2010
Hanganaki atu ki he Temipalé
Fēpueli 2010


Talafungani ʻo e Ongoongoleleí

Hanganaki atu ki he Temipalé

ʻĪmisi
Elder John A. Widtsoe

Ko e temipalé ko ha fale pe ʻafioʻanga ia ʻo e ʻEikí. Kapau ʻe ʻaʻahi mai ʻa e ʻEikí ki māmani, ʻe hāʻele mai ki Hono temipalé. Ko e fāmili kitautolu ʻo e ʻEikí. Ko ʻEne fānau kitautolu naʻe fakatupu ʻi heʻetau moʻui ki muʻá [moʻui ʻi he maama fakalaumālié]. Ko ia, hangē pē ko e fakatahataha ʻa e tamaí mo e faʻeé pea mo hona fāmilí ʻi honau ʻapi fakafāmilí, ʻe pehē pē ha malava ke fakataha ʻa e kau mēmipa moʻui taau ʻo e fāmili ʻo e ʻEikí ʻo hangē ko ia ʻoku tau fai ʻi he fale ʻo e ʻEikí.

Ko e temipalé ko ha potu ia ʻo e fakahinohino. ʻOku toe fakamanatu heni ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, pea fakahā ai ʻa e ngaahi moʻoni mahuʻinga ʻo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá. Kapau te tau hū ki he temipalé ʻi he laumālie totonu mo tokanga, te tau hū ki tuʻa kuo tau koloaʻia ʻi he ʻilo mo e poto ʻo e ongoongoleleí.

Ko e temipalé ko ha potu ia ʻo e nonga. Te tau lava heni ke tuku ki tafaʻaki ʻa e ngaahi hohaʻa mo e puputuʻu ʻo e māmani taʻemanongá. ʻOku totonu ke nofo taha ʻetau fakakaukaú ki he ngaahi moʻoni fakalaumālié, he ʻoku tau tokanga taha pē ki he ngaahi meʻa ʻo e laumālié.

Ko e temipalé ko ha potu ʻo e ngaahi fuakava, ʻa ia te ne tokoniʻi kitautolu ke tau moʻui angatonu. ʻOku tau fakahaaʻi heni te tau talangofua ki he ngaahi fono ʻa e ʻOtuá mo palōmesi ke fakaʻaongaʻi ʻa e ʻilo mahuʻinga ʻo e ongoongoleleí ke tau monūʻia ai pea maʻá e lelei ʻa e tangatá. ʻOku tokoni ʻa e ngaahi ouau mahinongofuá ke tau foki ai ki tuʻa mei he temipalé mo ha tukupā māʻolunga ke tau moʻui taau mo e ngaahi meʻafoaki ʻo e ongoongoleleí.

Ko e temipalé ko ha potu ia ʻo e tāpuaki. ʻOku fai ai ha ngaahi talaʻofa kiate kitautolu, ʻo makatuʻunga ʻi heʻetau faivelengá, pea ʻoku mei he moʻuí ni ia ʻo aʻu ki ʻitāniti. Te nau tokoni ke mahino kiate kitautolu ʻa e takaofi ʻa ʻetau mātuʻa fakalangí. ʻOku foaki ai ʻa e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí kiate kitautolu ʻi ha ngaahi tuʻunga foʻou mo lahi ange.

Ko e temipalé ko ha potu ia ʻoku ʻomi ai kiate kitautolu ʻa e ngaahi ouau fekauʻaki mo e anga fakaʻotuá. ʻOku fakamahino heni ʻa e ngaahi meʻa fakamisiteli lahi ʻo e moʻuí, mo e ngaahi fehuʻi ʻa e tangatá ʻoku ʻikai talí: (1) Naʻá ku haʻú mei fē? (2) Ko e hā ʻoku ou ʻi heni aí? (3) Te u ʻalu ki fē ʻi he hili ʻa e moʻuí ni? ʻOku mahuʻinga taha heni ʻa e ngaahi fie maʻu ʻa e laumālié ʻa ia ʻoku huʻu mei ai ʻa e ngaahi meʻa kotoa ʻo e moʻuí.

Ko e temipalé ko ha potu ʻo e fakahā. ʻE lava ke fakahoko heni ʻe he ʻEikí ha fakahā, pea ʻe lava ke maʻu ʻe he toko taha kotoa ha fakahā ke tokoniʻi ia ʻi he moʻuí. ʻOku maʻu ʻa e ʻilo mo e tokoni kotoa pē mei he ʻEikí, pe ʻoku maʻu fakahangatonu pe fakafou mai ʻi ha founga ʻe taha. Neongo he ʻikai ke Ne ʻi ai tonu, ka ʻoku ʻi ai Ia ʻi Hono Laumālie Māʻoniʻoní pea ʻi he kau tangata ʻo māmani ʻoku nau maʻu ʻa e lakanga fakataulaʻeikí. ʻI he Laumālie ko iá, ʻoku nau tataki ai e ngāue ʻa e ʻEikí he funga ʻo māmaní. Ko e tokotaha kotoa pē ʻoku hū ki he potu toputapú ni ʻi he tui mo e lotu, te ne maʻu ha tokoni ki ha fakaleleiʻi ʻo e ngaahi palopalema ʻo e moʻuí.

