Konteksto sa Bag-ong Tugon
Mga Kristiyano sa Corinto
Ang kahimtang sa kultura sa Corinto makatabang nato nga makasabot sa pipila ka tambag ni Pablo nga ingon og mahagiton sa bag-ong mga magbabasa.1
Ang Corinto sa unang siglo mao ang malamposong kapital sa ekonomiya ug politika sa Romanhong probinsya sa Achaea. Agig dugang sa mga lumulupyo nga Romano, nakadani kini og mga Grego, mga taga-Siria, ug mga Judeo. Ang mga pilosopiya sa Grego sa Platonic, sa Stoic, ug sa Cynic nga mga panglantaw ingon og nakaimpluwensya sa pipila ka edukado nga mga taga-Corinto—lakip ang pipila sa mga Kristiyano—sa espirtuwal, pisikal, ug sosyal nga mga butang.
Ang pagsangyaw ni Pablo nakapadani sa dili mominos pipila ka adunahan ug adunay impluwensya nga mga taga-Corinto ingon man usab sa daghang kinabig nga wala kaayoy edukasyon o wala mag-apil-apil sa mga kalihokan sa kultura. Kini nga mga kalainan may kabahin sa unsay misangpot nga panagbahin ug panagbingkil sulod sa Simbahan sa Corinto.
Espesyal nga Kaalam?
Ang edukado nga mga sektor sa Corinto mikuha gikan sa daghang mga tradisyon sa pilosopiya aron moingon nga sila adunay espesyal nga kaalam o kahibalo. Nagtuo sila nga ang ilang espesyal nga kahibalo nakahatag og bag-ong espirituwal nga pagpakabuhi niini nga kinabuhi. Kini nga ideya migiya nila sa paglimod sa kaimportante sa lawas ug nangatarongan nga sila mas gamhanan sa balaod ug gawasnon sa pagbuhat sa ilang gusto. Ang pipila ka Kristiyano migamit niini nga mga ideya sa ilang pagkakabig ngadto sa Kristiyanismo, nag-aghat og tinuyo nga pagrebelde ug moral nga sayop nga kinaiya.
Si Pablo misumbalik sa ilang sayop nga pagtuo nga “ang tanang butang gitugot kanako,” (1 Mga Taga Corinto 6:12) ug milantugi nga ang mga Kristiyano kinahanglan nga magbansay og disiplina ug kaputli: “Himayaa ninyo ang Dios pinaagi sa inyong lawas.” (tan-awa sa 1 Mga Taga Corinto 6:12–20).
Kaugalingon nga Pamustora
Ang mga Judeo, mga Grego, ug ang mga Romano sa Corinto adunay lain-laing mga sumbanan sa gitas-on sa buhok sa mga lalaki ug sa mga babaye ug alang sa pangtabon sa ulo, ilabi na panahon sa pagsimba. Ang kinatibuk-ang pagsabot sa tanang kultura mao nga ang minyo nga mga babaye motabon sa ilang mga ulo. Sa laing bahin, ang Judeo, Grego, ug Romano nga mga lalaki adunay lahi nga mga panabot mahitungod sa pagtabon sa ilang mga ulo, ilabi na samtang nag-ampo.
Kining mga panabot sa kultura klaro nga usa ka elemento sa tambag ni Pablo sa 1 Mga Taga-Corinto 11. Apan tingali adunay laing isyu: ang kinaiya sa hamili nga Kristiyano kinsa misupak sa sosyal nga mga kustombre, sa pagano ug sa Kristiyano. Sa usa ka kahimtang diin ang pipila ka Kristiyano sa Corinto ingon og mibatok sa naandan nga mga sumbanan tungod sa garbo, si Pablo mitambag og kaligdong ug kaugdang sa pag-uyon sa mga panabot sa kultura sa mga taga-Corinto.
Kaminyoon ug Pagpabiling dili Minyo
Ang tambag ni Pablo sa kaminyoon ug sa pagpabiling dili minyo naglakip sa pipila ka ingon og mahagitong mga tudling alang kanato karon. Apan kini mas masabtan sa konteksto sa panan-aw sa kalibotan nga mibaliwala sa kaimportante sa lawas.
Sa Corinto, ang pipila mituo nga ang hilabihan nga paglimod sa kaugalingon makapahimuot sa Dios. Ang ilang negatibo nga panglantaw sa kaminyoon, lakip sa uban mga butang, nakapahimo ni Pablo sa pagpamulong bahin sa kaminyoon (tan-awa sa 1 Mga Taga-Corinto 7:1–7) ug sa paghatag og tambag ngadto sa dili minyo, mga biyuda, kadtong naghunahuna og diborsyo, ug kadtong naminyo sa mga dili tumutuo (tan-awa sa 1 Mga Taga-Corinto 7:8–9, 39–40, 10–16). Kana nga tambag mahimong matingob ingon sa: “Pagpabiling putli sa gawas sa kaminyoon ug pagbaton og tukmang pisikal nga pagkasuod sulod sa kaminyoon.”
Si Pablo mitambag niadtong kinsa mga minyo nga magpabilin nga minyo, bisan kon adunay mga kalisod. Siya mitambag sa mga Kristiyano nga naminyo ngadto sa mga dili tumutuo nga magpabilin nga minyo, “kay ang bana nga dili magtutuo ginabalaan pinaagi sa iyang asawa nga magtutuo, ug ang asawa nga dili magtutuo ginabalaan pinaagi sa bana” (1 Mga Taga-Corinto 7:14).
Ang tambag ni Pablo ngadto niadtong kinsa wala pa maminyo gitanyag nga iyang opinyon dili doktrina (tan-awa sa 1 Mga Taga-Corinto 7:7–9, 39–40). Siya nanghinaot nga ang tanang lalaki sama kaniya ug mitambag sa “mga dili minyo ug mga biyuda” nga “[molahutay] sama kanako.” Samtang kini tingali nagpasabot nga makigsuod sa tukma nga paagi sulod sa kaminyoon ug kaputli sa gawas sa kaminyoon,2 kini nga tambag tingali alang lang niadtong nawad-an sa ilang mga kapikas tungod sa kamatayon, lalaki man o babaye.3
Bisan pa, ang iyang tambag pareha ra: “Apan kon sila dili makapugong [pagkontrol sa kaugalingon], paminyoa sila: kay maayo pa nga maminyo kay sa magdilaab [dinhi nagpasabot nga “nagdilaab sa pagbati”].” Si Joseph Smith misulti niini, “Apan kon sila dili makapugong, paminyoa sila; kay mas maayo nga magminyo kay sa makasala” (Joseph Smith Translation, 1 Mga Taga-Corinto 7:9).
Panaghiusa diha ni Jesukristo
Ang kahimtang sa kultura ug kasaysayan sa Corinto makatabang nato nga mas makasabot sa tambag ni Pablo kabahin sa pagsinina, pamustura, kaminyoon, ug dili pagminyo. Siya miawhag og pagpugong, paglikay sa pagpalabi sa mga kinaiya o panagway. Sa dihang ang mga sakop sa kongregasyon miangkon nga ang ilang espesyal nga kaalam nakaingon sa masupilon nga mga buhat, si Pablo mitudlo og klaro nga kinahanglan “ang inyong pagtuo dili [matukod] diha sa kaalam sa mga tawo kondili diha sa gahom sa Dios” (1 Mga Corinto 2:5). Karon ang atong hugot nga pagtuo kinahanglan nga isentro diha ni Jesukristo, dili sa espesyal nga pangangkon sa kahibalo o kaalam sa atong kasamtangang mga kultura. Dayon kita mahimong magkahiusa.