2014
Ngāué —Ko hai ʻOkú ne Fie maʻu Iá?
Siulai 2014


Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú

Ngāué Ko hai ʻOkú ne Fie maʻu Iá?

ʻĪmisi
Randall L. Ridd

ʻOku ʻikai ke fakafiefia maʻu pē ʻa e ngāué, ka te ke ʻohovale ʻi he anga ʻene ʻai koe ke ke ongoʻi fiefiá.

ʻĪmisi
Man and boy pouring concrete.

Tā fakatātā ʻa Brian Call

ʻI heʻeku kei talavoú, ne u fiefia ke vaʻinga mo maʻu ha taimi fakafiefia lahi ʻo tatau mo e taha kotoa pē. ʻI he hoko hoku taʻu 16, ne u saiʻia he teití mo takai holo mo hoku kaungāmeʻá. Naʻá ku fiefia lahi ange ʻi he ngaahi ʻekitivitī ko iá ʻi he ngāué.

Kae hangē pē ko e tokolahi ʻo kimoutolú, ne ʻi ai haʻaku ngāue. Naʻe ngāue ʻeku tamaí ʻi he pisinisi langá, ʻo langa ha ngaahi ʻapi, pea naʻá ne toutou ʻave au mo hoku ngaahi tokoua ʻe toko tolú ke tokoni kiate ia. Naʻe vela mo lahi ʻa e ngāué; naʻe ʻi ai ʻa e ngaahi taimi naʻe ʻikai ke u fie ngāue au. Ka naʻe ʻi ai ha taimi-tēpile ke mau tauhi ki ai mo ha ngaahi ngāue ke fakakakato, pea naʻa mau ngāue mālohi he ʻaho kotoa pē kae ʻoua kuo kakato e ngāué. Neongo ne ʻikai ke u fakatokangaʻi ia he taimi ko iá, ne u ako ha ngaahi lēsoni lahi ʻi he ngāue mo hoku fāmilí.

ʻOku Maʻu e Fiemālie mei ha Ngāue ʻOku Fakahoko Lelei

ʻOku fie maʻu ha taimi, ngāue lahi, mo e tonu ʻaupito ki hono langa ʻo e ngaahi ʻapí. Ko e tafaʻaki ʻe taha ne u fakakaukau naʻe ʻikai fie maʻu ke fuʻu tonu hono ʻaí ko hono keli ko ia ʻo e fakavaʻe ki he falé. Ka naʻe kehe e fakakaukau ia ʻa ʻeku tamaí.

Ko hono fakatoka ha fakavaʻe ki ha ʻapí, te ke ʻuluaki keli mo lilingi e sima ki he tuʻuʻanga ʻo e fakavaʻé. ʻOku fālahi ange e ngaahi tuʻuʻanga ʻo e fakavaʻe ʻoku ngaohi ʻaki ha pepa simá ʻi he fakavaʻé. Ko e hili pē hono lilingi e sima ki he tuʻuʻanga ʻo e fakavaʻé pea fefeká, te ke toki lilingi leva e fakavaʻé ʻi ʻolunga he tuʻuʻanga ʻo e fakavaʻé. Hili iá peá ke toki fakafonu kelekele leva.

Naʻá ku faʻa fifili pe ʻoku fuʻu mahuʻinga ke tonu e sikuea ki he tuʻunga ʻo e fakavaʻé. Koeʻuhí he ʻoku ʻikai sio ha taha ia ki ai hili hono tanu ʻaki e kelekelé, pea he ʻikai ke ne fakavaivaiʻi ʻe ia e faʻunga ʻo e falé. Ka naʻe kei loto pē ʻeku tangataʻeikí ke sikuea mo tokalelei e tuʻuʻanga ʻo e fakavaʻé, ʻoku tonu mo lelei hono fuá, pea naʻá ne fai ʻeni ʻi he ʻapi kotoa pē naʻá ne langá.

ʻI heʻeku manatu ki aí, ʻoku ou ʻiloʻi naʻe fai ʻe he ʻeku tamaí ʻa e tokanga tatau ki heʻene ngāue kotoa pē, ʻo aʻu ki ha ngaahi meʻa he ʻikai ke fakatokangaʻi ia ʻe he tokotaha ʻoku ʻaʻaná. Naʻe hanga heʻene tokanga makehe ki hono fai e ngāué ʻo ʻai ke falala ange ai e kakaí te ne fai ha ngāue lelei, pea naʻá ne maʻu ʻa e fiefia ʻi hono ʻilo ko ʻene ngāué naʻe ʻi he tuʻunga lelei tahá pea naʻe houngaʻia ai e kakai ʻoku ʻonautolu e ʻapí.

