Lako Mai ki Saioni
Ena noda matavuvale kei na noda iteki kei na tikina, me da vakasaqara me da tarai Saioni cake ena duavata, bula vakalou, kei na loloma.
E kaya o Parofita Josefa Simici: “Na taraicake kei Saioni sa ikoya e dua na inaki era taleitaka na tamata ni Kalou ena veitabayabaki yadua; e sa ikoya e dua na iulutaga tudei tu kina ena marau dua tani o ira na parofita, bete kei na tui; era a sa vakanamata tu ena reki ena vakaitavi ena siga eda bulataka; kei na veiuqeti vata kei na kena vakalomalagi ka rekitaki ni vakaitavi era lagasere ka volavola ka parofisaitaka na veika oqo ena noda gauna oqo; ia era sa mate yani ka ra sega ni raica na veika e yaco ena noda gauna; oi keda eda tamata taleitaki ni Kalou ka sa digitaka kina me kauta mai na lagilagi Edaidai” (Nodra iVakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Josefa Simici, [Lewe ni Vuli ni Matabete i Melikiseteki kei na iSoqosoqo ni Veivukei, 2007], 211).
O Saioni sa dua na itikotiko ka dua na mata tamata. Na yaca o Saioni a vakayacani kina e dua na koro levu nei Inoke ena gauna se bera ni yaco kina na Waluvu. “Raica sa tara ena nona gauna e dua na koro levu ka vakayacana me Koro Tawamudu, io ko Saioni” (Mosese 7:19). O Saioni oqo a tudei tu me 365 na yabaki (raica Mosese 7:68). E tukuni tu ena ivolanikalou, “Ia ko Inoke kei ira kecega na nona tamata era sa tiko vata kei na Kalou, ka sa tiko ena kedra maliwa ko Koya mai Saioni; ia sa yali ko Saioni ni sa tokia na Kalou ki na nona itikotiko; ia mai na gauna ko ya sa tukuni kina vakaoqo: Sa yali ko Saioni” (Mosese 7:69). E muri, a qai vakatokai ko Jerusalemi kei na kena valetabu me Ulunivanua o Saioni, ka sa parofisaitaki ena ivolanikalou ni na dua na Jerusalemi vou ka na veiliutaki kina na Karisito me “Tui kei Saioni” ia “ena kune vakacegu ko vuravura me dua na udolu na yabaki” (Mosese 7:53, 64).
Na Turaga a vakayacani ira na tamata i Inoke me ko Saioni “ni ra sa yalovata ka duavata ka ra kitaka na ivalavala dodonu; a sa sega vei ira sa dravudravua” (Mosese 7:18). A kaya talega kina, “Raica oqo ko Saioni—ko ira na yalo savasava” (V&V 97:21).
Na veibasai ka meca dina kei Saioni o Papiloni. Na koro levu o Papiloni a kilai taumada me ko Pepeli, na Vale Cecere nei Pepeli kaukauwa, E muri a qai koro levu duadua ni matanitu o Papiloni. Sa kena vale levu na valenisoro nei Peli se Peali, na kalou matakau era a vakatoka o ira na parofita Veiyalayalati Makawa me ko “Veivakamaduataki,” baleta na cala vakasisila e dau vakayacori kina me ra sokalou kina. (Raica na Bible Dictionary, “Assyria and Babylonia” 615–16; “Baal,” 617–18 “Babylon or Babel” 618). Na kena vakavuravura, nodra qarava na tevoro, kei na kena kabai o Juta e tarava kina na vuaviri ni 587 B.K. era cokovata kece me sa yaco o Papiloni me ivakatakilakila ni tamata era sa ca kei na vesuki vakayalo.
