2014
ʻAi ke ke Hangē ko ʻĀmoní
Siulai 2014


ʻAi ke ke Hangē ko ʻĀmoní

ʻE lava ke akoʻi kiate kitautolu he ʻahó ni ʻe he moʻungaʻi tangata ko ʻeni mei he Tohi ʻa Molomoná, ha meʻa lahi fekauʻaki mo e ngāue fakafaifekaú mo e fakamālohiá.

ʻĪmisi
Men with sheep and goats.

Ngaahi tā fakatātā ʻa Dan Burr

Ko ʻĀmoní ko ha moʻungaʻi tangata ʻi he Tohi ʻa Molomoná, ʻoku ʻiloa ʻi heʻene ngāue lototoʻá ʻa ia ne kau ai ʻene maluʻi e ngaahi tākanga ʻa Lamonai, ko ha tuʻi Leimana (vakai, ʻAlamā 17:25–39; 18:1–10). ʻE lava ke akoʻi mai ʻe he talanoa ʻo ʻĀmoní, ha ngaahi meʻa lahi ʻo hangē pē ko e ngaahi fakamatala fakafolofola lahi ʻi he Tohi ʻa Molomoná, fekauʻaki mo e founga hono pukenimā e ngaahi faingamālié mo ikunaʻi e ngaahi faingataʻa ʻoku tau fehangahangai mo ia he ʻaho ní.

Ko ha Ngāue Fakafaifekau ʻUhingamālie

Naʻe ako ʻe Sūsana E. Talasevisi ʻo Milivili, Niu Sēsī, USA, ha ngaahi meʻa mahuʻinga meia ʻĀmoni lolotonga ʻene ngāue fakafaifekau taimi kakato mo hono husepāniti ko ʻAtolofí.

ʻOkú ne pehē, “Ko e taimi ne aʻu mai ai ʻa e fuʻu sila lahi naʻe ʻi ai homa uiuiʻí ʻi heʻemau puha meilí, naʻá ku mātuʻaki fiefia mo hoku husepānití. Ne ma ʻaukai mo lotua homa uiuiʻí. ʻO ʻikai koeʻuhí ko haʻama tokanga ki he feituʻu te ma ngāue aí, ka naʻá ma fie maʻu moʻoni ha fakamahino te ma lava ʻo fakahoko lelei homa uiuiʻí.

“Naʻá ma fakaava ki mui ange ʻa e silá ʻi he efiafi ko iá, kuo kātoa ai e fānaú mo e makapuná, ʻo lau homa ui ki he Misiona Pōlani Uoasoá. ʻI heʻema fakahoko iá, naʻá ma ongoʻi ha nonga ʻi homa lotó, ko e ngāue moʻoni ʻeni kiate kimauá. Naʻá ma fuʻu fakatou fiefia.”

Neongo ia, ʻi heʻena aʻu atu ki he misioná, naʻe feinga ʻa Sisitā Talasevisi ke mahino moʻoni ki ai ʻa e meʻa te ne lava ʻo tokoni aí. ʻOkú ne pehē, “Naʻe ʻoange ki hoku husepānití he taimi pē ko iá ha ngaahi fatongia fakatakimuʻa faingataʻa, ʻe tokoni ke tupulaki ai. Neongo naʻe ʻikai ke lava ha taha ʻiate kimaua ʻo lea faka-Pōlani, naʻe hangē naʻe lelei pē ʻene ngāué neongo e palopalema he leá.” ʻOkú ne pehē, ʻi he tafaʻaki ʻe tahá, “Naʻá ku faʻa fefaʻuhi mo ha ngaahi ongoʻi taʻeʻaonga mo liʻekina. Naʻá ku veiveiua ʻi hono mahuʻinga mālie ʻo ʻeku ngāue fakafaifekaú.”

