2016
Fakamālohia ʻe he Folofola ʻa e ʻOtuá
September 2016


Fakamālohia ʻe he Folofola ʻa e ʻOtuá

ʻI heʻeku ʻilo e founga ke moʻui ʻaki e ngaahi akonaki ʻa e kau palōfitá, naʻá ku liliu ʻeku moʻuí mei heʻeku fie maʻú ki he finangalo ʻo e ʻEikí maʻakú.

ʻĪmisi
scriptures

ʻI heʻeku kei tupu hake ʻi Kōleá, naʻe fakangofua kimautolu heʻeku tamaí ke mau maʻulotu ʻi ha faʻahinga siasi pē te mau fie kau ki aí, ka ne mau faʻa fekihiaki lolotonga e maʻu meʻatokoni efiafí he naʻa mau felotokehekeheʻaki ʻi heʻemau ngaahi tui fakalotu kehekehé. Koeʻuhí ko e fakafekiki ko ʻení, naʻe fie maʻu leva heʻeku tamaí ke fakatahaʻi homau fāmilí ki ha tui fakalotu pē ʻe taha. Koeʻuhí naʻe maʻulotu hoku tehiná mo ʻeku faʻētangatá ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, naʻe kamata ke maʻulotu fakataha ʻeku tangataʻeikí mo kinaua ke ne ako lahi ange kau ki he Siasí. Naʻá ku kau foki ki he ngaahi ʻekitivitī fakalata ʻo e Mutualé pea ne u saiʻia ʻi he founga naʻe fakamālohia fakalaumālie ai e kakai kei talavoú ʻi he polokalama seminelí.

Naʻe papitaiso au mo ʻeku ongo mātuʻá ʻi hoku taʻu 16, pea naʻe kau mai leva mo e toenga homau fāmilí mo e kāinga ʻe toko 23 ki he Siasí ʻi loto ʻi ha māhina ʻe fitu.

ʻI heʻemau kau mai ki he Siasí, naʻa mau tukupā ke mau mālohi ʻaupito pea hokohoko atu ʻemau ako kau ki he ngaahi tokāteline ʻo e ongoongoleleí. Ne mau fai ʻeni ʻaki ʻemau ako faivelenga e folofolá he ʻaho kotoa pē, fakataha mo hono lau e ngaahi tohi kehe mo e tohi lēsoni ʻa e Siasí. Naʻá ku ako ha tefitoʻi moʻoni mahuʻinga ʻe ua, ʻi he ngaahi taʻu siʻi kimui aí, fekauʻaki mo e kei mālohi ʻi he Siasí:

  1. Ako e folofolá ʻi he seminelí, lotú, pea ʻi ʻapi.

  2. Fakafanongo pea muimui ʻi he akonaki ʻa e palōfitá.

Ko e Mālohi ʻi he Folofolá

ʻĪmisi
young man reading the scriptures

Naʻe ʻikai ngata pē ʻi hono ako e folofolá ʻi ʻapí, naʻá ku toe ʻalu maʻu pē foki mo hoku tehiná ki he seminelí mo e Mutualé. Ko e taimi ko iá, naʻa mau Lautohi faka-Sāpate ʻi he houa pongipongí, pea houalotu sākalamēniti ʻi he houa efiafí. Ko e meʻa ʻi he mamaʻo homau falelotú, naʻa mau nofo pē ʻi ʻapi siasi, ʻo ʻalu ki he kalasi seminelí, pea fiefia ʻi he ʻa‘ahi mo feohi mo e kāingalotú kae ʻoua kuo tuku ʻa e houalotu sākalamēnití. Naʻe tokolahi e kakai kei talavou naʻa nau kau ki he Siasí ʻi Kōlea ʻi he taimi ko iá, pea ʻi heʻemau ako fakatahá mo fiefia ʻi he ngaahi ʻekitivitií, naʻa mau uouangataha.

Naʻe uiuiʻi au ki ha fatongia ʻi he kōlomu Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné pea ne u ngāue vāofi ai mo e kau finemui naʻe ʻi ai honau fatongia ʻi he’enau ngaahi kalasí. Naʻa mau ako ai e founga ke tokoni mo lotu maʻanautolu naʻa mau tatakí pea pehē foki ki he founga ke palani fakataha ai e ngaahi ʻekitivitií mo ngāue fakapotopoto ʻaki homau taimí.