Mai na ivakaraitaki oqo sa kaya kina na Turaga vei ira na Nona lewe ni Lotu: “Dou lako tani e Papiloni; dou vakasoqoni vata mai na veimatanitu; io mai na mata ni cagi e va mai na i yalayala kei lomalagi” (V&V 133:7). Sa kacivi ira kece mai na Nona italatala qase ena Nona Lotu me ra gole yani ki vuravura taucoko me ra vakayacora na veivakasoqoni oqo, ka vakatekivutaka na cakacaka sa tomani tiko vakaukauwa nikua. “Raica me ra vunautaka yani na vosa ni Turaga ka kaya: Dou lako yani ki na vanua o Saioni; io me vakarabailevutaki na iyalayala ni nodra vanua na noqu tamata, ka vakadeitaka na nodra iteki; io me toso na iyalayala kei Saioni ki na veivanua vakavolivolita” (V&V 133:9).
Nikua gona, era sa veivakasokomuni tiko na tamata ni Turaga “mai vei ira na veimatanitu” me ra vakasokomuni yani ki na veiiteki ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai era sa laki tu ena veimatanitu kecega. A raica taumada o Nifai ni o ira na “lewena” era sa lewe lailai ga ia na kaukauwa ni Turaga ena “curumi ira na lewe ni lotu ni Lami, … ka ra sa veiseyaki tu e dela i vuravura; ia [era sa] vakaiyaragi ena yalododonu” (raica 1 Nifai 14: 12–14). Sa kacivi keda na Turaga me da bikeni ni ivalavala dodonu me da dusimaki ira era sa vakasaqara na veitaqomaki kei na veivakalougatataki kei Saioni:
“Au sa kaya vakaidina vei kemudou kecega: Dou tucake ka rarama mai; io me cila yani na nomudou rarama me ivakaraitaki vei ira na veimatanitu;
“Ia me ra vakasoqoni vata yani ki na vanua ko Saioni, kei na kena veiiteki; io me nodra idrodro, ka nodra ivakaruru mai na cava; me ra taqomaki kina ni sa sovaraki mai ki vuravura na cudru waqawaqa” (V&V 115:5–6).
Ena veidusimaki nei Parofita Josefa Simici, era a saga na lewe ni Lotu me ra tauyavutaka na itikotiko liu kei Saioni e Missouri, ia era sega ni kilikili me ra tara na koro levu tabu oqo. A qai vakamacalataka na Turaga e dua na vuna era guce kina:
“Raica era sa sega ni muria na veika au a vakarota me ra kitaka; a ra sa sinai ena ivalavala ca kecega, era sa sega ni vukei ira na vakaloloma kei ira sa leqa tu, me vaka na nodra i lesilesi; a ra sega talega ni duavata;
“Io era sa sega ni vakayacora na i lesilesi me vaka na lawa ni matanitu vakasilesitieli” (V&V 105:3–4).
“Era sa ia tiko na veileti, na veivala, na vuvu, na veiba, na garogaro ca kei na yalo kocokoco; ia na veika oqo sa vakadukadukalitaka kina na vanua era sa taukena” (V&V 101:6).
Me da kakua ni vakalewai ira kina na Yalododonu o ya, ia me da raici keda matua mada ke da sa vinaka cake tiko.
O Saioni ena Saioni tikoga baleta na kena ituvaki, na isolisoli, kei na nodra yalodina na lewena. Me nanumi tiko, “a sa vakatokai ira na nona tamata na Turaga me ra lewe i Saioni, ni ra sa yalovata ka duavata ka ra kitaka na ivalavala dodonu; a sa sega vei ira sa dravudravua” (Mosese 7:18). Kevaka me da sa tauyavutaki Saioni ena noda vuvale, tabana, tabanalevu, kei na iteki, me da sa qai tucake ki na ivakatagedegede oqo. Sa qai yaga kina me da (1) sa yalovata ka vakasama vata; (2) na tamata yadua kei na ivavakoso me da sa tamata yalo savasava; ka (3) dau vukei ira na dravudravua kei na vakaloloma ni na mana na veika oqo ka sega na dravudravua vei keda. Me da kakua ni waraka me na yaco mai o Saioni me qai yaco na ka oqo—ena yaco mai o Saioni ke caka na veika oqo.
