Ang Dalan sa Ebanghelyo Padulong sa Pagkamalipayon
Ni Elder Jeffrey R. Holland
Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles
Gikan sa usa ka pakigpulong nga, “Living after the Manner of Happiness,” gipamulong sa Brigham Young University–Idaho niadtong Septyembre 23, 2014. Alang sa kompleto nga pakigpulong sa Iningles, adto sa web.byui.edu/devotionalsandspeeches.
Si Jesukristo “ang dalan, ang kamatuoran, ug ang kinabuhi.” Walay makakab-ot og tinuod nga kalipay gawas kon pinaagi Kaniya.
Sa usa sa mga pulong diin sigurado kong nadunggan na nimo sa makadaghan, kausa miingon si Propeta Joseph Smith (1805–44), “Ang kalipay mao ang tumong ug desinyo sa atong pagkatawo; ug kini ang sangputan, kon kita magsubay sa dalan nga gipadulngan niini.”1
Kana nga katakus sa pagpangita og kalipay ang gusto nakong hisgutan. Hinumdumi nga miingon ko nga, “pagpangita og kalipay,” dili kalipay mismo. Hinumdumi ang pagpili og pulong ni Propeta Joseph Smith: namulong siya mahitungod sa dalan padulong sa pagkamalipayon isip yawe sa pagkab-ot niana nga tumong.
Dili kini bag-ong panimpalad. Usa kini ka mahinungdanong mga tinguha sa katawhan sa tibuok kasaysayan. Usa sa pinaka-intelektwal nga hunahuna nga sukad nahibaloan sa Kasadpang kalibutan kausa nag-ingon nga ang pagkamalipayon mao ang kahulugan ug katuyoan sa kinabuhi, ang kinatibuk-ang tumong ug utlanan sa tawhanong pagpakabuhi.2
Kang Aristotle kana, apan timan-i ang ka-advance niini nga pamahayag nga sama sa kang Propeta Joseph—ang pagkasusama gayud nga pagkahimutang sa mga pulong. Sa pangbukas nga linya sa Pagdeklarar og Independence sa U.S., gihimong buhi ni Thomas Jefferson ang atong personal ug politikal nga paningkamot pinaagi sa pagkonektar sa kahangturan (sa Amerika ra) sa tulo ka dili kapugngang mga katungod sa “Kinabuhi, Kalingkawasan ug sa gitinguhang Pagkamalipayon.” Apan timan-i nga diha nianang tulo nga nalista wala magpasabut nga ang pagkamalipayon usa ka katungod (sama sa kinabuhi ug kalingkawasan) kondili ang tinguha nga magmalipayon.
Mao nga sa unsang paagiha kita “magtinguha” nga malipay, ilabi na kon kita batan-on pa ug walay kasinatian ug medyo mahadlukon, ug ang kinabuhi sa unahan sama og usa ka mahagitong bungtod nga tungason? Nan, siguradong may nasayran kitang usa ka butang nga: ang kalipay dili sayon nga pangitaon nga madiretso lang sa pag-angkon. Idlas kaayo kini sa kasagaran, kadiyot ra ug taphaw. Kon wala ka pa makakat-on niini, makat-unan ra nimo kini sa mga katuigang moabut nga sa kadaghanang panahon ang kalipay moabut sa panahon nga wala kaayo nato dahuma, sa panahon nga nagkapuliki kita sa mga buluhaton. Ang pagkamalipayon daw kanunay nga usa ka bunga gikan sa ubang mga paningkamot.
