2016
Kau Toʻa ki he Sāpaté
Sune 2016


Kau Toʻa ki he Sāpaté

ʻOku nofo e tokotaha naʻá ne fai e talanoá ʻi Uasingatoni, USA.

Naʻe ʻikai pē haʻaku fakakaukau ʻe hoko ʻemau fili ke tauhi e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoní ke uesia ai ha kakai tokolahi.

ʻĪmisi
rugby team

Ngaahi ʻata ʻi he angalelei ʻa e Women’s cougar rugby (BYU) mo Paul Meyers

ʻI hono talamai pē heʻemau faiako vaʻingá ʻoku fokotuʻutuʻu ke fakahoko ʻemau kuata fainolo ʻo e feʻauhi ki he hau fakafonuá ʻi ha ʻaho Sāpaté, ko e meʻa pē ne u fakakaukau ki aí, “Ko e hā ʻoku toki hoko ai he taimi ní?”

Ko ʻeku timí ʻa e timi ʻakapulu kakai fefine ʻa e ʻUnivēsiti Pilikihami ʻIongí ʻo e 2010, naʻe talu ʻemau teuteu ki he feʻauhi fakafonuá ʻi he faʻahitaʻú kakato. Ne mau fakatuʻotuʻa ki he tau mo e timi naʻa nau ikunaʻi kimautolu ʻi he feʻauhi ʻo e taʻu kimuʻá. Naʻá ku ongoʻi fakapapau te mau mālohi—ne mau maʻu e kau vaʻinga lelei taha ʻi he fonuá. Naʻa mau fie maʻu ke fakamoʻoniʻi kimautolu ki he māmani ʻakapulú ʻaki ʻemau ikunaʻi e feʻauhi fakafonuá, ka naʻe mahino mai naʻe kehe ʻa e finangalo ʻo e Tamai Hēvaní maʻamautolú.

Tauhi ʻEmau Tuʻunga Moʻuí

Naʻe fakapapauʻi mai ʻe he kau ʻōfisa ʻo e feʻauhí ʻoku fokotuʻutuʻu ʻemau taú ki he Falaite mo e Tokonaki, ka koeʻuhi ko ha fehālaaki, naʻe pau leva ke fai e taú ʻi he Tokonaki mo e Sāpate. Ne mau toki ʻilo kau ki he fehālaaki ko iá ʻi ha ʻaho ʻe nima kimuʻa pea fai e feʻauhí, ʻa ia naʻe fai ki Senifooti, Folōlita, USA. Koeʻuhí ko e ʻakapulu kakai fefiné naʻe ʻikai ko ha timi faka-ʻofisiale ia ʻa BYU ʻi he taimi ko iá, ko e tuʻutuʻuni ko ia pe te mau vaʻinga pe ʻikaí naʻe ʻomautolu pē ia. Ne ʻikai ke mau fili ki ai. Ko ha tuʻutuʻuni loto-taha ia pea naʻe ʻikai ke lāunga ha taha.

Ko e vaʻinga Sāpaté naʻe ʻikai pē ko ha fili ia. Kiate au, naʻe ʻikai pē ko ha meʻa totonu ia. Naʻe akoʻi au heʻeku ongomātuʻá ke u tauhi e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoni, pea naʻá ku fakaʻapaʻapaʻi e fekau ko iá ʻi he kotoa ʻeku moʻuí. Naʻe mahuʻinga ange e talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e Tamai Hēvaní ʻi ha tau ʻakapulú.

Ka ko e ʻiloʻi ko ia naʻa mau fai e meʻa totonú naʻe ʻikai ke mau fiemālie ki ai. ʻI heʻemau puna ki Folōlitá, ne mau lotosiʻi he naʻa mau ʻiloʻi ʻe tatau ai pē pe te mau ikuna pe ʻulungia, ko ʻemau tau fakaʻosí pē ʻi he ʻaho Tokonakí.

Hili pē ʻemau aʻu atu ki Folōlitá, ne mau maʻu ha fetuʻutaki telefoni mei ha faiongoongo maʻá e New York Times naʻá ne fie fai ha ongoongo ʻo ʻemau fili ke ʻoua ʻe vaʻinga Sāpaté. Naʻa mau moʻutāfuʻua ai. Naʻe ʻikai te mau ʻamanaki ʻe ʻi ai ha taha ʻe tokanga ki heʻemau fili ke tauhi e Sāpaté, kae tautefito ki ha nusipepa fakafonua.

