2016
Ko ʻEku Fie-Fanongo Taʻeʻiloá
September 2016


Leʻo ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní

Ko ʻEku Fie-Fanongo Taʻeʻiloá

ʻĪmisi
dad painting the house

Naʻe tāpuekina au ʻaki ha ongomātuʻa lelei. Naʻe kau ʻeku faʻeé ki he Siasí, pea neongo naʻe ʻikai Siasi ʻeku tamaí, ka naʻá ne kei poupouʻi pē kimautolu ki he ngaahi ʻekitivitī ʻa e Siasí. Naʻá ku lotua fakaʻaho heʻeku kei tupu haké ke kau mai ʻeku tamaí ki he Siasí.

ʻI he maʻu hoku tāpuaki fakapēteliaké ʻi hoku taʻu 16, naʻe talaʻofa kiate au te u hoko ko ha tākiekina lelei ʻi hono tokoniʻi ʻeku tamaí ke kau mai ki he Siasí. Naʻá ku talanoa mo ia kau ki he ngaahi meʻa ne u ako ʻi he seminelí. Naʻá ku talanoa ange kau ki he folofolá ʻoku hā ai kuo pau ke papitaiso mo hilifakinima kae lava ke hū ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá (vakai, Sione 3:5). Naʻá ku tangi ʻi heʻeku talanoa ange kau ki he ngaahi tāpuaki ʻo e temipalé te ne lava ʻo fakatahaʻi kimautolu ʻo taʻengatá.

Naʻá ku ako ʻi ha ʻapiako tokosiʻi ʻi ʻAlesona, USA. Naʻá ku maʻu ha ngaahi kaungāmeʻa lelei ʻi he ako māʻolungá, neongo ko au tokotaha pē ʻi heʻeku kalasí naʻe kau ki he Siasí. Ko Palesiteni Tēvita O. Makei (1873–1970) naʻe palōfita ʻi he taimi ko iá. Naʻa mau faʻa fanongoa ʻene akonaki “ko e mēmipa kotoa pē [ke hoko ko] ha faifekau” (vakai, Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Tēvita O. Makei [2011], vahe 6). Naʻá ku fakaafeʻi mo hoku tokoua ko Meleliní homa ngaahi kaungāmeʻa ʻe niʻihi ke akoʻi kiate kinautolu e lēsoni ʻa e kau faifekaú ʻi ha faʻahitaʻu māfana ʻe taha. Naʻe hili pē ha lēsoni ʻe ua naʻe ʻikai ke nau toe fie kau mai. Naʻá ma loto-mamahi, ka naʻe ʻikai ke ʻosi ai ʻemau feohí.

Naʻá ku ʻalu ki he ʻunivēsití ʻi he fakaʻosinga ʻo e faʻahitaʻu māfana ko iá. Lolotonga e semesitā ʻo e faʻahitaʻu failaú, ne u maʻu ha tohi mei heʻeku tangataʻeikí. Naʻá ne pehē: “Ko ha tāpuaki maʻongoʻonga moʻoku ke u hoko ko e ʻulu ki ha fāmili ʻo ha tamaiki fefine fakaʻofoʻofa. Koeʻuhí ko hoʻomo fakamoʻoni mālohi ki he ongoongoleleí mo hoʻomo fakafeohi ki homo kaungāmeʻa ʻi he faʻahitaʻu māfana kuo ʻosí, naʻá ku kamata fakamaatato ai ke saiʻia ʻi he Siasí. Lolotonga ʻeku vali fale ʻi tuʻá ka ke ʻi loto koe mo e toenga e tamaikí ʻo fai e ngaahi fakatahá, ne u ongoʻi fakapapau kuo feʻunga ʻeku tuʻu mei tuʻa ʻo sio atu ki lotó. Kuo tā tuʻo lahi ʻeku fakamālō ki he Tamai Hēvaní koeʻuhí ko hoʻomo faʻeé pea mo ʻene tupu hake ʻi he Siasí pea mo e founga kuó ne ohi hake ʻaki kimouá.”

Naʻe ʻikai fuoloa mei ai naʻe papitaiso ʻeku tamaí, pea hili pē ha taʻu ʻe taha naʻe silaʻi homau fāmilí ki he nofo taimí mo e nofo taʻengatá ʻi he Temipale Mesa ʻAlesoná.

Neongo naʻe ʻikai kau mai ha taha ʻo homa ngaahi kaungāmeʻá ki he Siasí, ka naʻe kau mai ʻa e tokotaha mahuʻinga taha ki heʻemau moʻuí. ʻOku ʻikai ke tau teitei ʻiloʻi e founga ʻe tāpuekina ai kitautolú ʻi he taimi te tau muimui ai ki he akonaki ʻa e palōfitá.