ʻOku lelei ʻete hū he temipalé, ko ha fale ia ʻo e ʻEikí, ko ha potu ʻo e fakahinohino ʻi he lakanga fakataulaʻeikí, ʻo e nonga, ʻo e ngaahi fuakava, ʻo e ngaahi tāpuaki, pea mo e maʻu fakahā. ʻOku totonu ke fonu mahuohua hotau lotó ʻi he loto houngaʻia he faingamālie ko ʻení pea mo ha holi lahi ke maʻu ʻa e laumālie ʻo e meʻa ʻoku fakahokó.

ʻOku ʻatā ʻa e temipalé kiate kinautolu kotoa pē kuo nau tali ʻa e ngaahi fie maʻu ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, fakataha mo hono ngaahi meʻafoakí mo e ngaahi tāpuakí. ʻE lava ʻa e tokotaha kotoa pē kuo moʻui taau ʻo kole ki heʻene pīsopé ha lekomeni ke hū ki he temipalé.

Ko e ngaahi ouau ʻoku fakahoko aí ʻoku toputapu; ʻoku ʻikai fakamisiteli. Ko kinautolu ʻoku nau tali ia mo moʻui ʻaki ʻa e ongoongoleleí pea tauhi kinautolu ke maʻá te nau lava ʻo kau ki ai. Ko hono moʻoní, ʻoku fakaafeʻi mo poupouʻi ʻa e kāingalotu faivelenga kotoa pē ʻo e Siasí ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e temipalé mo fiefia hono ngaahi faingamālié. Ko ha potu toputapu ia ʻoku foaki ai ʻa e ngaahi ouau māʻoniʻoní kiate kinautolu kotoa kuo nau fakamoʻoniʻi ʻoku nau moʻui taau ke maʻu hono ngaahi tāpuakí.

Ko e hā pē ha meʻa ʻoku ala foaki ʻe he ongoongoleleí ʻe lava ke fakahoko ia ʻi he temipalé. ʻOku fakahoko kotoa heni ʻa e papitaiso [maʻá e pekiá], fakanofo ʻo e lakanga fakataulaʻeikí [maʻá e pekiá], ngaahi mali mo e sila ki he nofo taimí mo e nofo taʻengatá maʻá e kakai moʻuí mo e pekiá, ʻenitaumeni maʻá e kakai moʻuí mo e pekiá, … fakahinohino ʻi he ongoongoleleí, ngaahi fakataha alēlea ki he ngāue fakaesiasí, pea mo e meʻa kotoa pē ʻo e ongoongoleleí. Ko hono moʻoní, ʻoku toʻotoʻo konga lalahi atu ʻi he temipalé ʻa hono kakato ʻo e ongoongoleleí. …

ʻOku ʻikai totonu ke fai ha fakakaukau ʻe mahino kakato hono fakaikiiki e ngaahi ouau ʻo e temipalé he fuofua taimi “ʻoku hū ai” ha taha ʻi he temipalé. ʻI heʻene peheé, kuo teuteu ai ʻe he ʻEikí ʻa e founga ke toutou fakahoko ia. Kuo pau ke ʻuluaki fakahoko ʻa e ngāue fakatemipalé ʻe he tokotaha kotoa maʻana pē; hili ia ʻe toki lava ke fakahoko maʻá e ngaahi kuí pe ngaahi kaungāmeʻa kuo pekiá ʻo fakatatau mo e ngaahi faingamālie ʻe lava ke fakahoko aí. ʻE fakaava ʻe he ngāué ni ʻa e ngaahi matapā ʻo e fakamoʻuí maʻá e kau pekiá pea ʻe toe tokoni foki ia ke fakamaʻu ki he ʻatamai ʻo e kakai moʻuí, ʻa e natula, ʻuhinga pea mo e ngaahi meʻa ʻoku tau haʻisia ki ai ʻi he ʻenitaumení. ʻI heʻetau manatuʻi lelei maʻu pē ʻa e ʻenitaumení ʻi heʻetau fakakaukaú, te tau lava lelei ange ai ke fakahoko hotau ngaahi fatongia ʻi he moʻuí ʻi he malumalu ʻo e ivi ʻo e ngaahi tāpuaki taʻengatá.

ʻOku fokotuʻutuʻu mahino ʻa e ngaahi ouau ʻo e temipalé ʻi he fakahā ko ia ʻoku ʻiloa ko e vahe 124, veesi 39–41, ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá:

“Ko ia, ko e moʻoni ʻoku ou pehē kiate kimoutolu, ko hoʻomou ngaahi paní, mo hoʻomou ngaahi fufulú, mo hoʻomou ngaahi papitaiso maʻá e pekiá, pea mo hoʻomou ngaahi fakataha molumalú, pea mo hoʻomou ngaahi fakamanatu ki hoʻomou ngaahi feilaulau ʻoku fai ʻe he ngaahi foha ʻo Līvaí, pea ki hoʻomou ngaahi maʻu fakahā ʻi homou ngaahi potu toputapu tahá ʻa ia ʻoku mou maʻu ai ʻa e ngaahi fetuʻutakí, pea mo hoʻomou ngaahi tuʻutuʻuní mo e ngaahi fakamāú, ki hono kamataʻanga ʻo e fakahā mo e fokotuʻu ʻo Saioné, pea ki he nāunau, lāngilangi, mo hono fakakoloaʻia ʻo hono kakaí kotoa, kuo tuʻutuʻuni ia ʻaki ʻa e ouau ʻo hoku faletapú, ʻa ia ʻoku fekau maʻu ai pē ki hoku kakaí ke nau langa ki hoku hingoa toputapú.