ʻI he ʻaho Falaité, ʻi he taimi ne mau mei vaʻinga ai ʻo kapau naʻe ʻikai ke hoko e fehālaakí, ne mau ʻalu ai ki he Temipale ʻŌlanitō Folōlitá ke fakahoko e papitaiso maʻá e pekiá. Hili ʻemau fakahoko e ouaú, naʻe lea mai e palesiteni temipalé kiate kimautolu. Naʻá ne toʻo mai e fakamatala naʻe faʻu fekauʻaki mo kimautolú peá ne lau mei he ʻintanetí ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi fakakaukau naʻe vahevahe ʻe kinautolu naʻa nau lau iá ʻenau poupou ki he fili ne mau faí.

Kimui angé naʻe lau heʻemau faiakó ʻa e ngaahi fakamatala naʻe toe fakalahi mai ki ai. Naʻe fakamālōʻiaʻi kimautolu ʻe he Kāingalotu ʻo e Ngaahi ʻAho Kimui Ní pea mo e niʻihi kehe pē koeʻuhí ko ʻemau tā sīpingá pea naʻa nau talamai ʻoku fakamānako ke sio ki he kakaí ʻoku nau tauhi ʻenau tuʻunga moʻuí. Naʻe hiki hake heʻenau ngaahi leá homau laumālié. Ko e taimi ia ne mau ʻiloʻi ai ʻa e ongo ʻe lava ke mau fakatupú ʻo tatau ai pē ʻe ʻikai ke mau ikuna ʻa e feʻauhi fakafonuá.

Naʻá ku ʻiloʻi naʻe ʻafio mai e Tamai Hēvaní kiate kimautolu, ka naʻe ʻikai pē ke u fakakaukau ʻoku toe ʻi ai mo ha taha kehe ʻoku sio mai. Naʻe ʻomi ʻe he ngaahi tali naʻe fai maí ha taumuʻa foʻou ki he ʻuhinga ʻo ʻemau ʻi Folōlitá: naʻe ʻikai ke mau ʻi aí ke ikuna, ka ke maluʻi ʻemau tuʻunga moʻuí.

Ko ha Hala Lelei Ange

Ne aʻu ki he Tokonakí, naʻa mau ikuna e vaʻingá ʻaki e 46 ki he 7. Hili e vaʻingá, ne mau lue atu ki he kau ʻōfisá ʻo talaange te mau tukuange ke mole ʻa e vaʻinga ne totonu ke mau kau ki ai ʻi he Sāpaté—ʻa ia ko e tau ia mo e timi naʻa nau ikunaʻi kimautolu he taʻu kimuʻá. Naʻá ku loto mamahi ko e ikuʻanga peheni ʻo ʻemau faʻahitaʻu vaʻingá. Naʻá ku fakaʻamu kapau naʻa mau tau mo e timi ko ʻení, ka ʻoku ʻikai ke u fakaʻamu ke mau tau mo kinautolu, pe ko ha taha pē, ʻi he Sāpaté.

Naʻe lahi e ngaahi ongoongo ne faʻu kau kiate kimautolu, pea naʻe hokohoko atu ke mau maʻu e ngaahi tohi poupou mo e ʻīmeilí. ʻI heʻemau tauhi ʻemau tuʻunga moʻuí, naʻe tokolahi e kakai ne nau ʻiloʻi kimautolú, ʻo tokolahi ange ia ʻi he kakai ne nau mei ʻiloʻi kimautolu ʻo kapau naʻa mau ikuna ʻa e feʻauhi fakafonuá.

Kuó u ako ke falala ki he Tamai Hēvaní ke Ne tataki au ki he hala ʻoku lelei ange ʻi he hala ʻoku ou fakakaukau ki aí. Naʻe fakaʻamu ʻemau timí ke fakamoʻoniʻi kimautolu ʻaki ʻemau hoko ko e kau ikuna, ka ʻi he taimi ní ʻoku ou ʻiloʻi naʻe finangalo e Tamai Hēvaní ke mau fakahoko ha ngāue kehe. Naʻá Ne tataki kimautolu ki ha faingamālie ke mau hoko ai ko ha kau faʻifaʻitakiʻanga ʻi ha taimi ne mau pehē ʻoku ʻikai ke ʻilo mai ʻe ha taha, pea naʻe lava ke Ne fakaʻaongaʻi kimautolu ki he meʻa ʻoku leleí koeʻuhí naʻa mau fili ke talangofua.