2007
O se Faavae Malosi i se Lalolagi Le Mautonu
Iuni 2007


O se Faavae Malosi i se Lalolagi Le Mautonu

Aua le faaaogaina se mea e te lei iloa e luluina ai lou faatuatua i se mea ua e iloa.

I le taeao o le aso 1 o Novema, 1755, na faatamaiaina ai e se mafuie malosi le tele o nofoaga i Lisbon, Potukale, ma matua’ia ai ma se galulolo e 5 i le 10 mita le maualuga lea na fafati atu i totonu o le aai e taula ai vaa, ma amataina se afi lea na sasao mo le sili atu i le tolu aso. O le faalavelave na fasiotia ai le faitau afe [o tagata].

Ae na tele atu mea na luluina e le mafuie matautia nai lo na o fale. Talu ai ona sa tupu le faalavelave a o faapotopoto le au Kerisiano e faailoga se aso malolo faalelotu, o le Aso mo le Au Paia Uma (All Saints’ Day), na faapea foi ona luluina ai faatuatua o le au talitonu i le konetineta atoa.

O na ituaiga o luluina faaleagaga e mafai ona tupu faafuasei i le olaga e pei lava o soo se mafuie ma e i ai le malosiaga e mafai ai ona maoae faapea faatamaiaga e faia.

“E masani ona tatou faafeagai ma mea e mafai ona luluina ai lo tatou faatuatua,” ua fai mai ai Patricia Moreira, o se tasi o le Siteki a Lisbon Potukale, o le ua faapea mai ua faafeagai o ia ma ia ituaiga o tulaga i le 20 tausaga talu ona auai na o ia i le Ekalesia. “Atonu o fesili mai tagata e le auai i le Ekalesia, osofaiga mai e tetee i le Ekalesia, po o mea foi tatou te le malamalama i ai.”

A oo ina faatupuina e fesili e foliga mai e leai ni tali le popole, ona o vaega e eseese ai i le va o le lalolagi ma le talalelei, o le mafuie e tupu mai ai e mafai ona faaumatiaina ai faatuatua o e o loo vaivai o latou faavae.

Le Faavae Malosi

I mavaevae faaleagaga, e le o lo tatou latalata i le mata o le mafuie e iloiloina ai aafiaga o le mafuie i a tatou molimau, ae o lo tatou latalata i le Atua.

“O lo tatou faavae o Iesu Keriso ma Lana talalelei” (tagai Luka 6:47–48), na fai mai ai Sister Moreira i se talanoaga e uiga i le mataupu faatasi ma nisi o ana uo talavou matutua i le siteki.

“E leai so tatou faavae e aunoa ma Ia,” o le faaopoopo atu lea a Darryl Nequetela, o se tagata ua sili laitiiti lava i se tausaga talu ona liliu mai. “O nisi faavae e vaivai, ae o Lona [faavae] e mautinoa ma moni” (tagai Helamana 5:12).

E leai se lolo o masalosaloga, leai se fesili faafilosofia, leai se luluina o le eleele i soo se ituaiga malosi o le le talitonu, e mafai ona faaumatia le papa o lo tatou Faaola, o le Maatulimanu Autu, lo tatou faavae moni, o Iesu Keriso.

“Ou te iloa ou te saogalemu pe a ou ola i luga o Lona faavae,” o le tala lea a Uso Nequetela.

Pe a Amata ona Luluina

O nei Au Paia o Aso e Gata Ai ua masani i le luluina o le eleele e Satani.

I le galuega, na aafia soo Francisco Lopes (o le na faaipoipo talu mai le taimi lea) i le luluina soo faaleagaga. “O nisi o tagata na matou galulue na le talitonu i o’u talitonuga ma sa latou faitioina a’u ona o o’u talitonuga,“ o lana tala lea. ”Na masani ona latou fesiligia a’u, i le faaaogaina lea o le faasaienisi lea na foliga e feteenai ma lo tatou faatuatuaga.“

Na manatua e Uso Lopes talanoaga e uiga i le manatu na tupuga mai tagata mai isi meaola, i le DNA, ma isi. “Na latou matua taumafai i lo latou malosi e faatalitonuina a’u e sese le Ekalesia,” e uiga i fesili ia na itiiti ni ana tali i ai. “Na manaomia lo’u faalagolago i la’u molimau e uiga i le Atua ma Lana talalelei. Ou te faafetai mo lena faavae.”

