Wase 15

Na Sakaramede ni Vakayakavi ni Turaga

“Ni sa taura ko [Jisu] na madrai ka dovia, ka taura na bilo ka masulaka, sa vakatakilai koya tiko ni sa Lami ni Kalou ka na vakarautaka na veivakabulabulataki vakayalo kei na veivakabulai tawamudu.”

Na Bula nei Howard W. Hunter

A susugi cake o Howard W. Hunter mai vua e dua na tina Yalododonu Edaidai daulotu kei na dua na tama vinaka a sega tu ni lewena e dua na lotu ena gauna o ya. A sega ni vakataotaka o tamana me ratou vakaitavi na matavuvale ena Lotu—a dau tiko talega vata kei iratou ena soqoni ni sakaramede ena so na gauna—ia a sega ni vinakata me ratou papitaiso na luvena ni ratou sa yabaki 8. E nanuma o koya ni sega ni dodonu me ratou vakatulewa kina me yacova ni ratou sa qase cake. Ni sa yabaki 12 o Howard, a sega ni rawa me ciqoma na Matabete i Eroni ka me tabaki me dua na dikoni baleta ni se bera ni papitaiso o koya. E dina ga ni a rawa vua me vakaitavi vata kei ira na cauravou ena itaviqaravi tale eso, sa rarawa bibi sara o Howard ni sega ni rawa me veisoliyaka vata kei ira na sakaramede.

“Au a dabe vata kei ira na cauravou tale eso ena veisoqoni ni sakaramede,” a nanuma lesu okoya. “Ni sa gauna mera veisoliyaka kina na sakaramede, au sa dau daberaki au sobu ga ena noqu idabedabe. Au vakila niu sa guilecavi sara ga. Au a vinakata sara ga meu veisoliyaka na sakaramede, ia a sega ni rawa baleta niu se bera ni papitaiso.”¹

Voleka ni lima na vula ni oti na ika 12 ni nona siganisucu, a vakamasuti tamana o Howard me vakadonuya me papitaiso. Ni oti vakalailai, a tabaki sara o koya me dua na dikoni. “Au nanuma sara na imatai ni gauna au a vota kina na sakaramede,” a kaya okoya. “Au a rere sara ga, ia au a marautaka na madigi o ya. Ni oti na soqoni a vakavinavinakataki au o bisopi ena ivakarau ni noqu veiqaravi.”²

Ena gauna sa kacivi kina o Howard W. Hunter me dua na iApositolo, a dau vakaitavi vakawasoma okoya ena cakacaka vakalotu ni sakaramede vata kei ira na Vakaitutu Raraba ena Valetabu e Salt Lake. O Elder David. B. Haight, ka a veiqaravi vata kei Elder Hunter ena Kuoramu ni Le Tinikarua, a vakamacalataka na ka e sotakaya ena nona dau rogoci koya me masulaka na sakaramede:

“Au diva mera a rawata na madigi vataga na cauravou taucoko ni Matabete i Eroni ena Lotu ni vakarogoci Elder Howard W. Hunter me masulaka na sakaramede me vaka a vakayacori vei keimami ena valetabu. O koya e sa dua na ivakadinadina digitaki i Karisito. Niu dau vakarogoci koya me kerei Tamada Vakalomalagi me vakalougatataka na sakaramede, au sa vakila saraga na titobu ni nona bula vakayalo. E matata ka vakaibalebale na veivosa yadua. E a sega ni vosa vakatotolo, sega ni vakusakusataki. E a gusunivosa okoya ena vukudra taucoko na iApositolo ena masuti voli ni Tamada Vakalomalagi.”³

Na itukutuku oqo e vakaraitaka na nona bula rokova tu ga o Peresitedi Hunter na ivakatakilakila tabu ni solibula veisorovaki i Karisito.

