Pae ha’api’ira’a nā te feiā ’āpī pa’ari nō roto mai i te feiā ’āpī ’āpōsetolo
E aha tā tātou e nehenehe e ha’api’i mai i teie mahana mai roto mai i te mau ’ohipa i tupu nō te mau ’āpōsetolo mātāmua o te Fa’aho’i-fa’ahou-ra’a ?
Tei roto rātou i te ārea 23 ’e 35 matahiti, noa atu rā i te reira, ’ua tauturu rātou i te tāuira’a i te ao nei. E mea ’āpī roa te mau ’āpōsetolo mātāmua o te ’Ēkālesia i fa’aho’ihia mai. ’Ua tupu te mana’o ’aravihi ’ore i roto i te tahi pae. ’Ua rave te tahi i te hape. Terā rā, ’ua fa’atupu rātou pā’āto’a i te hō’ē ’ohipa ta’a ’ē. Teie e pae ha’api’ira’a e nehenehe tā tātou e ha’api’i mai nā roto mai i te mau ’ohipa i tupu nō rātou.
1. ’Aita e tītauhia ia ’outou ’ia mana’o ē, ’ua nava’i tō ’outou maita’i nō te rirora’a ’ei ta’ata nava’i i te maita’i
Fa’ahōho’ara’a nā Elizabeth Thayer
’Ua mana’o ’o Heber C. Kimball ē, ’aita tōna ’aravihi i nava’i i te taime ’a fāri’i ai ’oia i tōna pi’ira’a i roto i te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo i te ’āva’e fepuare 1835. ’Aita ā i tae’ahia iāna e toru matahiti i roto i te ’Ēkālesia ’e e 33 noa matahiti tōna.
« E mea ātea roa teie i tā’u i feruri », tē nā reira ra ’o Heber i te ha’amana’ora’a i muri a’e.1 Terā rā, ’ua ti’a iāna ’ia fāri’i i te pi’ira’a, ’e i roto i te ha’amaita’ira’a nō tōna fa’atōro’ara’a, ’ua parauhia iāna ē » : e rave rahi mirioni e bāpetizohia nā roto i tāna rāve’a ».2
’Ei ’āpōsetolo ’ua tāvini ’oia e piti misiōni manuïa maita’i roa i Peretāne. E naho’a rahi ta’ata tāna i fa’afāriu mai, ’o te nehenehe e tai’o i tō rātou hua’ai i roto i te rahira’a mirioni i teie mahana. Nō Heber, nā te haerera’a i mua i ha’amaita’i iāna ’e ia vetahi ’ē atu e rave rahi, noa atu ā ’ua feruri ’oia i te tahi taime ē, ’aore re’a tāna nō te hōro’a.
2. Nā te mau fa’aotira’a ’eiaha rā te huru orara’a e fa’a’ite ’o vai tātou
’Ua fa’aru’e ’o Thomas B. Marsh i tōna fare i New Hampshire i te 14ra’a o tōna matahiti. ’Ua riro ’oia ’ei rave ’ohipa fa’a’apu i Vermont ; ’ei tuati fare tāmā’ara’a i Albany (New York) i roto i te hō’ē hōtera i New York City ; ’e ’ei tāvini i Long Island. E ’ere tōna orara’a i te orara’a pāpū ē tae roa atu i te taime ’ua fārerei ’e ’ua fa’aipoipo ’oia ia Elizabeth Godkin.
Ē muri a’e, ’ua arata’i te vārua ia rāua Elizabeth i te pae tō’o’a o te rā nō New York. I reira, ’ua fa’aro’o rāua i te parau nō te Buka a Moromona. ’Ua ’ite ’o Thomas i te mau hōho’a o nā 16 ’api mātāmua ’a matara mai ai nā roto mai i te nene’ira’a, ’e ’ua fāri’i te ta’ata nene’i iāna ’ia tai’o i te ’api hi’opo’a. ’Ua ti’aturi ’o Thomas ē, e buka teie nā te Atua, nō reira ’ua fa’aoti ’oia e tomo i roto i te ’Ēkālesia. ’Ua bāpetizohia ’oia i te 3 nō setepa 1830.3
’Ua poro ’o Thomas i te ’evanelia i te mau vāhi rau. ’Ua fa’aruru ’oia i te mau ’ati i te taime ’a ti’avaruhia ai te Feiā mo’a i rāpae i te tuha’a fenua nō Jackson (Missouri), i te ’āva’e novema 1833. ’O ’oia te hō’ē melo mātāmua nō te ’āpo’ora’a teitei nō Missouri ’a fa’ati’ahia ai te reira i te ’āva’e tiurai 1834. I muri a’e i tōna pi’ira’ahia ’ei ’āpōsetolo i te 34 o tōna matahiti, ’ua tāvini ’oia ’ei peresideni nō te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti. Noa atu ē, ’ua pāruru itoito ’oia ia Iosepha Semita i mua i te feiā tei fa’aru’e i muta’a ra, ’ua tupu ato’a te ’ino’ino i roto ia Thomas iho. I te matahiti 1838 ’ua fa’aoti ’oia e fa’aru’e i te ’Ēkālesia.4
Nā roto mai ia Thomas Marsh tē ’ite nei tātou ē, ’eiaha te huru orara’a pāpū ’ore e ’ōpani ia tātou ’ia fāri’i i te mau ha’amaita’ira’a o te ’evanelia—’e ’aore rā ’ia ha’amaita’i i te orara’a o vetahi ’ē.
