Na iTilotilo ni Tevoro
Mo ni vukei keimami ki na kena valuti lesu na vuravura oqo. Me da vorata yani na cagi. Ena so na gauna eda na sega soti ni tamata rogo ni da kaya, “Oqo e sega ni dodonu.”
Oi kemuni na veitacini matabete, ena bogi nikua au na vosa kece sara tiko vei kemuni ka vakatabakidua vei ira na cauravou. Sa noqu inaki meu veivakasalataki ka mo ni qaqarauni mai na veika rerevaki sa tu mai liu, kau sa gadreva talega meu vakaraitaka na noqu lomani kemuni, kau sa nuitaki kemuni tiko ni sai kemuni na iliuliu ni mataka.
Niu a se cauravou au laki kaulotu ki Brazil. E a dua na gauna taleitaki dina. E dua na isakisaki kei vuravura e tiko ena matanitu levu oqo, o ya na Iguacu Falls. Ni dau yaco mai na ualuvu, e kui yani na wai ki na bati ni savu ka sa kena ka levu duadua e vuravura. Ena vica walega na miniti e dau savu caroba yani e milioni na lita na wai ki na botoni savu e ra. E dua na iwase ni savu oqo ka sa vakaitamera dina e vakatokai tiko me iTilotilo ni Tevoro.
E so na vatu lelevu era votu mamaca tu ekea ni bera ni yacova yani na savu ki na iTilotilo ni Tevoro. Ena vica na yabaki sa oti, e so na dauvakau boto sakasaka era dau vakaleletaki ira na tamata me ra laki tucake tu ena vatu lelevu oqo ka sarava sobu yani na iTilotilo ni Tevoro. Na wai ena dela ni bati ni savu e dau maravu tu ga ka drodro malua ka vakanomodi. Na vadugu walega ni wai ena savu sa vakasalataka tiko mai na ka rerevaki sa vuni tiko mai liu. Sa rawa ni kuitaka vakasauri e dua na bavelo na waitavikoviko ki na bati ni savu ka tilomi yani ena iTilotilo ni Tevoro. O ira era lialia me ra sobu mai na bavelo ka laki tucake tu ena vatu titidara oqo, ena rawarawa sara me ra sikidara ka kuitaki ki na waitavikoviko e ra.
Au sa raica rawa ni so vei kemuni era sega ni rerevaka e dua na ka ka saga me bolea na veika kecega. Ia e so na ilakolako vakaveimarautaki vakaoqo ena sega ni tarova na nomuni kuitaki yani ki na iTilotilo ni Tevoro. Na gaunisala walega ni bula o ya na vakatikitiki tani mai na veika rerevaki ni iTilotilo ni Tevoro. Me vaka ga a vakasalataka sara vakabibi o Peresitedi George Albert Smith, “Kevaka mada ga mo takoso me dua na idi ki nona yasana na tevoro, ena solegi iko na kaukauwa nei koya na dauveitemaki, ia kevaka sa rawai iko, sa na sega ni rawa mo vakasama se vakatulewa vakadodonu, baleta ni sa yali mai vei iko na yalo ni Turaga.”1
E so vei kemuni na cauravou sa vakatara tiko me ra vakatulewa ki na nomuni bula e so tale na tamata. Mo ni taqomaki kemuni ka kaya, “O cei e kaya me keimami kakua ni vakayacora na ka oqo se kakua ni vakayacora na ka ko ya?” E vuqa sara tu na ivakatagedegede ni dodonu kei na cala ka mo ni vakatulewa sara ga ena vanua mo ni sa yaco ga kina. Au sa vakamasuti kemuni ni kevaka ko ni lomatarotarotaka e dua na ka mo ni vakayacora se sega, kakua ni cakava. Sa tiko vei keda yadudua na yalo ni digidigi kei na isolisoli ni Yalo Tabu me na vakamakaretaka vei keda na veika e dodonu se cala, dina se lasu. Sa nodra ilesilesi na parofita ni Kalou me ra cauraka na vosa ni Kalou, ka sega ni voci vakavuditaki na veika lalai baleta na ivalavala ni tamata. Kevaka eda yadrava vagumatua tiko na vakatikitiki tani mai na ca se kakua sara mada ga ni raica na veika ca eda sa vakatulewa tikoga ena vukuda ka sega ni vakatulewataki.2
E vuqa sara na veika e lako mai vua na tevoro e veibacani ka veitemaki. E makuwaliliva ka veisureti ki na gagadre ni noda itovo vakayago. Sa dau cauraka mai o koya na veika e vakarauta ka rawarawa me da vakadonuya. Na voqa ni domona e rogorogo vinaka ka veiveretaki. Kevaka beka me rogorogo kaukauwa ka rogo ca ena sega ni dua e vakarorogo kina, ka sega ni dua a bacani rawa. E so na vosa i Setani ka veirawai vakalevu, o ya: era cakava taucoko na tamata na ka oqo; kevaka e sega ni dua e vakacacani kina, e donu vakavinaka; kevaka o sega ni mavoa kina, e donu vinaka; sa dua na ka totoka oqo me vakayacori. Sa dau ni vakatotomuri cecere duadua o Setani, na iliuliu ni daulawaki, na dau ni vakalasulasuya, ka levu duadua na yacana lasulasu ena itukutuku kei vuravura. Ena curuma yani na noda bula me vaka na daubutako ena bogi. E uasivi duadua na nona matavulo ka dredre sara me kilai na matana se na nona cakacaka. Sa ikoya na wolifa daukata sa vakaisulu vaka na sipi.