Ae e pei ona mafai ona molimau mai Uso Lopes, e amata loa ona luluina le eleele, ua matua tuai tele i lena taimi ona toe taumafai e sauniuni.

“E manaomia ona tatou atiina ae ma galueaiina le faatuatua ia Iesu Keriso, a o lei taitai ona osofaia i tatou e Satani,”1 o le saunoaga lea a Elder Henry B. Eyring o le Korama a Aposetolo e Toasefululua.

Fausia i luga o le Papa

E faapefea ona tatou faia Keriso ma o tatou faavae?

Ua aoao mai Elder Eyring: “Tatou te saogalemu i luga o le papa, o lo tatou Faaola lea pe a tatou gauai atu i le faatuatua ia te Ia, ma tali atu i le taitaiga a le Agaga Paia ia lava le umi ma le faamaoni e tausia ai poloaiga e suia ai e le mana o le Togiola o tatou loto. A oo ina avea lena aafiaga tatou te faapei ai o se tamaitiiti i lo tatou malosi e alofa ma usitai ai, ua tatou i ai i luga o lena faavae.”2

E manaomia ai le faatuatua. E manaomia ai le usiusitai ma le salamo. Ma e manaomia ai le taimi.

“E manaomia ona tatou fafagaina lo tatou faatuatua i aso uma, suesue i tusitusiga paia i aso uma, auauna i o tatou valaauga, tausia o poloaiga, faia o le mea sili ina ia avea ma tagata sili atu,” na fai mai ai Tuafafine Moreira, o le ua auai lona tina ma lona uso i le Ekalesia talu ona uluai amata faavae o ia i luga o le papa. “Ou te talitonu e tatau ona tatou mulimuli i le fautuaga a Peresitene Monson ia faatumu o tatou mafaufau i le upu moni, faatumu o tatou loto i le alofa, ma faatumu o tatou olaga i le auauna atu.”3

“E mafai ona tatou saunia i tatou lava mo tofotofoga e ala i le faamasani i le Alii ma auala e fesoasoani ai o Ia i Ana fanau [tagai 1 Nifae 2:12]. E fesoasoani tusitusiga paia ia i tatou i lena mea,” o le tala lea a Uso Nequetela. “Tatou te faatupuina lo tatou faatuatua e ala i le savali i le ala o le amiotonu.”

Mauaina o Tali i Fesili Faigata

O nisi taimi, e pei o Uso Lopes, e feagai ai tagata o le Ekalesia ma fesili ia e leai ni tali. Ae na te le’i faaaogaina se mea na te lei iloa e luluina ai lona faatuatua i se mea ua ia iloa.

“E i ai mea ou te lei iloaina. Ae ou te le fesiligia na mea, aua ou te iloa e i ai le taimi o le a faaalia mai ai e le Atua mea e manaomia ona ou iloa,” o le tala lea a Uso Lopes, “e le o lo’u taimi po o le taimi ou te manao ai, ae i le taimi e finagalo o Ia e tatau ona faaali mai ai.”

O le a le mea e fai e se tasi pe a oo ina feagai ma fesili faigata e foliga mai e leai ni tali?

“O le tele o a tatou tali o loo i totonu o tusitusiga paia,” ua fai mai ai Uso Lopes, o le ua feagai ma fesili e le gata mai uo ma tagata latou te faigaluega faatasi ae mai ona matua foi, o e na fesiligia lana filifiliga e auai i le Ekalesia i le 14 o ona tausaga. “Ae o le mauaina ma le malamalama i na tali e faalagolago i faaaliga faaletagata lava ia. E mafai foi ona ou alu i o’u taitai faale-Ekalesia pe fesili tonu lava i le Atua. Ou te faafetai mo le Agaga Paia ma se Tama i le Lagi agalelei.”