Lolotonga e uiké, naʻá ku ako e ngaahi potufolofola ki he seminelí kimuʻa peá u toki fai ʻeku ngāue fakaakó. Ko e taimi naʻá ku fuʻu ongosia ai ke fai ʻeku ngāue fakaako mei ʻapí pe ko haʻaku faingataʻaʻia ʻi ha meʻa he akó, naʻá ku fakaava ʻeku tohi lēsoni seminelí, ʻo ako, pea lotu. Naʻá ku ʻiloʻi ko e taimi ne u fai pehē aí, naʻe lava ke nonga ʻeku fakakaukaú pea lelei ange ʻeku fakahoko e ngāue fakaako mei ʻapí. ʻOku ou kei fai pē ʻeni ʻi heʻeku moʻuí. ʻI he ʻaho ní, ko e taimi kotoa pē ʻoku ou faingataʻaʻia ai, ʻoku ou kei lau pē ʻeku folofolá pe ngaahi lea mei he konifelenisi lahí ke fakanoga hoku ʻatamaí.

ʻOku tokolahi e fānau ako ʻi Kōlea ʻoku fakamoleki e konga lahi honau taimí ʻi he ʻalu ki he akó mo ʻā fuoloa he poʻulí ʻo akó. Naʻa mau ako ko ʻemau fakamoleki ha taimi ki he seminelí mo e ngaahi ʻekitivitī ʻo e Mutualé, naʻa mau ongoʻi ʻoku toe fakafo’ou ʻemau fakakaukaú pea naʻe tāpuekina kimautolu ke toe lelei ange ʻemau ngāue fakaakó. Naʻe toe tokoni foki e ngaahi lēsoni ne u ako ʻi aí ki ha ngaahi tūkunga kehe ʻi heʻeku kei akó.

ʻĪmisi
young people at school

ʻI ha ʻaho ʻe taha ʻi he akó, naʻe akoʻi heʻeku faiako siokālafí ha lēsoni fekauʻaki mo ʻIutā, USA, pea naʻá ne lea ʻaki ha ngaahi meʻa hala kau ki he Siasí. Naʻá ku fakakaukau, “Te u fakatonutonuʻi nai ia lolotonga e kalasí, pe te u toki ʻalu pē ki ai hili e kalasí?” ʻI he taimi pē ko iá, naʻe ongo mai e ngaahi lea ʻeku faiako seminelí kiate au. Naʻá ne pehē, “ʻOua naʻa fakafekiki pe fakaʻitaʻi ha taha ʻi he taimi ʻe lauʻikoviʻi ai ha taha e Siasí.”

Naʻá ku ongoʻi ʻoku totonu ke u fakalongolongo pē mo anga fakaʻapaʻapa lolotonga e kalasí. ʻI heʻeku ʻaʻahi kiate ia hili e kalasí, ne u talaange ko ha mēmipa au ʻo e Siasí, pea ne u fakatonutonu ange ʻa e ngaahi meʻa hala naʻá ne akoʻi ki he kalasí. Naʻá ne pehē mai, “Naʻe ʻikai ke u ʻiloʻi ko ha Māmonga koe. Malō ʻaupito hoʻo talamaí.” Naʻe ʻosi ko iá peá ne fakatonutonu leva ʻene fakamatalá, pea naʻá ne kei fakaʻapaʻapaʻi pē au. Naʻá ku houngaʻia ʻi he akonaki ko ia kuo akoʻi ʻaki au heʻeku faiako seminelí.

ʻĪmisi
young man at church

Ngāue Fakakautau pe Ngāue Fakafaifekau?

Naʻá ku fakaʻamu ʻi heʻeku kei siʻí ke u hoko ko ha taki māʻolunga ʻi he ngāue fakakautaú. Ne u palani ke u hū ki he akoʻanga fakakautaú kae lava ke u aʻusia ʻeku taumuʻá. Naʻe ʻuhinga ʻeni he ʻikai ke u ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau he ne u ʻiloʻi ko e polokalama ʻa e akoʻanga maʻá e kau ʻōfisa fakakautaú he ʻikai ke nau fakaʻatā ha taha ki ha faʻahinga ʻuhinga fakalotu.

Naʻá ku maʻu ha faingamālie ke u ʻalu ki ha konifelenisi fakavahefonua ʻi Soulu, Kōlea—ko ha aʻusia naʻá ne liliu ʻeku moʻuí. Lolotonga e konifelenisí, naʻá ku fanongo ai kia Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo (1895–1985) naʻá ne akonaki ki he toʻu tupú ke:

  1. ʻalu ki he seminelí,

  2. ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau,

  3. mali ʻi he temipalé, pea

  4. feinga ke aʻusia e moʻui hakeakiʻí.