Sa dau rua tikoga na kaukauwa cecere erau veivorati tiko ena vuravura oqo. E a tekivu sara ni se bera ni buli na vuravura. Oi rau na kaukauwa ka veisaqasaqa tiko oqo o ya na kena e ca kei na kena e vinaka. Me vakamacalataki vakalekaleka, a ka kecega sa vinaka sa mai vua na Kalou na kena e ca sa mai vua na tevoro.3 Ena sega ni rawa mo vakayacora na veika ca ka qai kunea na marau dina; e so era a saga vakakina ia sa kena icavacava ga na druka. Kevaka e dua vei kemuni na cauravou e nanuma me na vakayacora ruarua na ka oqo o sa vakaisini iko tikoga. E sega ni vakaoqori na kena ivalavala. E sega mai liu. Ka sega talega ena gauna mai muri.
Oi kemuni na noqu itokani gone, e tiko tale e dua na dina e cecere mo ni kila. O ya ni veika e vakayacori e tiko na kena isau. E tiko na isau ni rawa ka, veivakataudeitaki, gugumatua, kei na marau. E sega ni soli wale e dua na ka. Kevaka o na sega ni sauma na veika mo rawa ka kina, ko na sauma na icocovi ni druka. Na vakavakarau, cakacaka, vuli ka kei na veiqaravi sa gadrevi me rawati ka kunei kina na marau. Na talaidredre kei na leqa ni vakavakarau ena sala muria mai na veika e veivakaleqai. Ni da sa lewe ni matabete ena Lotu oqo, sa tiki ni noda sauma na isau oqo o ya na noda bula duidui mai na vuravura oqo. Eda sa votai ka taukena na kaukauwa ni veivakaroti oqo ka na vakarusa laivi na kaukauwa i Setani ena vuravura oqo. Au sa vakamasuti kemuni mai na vu ni yaloqu taucoko mo ni vukei keimami ki na kena valuti lesu na vuravura oqo. Me da vorata yani na cagi. Ena so na gauna eda na sega soti ni tamata rogo ni da kaya, “Oqo e sega ni dodonu.”
Eda vinakata taucoko me da kila se o cei sara mada oi keda kei na inaki ni noda mai tiko ena vuravura oqo. E so vei kemuni na itabagone oqo o ni vakasaqara tiko mo ni kila na vumuni mai na nomuni duidui tiko mai na veika erau tutaka tiko na nomuni itubutubu. E buli keda na Kalou me da duatani mai vua tale e dua ka sa kena ivakadinadina na noda DNA kei na mawe ni liga. E sega ni gadrevi mo vakasaqara tale e dua na nomu ivakatakilakila, sa tu oti e dua.
E so na itabagone era vinakata me ra vorata na veivakaroti e so. E so vei kemuni e nanuma ni sega ni ka vinaka na talairawarawa kivei ira na nomuni itubutubu, se vakamuria na nona ivakasala na nomuni bisopi se peresitedi ni kuoramu. E talanoataka eke o Bisopi Richard C. Edgley na veika a sotava ni a se cauravou me baleta na isau ni sakasaka kei na talaidredre.