Duavata
Ni da saga me na duavata o Saioni me na toro cake, me da tarogi keda mada ke sa oti na noda “veileti, veivala, vuvu, kei na veiba” (raica V&V 101:6). Na tamata yadua beka se ivavakoso sa galala beka mai na veileti kei na veiba ka da sa duavata, “ena i lesilesi me vaka na lawa ni matanitu vakasilesitieli”? (V&V 105:4). Na veivosovosoti vakaikeda sa ka bibi ki na duavata oqo. E kaya kina o Jisu, “Ia koi au na Turaga, au na vosoti ira ga kau sa lewa; ia koi kemudou sa kilikili mo dou vosota na tamata kecega” (V&V 64:10).
Eda na yaco me da yalovata ka vakanananu vata ni da sa vakaliuca na iVakabula ena noda bula ka vakamuri ira sa lesi ira o Koya me ra liutaki keda. Eda na duavata kei Peresitedi Thomas S. Monson ena veilomani kei na veikauwaitaki vakaikeda. Ena koniferedi raraba ni Epereli sa oti, a vosa kina o Peresitedi Monson kivei ira era sa luluqa tu ena Lotu ka vakakina vei keda kece ena nona kaya: “Ena loma sara ni uto ni tamata yadua sa tiko kina na yalo o ya, na igu o ya me tagutuva laivi na tamata makawa o ya ka tu cake yani ki na ituvaki dina. Ena yalo vakaoqo, keimami sa vakamasuti kemuni: Ni lesu mai. Keimami na lomani kemuni ena loloma dina i Karisito ka keimami na vukei kemuni ka kidavaki kemuni lesu mo ni vakataucokotaki tale. Kivei kemuni ko ni yalo rarawa tiko se lomaocaoca se rere, keimami kaya, Me keimami laveti kemuni ka vakayaloqaqataki kemuni ka kauta laivi na nomuni rere” (Thomas S. Monson, “Rai ki Muri ka Toso ki Liu,” Liaona, Me, 2008, 90).
Ena mua ni Julai ni yabaki oqo, era a soqoni vata yani na itabagone qase cake mai na vica na matanitu ni tokalau kei Iurope ki Budapest, e Hungary, ena dua na koniferedi. Era a tiko talega kina e 20 na cauravou kei na goneyalewa mai Moldova ka ra a sasagataka ena vica na siga na nodra pasipote kei na visa ka 30 na auwa na nodra vodo basi tiko. Ena parokaramu ni koniferedi era oka kina e rauta ni 15 na vuli. Na tamata yadua me na digitaka e rua se tolu e vinakata me tiko kina. Ena nodra sega ni gadreva me ra dui ta kedra, era tu vata yani o ira na itabagone qase cake oqo mai Moldovan ka ra wasewasei ira vakailawalawa me ra tiko rawa ena kalasi yadua ka tauri vuli mai kina. O ya me ra qai veiwaseitaka vakai ira na veika era sa vulica vata vakakina vei ira na itabagone qase cake mai Moldova era a sega ni lako. Me vakalekalekataki, oqo na ivakaraitaki ni duavata kei na nodra veilomani vakai ira ka na laki vakaikuritaki vakaudolu na gauna ena kena veimataqali sala, ni “sa lesu mai ko Saioni” (Aisea 52:8).
Bula Vakalou
E vuqa na cakacaka me vakayacori me tauyavutaki kina o Saioni o ya na noda sasaga yadua me da “yalosavasava” (V&V 97:21). “Raica ena qai tara rawa ga ko Saioni, ena ivakarau kei na lawa ni matanitu vakalomalagi; ia kevaka e sega, oi au na [Turaga] au sega ni vakadonui koya” (V&V 105:5). Na lawa ni matanitu vakasilesitieli, sa dina sara, ni sa lawa kei na veiyalayalati ni kosipeli ka oka kina na noda nanuma tikoga na iVakabula kei na noda yalataka me da talairawarawa, solibula, lomasoli, vakatabui ka yalodina.