Naʻá ku ʻiloʻi naʻe moʻoni ʻene akonakí, pea naʻá ku manatuʻi e veesi ko ia ʻoku pehē, “ʻE ʻikai mole atu ʻa ʻeku leá, ka ʻe fakamoʻoniʻi hono kotoa, neongo pē ko e fai ia ʻi hoku leʻo pē ʻoʻokú pe ʻi he leʻo ʻo ʻeku kau tamaioʻeikí, ʻoku tatau ai pē” (T&F 1:38).

Ko e taimi naʻá ku fanongo ai ki he lea ʻa e palōfitá kau ki he mahuʻinga ko ia ke fakamuʻomuʻa e ngāue fakafaifekaú ʻi he moʻuí, ne u ʻiloʻi ʻoku totonu ke u falala ki he ʻEikí, ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau, pea liʻaki ʻeku fakaʻānaua ke hoko ko ha taki māʻolungá, pea ʻoku totonu ke u manatuʻi naʻe folofola ʻe Sīsū ke “fuofua kumi ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá, pea mo ʻene māʻoniʻoní; pea ʻe fakalahi ʻaki ʻa e ngaahi meʻá ni kotoa pē kiate kimoutolu” (Mātiu 6:33).

Neongo ne ʻikai ke u toe palani hū ki he akoʻanga fakakautaú, ka naʻe pau pē ke sōtia e kau talavou kotoa pē ʻi ha taʻu ʻe tolu. Naʻe ʻosi lava e taʻu ʻe taha ʻeku ʻi he Misiona Kōlea Pusaní ʻi he taimi naʻá ku maʻu ai ha tuʻutuʻuni mei he puleʻanga Kōleá ke u foki ʻo fakakakato hoku fatongia fakakautaú. Naʻá ku ngāue fakakautau ʻi ha taʻu ʻe tolu, pea hili hono tukuange aú, naʻá ku fie fakaʻosi ʻeku ngāue fakafaifekaú. Naʻe ui leva au ki he Misiona Kōlea Soulú peá u ngāue ai ʻi ha taʻu ʻe taha.

“ʻOkú Ke Vale?”

ʻI he taimi naʻe ʻosi ai ʻeku ngāue fakafaifekaú, ne toe faitāpuekina au ʻi heʻeku muimui ki he akonaki ʻa e kau palōfitá. Hangē ko ʻení, ʻi heʻeku ʻosi mei he ngāue fakafaifekaú, ne u fakakaukau ke u mali, neongo naʻe teʻeki ke ʻosi ʻeku akó. Ko e tukufakaholo ʻi Kōleá, kuo pau pē ke ʻi ai haʻate maʻuʻanga moʻui pau pea ʻosi mo ʻete akó kimuʻa ia pea toki mali mo faʻu fāmili foʻou. Ka naʻá ku ʻiloʻi naʻe pau ke u muimui he akonaki ʻa e palōfitá ʻo teuteu ke mali he taimi pē ko iá. Naʻá ku fetaulaki mo hoku uaifí ʻi ha polokalama maʻá e toʻu tupú pea naʻá ma kaungāmeʻa lelei kimuʻa pea u ngāue fakafaifekaú, ko ia naʻá ma fuʻu maheni ai. Naʻá ma mali hili ha taimi nounou pē ʻeku ʻosi maí, neongo iá naʻe pehē ange hono ngaahi kaungāmeʻá, “ʻOkú ke vale? ʻOku ʻikai haʻamo paʻanga.”

Naʻe ʻikai ke ma tauhi ki he tukufakaholo fakafonuá koeʻuhí ne ma ʻiloʻi naʻe pau ke ma muimui ki he akonaki ʻa e ʻEikí. Kuo faitāpuekina ʻema moʻuí ʻi heʻema muimui ki he akonaki ʻa e palōfitá, pea kuó ma aʻusia ha ngaahi meʻa ne ʻikai ke ma mei aʻusia.

Ko e fakahinohino ʻa e ʻEikí ke fai ʻa e meʻa kotoa pē ʻi he fakapotopoto mo e maau (vakai, Mōsaia 4:27) ʻoku faʻa kehe ia mei he meʻa ʻoku akoʻi ʻi he sōsaietí, ka ʻi heʻetau talangofua ki he palani ʻa e ʻEikí, ʻe toe lelei ange ai ʻetau moʻuí. ʻOku ou fakamālō koeʻuhí ko e palōfita moʻui ʻokú ne tataki kitautolu he ʻahó ni ʻi he founga ʻa e ʻEikí. ʻOku ou ʻiloʻi “ʻo ka tau ka maʻu ha tāpuaki mei he ʻOtuá, ʻoku tupunga ia ʻi he talangofua ki he fono ʻa ia ʻoku makatuʻunga ia ki aí” (T&F 130:21).