanan sa magpapanaw alang sa Pagpalabay migamit sa liboan ka mga tolda nga gitukod sa kapatagan libut sa Jerusalem, ang uban kanila migamit sa lokal nga mga balay abutanan, nailhan nga caravansaries o khans. Sa walay pagduha-duha ang balay abutanan sa Bethlehem sobra gyud kapuno, ug ang pagpagamit sa tag-iya sa balay abutanan sa iyang kwadra maingon og usa ka buhat sa tinuoray nga pagkamabination.
Bisan kon ang magtiayon nakakuha og kwarto sa balay abutanan, kini yano lang nga kaistaran. Ang sagad nga khan niadtong panahona hinimo sa bato nga adunay sunod-sunod nga gagmayng mga kwarto, ang kada kwarto adunay tulo lang ka bong-bong ug ang pikas bahin niini abli lang nga makita sa daghang mga tawo. Ang kwadra, hinoon, malagmit nataran nga gibung-bungan o gani usa ka langub nga anapog, diin ibutang ang mga hayop sa mga migamit sa balay abutanan.5 Maanaa man sa nataran, langub, o ubang kapasilungan, ang pagkatawo ni Kristo taliwala sa mga hayop adunay klaro nga bintaha kay sa puno sa mga tawo nga balay abutanan: dinhi adunay kalinaw ug pagkapribado. Niini nga kahulugan, ang pagpagamit sa kwadra usa ka panalangin, nakapahimo sa labing sagrado nga pagkatawo sa kasaysayan sa katawhan nga mahitabo sa dapit nga adunay tumang kamingaw.
Kagawasan sa mga Binihag
Pito ka gatus ka tuig sa wala pa ang unang Pasko, si propeta Isaias misulat sa mesiyanhong panagna nga sa wala madugay gibasa sa Manluluwas ngadto sa mga lumulupyo sa Nazaret: “Ang Espiritu sa Ginoong Dios ania sa ibabaw kanako; tungod kay gidihugan ako sa Ginoo aron sa pagwali sa maayong mga balita sa mga maaghup; ako gipaanhi niya aron sa pagbugkos sa mga dugmok og kasingkasing, aron sa pagmantala sa kagawasan sa mga binihag, ug sa pag-abli sa bilanggoan alang kanila nga ginagapus” (Isaias 61:1; tan-awa usab sa Lucas 4:18–19).
Kon atong basahon ang misyon ni Kristo sa pagmantala sa kagawasan sa mga binihag, ug sa pag-abli sa bilanggoan niadtong gigapos, siguro maghunahuna ta dayon sa Iyang pangalagad didto sa kalibutan sa espiritu diha sa mga patay. Apan kitang tanan binihag—nabihag sa kadautan ug sa kahuyang sa mortal nga lawas ug matintal sa unod, magkasakit, ug sa katapusan, mamatay—ug kitang tanan kinahanglan nga pagaluwason.
Bisan unsa pa man ang naggapos kanato—mga sala, kahimtang, o mga nangaging panghitabo—ang Ginoong Jesukristo, ang halangdong Emmanuel, miabut aron sa pagluwas kanato. Siya mipahayag sa kalingkawasan sa mga binihag ug kagawasan sa mga higot sa kamatayon ug sa bilanggoan sa sala, kaignorante, garbo, ug kasaypanan. Gipanagna nga Siya moingon ngadto sa mga binilanggo, “Panlakaw kamo” (Isaias 49:9). Ang kondisyon lang sa atong kagawasan mao nga kita moduol Kaniya uban sa masulub-on nga kasingkasing ug mahinulsulon nga espiritu, maghinulsol, ug maningkamot sa pagbuhat sa Iyang kabubut-on.
Mga 30 ka tuig ang milabay nakahimamat ko og usa ka tawo kinsa akong tawagon og Thomas. Siya 45 anyos dihang nagkaila mi. Baynte ka tuig sa wala pa mi nagkita ang iyang ginikanan nagpamiyembro sa Simbahan. Si Thomas walay interes sa bag-ong relihiyon sa iyang mga ginikanan. Apan gihigugma siya sa iyang ginikanan, ug sila naglaum nga sa umaabut nga adlaw ang ilang anak unta masayud sa kamatuoran sa gipahiuli nga ebanghelyo. Sa paglabay sa katuigan, sila kadaghan nga misulay sa pagdani kaniya nga makigkita sa mga misyonaryo ug maminaw sa ilang mensahe. Siya kadaghan nga mibalibad, ug mibugal-bugal sa iyang mga ginikanan sa ilang relihiyuso nga pagtuo.
Usa ka adlaw tungod sa kasubo miingon ang iyang inahan, “Thomas, kon maminaw lang ka sa mga diskusyon sa misyonaryo bisan kausa, dili na gyud ko maghisgut nimo kabahin sa Simbahan.” Si Thomas nakahukom nga maayo ni nga sabut ug miuyon nga makigkita sa mga misyonaryo. Atol sa unang tulo ka mga diskusyon, siya yanong naglingkod nga puno sa garbo, usahay magbugal-bugal sa gipangtudlo sa mga elder.