Litrato gikan sa © Getty Images
Si Henry David Thoreau, usa sa paborito nakong tigsulat sa akong mga panahon sa unibersidad, miingon, “Ang kalipay sama sa usa ka alibangbang; kon gukdon nimo kini sa taman, ingon niana pud ang iyang paglikay kanimo, apan kon may lain kang butang nga atimanon, moduol kini ug sa hinay-hinay sa imong abaga motugdon.”3 Usa kini sa dagkong mga kabaliktaran sa ebanghelyo nga sa kasagaran daw dili klaro, sama sa “ang nagauna karon nga unya mangulahi” (Mateo 19:30; D&P 29:30) ug ang “magawagtang sa iyang kinabuhi, makakaplag siya niini” (tan-awa sa Mateo 16:25). Ang ebanghelyo puno sa maong kabaliktaran ug dili derikta, ug tingali ang paningkamot nga magmalipayon usa niini. Sa unsang paagi mapahimuslan nato ang tanan natong kahigayunan nga magmalipayon nga wala magkinahanglan og direktang paggukod niini nga kini mawala na hinoon kanato? Akong adtoon ang pinakatalagsaong basahon para sa pipila ka tubag.
Magpuyo “subay sa Matang sa Pagkamalipayon”
Ang unang 30 ka tuig nga kasaysayan sa Basahon ni Mormon wala maghatag og makahimuot nga sugilanon. Ang kagubot sulod sa pamilya ni Lehi ug Sariah grabe na kaayo nga nabahin sa duha ang ilang pamilya, nga ang usa ka pundok milayas sa layo nga bahin sa kamingawan, nabalaka nga ang ilang kinabuhi mahimong biktima sa katungang bahin nga uhaw sa dugo. Samtang ang unang pundok daling miabut sa dili komportabling luna sa pagpangita og kasiguroan ug sa pagmugna og panginabuhian para sa ilang kaugalingon kutob sa mahimo, ang propeta nga lider niining katunga sa pamilyang Nephite miingon “kami mipuyo subay sa matang sa pagkamalipayon” (2 Nephi 5:27).
Aron masabtan unsay ilang naagian sulod sa 30 ka tuig ug sa unsay atong nahibaloan sa umaabut nilang mga pagsulay, ang ingon niana nga komento daw sakit. Sa unsang paagi ang bisan asa niini ang mahulagway bisan gamay lang nga sama og “kalipay”? Pero si Nephi wala moingon nga malipayon sila, bisan og klarong malipayon sila. Ang iyang giingon mao, nga sila “nagpuyo subay sa matang sa pagkamalipayon.” Gusto nakong masabtan ninyo nga dunay talagsaong yawe nianang mga pulonga nga makaabli sa bililhong mga panalangin para kanimo sa tibuok nimong kinabuhi.
Dili ko motuo nga ang Dios sa Iyang himaya o ang mga anghel sa langit o ang mga propeta sa kalibutan tuyo nga mohimo natong malipayon sa tanang panahon, sa matag adlaw sa tanang paagi, kay anaa ang mga pagtesting ug pagsulay nga tuyong gihatag dinhi sa kalibutan. Sama sa kausang gihimo ni Presidente James E. Faust (1920–2007), Ikaduhang Magtatambag sa Unang Kapangulohan, nga naghan-ay sa mga pulong nga nag-ingon “Ang kalipay dili ihatag kanato nga usa ka pinutos nga maablihan ra dayon nato ug hutdon. Walay tawo nga malipayon kanunay 24 ka oras kada adlaw, pito ka adlaw sa usa ka semana.”4
Apan ang akong ikapaniguro kanimo nga sa plano sa Dios may daghan kitang mahimo sa pagkaplag sa kalipay nga atong gitinguha. Makahimo kita’g pihong mga lakang, makahulma og pihong mga kinaiya, makahimo kita’g pihong mga butang nga gisulti sa Dios ug sa kasaysayan ngari kanato nga mogiya padulong sa pagkamalipayon uban sa kasiguroan nga kon magpakabuhi kita sa ingon nianang paagiha, kana nga alibangbang mas malagmit motugdon sa atong abaga.
Sa laktud, ang pinakamaayo nimong kahigayunan para magmalipayon mao ang pagbuhat sa mga butang nga gihimo sa malipayong mga tawo, magpakabuhi sama sa ilang pagpakabuhi, ug mosubay sa dalan nga gilaktan sa malipayong katawhan. Kon buhaton nimo kini, ang imong kahigayunan sa pagkaplag og kalipay sa wala dahumang mga panahon, sa pagkaplag og kalinaw sa wala dahumang mga dapit, ug pagkaplag og tabang sa mga anghel molambo sa hilabihan diin ikaw mismo wala mahibalo sa ilang nahibaloan nga ikaw ania diay dinhi. Ania ang lima ka paagi nga kita magpakabuhi “subay sa matang sa pagkamalipayon.”