“Ena gauna au a se cauravou kina, na neitou qaraji kei na nodratou qaraji e yasani neitou vale e veikabiti toka ga. Na nodratou qaraji na vale e yasai keitou sa makawa sara ka vuvuca ka sa kamusu tu e so na kena kau. Sa dau noqu cakacaka meu lade mai na dela ni neitou qaraji ki na qaraji tale ka dua, ka qito voli kina. E dau vakaroti au o tamaqu, ‘Kakua ni kabata na qaraji,’ ia au a sega ni vakamuria. Ena dua na gauna ni noqu a qito voli e cake, au a lade mai na neitou qaraji ka lutu basikata yani na delavuvu ni nodratou qaraji na vuvale kadua, ka mavoa sara kina vakaca na dakuqu kei na yavaqu ruarua. Me baleta ga na noqu a talaidredre, au a lialia sara ena noqu sega ni tukuna vua e dua niu sa mavoa. Au a curu yani ki vale ka savata na noqu mavoa vakavinaka sara, ia au a sega ni savata ka vakawainimatetaka rawa na mavoa e dakuqu. Au sa qai colata tu na bibi ni kena mosi, na lomaleqataka na kena rawa ni curuma na gaga, kei na noqu kila niu sa cala ni mai mavo tiko na noqu mavoa ena vica na siga o ya.”4
E dua a kaya vakaoqo, “E dua vei ira na ka taleitaki e vuravura oqo o ya na gauna ni cauravou; e sega ni gadrevi kina na kila ka taumada, ia e gadrevi kina e so na vakatovotovo me na qai daumaka.”5
E so vei kemuni e sa rawai ni ko ni sa nanuma ni rawati na marau ena tovolei ni waigaga, alikaolo, iyaloyalo vakasisila, kei na veidauci vakasisila. Au sa vakasalataki kemuni ni veitemaki vakaoqo e sa vaka ga na drakidrakita kei na rerevaki ni veivatu mai na iTilotilo ni Tevoro, ka na muataki kemuni dina ki na itikotiko i Setani. Na sala ni dro mai na veika rerevaki vakaoqo e sega ni rawarawa ia ena bibi cake sara na nomuni vakamavoataki.
Ko ni na cakacakataka tiko na cauravou na nomuni ivotavota tawamudu ena dua na gauna taleitaki. Ena veisiga mai muri ena rabailevu sara na gacagaca kece ni vakadidike kei na kila ka vakavuku ka na vakavinakataki kina na bula ka na veivakacegui sara vei ira na lewevuqa e so. Ena sega ni vakabekataki na kena kunei mai na vakadidike ni bula na wai kei na iwali ni mate e sega tu ni kilai ena gauna oqo. Ia ena sega ni vakakina na veitemaki ni ivalavala ca ni na tubucake ga ka na lewevuqa sara na tamata era na rawai ka veretaki sara vakarawarawa mai vei Setani. Sa gadrevi mo ni kaukauwa sara vakayalo na cauravou me vorati rawa kina na veitemaki kei na veibacani ni vuravura. Sa ikoya beka oqo na vuna era sa vakarautaki tu na veiyalo digitaki me baleta na gauna oqo.
Au sa vakabauta talega ni veisiga mai muri, na veisaqasaqa nei Setani ena duatani sara ka na laurai vakalevu cake. Ena tikoga e so na sala e kilai na kena cala, ka na vakamatavulotaki tu vakavinaka sara ka veilawakitaki. Eda na gadreva na bula vakayalo cecere me da na kidava rawa kina na cakacaka ni butobuto kei na kaukauwa me vorati kina.
E levu na matanitu era sotava tiko ena gauna oqo na vakacaca mai na ivalu vakabatikadi. Ena ivalu era na mavoa kina vakayago na tamata ka vakakina na mavoa ni yalo. Kivei keda eda a curu ki na mataivalu ena gauna ni valu eda sa kila mai kina na kena vakasaurarataki na bula mai na noda cawadru laivi mai na noda itikotiko kei na matavuvale, mai na veimaliwai vinaka, kei na veivakauqeti ni Lotu vakayavutaki. Au sa vakasalataki ira era curu tiko ena mataivalu, se kivei ira era na via curu kina, me baleta tiko na qarabuto oqo ni veivakasaurarataki. Ena muataki keda sara ga ki na bati ni iTilotilo ni Tevoro.