Atol sa ikaupat nga diskusyon, mahitungod sa Pag-ula ni Jesukristo ug sa unang mga baruganan sa ebanghelyo, si Thomas walay masulti apan naghilom lang ug naminaw og maayo. Sa pagtapos sa leksyon, ang mga elder nagpamatuod kabahin sa Manluluwas. Usa sa mga misyonaryo nadasig sa pag-abli sa iyang Biblia ug gibasa kining mga pulonga:
“Umari kanako, kamong tanan nga nabudlay ug nabug-atan, ug papahulayon ko kamo.
“Isangon ninyo ang akong yugo diha kaninyo, ug pagtuon kamo gikan kanako; kay ako maaghop ug mapaubsanon sa kasingkasing: ug makakaplag kamog pahulay alang sa inyong mga kalag” (Mateo 11:28–29).
Walay pasidaan, si Thomas kalit nga mihilak. “Nagpasabut ka ba nga si Kristo makapasaylo sa akong mga sala?” siya nangutana. “Daghan kaayo ko og sala. Nakonsensya ko og maayo tungod sa akong mga sala. Buhaton nako ang tanan aron makalingkawas sa kahasol sa konsensya.”
Ang iyang garbo usa ka takuban nga nagsalipod sa kalag nga nabihag sa sala ug kasaypanan. Ang mga elder misiguro ni Thomas nga si Kristo mopasaylo kaniya ug moluwas kaniya gikan sa mga palas-anon sa kahasol sa konsensya kon siya maghinulsol ug magpabunyag ug magpakumpirma. Dayon sila mipamatuod sa gahum sa Pag-ula. Sukad niadto, nausab ang kinabuhi ni Thomas. Aduna siyay daghang hinulsulan ug buntugon, apan pinaagi sa mga panalangin sa Ginoo, siya mahimong bunyagan.
Sobra sa 20 ka tuig human niadto, samtang naglingkod ko sa chapel sa Frankfurt Germany Temple, usa ka tawo nga abuhon (gray) ang buhok diha sa akong atubangan milingi ug miingon, “Dili ba ikaw si Elder Porter?” Sa akong dakong kalipay, akong nailhan si Thomas— usa ka tawo nga gawasnon gikan sa pagkaulipon tungod sa gahum ni Jesukristo ug matinud-anon gihapon sa Simbahan sa Ginoo.
Tingali karong panahon sa Pasko kita mohukom nga moduol sa atong Amahan sa Langit sa mapainubsanong paagi diha sa pag-ampo ug mangamuyo sa gahum sa Iyang Pinalanggang Anak nga maana kanato sa atong inadlaw-adlaw nga buluhaton ug makapalingkawas kanato sa atong personal nga mga matang sa pagkabihag, madako man o magamay.
O Balaanong Kagabhion
Niadtong Disyembre 1987, mga duha ka semana sa una pa ang Pasko, kinahanglan ko nga mobiyahe sa Israel tungod sa negosyo. Walay swerte, dili kadto malinawon nga panahon sa Balaan nga Yuta. Adunay nag-rally sa West Bank, ang kadalanan sa karaang Jerusalem walay tawo, ug ang mga tindahan sirado. Mabati sa tanan ang tensyon sa politika, ug mas grabe pa, nagsige og ulan halos tibuok semana. Tungod sa kahadlok sa kasamok, ang mga turista nagpalayo sa lugar. Apan samtang naglakaw ko sa Jerusalem, mibati ko og kalinaw sa akong kasingkasing nga nasayud nga kini mao ang siyudad nga gimahal gayud sa Manunubos.
Mibalik ko sa Estados Unidos sa gabii sa Biyernes sa wala pa ang Pasko. Sa dihang miabut ang adlaw nga Igpapahulay duha ka adlaw human niadto, nakamata ko sa akong alarm nga mitugtog sa musika nga “O Holy Night”:
Ang Hari sa mga hari naghigda sa pasungan,
Ang atong mga pagsulay maingon og atong higala.6
Natandog kaayo ko sa musika ug mensahe, ug nakahilak ko samtang namalandong sa mahimayaong sakripisyo ug hingpit nga kinabuhi sa Manunubos sa Israel—Siya natawo nga mahimong higala sa mga mapainubsanon ug paglaum sa mga maaghup. Naghunahuna ko sa akong kasinatian sa Jerusalem, ug napuno ako sa gugma alang Kaniya kinsa mianhi sa yuta ug midala sa iyang Kaugalingon sa palas-anon natong tanan. Nasanapan kong naghunahuna nga Iya kong gitratar nga usa ka higala. Dili ko makalimot sa malumo nga mga pagbati nianang sayo sa buntag sa Dominggo, usa ka putli nga saksi nga sukad akong nadawat.
Ako mopamatuod sa akong pagsaksi sa Manluluwas sa kalibutan. Ako nasayud nga Siya buhi. Ako nasayud nga Siya giorden nang daan sa wala pa ang Paglalang sa kalibutan sa pagpadayag sa kalingkawasan sa mga binihag. Sa Iyang pagkatawo ug kinabuhi ako moingon, “Dali, simbahon siya.”7