Sunda ang Ebanghelyo
Woman Healed, ni Kathleen Peterson
Labaw sa tanan, ang kinahingpitang kalipay, tinuod nga kalinaw, ug gani ang daw scriptural nga kalipay una sa tanan, ug hangtud sa hangtud hikaplagan pinaagi sa pagpakabuhi sa ebanghelyo ni Jesukristo. Daghan pang pilosopiya ug mga sistema mahitungod sa gituohan ang gipangsulayan. Sa pagkatinuod, daw tukma ang pag-ingon nga hapit tanan nga ubang pilosopiya ug sistema gisulayan na sulod sa mga siglo sa kasaysayan. Apan sa dihang nangutana si Apostol Tomas sa Ginoo sa susamang sagad nga ipangutana sa kabatan-onan karon nga, “Unsaon namo sa pagkahibalo sa paagi?”—nga gihubad sa kadaghanan og, “Unsaon namo sa pagkahibalo sa dalan sa pagkamalipayon?”—Si Jesus mihatag sa tubag nga milanog gikan sa kahangturan ngadto sa tanang kahangturan:
“Ako mao ang dalan, ang kamatuoran, ug ang kinabuhi. …
“Ug bisan unsay inyong pangayoon pinaagi sa akong ngalan, pagabuhaton ko kini. …
“Kon pinaagi sa akong ngalan mangayo kamog bisan unsa, kini akong pagabuhaton” (Juan 14:5–6, 13–14).
Pagkaanindot nga saad! Magpakabuhi sa akong pamaagi, magpakabuhi sa akong kamatuoran, magpakabuhi sa akong kinabuhi—magpakabuhi niini nga matang nga akong gipakita ug gitudlo kanimo—ug bisan unsay imong pangayoon igahatag, bisan unsay imong pangitaon hikaplagan, lakip ang kalipay. Ang ubang bahin sa panalangin moabut dayon, ang ubang bahin moabut sa dili madugay, ang ubang bahin posibling dili moabut hangtud didto na sa langit, apan moabut kini—ang tanan. Pagkaanindot niana nga pagdasig human sa Lunes nga pagbangutan o Martes nga maluhaon o sa makaluya nga Miyerkules! Ug usa kini ka saad diin ang katumanan dili moabut sa bisan unsa nga paagi kon dili pinaagi sa debosyon sa mahangturong kamatuoran!
Sa mga pulong sa bag-o pang naorden nga si Elder David O. McKay (1873–1970) hapit na makinatibuk-ang siglong milabay, lahi kay sa katagbawan o kalipay o ubang matang sa kahinam, ang tinuod nga “kalipay makaplagan lamang sa dalan sa [ebanghelyo], pig-ot man kini … [ug] tul-id, nga padulong sa kinabuhing dayon.”5 Mao nga higugmaa ang Dios ug ang usag usa, ug pagmatinud-anon sa ebanghelyo ni Jesukristo.