Ena vuqa na soqo ko na gole kina era umani tu ga vakailawalawa ka na dau dredre mo digia ga na nomu ilawalawa. Ia sa rawa ga mo digitaka na nomu itovo vakarau. Ena mataivalu o na umani ena dua na isakisaki ka dua na wase ni kena kaukauwa e tadu mai na nodra duavata na lewena. Sa gadrevi mo na yalodina vei ira na lewe ni nomu ilawalawa baleta o koya e toka e yasamu ena rawa ni vakabulai iko ni mataka! Ia e sega ni kena ibalebale o ya mo toroya sobu na nomu itovo vakarau. Ena dua ga na isoqosoqo sa rawa ena gadrevi kina me dua se sivia me ra tucake ka vakaraitaka, “E sega ni dodonu na veika eda vakayacora tiko oqo.” E gadrevi na yaloqaqa me vakayacori kina na ka oqo!
E a se qai tabaka tale walega oqo na Lotu na ivakasala o ya na “iVakavuvuli ni Kosipeli” baleti ira na lewena tiko na mataivalu e vuravura taucoko. E sa tabaki ga na kena e vakavalagi, ia ena qai vakadewataki ki na vosa tale e so. Na ivola totoka oqo e umani tu kina na ivakasala baleta na itavi qaravi ni Lotu kei na tokari ni qameni ena mataivalu, na cakacaka tabu kei na veivakalougatataki vakamatabete, ulutaga vakosipeli kei na sere digitaki e so. Keimami a taurivaka talega na ivola vakaoqo o keimami a lewena na mataivalu ena gauna ni iKarua ni Valu Levu. Au raica ni ka talei sara.
Sa vakayacori tikoga ena gauna oqo na cakacaka ni veivakasavasavataki. E tokaruataki tale vei keda na italanoa vakaibalebale ni sila vinaka kei na sila ca. Ena italanoa vakaibalebale oqo a kaya vakaoqo na Turaga, “Sa vakatautauvatataki na matanitu vakalomalagi kei na dua na tamata sa kaburaka na sila vinaka ena nona were,” ia ena gauna a moce kina, sa lako mai na nona meca ka kaburaka vata na sila ca e loma ni witi; ia ni sa tubu mai na sila ka vua sa qai rairai talega na sila ca. Era sega ni kila rawa na nona tamata cakacaka era a tubu mai vakacava ena were na co ca ka ra kerea me ra laki cavuta laivi. E a kaya na itaukei ni were me ra kakua, na gauna era na cavuta kina na co ca, era na cavuta talega na sila vinaka. E a qai vakasalataka me rau na tubu vata ga na sila vinaka kei na co ca me yacova na gauna ni tatamusuki me na qai kumuni tani ga na sila vinaka mai na co ca.6
Era a kerea na tisaipeli i Jisu vua na iVakabula na ibalebale ni vosa vakatautauvata o ya ka kaya kina na iVakabula, “O koya sa kaburaka na sila vinaka ko ya na Luve ni tamata;
“Ia na were ko vuravura; ia na sila vinaka ko ira na gone ni matanitu; ia na sila ca ko ira na luve ni vu-ni-ca;
“Ia na meca sa kaburaka sa ikoya na tevoro: ia na dau tamusuka ko ira na agilosi.
“Ia me vaka sa kumuni vata na sila ca ka visa ena buka; ena vakakina ena ivakataotioti kei vuravura oqo.”7
Na vosa vakatautauvata oqo sa vakadeitaka kina na vosa nei Alama kau gadreva meu tokaruataka, “A ka kecega sa vinaka sa mai vua na Kalou; ia na ka kecega sa ca sa mai vua na tevoro.”8
Oi kemuni na taciqu, eda sa bula donuya tiko e dua na gauna ni noda bolei ka sa kena gauna oqo me da tucake ka tudei tiko ki na noda itavi ki na vuvale kei na matabete. Me da kakua ni “vaka na ua ni waitui, sa cagina ena cagi ka veitubuyaki.”9 Me da mua ki liu ena yalo ni vakabauta, ka kakua ni rerevaka e dua na ka vakavo ga me da kakua ni toro voleka yani ki na iTilotilo ni Tevoro. Eda na vakaqaqacotaki ka taqomaki kevaka eda muria na ivakasala kei na veidusimaki nei Peresitedi Gordon B. Hinckley o koya sa noda iliuliu. Sa noqu ivakadinadina cecere ni sa ikoya na noda parofita, daurairai, ka daunivakatakila. Sa ikoya sa gusu ni Kalou ena vuravura edaidai. Au sa masuta na veivakalougatataki ni Turaga me sobuti keda kece sara, ena yaca i Jisu Karisito, emeni.