Me vaka e vakaraitaka tiko na ivakavuvuli ena wase oqo, dua na sala a saga o Peresitedi Hunter me vukei ira kina na lewe ni Lotu mera kila vakamatata na ibalebale bibi ni sakaramede, o ya me vakamacalataki na kena isema ki na soqo makawa ni Lakosivia ka talevilesu na nona tauyavutaka na iVakabula na cakacaka vakalotu oqo donuya na kana vata ni Lakosivia kei iratou na Nona tisaipeli.

“Dou cakava oqo mo dou vakananumi au kina” (Luke 22:19).

iVakavuvuli nei Howard W. Hunter

Sa mai vakaraitaka raraba na Lakosivia ni sa sega na kaukauwa deivaki nei mate kivei keda.

[Na Lakosivia] sa nodra soqo ni marau makawa duadua na Jiu, ena marautaki rawa ni dua na soqo me baleta na ciqomi ni Lawa matata i Mosese. E vakananuma na kawatamata kece me baleta na nodra lesu na luvei Isireli ki na vanua yalataki vata kei na veivakabobulataki levu taumada mai Ijipita. E vakananumi kina na ilakolako ni dua na kawatamata mai na veivakabobulataki kei na vesuki ki na bula galala kei na veisereki. Sai koya na soqo ni marau ni vulaitubutubu ena Veiyalayalati Makawa era dau buroro cake mai kina na veika bula e vuravura mera bula, tubu, ka vua.

Na Lakosivia e sa semati vata na nodra vakananuma na Siga ni Mate na Lotu Vakarisito. … Na Lakosivia [kei na Siga ni Mate] sa vakadinadinataka na isolisoli levu e sa solia na Kalou vata kei na solibula ka a yaco ena kena soli mai. E cauraka na ivakananumi vakalotu levu ruarua oqo ni ko mate ena “lako siviti” keda ka na sega na nona kaukauwa deivaki kivei keda, ka sa na guce na ibulubulu.

Ena nona sereki ira tani na luvei Isireli mai Ijipita, a vosa o Jiova vakaikoya vei Mosese mai na vunikau kama e Saineai ka kaya:

“Au sa raica dina na nodra rarawa na noqu tamata era sa tiko mai Ijipita, kau sa rogoca talega na nodra tagi ena vukudra era sa lesia vakabibi na nodra cakacaka; niu sa kila na nodra rarawa. …

“Oqo mo ia, au na talai iko vei Fero, mo kauti ira tani kina na noqu tamata na Isireli mai Ijipita.” (Lako Yani 3:7, 10.)

Baleta ga ni a sega ni vakamalumalumutaki koya o Fero, e vuqa sara na mate ca a yaco e Ijipita, ia “sa kaukauwa na lomai Fero, a sa bese ni laivi ira na Isireli me ra lako.” (Lako Yani 9:35.)

Ena nona sauma na Turaga na vakabesebese o ya nei Fero, a kaya kina, “A ra na mate kecega na ulumatua ena vanua ko Ijipita, io na ulumatua i Fero ko koya sa tiko e nona itikotiko vakaturaga, kei na nona ulumatua talega na vada sa tiko mai na daku ni vatu ni qaqi ni sila; kei na ulumatua kecega ni manumanu e yavai va.” (Lako Yani 11:5.)

Me itataqomaki mai na iotioti ni totogi ka ca duadua me yacovi ira na kai Ijipita, a vakasalataki Mosese na Turaga me kaya vei ira na luvei Isireli mera vakamatea e yadua na lami sa sega ni vakacacani.

“Ia mera taura e dua na kena dra, ka boroya kina na duru ruarua ni sogo kei na ulu ni katuba, ena veivanua era sa kana kina.

“Ia mera kania na lewena ena bogi ko ya, ni sa tavu ena bukawaqa, kei na madrai sa sega ni vakaleveni; mera kania vata kei na co gaga. …

“Ia mo dou vakaoqo ni dou sa kania; me vauci na tolomudou, me vakaivava na yavamudou, ka me taura na titoko na ligamudou; ia dou kania vakatotolo: ko ya na kana ni lako sivia i Jiova. …

“Ia ni ra na tarogi kemuni na luvemuni, A cava na ibalebale ni cakacaka oqo vei kemuni?