Pilia ang Pagkamalipayon
Ikaduha, kat-uni diha-diha dayon kutob sa imong mahimo nga ang kadaghanan sa imong kalipay nag-agad ra kanimo, dili sa mga panghitabo o sa mga kahimtang o sa swerte o dimalas. Usa kana ka bahin kon unsay tuyo sa gubat alang sa kabubut-on didto sa premortal nga konseho sa langit. Kita dunay pagpili, kita dunay kagawasan sa kabubut-on, dunay kabubut-on, ug makapili kita, kon dili man kamalipayon mismo, nan sa pagpakabuhi subay sa matang niini. Si U.S. president Abraham Lincoln adunay daghang dili ikalipay mahitungod sa pinakalisud nga administrasyon nga sukad gisagubang sa usa ka presidente sa Estados Unidos, bisan pa gipamalandungan niya nga “kadaghanan sa katawhan ingon niana kamalipayon kon mohukom sila nga magmalipayon.”6
Ang kalipay mag-una sa unsay misulod sa imong hunahuna sa dili pa kini moabut kanimo. Si Joseph Smith nagpakabuhi “subay sa matang sa pagkamalipayon” sa usa ka masulub-on kaayong sitwasyon sa dihang misulat gikan sa bilanggoan sa Liberty para niadtong anaa sa gawas kinsa mga biktima usab sa grabe nga walay kaangayan ug pagpanggukod:
“Himoa ang hiyas nga modayan-dayan sa inyong mga hunahuna nga walay paghunong; unya ang imong pagsalig mosamot pagkalig-on sa atubangan sa Dios. …
“Ang Espiritu Santo mao ang inyong kauban sa kanunay, ug ang inyong pagmando usa ka dili mausabon nga pagmando sa pagkamatarung ug kamatuoran” (D&P 121:45–46).
“Himoa ang hiyas nga modayan-dayan sa inyong mga hunahuna nga walay paghunong.” Dili lamang kana maayong tambag batok sa modernong pagdagsang sa pornograpiya, apan maayong tambag usab kini para sa tanang matang sa panghunahuna sa ebanghelyo, maayong panghunahuna, mapuslanong mga hunahuna, malaumong mga hunahuna. Kadtong mga hunahuna nga puno sa pagtuo mousab kon unsay imong panglantaw sa mga problema ug unsaon nimo sa pagpangitag solusyon niini. “Ang Ginoo nagkinahanglan sa kasingkasing ug usa ka andam nga hunahuna” (D&P 64:34), ang pinadayag nag-ingon.
Sa kasagaran magtuo kita nga mag-agad ra kini sa kasingkasing; dili kana mao. Naglaum ang Dios og usa ka andam nga hunahuna sa pagpangita og kalipay ug kalinaw usab. Hunahunaa kini. Tanan kini nagkinahanglan og paningkamot. Usa kini ka pakig-away alang sa kalipay nga ang pagpakigharong dunay igong bili.
Sa usa ka inila nga basahon mga tuig ang milabay, ang author misulat: “Ang kalipay mao ang bunga sa personal nga paningkamot. Makigbugno ka alang niini, maningkamot alang niini, iinsister kini, ug …[pangitaa] kini. Kinahanglang apilan nimo kini sa walay paghunong aron makamugna og kaugalingon nimong mga panalangin. Ug kon nakab-ot na nimo ang usa ka kahimtang sa kalipay, kinahanglang dili nimo lugakan ang pagmintenar niini, kinahanglan nga mohimo ka og kusganong paningkamot sa pagsagubang sa mga kalisdanan para magmalipayon … nga ikaw magpatigbabaw niini.”7
Ganahan ko sa mga pulong nga “apilan nimo kini sa walay paghunong aron makamugna og kaugalingon nimong mga panalangin.” Ayaw pagtanga lang. Paningkamot gayud. Maghunahuna ug mosulti ug molihok sa positibong paagi. Mao kanay gihimo sa malipayong mga tawo; usa kana ka aspeto sa pagpuyo subay sa matang sa pagkamalipayon.
Magmabination ug Magmahigalaon
Ania pay lain. Sa pag-andam nako niini nga mensahe, naglingkod ko sa akong lawak sa pagtuon sulod sa taas nga panahon nga naningkamot sa paghunahuna kon may nailhan ba kaha kong tawong malipayon kinsa dili mabination o mahigalaon. Ug tag-ana unsa? Wala koy mahunahunaan—bisan usa. Busa kat-uni kining talagsaong kamatuoran sayo sa kinabuhi: Dili gayud nimo mamugna ang pagkamalipayon pinaagi sa kasub-anan sa uban.