E a rarawataka sara na iVakabula eso na Yalododonu taumada ena nodra “garogaro … ca.” (V&V 101:6; raica talega V&V 88:121). Oqo o ira na tamata era a bula voli ena gauna e sega tu kina na retioyaloyalo, iyaloyalo yavala, Initaneti, kei na iPod. Ia ena vuravura oqo sa veimedreyaki tu kina na iyaloyalo kei na ivakatagi vakasisila, eda sa galala beka mai na garogaro ca kei na kedra veika butobuto? Eda na sega sara ni yacova na ivakatagedegede ni isulusulu vakatani se vakaitavi ena veimataqali ivalavala ni iyaloyalo vakasisila, me da sa via kania ga ka gunuva na ivalavala dodonu. Na noda lako mai ki Saioni, e sega sara ni se rauta vei kemuni vata kei au me da se ivalavala ca tikoga vakalailai sobu mai vei ira na tamata. Me da kakua walega ni vinaka, ia me da sa tagane kei na yalewa sa bula vakalou. A kaya vakaoqo o Elder Neal A. Maxwell, me da sa tu yani oqo ka tauyavutaka ena noda vale me sa Saioni ka basuraka laivi na vale vula ikatakata kei Papiloni (raica Neal A. Maxwell, A Wonderful Flood of Light [1990], 47).
Vukei Ira na Dravudravua
Ena veigauna taucoko kei vuravura, sa vakaraica matua tiko kina na Turaga na veitikotiko kei na tamata yadua ena nodra vukei ira tiko na dravudravua. A kaya o Koya:
“Raica sa sinai sara ko vuravura ena ka kecega, io sa rauta na ka me vakayagataki ka vo tu yani; raica au sa vakarautaka na ka kecega ka solia vei ira na luve ni tamata me ra lewa.
“Ia kevaka e dua sa rawata vakalevu mai na veika au sa vakarautaka tu, ka sega ni wasea na nona ivotavota vei ira na dravudravua kei na vakaloloma me vaka na ivakaro ni noqu ivakavuvuli, ena kau sobu vei ira na tamata ivalavala ca; ia ena qai tucake mai etesi, ni sa vakararawataki tu” (V&V 104:17–18; raica talega V&V 56:16–17).
A vakaraitaka talega o Koya, “Ia mo dou sa tautauvata ga ena veika vakayago, mo dou duavata kina; ia kevaka e sega, dou na sega ni rawata na veivakalougatataki ni Yalo Tabu” (V&V 70:14; raica talega V&V 49:20; 78:5–7).
Sa tu vei keda na lewa ni kena vakarautaki na noda iyau kei na ivurevure, ia eda na soli itukutuku vua na Kalou me baleta na noda veiqaravi ena iyau ni vuravura oqo. Sa vakavinavinakataki vakalevu tiko na nomuni lomasoli ena nomuni cau ki na isolisoli ni lolo kei na veivuke ki na itaba tamata raraba. Ena veiyabaki, era sa vakacokotaki e milioni era a vakaleqai, kei ira tale e vuqa era a vueti mai na nodra loloma na Yalododonu. Ia, ni da sa gutaka na inaki kei Saioni, na tamata yadua me raica mada ena yalomasumasu ke da sa cakava tiko beka na ka e dodonu me da cakava, kei na veika kece me da cakava ena mata ni Turaga me baleti ira sa dravudravua ka vakaloloma.
Eda na tarogi keda beka, eda sa bula tiko me vakataka e vuqa ena veivanua era vakalou tiko ki na iyau kei na marau, se da sa lako tani mai na yalo kocokoco kei na garova tikoga vakalevu na iyau ni vuravura oqo. Na garovi ni iyau vakavuravura sa dua na itovo ni qaravi kalou matakau kei na viavia levu sa ivakatakilakila kei Papiloni. Ena rairai vinaka me da vulica me da yalo vakacegu ga ena veika sa da bula rawa tiko kina.