“Dou na qai kaya, Oqo na isoro ni lakosivia i Jiova, ko koya ka lakosivita na nodra veivale na Isireli mai Ijipita.” (Lako Yani 12:7–8, 11, 26–27.)

Ni ra sa drobula rawa mai na ligai Fero na Isireli ka yaco na mate vei ira na ulumatua ni Ijipita, era sa qai takosova rawa na Joritani na Isireli. E volai ni “ra tiko mai Kilikali ko ira na Isireli, ka cakava na kana vata ni lakosivia ena kena ikatinikava ni siga ni vula ena yakavi mai na vanua cecelevu mai Jeriko.” (Josua 5:10.) Sa qai yaco me kena ivakarau oqo vei ira na matavuvale ni Jiu ena veiyabaki e tarava, oka kina na matavuvale nei Josefa kei Meri kei na cauravou lailai, o Jisu.⁴

Donuya e dua na kana vata ena vakananumi ni Lakosivia, a tauyavutaka na iVakabula na cakacaka vakalotu ni sakaramede.

Me vaka e sa vakamatatataka na Kosipeli i Joni, a dusimaka na kana vata ni Lakosivia na soqo vakasakiti eso e veidonui vata na qaravitavi vakayago i Karisito. Ena imatai ni Lakosivia ni nona veiqaravi, a vakatakila o Jisu na nona ilesilesi ena kena vakasavasavataki na valetabu ni a cemuri ira tani mai na katuba na dauveisau ilavo kei ira na dauvolitaki manumanu. Ena ikarua ni Lakosivia a vakaraitaka o Jisu na nona kaukauwa ena cakamana ni buli madrai kei na ika. Eke a vakaraitaka kina o Karisito na ivakatakilakila ka na laki yaco e muri me na vakaibalebale vakalevu sara ena Taba Vale e Cake. “Koi au na madrai ni bula,” a kaya o koya. “Ko koya sa lako mai vei au ena sega ni via kana; ia ko koya sa vakabauti au, ena sega ni viagunu tale.” (Joni 6:35.)

Sa dina sara, oqo sa na kana vata ni nona iotioti ni Lakosivia ka na vakamatatataka vakaoti na soqo ni marau makawa oqo. Ena iotioti ni macawa oya ni nona veiqaravi vakayago, a kila vakamatata tu o Jisu na ibalebale ni Lakosivia vakatabakidua oqo ki vua. Sa rogovaki voli ni na yaco na leqa. E vola o Maciu:

“Ni sa vakaotia ko Jisu na vosa kecega oqo, sa kaya vei ira na nona tisaipeli,

“Dou sa kila ni sa vo ga e rua na bogi me qai ia na kana vata ni lako sivia, ena qai soli yani na Luve ni tamata me lauvako ki na kauveilatai.” (Maciu 26:1–2.)

Ni sa kilai vinaka taucoko na ka a waraki koya tu, a kerei Pita kei Joni o Jisu me rau vakarautaka na magiti ni kana vata. A kaya me rau taroga na itaukei ni dua na vale e kea, “Evei na tiki ni vale, me keitou ia kina na kana vata ni lako sivia kei ira na noqu tisaipeli?” (Luke12:11.)

Na galili ni nona sucu me sa na, dua na kena vakasama, tokaruataki ena galili ni nona mate. Era sa vaqara na fokise a sa vakairoro na manumanu vuka, ia na Luve ni Tamata sa sega vua na tikina me kotora kina na uluna se ena siga ni nona sucu se ena iotioti ni auwa ni nona bula vakayago [raica na Maciu 8:20].

Kena itinitini, sa mai taucoko na vakarautaki ni kana vata ni Lakosivia, ni muri voli na kena ivakarau tudei ni volekata na tinikalima na drau na yabaki. A dabe sobu o Jisu vata kei ira na nona tisaipeli ka, oti toka na vakayagataki ni lami sorovaki kei na madrai kei na waini ni kana vata makawa oqo, vakavulici ira okoya ena ibalebale vou cake kei na vakatabui cake ni veivakalougatataki makawa oya mai vua na Kalou.