Usahay, tingali labi na niadtong batan-on pa ta ug kulang sa kamasaligon ug naningkamot nga malig-on sa kalibutan, maghunahuna kita nga kon makapamugal-bugal kitag gamay o ipakaubos ang uban, nga kini usa ka milagrong mopasalta kanato. Mao kana ang pagpamugal-bugal. Mao kana ang madumtanong mga pulong. Mao kana ang pagkaarogante ug kamapahitas-on ug pagbati nga labaw. Tingali magtuo ta nga kon may pagka-negatibo kita o maduhaduhaon o bati og kinaiya, magtuo kita nga ang mga ekspektasyon dili kaayo taas; pwede natong ipakaubos ang uban ngadto sa lebel nga sila sayop, ug sa ingon niana dili kaayo maklaro ang atong mga sayop.
Ang malipayong mga tawo dili mga negatibo o maduhaduhaon o bati, mao nga ayaw panganduya kana nga “matang sa pagkamalipayon.” Kon ang akong kinabuhi dunay butang nga gitudlo kanako, kini mao nga ang pagkamabination ug ang pagkamakahimuot ug pagkapositibo nga nanukad sa pagtuo maoy kinaiya sa mga tawong malipayon. Sa mga pulong ni Mother Teresa, “Ayaw tuguti nga ang tawong moduol kanimo mobiya nga dili mas momaayo ug mas malipayon. Himoa nga ikaw buhi nga hulagway sa kamabination sa Dios—-kamabination sa imong panagway, kamabination sa imong mga mata, kamabination sa imong pahiyom, kamabination sa imong mainitong pagtagad.”8
Usa sa may kalambigitang lakang padulong sa pagkamalipayon mao ang paglikay sa kaligutgot, panagbingkil, ug kapungot sa imong kinabuhi. Hinumdumi, si Lucifer, nga mao si Satanas, ang kaaway natong tanan mao ang ganahan og kapungot. Siya “ang nagkutaw sa mga kasingkasing sa mga tawo sa panagbangi uban ang kasuko, sa usag usa” (3 Nephi 11:29).
Human sa iyang pagkutlo niana nga bersikulo atol sa kinatibuk-ang komperensya mga tuig nang milabay, si Elder Lynn G. Robbins sa Seventy miingon, “Ang verb nga pagkutaw morag usa ka resipe sa katalagman: Ibutang ang kapungot sa katamtamang kainiton, ikutaw kini sa pipila ka mga pinili nga pulong, ug pabukali; ipadayon sa pagkutaw hangtud mopilit; pabugnawon; tugutang mobugnaw ang pagbati sulod sa pipila ka adlaw; idalit kini nga bugnaw; daghan gyud ang mahabilin.”9 Daghan sa tinuod ang mahabilin.
Ang kapungot moguba o modaot hapit sa tanang masaghiran niini. Sama sa giingon sa usa ka tawo, ang pagbaton og kapungot susama ra sa pag-inom og hilo ug pagpaabut sa laing tawo nga mamatay. Usa kini ka delikadong asido nga mudaot nang daan sa sudlanan sa wala pa kini gamita sa unsay gamitan niini. Wala kay makuha niini o niining sama ka delikado nga butang—kapintas, kapungot, kasilag ug kalagot—sa pagsunod sa ebanghelyo o sa tinguhang magmalipayon. Dili ko motuo nga ang kapungot molungtad—o molambo ug mahatagan sa pagtagad ug mapatuyangan—sa gipuy-ang kinabuhi nga “nagsubay sa matang sa pagkamalipayon.”
Trabahoa kini
Aniay usa ka katapusang sugyot samtang naa pay daghang angayan natong ikonsiderar. Miingon si Nephi nga sa paningkamot nga makaplagan ang kalipay didto sa bag-o nilang yuta human sa 30 ka tuig nga kasamok, “ako, si Nephi, miawhag sa akong mga katawhan sa pagmakugihon, ug maghago ginamit ang ilang mga kamot” (2 Nephi 5:17). Sa sukwahi, kadtong mga tawo nga ilang gilayasan nahimong “usa ka tapulan nga mga katawhan, puno sa pagkamaldito ug pagkamaliputon” (2 Nephi 5:24).