Kau Faifekau Maʻongoʻonga

Naʻe aʻu ʻo fakakaukau ʻa Sisitā Talasevisi ki he kau faifekau maʻongoʻonga ʻi he Tohi ʻa Molomoná. “ʻI he lolotonga ʻo e ngaahi taʻu lahi ʻo ʻeku hoko ko e faiako Palaimelí, naʻá ku faʻa maʻu tokoni mei he mālohi fakalangi mo fakalotolahi ʻo e ngaahi talanoa kia ʻAlamā mo e ngaahi foha ʻo Mōsaiá ki hono akoʻi e fānaú fekauʻaki mo e ngāue fakafaifekaú. Ko e taimi pē naʻá ku fakakaukau ai ki he kau faifekaú, naʻe haʻu ki hoku ʻatamaí ʻa e ʻata ʻo e tokotaha toʻa mo mālohi ko ʻĀmoní, pea ne u lava lelei ai ke sioloto ki he kau faifekau longomoʻui kei talavou ʻi homau misioná ko ha ngaahi foha fakaeonopooni ʻo Mōsaia. Ka naʻá ku fifili pe ʻoku hāsino ai ha taʻe-loto-fakatōkilalo ʻa ha kui-fefine ʻulu-hinā ke ne fakaʻamua ha faʻahinga fatongia pehē.”

ʻOkú ne pehē, ne lolotonga ʻene fakakaukaú, ne kamata ke fakafehuʻi lelei ia ʻe ha leʻo ʻi loto.

“Ko e hā ʻa e ʻuluaki ngāue ʻa ʻĀmoní?”

Naʻá ne tali ʻo pehē, “Ke hoko ko ha tamaioʻeiki, ke tokangaʻi ʻa e ngaahi tākangá, mo tānaki ʻa e fanga sipi ne fakamoveteveteʻí.”

“Ko ia ai, ʻai ke ke hoko ko ha ʻĀmoni.”

Mateuteu ke Ngāue

Naʻe ʻomi ʻe he ngaahi fakakaukaú ni kia Sisitā Talasevisi ha ʻilo. ʻOkú ne pehē, “Fakafokifā pē kuo mahino lelei kiate au e natula totonu ʻoku tonu ke ʻi ai ʻeku ngāué. Naʻá ku fakatokangaʻi neongo ne teʻeki ke u maʻu e ngaahi pōtoʻi lea naʻe fie maʻu ki he malangá, ne ʻosi teuteuʻi au ʻe he ngaahi taʻu ʻo e taukei he Fineʻofá ke u tokoniʻi e kakai kehé—ke kumi, ʻilo, mo ʻofa ʻiate kinautolu ʻoku ongoʻi kuo nau siʻi ngalo mo ʻikai fakakaú.”

Naʻe kamata leva ke vakai ki heʻene ngāue fakafaifekaú ʻaki ha fakakaukau foʻou. ʻOkú ne pehē, “Naʻe kamata ke u fakatokangaʻi e ngaahi founga lahi ʻe lava ai ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni faka-Kalaisí ʻo ikunaʻi ʻa e ngaahi tōnounou fakaleá. Naʻe kamata ke u fakatokangaʻi e meʻa te u lava ʻo fai ke tokangaʻi e tākangá mo fakatahatahaʻi ʻa e fanga sipi kuo fakamoveteʻí.”

Hili iá, ʻokú ne pehē, “naʻe hoko e moʻui ko ha faifekau ʻosi malí ko ha vahaʻa taimi ʻo e ako mo e ngāue ʻi heʻema monuʻia ke mamata ki hono liliu mo fakalahi ʻe he ongoongoleleí ʻa e moʻui ʻa kinautolu ʻoku nau pukenimā iá.” Naʻá ne faʻa ongoʻi ke hivaʻi maʻu pē ʻa e foʻi hiva ʻokú ne ui ko e himi ʻa ʻĀmoní: “Vakai, ʻoku kakato ʻa ʻeku fiefiá, ʻio, ʻoku fonu mahuohua ʻa hoku lotó ʻi he fiefia, pea te u fiefia ʻi hoku ʻOtuá” (ʻAlamā 26:11).

Ko Hono Fakahaofi ʻo e Sipí

Naʻe maʻu ʻe Peki Uālisi Poli ʻo Uepa Tonga ʻi ʻIutaá, USA, ʻa ʻene ngaahi ʻiló meia ʻĀmoni ʻi he taimi naʻe vahe ai ke faiako kau ki he fakahaofí mo e fakamālohia maí ʻi ha fakataha ako fakatakimuʻa ʻa e lakanga fakataulaʻeikí mo e kau taki fakahoualotu he siteikí.