“Pea ko e moʻoni ʻoku ou pehē kiate kimoutolu, tuku ke langa ʻa e falé ni ki hoku hingoá, koeʻuhí ke u lava ʻo fakahā ʻi ai ʻa ʻeku ngaahi ouaú ki hoku kakaí;

“He ʻoku ou loto ke fakahā ki hoku siasí ʻa e ngaahi meʻa ʻa ia kuo fūfuuʻi talu mei muʻa ʻi he teʻeki ʻai ʻa e tuʻunga ʻo e māmaní, ʻa e ngaahi meʻa ʻoku kau ki he kuonga ʻo e kakato ʻo e ngaahi kuongá.”

ʻOku teunga hinehina tatau ʻa e tokotaha kotoa pē ʻi he temipalé. Ko e hinehiná ko e fakataipe ia ʻo e maʻa. ʻOku ʻikai maʻu ʻe ha tokotaha taʻemaʻa ha totonu ke hū ki he fale ʻo e ʻOtuá. ʻIkai ngata ai, ka ʻoku fakataipe ʻe he teunga tataú ʻoku tuʻunga tatau ʻa e tangata kotoa pē ʻi he ʻao ʻo e ʻOtua ko ʻetau Tamai hēvaní. ʻOku tangutu fakataha ʻi he loto temipalé ʻa e tokotaha kolekolé mo e tokotaha ngāue pangikeé, ʻa e tokotaha akó mo e taʻeakó, ʻa e pilinisí mo e tukuhāusiá pea ʻoku nau mahuʻinga tatau kapau te nau moʻui angatonu ʻi he ʻao ʻo e ʻEiki ko e ʻOtuá, ʻa ia ko e Tamai honau ngaahi laumālié. ʻOku maʻu ʻe ha taha ha moʻui lelei fakalaumālie mo ha loto mahino ʻi he temipalé. ʻOku tuʻunga tatau ʻa e tokotaha kotoa pē ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí. …

ʻOku hoko ʻa e hū ʻi he temipalé, ko ha aʻusia nāunauʻia mei he kamataʻangá ki he ngataʻangá. ʻOku langaki moʻui mo fakatupu ʻilo. ʻOku fakalotolahi. ʻOku foki atu ai ʻa e tokotaha naʻe huú mo ha mahino pea mo ha mālohi lahi ange ki heʻene ngāué.

ʻOku fakaʻofoʻofa, ʻaonga, faingofua, pea mahinongofua ʻa e ngaahi fono ʻo e temipalé mo e ngaahi fuakava ʻo e ʻenitaumení. ʻOku faingofua pehē pē mo hono tauhí. Neongo ia, ʻoku fakaofo, ʻi he lava ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá, ʻa ia naʻe ʻikai ako ʻi he ngaahi founga ʻa e māmaní, ke fokotuʻu fakahokohoko lelei kinautolu ʻi hono fakatoka ʻo e fakavaʻe ki he fakalakalaka fakalaumālie ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá. ʻI he meʻá ni pē taha, ʻoku fakatonuhiaʻi ai ʻetau tui ko ia ko Siosefa Sāmitá naʻe fakahinohinoʻi ia ʻe ha ngaahi mālohi ʻoku mahulu atu ʻi he ngaahi mālohi ʻo e tangata fakamatelié.

Ko kinautolu ʻoku kau ki he ouau he temipalé ʻi he tui pea moʻulaloa kakato ki he finangalo ʻo e ʻEikí, ʻe hoko ia ko ha nāunauʻia te nau aʻusia he ʻaho ko iá. Te nau maʻu ha maama mo ha mālohi. …

Ko e fē pē ha feituʻu ʻe tafoki ki ai ha tokotaha ʻi he ongoongolelei ne fakahā mai ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí, pea tautautefito ʻi he temipalé, ʻe tupulaki ai ʻene fakamoʻoni kuo toe fokotuʻu ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní ʻa e ngāue ʻa e ʻOtuá ke fakahoko ʻEne ngaahi taumuʻa pau. ʻOku fakataumuʻa ʻa e ngāue he temipalé ke ne pouaki mo tokoni ʻi hono fakafeʻungaʻi kitautolu ki he ngāue lahí ni: “ke fakahoko ʻa e moʻui taʻe-faʻa-mate mo e moʻui taʻengata ʻa e tangatá” (Mōsese 1:39).

Faitaaʻi ʻe Craig Dimond

Tā ʻo e Temipale Kuaiakuili ʻEkuātoá naʻe fai ʻe Eduardo Ledeno Perez