Kon gusto kamong magmalipayon sa eskwela o sa misyon o sa trabaho o sa kaminyoon—trabahoa kini. Kat-uni ang pagtrabaho. Kugihi ang pagserbisyo. Ayaw pagtinapulan ug ayaw pagperwisyo. Usa ka simpling depinisyon sa Kristohanong kinaiya tingali mao ang integridad sa paghimo og hustong butang sa saktong panahon sa eksaktong paagi. Ayaw pagtinapulan Ayaw pag-inusikan. “Pangitaa ang pagtulun-an, gani pinaagi sa pagtuon ug usab pinaagi sa hugot nga pagtuo.” (D&P 88:118). Pagmakugihon ug trabahoi, lakip ang pagtrabaho ug pagserbisyo sa uban—usa kini ka tinuoray nga talagsaong mga yawe sa tinuod nga kalipay.
Karon, tuguti ako nga tapuson kini pinaagi sa pagkutlo sa walay lipud-lipud nga tambag ni Alma kang Corianton. Uban sa tanang pag-awhag nga gustong ihatag sa usa ka amahan ngadto sa anak, miingon siya nga sa Pagkabanhaw ang mga matinud-anon buhion ngadto sa usa ka kahimtang nga “walay katapusan nga kalipay” diin ilang “mapanunod [ang] gingharian sa Dios” (Alma 41:4). Nianang higayona, midugang siya, nga kita “[mabanhaw sa kalipay sumala sa [atong] mga tinguha sa kalipay” (Alma 41:5). Apan sa kinasingkasing gayud mipasidaan siya: “Ayaw pagdahum … nga [kon walay paghinulsol] ikaw ipahiuli gikan sa sala ngadto sa kalipay. Tan-awa, ako moingon nganha kanimo, ang pagkadautan dili mahitabo nga mahimo nga kalipay” (Alma 41:10; emphasis gidugang).
Ang pagpakasala mao ang sukwahi sa “pagpuyo subay sa matang sa pagkamalipayon.” Sa pagkatinuod, kadtong lahi og gituohan, miingon si Alma, “walay Dios dinhi sa kalibutan, ug … nahisupak sa kinaiyahan sa Dios; busa, sila anaa sa kahimtang nga sukwahi sa kinaiyahan sa kalipay” (Alma 41:11).
Isalikway ang Paglapas
Jesus and Mary Magdalene, ni Kathleen Peterson
Hangyoon ko ikaw nga isalikway ang paglapas aron magpakabuhing nahiuyon sa kinaiyahan sa Dios, nga mao ang matang sa tinuod nga kamalipayon. Ako moawhag kanimo, ug midayeg kanimo sa imong mga paningkamot sa “pagpadayon sa dalan padulong niini.” Dili ka makakita og laing paagi.
Ang akong pagpamatuod mao nga ang Dios, ang Mahangturong Amahan sa Langit, kanunayng nagpasidungog sa imong tinguha nga labaw kamapinanggaon kay kanako. Mopamatuod ko nga gusto Siya nga magmalipayon ka, nga mabatunan ang tinuod nga kalipay. Mopamatuod ko sa Pag-ula sa Iyang Bugtong Anak, nga naghatag sa eksaktong dalan ug, kon gikinahanglan, bag-ong sinugdanan, ikaduhang kahigayunan, kausaban sa atong kinaiyahan kon gikihanglan.
Akong panghinaot nga kamo masayud nga Si Jesukristo mao “ang dalan, ang kamatuoran, ug ang kinabuhi” ug walay usa nga moabut sa tinuod nga kalipay gawas kon pinaagi Kaniya. Akong panghinaot nga moabut ang adlaw, nga ugma damlag, imong madawat ang tanang tinguha sa imong kasingkasing nga matarung samtang mapagkabuhi ka sa ebanghelyo ni Jesukristo, sa ingon magpuyo “subay sa matang” nga mosangput niana nga mga panalangin.