A taura okoya e dua na madrai raraba, wirini sega ni vakaleveni, masulaka, ka dovia vakalalai ka vota vei iratou na iApositolo, ka kaya: “Oqo na yagoqu sa soli ena vukumudou; dou cakava oqo mo dou vakananumi au kina.” (Luke 22:19.)

Ni sa livi voli na bilo, sa taura cake okoya ka masulaka, ka sureti ira mera gunu mai kina, ka kaya, “A bilo oqo na veiyalayalati vou ena noqu dra sa liviraki ena vukumudou.” (Luke 22:20.) E kaya o Paula me baleta na ka oqo: “Io, ena gauna kecega dou sa kania kina na madrai oqo, ka gunuva na bilo oqo, dou sa vakatakila kina na nona mate na Turaga, ka yacova na nona lako mai.” (1 Korinica 11:26.)

Sa yaco kina na madrai kei na waini, ka sega ni manumanu kei na co laukana, me ivakatakilakila ni lewe kei na dra cecere ni Lami, na ivakatakilakila me laukana ka gunuvi ena vakarokoroko ka me vakananumi kina o koya me tawamudu.

Ena ivakarau rawarawa ka veivakauqeti oqo sa mai tauyavutaka kina na iVakabula na cakacaka vakalotu sa mai kilai tu oqo me sakaramede ni Vakayakavi ni Turaga. Ni solegi vata kei na veivakararawataki mai Kecisemani, na solibula e Kalivari, kei na tucake tale mai na ibulubulu ena were, sa mai vakataucokotaka kina o Jisu na lawa makawa ka vakatikora e dua na itabagauna vou e vakayavutaki ena dua na kila matata e cecere, ka vakatabui cake ena lawa ni solibula. Sa sega tale ni gadrevi ki na tamata me vakacabora na ulumatua ni lami mai na nodra qele ni sipi, baleta na Ulumatua ni Kalou a lako mai me soli koya me sa “isoro tawacava ka tawamudu.”

Sai koya oqo na cecere ni Veisorovaki kei na Tucake Tale, sega ni dua walega na lakosivia mai na mate, ia e dua na isolisoli ni bula tawamudu mai na dua na solibula tawacava.⁵

Sa veirauti dina na gauna ni kena vakayacori na veiyalayalati makawa oqo ni veitaqomaki [na kana vata ni Lakosivia] me tauyavutaka kina o Jisu na ivakatakilakila ni veiyalayalati vou ni tiko vinaka—na ivakatakilakila ni yagona vakaikoya kei na nona dra. Ni sa taura o koya na madrai ka dovia, ka taura na bilo ka masulaka, e sa vakatakilai koya tiko ni sa Lami ni Kalou ka na vakarautaka na veivakabulabulataki vakayalo kei na veivakabulai tawamudu.⁶

“Ni sa taura o koya na madrai ka dovia, ka taura na bilo ka masulaka, e sa vakatakilai koya tiko ni sa Lami ni Kalou.”

Na noda vakaitavi ena sakaramede e sa dua na madigi meda railesuva kina na noda bula ka vakavoutaka na noda veiyalayalati.

Ena dua na gauna a … [noqu] na madigi meu tiko rawa ena soqoni ni sakaramede ena neimami tabanalevu. … Ni ra vakarautaka tiko na bete na sakaramede, keimami a liutaki ena lagati ni:

Ni rogoci keimami;
Ni keimami masu tu.
Nomuni loloma mai,
Dau ni veivakabulai.