ʻOkú ne pehē, “Ne u fakatokangaʻi ha meʻa foʻou ʻi hono lau e talanoa angamaheni ʻo ʻĀmoní. Manatuʻi ʻoku ngāue fakafaifekau ʻa ʻĀmoni ʻi he kau Leimaná. Naʻe foaki ki ai ha ngāue ke ne tokangaʻi e fanga sipi ʻa e tuʻí. ʻOku ʻi ai mo ha kau tamaioʻeiki kehe mo ia, pea ʻi heʻenau ʻomi e fanga sipí ke inu ʻi he vai ko Sēpusí, ne fakamoveteveteʻi ʻe he kau kaihaʻá ʻa e fanga sipí. Naʻe fuʻu fakailifia ʻeni ki he kau tamaioʻeiki kehé. Ko hono moʻoní, ko e niʻihi kehe ne nau fakaʻatā ʻa e fanga sipí ke fakamoveteveteʻí ne tamateʻi kinautolu, pea ʻoku nau ʻilo pau te nau foua e meʻa tatau. (Vakai, ʻAlamā 17:25–30)

ʻOku pehē ʻe Sisitā Poli, “Ka naʻe fakatokangaʻi ʻe ʻĀmoni ha faingamālie. Naʻá ne fakahā ki he toenga ʻo e kau tamaioʻeikí ke nau fiefia koeʻuhí he ʻoku ʻi ai ʻene palani. Lau ʻa e ʻAlamā 17:31–33, pea te mou fakatokangaʻi lelei hono fokotuʻutuʻú:

  1. Fakatokangaʻi kei taimi ʻoku pulia ʻa e fanga sipí.

  2. ‘[ʻOho] vave atu.’

  3. Tānaki fakataha ʻa e fanga sipí.

  4. Fakafoki malu mai kinautolu ki he tākangá.

  5. ʻĀtakai kinautolu, maluʻi kinautolu, pea fafanga ʻaki e ʻofá.”

ʻOku pehē ʻe Sisitā Poli naʻá ne mālieʻia ʻi he anga hono fakaʻaongaʻi e talanoa ko ʻení ki he fakamālohiá: “ʻOku lava ke sio ki he talanoa ʻo ʻĀmoní ko ha fakataipe ia ki he kau taki ʻo e Siasí he ʻaho ní, ke fakahaofi e kau mēmipa kuo mavahe mei he Siasí. ʻOku ʻi ai ha ngaahi ivi tākiekina lahi ʻi he māmaní, ʻo hangē ko e kau kaihaʻá, te nau lava ke tekeʻi atu e kau mēmipá ke nau mavahe mei he folofola lelei ʻa e ongoongoleleí. Kuo pau ke tau tokanga mo ngaʻunu vave ʻi he taimi ʻoku puli ai ha taha mahuʻinga mei he tākangá.”

Naʻá ne fakaʻaongaʻi e lea ʻa Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī (1910–2008), ʻa ia naʻá ne pehē, “ʻE kāinga, ʻoku ou fakaʻamu, pea ʻoku ou lotua, ke tau lava ʻe kitautolu kotoa pē … ʻo fakapapauʻi ke tau kumi kiate kinautolu ʻoku fie maʻu tokoní, mo faingataʻaʻiá, pea ʻoku ʻi ha ngaahi tuʻunga fakamamahí, pea hiki hake ʻa kinautolu ʻi he laumālie ʻo e ʻofa ke ʻōʻōfaki kinautolu ʻi he Siasí, pea ʻe hanga ai ʻe he ngaahi nima mālohi mo e loto ʻofá, ʻo fakamāfanaʻi, poupouʻi hake, mo fokotuʻu ʻa kinautolu ʻi he hala ki he moʻui fiefia mo mahutafeá.1

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Gordon B. Hinckley, “Reach with a Rescuing Hand,” Ensign, Nōvema 1996, 86.