Onosai i Faaaliga

A le maua se tali mai sailiiliga e ala i le tatalo, faitauina o tusitusiga paia, ma le suesueina o upu a o tatou taitai, ona tatou faatalitali lea (tagai MFF 101:16).

“Ou te saili ia ou onosai,” fai mai ai Uso Nequetela, o le na sau mai Angola i le 2000 e aoga i Potukale. “E ui lava ou te le mauaina se tali, e faamafanafanaina i tatou e le Agaga Paia i le tali faapea, e tatau ona tatou onosai, e tuuina mai e le Atua o le fuaiupu ma le fuaiupu, o le mataupu ma le mataupu, ma e tatau ona tatou taliaina le folafolaga maumaututu a se Atua amiotonu. Ua Ia silafia le mea e sili mo i tatou, ma e faaali mai e Ia mea uma i Lona lava taimi.”

O le onosai i faaaliga o le tala lea o le Toefuataiga. Ua toe faatuina le Ekalesia i luga o le uluai faavae—le talalelei a Iesu Keriso. Ae e lei oo uma mai i le taimi e tasi. Na faaalia e le Perofeta o Iosefa Samita, o tali i fesili o le talalelei na oo mai o lea “fuaiupu, ma fuaiupu, o le mataupu ma le mataupu; o sina mea itiiti iinei, ma sina mea itiiti iina; ua tuuina mai ia i tatou le faamafanafanaga i le faaali mai o mea e oo mai, ua faamaoni ai lo tatou faamoemoe!” (MFF 128:21) ma o le a faaauau ai lava ona faia faapea.

“Matou te talitonu i mea uma lava ua faaalia mai e le Atua, ma mea uma o loo ia faaalia mai nei, ma matou te talitonu o le a ia faaalia mai le tele o mea silisili ma le taua tau i le Malo o le Atua” (Mataupu Faavae o le Faatuatua 1:9).

Toefuataiga i Aso e Gata Ai

I se nofoaga maualuga i luga ae o Lisbon fou, e vaavaai ifo ai Uso Nequetela i le aai mai nofoaga o taua o Castelo São Jorge (St. George Castle) ma mafaufau i galuega toefuataiina ua faia talu mai le faalavelave i le 1755.

O le aai na toe fausia ua toe ola manuia; o le fale maoae—na matua faaleagaina i le mafuie—ua toefuataiina i le faaaogaina o le faavae tuai na sao mai ai. Ma e ala i le Toefuataiina o le talalelei, ua aoaoina ai e tagata pe faapefea ma po o fea foi e faavaeina ai le faatuatua o le a faapea ona tulai mausali tusa lava lava po o a faapogai o le luluina.

O lo tatou aso o le tofotofoga

Ata

“O le mea tatou te manaomia i lo tatou aso o le tofotofoga o se sauniuniga faaleagaga. O le i ai lea o se faatuatua malosi ia Iesu Keriso, ia matuai malosi ina ia manuia ai la tatou suega o le olaga, lea e faalagolago i ai o tatou tulaga uma e faavavau… . E manaomia ona tatou atiina ae ma galueaiina le faatuatua ia Iesu Keriso, ao lei taitai ona osofaia i tatou e Satani, ma o le a ia faia, faatasi ma le masalosalo, ma faatosina i o tatou manaoga faaletino, ma i ni leo pepelo e fai mai ai, e lelei le leaga, ma e leai se agasala. O na afa faaleagaga ua pesi mai. Ma tatou te iloa o le a atili ona faigata seia oo ina toe foi mai le Faaola.”

Elder Henry B. Eyring o le Korama a Aposetolo e Toasefululua, “Sauniuniga Faaleagaga: Ia Vave Amata ma Ia Tumau Ai,” Liahona, Nov. 2005, 37, 38.

Faamatalaga

  1. “Sauniuniga Faaleagaga: Ia Vave Amata ma Ia Tumau Ai,” Liahona, Nov. 2005, 38.

  2. “E Faapei o se Tamaitiiti,” Liahona, Me 2006, 15–16.

  3. Tagai Thomas S. Monson, “Fua Faatatau O le Faamanuiaina,” Liahona, Aok. 1995, 7.