3. E ara maita’i : ’Aita e ta’ata maita’i rahi roa e ’ore e hi’a
’O Lyman Johnson te ta’ata ’āpī roa a’e i roto i te feiā i pi’ihia—e 23 matahiti ’e e maha ’āva’e i te reira taime. ’Ua fa’atōro’ahia ’oia ’ei tahu’a rahi tau mahana noa i muri a’e i te ti’ara’a tōna matahiti i te 20 i te matahiti 1831, ’e ’ua tāvini a’ena ’oia e rave rahi misiōni nā te ’Ēkālesia. ’A rave ai ’oia i teie mau misiōni, ’ua hōro’a ’oia i te hō’ē a’ora’a tei riro mai ’ei « hō’ē o te mau ’itera’a pāpū pūai roa a’e nō ni’a i te misiōni a Iosepha Semita, ’e nō ni’a i te ’ohipa rahi o te mau mahana hope’a nei ».5
Te fifi rā, ’aita i maoro tō Lyman tāvinira’a ’ei ’āpōsetolo. I roto i te tau ’ārepurepura’a pae fa’arava’ira’a faufa’a i Kirtland (Ohio), i te matahiti 1837, ’ua pāto’ito’i ’oia ia Iosepha Semita. ’Ua hurihia ’o Lyman i rāpae i te ’Ēkālesia i te matahiti 1838.
Noa atu ā te maita’i tāna porora’a, noa atu ā te tōro’a tāna i mau i roto i te ’Ēkālesia, ’ua hi’a ’o Lyman. ’Ua parau ’o Brigham Young ē, i muri a’e ’ua fā’i ’o Lyman ē, ’āhani ē ’ua ti’aturi fa’ahou ’oia i te ’evanelia : « ’Ua ’ī au i te ’oa’oa ’e te poupou… ’Ua ’oa’oa noa vau i te ao ’e te pō… Teienei rā, e pōuri ïa, e māuiui, e ʼoto, e ʼati rahi ».6
4. E’ita te ha’apa’o maita’i e ha’apāpū mai i te roa’ara’a te auhune, terā rā, e mau’ara’a maita’i te taime
I muri a’e i te fa’atōro’ara’ahia ’o Parley P. Pratt ’ei ’āpōsetolo, ’o Oliver Cowdery te hō’ē o te feiā tei fa’ata’ahia nō te tauturu i te mā’itira’a i te mau ’āpōsetolo, ’e ’ua hōro’a ’oia i te hō’ē ’ohipa ta’a ’ē maita’i ia Parley, ma te parau ē, « e fārerei ato’a ’oia i taua nei ā mau fifi tei fārereihia e te mau ’āpōsetolo i muta’a ra, nō te ravera’a i teie ’ohipa tāvinira’a ». ’Ua parau ’oia ē, e fa’aruru ’o Parley i « te mau piha teitei pa’ari ’e te mau fare tāpe’ara’a pouri », terā rā ’eiaha te reira mau mea e fa’ataiā iāna, nō te mea e riro te mau tāmatara’a i te fa’aineine iāna « nō te fāri’i i te hanahana » tā te Fatu i fa’ata’a nāna.7
’Ua pe’e te orara’a o Parley i te reira ’ē’a. I te tahi taime ’ua fa’aruru ’oia i te veve rahi. ’Ua fārerei ’oia i te fa’ao’ō’ora’a ’a ha’api’i ai ’oia i te ’evanelia. ’Ua tāpe’ahia ’oia i roto i te fare tāpe’ara’a i te matahiti 1838 ’e 1839 nō te mau parira’a nō ni’a i te mau fifi i fārereihia e te mau melo o te ’Ēkālesia i Missouri. Noa atu rā i te reira, ’ua fāri’i ato’a ’o Parley i te mau ha’amaita’ira’a i parauhia mai e Oliver. ’Aita i māoro i muri a’e i tōna tu’ura’ahia i rāpae i te fare tāpe’ara’a, ’ua pāpa’i ’oia ē, « E mea maita’i mātou, ’e tē tupu māite nei i te rahi i roto i te Fatu, noa atu tō mau ’ati tā’āto’a ».8
5. ’Aita e faufa’a rahi roa tō te matahiti mai tō te fa’aro’o
’O Orson Pratt, te taea’e o Parley Pratt, te piti o te mau ’āpōsetolo taure’are’a roa a’e. Fa’atōro’ahia i te 23 o te matahiti, te tahi noa tau hepetoma pa’ari a’e ’oia ia Lyman Johnson. Te tāvinira’a tā Orson i rave a’ena nā te ’Ēkālesia ’ua riro ïa ’ei hi’ora’a maita’i roa nō te huru o te feiā ’āpī pa’ari e riro ai ’ei pūai nō te maita’i.