A vunauci Timoci o Paula na iApositolo me lako tani mai vei ira na tamata era kaya “ni sa ka ni yau na lotu” (1 Timoci 6:5).
A kaya “Ni sa sega na ka eda sa kauta mai ki vuravura, a sa dina sara ni sa sega na ka eda na kauta tani rawa.
Ia kevaka sa tu vei keda na kakana kei na isulu me da lomavinaka kina” (1 Timoci 6:7–8).
Ena veika ni vuravura oqo, eda sa curuma tiko yani na veilecayaki ni bula vakailavo. Me da veirairaici ena kena e vinaka duadua. Au nanuma sara e dua na matavuvale mai Vietnam eratou a dro mai Saigon ena 1975 ka ratou mai vakavale sara toka ena dua na vale dauveikauyaki e Provo, Utah. Na cauravou ena matavuvale isenivalu oqo a yaco me laki itokani dauveituberi ni matavuvale nei Baraca Johnson ka vakaitikotiko voleka e kea kei na nona matavuvale levu. E talanoataka vaqo na gonetagane o ya:
Ena dua na siga a raica sara o Baraca Johnson ni sega tu na neitou teveli ni valenikuro. A lako mai ena siga e tarava vata kei na dua na teveli rairai duatani ka kaukauwa vinaka tu ka rauta vinaka na lalaga ni vale veikauyaki oqo ka sema ki na siqi kei na vatavata. Au kaya ni rairai duatani baleta ni rua na yavana e veiganiti vata kei na dela ni teveli ka rua e sega. Ka so talega na tiki ni kau era udu cake tu mai ena dua na yasana sa makawa tu.
“Keitou sa mai vakayagataka sara tiko na teveli ni caka kakana kei na kana totolo ena veisiga. Ia keitou se dabe tikoga e ra ni keitou kana … ena ivakarau dina vaka-Vietnam.
“Ena dua na yakavi niu a waraki Baraca Johnson tiko ena mata ni nona katuba me keirau laki veituberi. E kea ena valenikuro—au kurabui niu raica kina—e dua na teveli e tautauvata sara ga kei na kena eratou a solia ki na noqu matavuvale. Na kena duidui ga ni neitou era udu tu mai kina na tiki ni kau, na nodrau na Johnsons era kalakalamu tu! Au sa qai raica, ni a raica o koya na neitou leqa, a tu na turaga dauloloma oqo ka musuka rua na nodratou teveli ni valenikuro ka vakota kina e yarua na yavana vou.
“E dina sara ni sega ni rauti iratou vakavinaka na matavuvale na Johnson na teveli lailai oqo—e sega beka ni ratou dabe wavokita vinaka ena kena ituvaki e liu ni se taucoko tu… .
“Ena noqu bula taucoko na mataqali bula vakaoqo sa dau veivakavotui kaukauwa vei au me baleta na lomasoli dina (Son Quang Le ka tukuni vei Beth Ellis Le, ”Two-of-a-Kind Table,” Liahona, July 2004, 43).
E kaya na Parofita o Josefa Simici, “Na kena tara cake o Saioni, e dodonu me vaka e dua na noda inaki cecere duadua” (Nodra iVakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Josefa Simici, 211). Ena noda matavuvale kei na noda iteki kei na tikina, me da vakasaqara me da tarai Saioni cake ena duavata, bula vakalou, kei na loloma, ka vakavakarau tiko ki na siga levu o ya ni na laki tucake o Saioni, na Jerusalemi Vou. Ena qaqa ni noda sere oqo:
Israel, Israel, God is calling,
Calling thee from lands of woe
Babylon the great is falling;
God shall all her tow’rs o’erthrow …
Come to Zion, come to Zion
And within her walls rejoice …
Come to Zion, come to Zion,
For your coming Lord is nigh.
(“Israel, Israel, God Is Calling,” Hymns, no. 7)
Au sa vakadinadinataki Jisu Karisito, na Tui kei Saioni, ena yaca i Jisu Karisito, emeni.