ʻE ʻi ai ha taimi he ʻikai ha taha te ne ʻiloʻi hoʻo fakahoko lelei e ngāué naʻe fie maʻu ke ke faí, ka ko koe pē mo e ʻEikí. ʻIloʻi lelei ʻoku ʻafioʻi ʻe he ʻEikí hoʻo ngāué. ʻI hoʻo fai ho lelei tahá, te ke ongoʻi fiefia ai, ʻo ʻiloʻi kuó ke fakatupulaki ʻa e angatonú, falalaʻangá, mo e ngaahi pōtoʻi ngāue ʻoku ʻaongá.

Te ke ako mei he meʻa te ke aʻusiá ʻa e mahuʻinga ʻo e fono ʻa e ʻEikí ki he ututaʻú: “Ko ia ʻoku tūtuuʻi ʻe he tangatá, ko ia te ne utú foki” (Kalētia 6:7; vakai foki, T&F 130:20–21).

ʻOku Uesia ʻe he ʻUlungāngá e Meʻa Kotoa pē

ʻE fakamoleki ha ngaahi houa mo ha velahia lahi ki hono keli e tuʻuʻanga ʻo e fakavaʻé, pea te u pehē, ne ʻikai ke u faʻa fiefia ai. ʻI he taimi kotoa pē ʻoku ʻilo ai heʻeku faʻeé ʻeku lāunga ki he ngāué, te ne pehē mai, “Tokanga. ʻE lava ke mole ho tāpuaki, pea kuo pau ke ke ngāue koe! (Vakai, T&F 58: 28–29.) Naʻá ne moʻoni. He ʻikai ke taʻofi e ngāué ia ʻi he lāungá; ʻokú ne toʻo atu pē ʻe ia ʻa e fiemālié mo e ngaahi tāpuaki lahi ʻi hono fakahoko iá.

Ne u ʻilo ko e taimi ne u loto ai ke fanongo ki heʻeku faʻeé pea fakahoko fiefia e ngāué, ʻoku vave ange leva e ʻalu ʻa e taimí, pea toe lelei ange e ngāué, pea lahi ange leva ʻeku fiefiá ʻi he taimi ne u lāunga aí. ʻOku hanga ʻe he ʻulungāngá ʻo uesia e meʻa kotoa pē.

Ko e Ngāue Mahuʻinga Tahá e Ngāue ʻa e ʻOtuá

Ko ha meʻa mahuʻinga kiate au ʻa e ngāue fakafaifekaú. Ne u fakatokangaʻi ʻoku ʻikai ha toe ngāue ʻe mahuʻinga ange ʻi he ngāue ʻa ʻetau Tamai Hēvaní, ke tāpuekina ai ʻetau moʻuí, ko ʻEne fānaú: “He vakai, ko ʻeku ngāué ʻeni mo hoku nāunaú—ke fakahoko ʻa e moʻui taʻe-faʻa-mate mo e moʻui taʻengata ʻa e tangatá” (Mōsese 1:39).

ʻI hoʻo kau ki he ngāue ʻa e Tamai Hēvaní ke tokoni ki Heʻene fānaú, te mou ʻiloʻi ʻo hangē ko ʻAlamaá, ʻa e fiefia ʻa lahi ʻi he hoko ko “ha meʻangāue ʻi he toʻukupu ʻo e ʻOtuá ke ʻomi ha taha ki he fakatomalá; pea ko [hoʻo] fiefiá ʻeni” (ʻAlamā 29:9).

Ko ha Fakaafe

Ko ia ko hai ʻoku fie maʻu ke ngāué? Ko kitautolu kotoa! Ko e tupuʻanga ia ʻo e moʻui fakafalala pē kiate kitá, lavameʻá, mo e fiefia ʻi he moʻuí ni. ʻI hoʻo loto-fiefia ke kau ʻi he ngāué, ʻe fiefia e taha kotoa pē ʻoku mou feohí ʻi he ola lelei hoʻo ngāue faivelengá.

ʻI hoʻo fai hoʻo ngāué, ʻoku ou fakaafeʻi koe ke ke fakakaukau ki he ngaahi lēsoni ne u akó peá ke ʻahiʻahiʻi leva ia: ko e ngāue hoko pē ʻe tuku atu ke ke faí, fai ʻaki ia ho lelei tahá, maʻu ha loto fiefia, pea vakai ki he meʻa ʻe hokó. Mahalo pē te ke ʻohovale ʻi he ongoʻi fiefia mo lelei te ke maʻú.