’Ua bāpetizohia ’o Orson i te 19 nō setepa 1830—i te 19ra’a o tōna mahana fānaura’a. ’Aita i māoro i muri iho, ’ua fāri’i ’o Iosepha Semita i te hō’ē heheura’a nōna ’o tē parau ra ē, e tamaiti ’o Orson nā te Atua, ’ua ha’amaita’ihia ’oia i te mea ē, ’ua ti’aturi ’oia, ’e tāna hōpoi’a ’o te porora’a ïa i te ’evanelia (hi’o PH&PF 34:3-6). Nō reira, ’ua tāvini ’o Orson e rave rahi misiōni, te hō’ē ’o rāua Lyman Johnson ïa i te matahiti 1832, i reira tō rāua bāpetizora’a fātata 100 ta’ata ’e ’ua fa’atōro’a e rave rahi peresibutero.
’A pi’ihia ai ’o Orson ’ei ’āpōsetolo, ’aita ’oia i Kirtland. I te 23 nō ’ēperēra 1835, tei te ’oire nō Columbus ’oia, ’ua fa’aro’o a’era ’oia ē, tītauhia ’ia tae ’oia i te hō’ē ’āpo’ora’a i Kirtland i te 26 nō ’ēperēra.
Ma te ’ite ’ore i tumu o te ’āpo’ora’a, ’ua haere ’oi’oi ’oia i reira. Ma te ’ite ’ore ē, ’ua pi’ihia ’oia ’ei ’āpōsetolo, ’a tomo ’oia i roto i te ’āmuira’a, « tē pure noa ra rātou i tō rātou hina’aro ’ia tae mai ’oia ».9 I tōna ’itera’a i te pāturu o te feiā mo’a, ’ua fāri’i ’o Orson i tōna pi’ira’a.
’Ei ’āpōsetolo, ’ua fa’aineine ’oia i te hō’ē buka iti tei roto te nene’ira’a mātāmua o te ’ā’amu o te ’Ōrama mātāmua a Iosepha Semita. ’Ei pionie i te matahiti 1847, ’ua tāpe’a ’oia i te hō’ē pāpa’a parau ’ī maita’i nō ni’a i te tere i te pae tō’o’a o te rā. ’Ua pāpa’i ato’a ’oia e rave rahi mau buka iti misiōnare, ’e ’ua riro ’oia ’ei ta’ata pāruru pūai i te Buka a Moromona.
E mea ta’a ’ē i teie mahana… e mea ta’a ’ē mau ānei ?
I roto i te mau mea e rave rahi, e mea ta’a ’ē te mau feiā ’āpī pa’ari o teie mahana i tō te tau 1835. Noa atu rā i te reira, e nehenehe teie mau ha’api’ira’a e tauturu i te feiā ’āpī pa’ari i teie mahana i roto i tā rātou mau tauto’ora’a nō te ora i te fāito o tō rātou fāito pūai. Teie te hō’ē ha’apotora’a :
-
Mai te mea e mana’o ’aravihi ’ore tō ’outou, ’a haere noa i mua.
-
E tāmatara’a tō te mau ta’ata ato’a. E nehenehe ’outou e upo’oti’a i ni’a iho i tō ’outou.
-
E ’oa’oa a’e ’outou mai te mea ē, e vai ha’apa’o noa ’outou i roto i te ’Ēkālesia.
-
’Ia vai ’ohipa noa. ’A ha’apa’o maita’i. E tae mai te mau ha’amaita’ira’a.
-
E ’ohipa faufa’a tā ’outou nō te hōro’a atu. Te ti’aturi nei te Fatu i ni’a ia outou.