[Sere ni Lotu naba 97]

Sa qai tekiduru e dua na bete ena yasa ni madrai sa dovi tu ka masu: “Ia era sa kania me ra vakananuma kina na lewe ni Luvemuni, ka vakadinadinataka vei kemuni, na Kalou, na Tamai keimami Tawamudu, ni ra sa yalataka mera taura na yaca ni Luvemuni, ka dau nanumi Koya ka muria na vunau sa solia vei ira.” (V&V 20:77.) A ra veigoleyaki yani na dikoni ena loma ni valenilotu mera vota na madrai sa dovi tu. E dua vei ira a gole mai ki na neitou iyatu ka taura tu na terea siliva meu kana mai kina. Au sa qai taura na terea me rawa ni kana o Sister Hunter, ka taura o koya me baleti koya e tiko e yasana. Sa mani vakadewataki sobu na iyatu na terea, ni ra veiqaravi yadua ka mai qaravi.

Au vakananuma na veika a yaco ena yakavi voleka ni rua na udolu na yabaki sa oti ena nona a soli yani o Jisu. … [A] tauyavutaki na sakaramede ni vakayakavi ni Turaga me sosomitaka na sorovaki ni [manumanu] ka veivakananumi kivei ira kece era votai kina ni a cakava dina o Koya e dua na isoro ena vukudra; ka me ikuri ni veivakananumi me baleta na veiyalayalati era sa cakava mera muri Koya, muria na Nona ivunau, ka yalodina tiko ki na ivakataotioti.

[Niu mai] vakasamataka tiko na ka oqo, e votu mai vei au na veivakamasuti nei Paula ena nona ivola ki na isoqosoqo lotu e Korinica. A kaya okoya: “Ia ena tarogi kina ena vuku ni yago ni Turaga kei na nona dra, o koya yadua ena kania na madrai oqo, ka gunuva na bilo ni Turaga, ka sega ni doka.

“Ia me dikevi koya mada na tamata vakai koya, me qai kania na madrai ko ya, ka gunu ena bilo ko ya.

“Ni sa kania ka gunuva na nona cudruvi ko koya sa kania ka gunuva ka sega ni doka, ni sa sega ni kila na yago ni Turaga.” (1 Kori. 11:27–29.)

Au a lomaleqa. Au a tarogi au na taro oqo: “Au sa dau vakaliuca beka na Kalou mai na veika kece tale eso ka muria kece na Nona ivakaro?” A qai yaco mai na vakanananu kei na navunavuci. Me vakayacori e dua na veiyalayalati vata na Turaga me muri tikoga kina na Nona ivunau e sa dua na ilesilesi bibi sara, ka me vakavoui na veiyalayalati o ya ena vakayagataki ni sakaramede e sa ka bibi sara vakatautauvata. Sa vakaibalebale sara vakalevu na veigauna bibi ni vakanananu ena gauna e votai voli kina na sakaramede. Era sa gauna ni dikevi koya-vakaikoya, raitayaloyalo, raimatata-vakaikoya—e dua na gauna ni railesu kei na veivakadodonutaki.

Ena gauna oqo sa tekiduru voli kina na ikarua ni bete ena yasa ni teveli, ka masulaki ira kece era na gunu mera ” vakananuma kina na dra ni Luvemuni, sa liviraki ena vukudra; … ni ra na daunanumi Koya, ka me tiko ga kei ira na nona Yalo Tabu.” (V&V 20:79.)

A yaco na vakanomodi ni vakanananu titobu, ka tamusuki walega na vagagalu ena domo ni dua na gone dramidrami lailai ka a mokota matua totolo o tinana. Ke dua na ka e tamusuka na vagagalu donuya na cakacaka tabu vakalotu oqo sa na vakatanitaka; ia ena sega vakaidina ni vakararawataka na Turaga na rorogo ni dua na gonelailai. O Koya talega, a mei mai vua e dua na tina dauloloma ena itekivu ni dua na bula vakayago ka a tekivu e Peciliema ka laki cava ena kauveilatai mai Kalivari.

Era sa mai vakacavara na cauravou na qaravi ni sakaramede. Qai tarava mai na vosa eso ni veivakayaloqaqataki kei na veidusimaki, na lagati ni sere ni suka kei na masu; ka sa mai cava na veigauna tabu ni “galala sara tu” [raica “Na Masu Lo,” Sere ni Lotu, naba 82]. Ena ilakolako lesu ki vale … na vakanananu oqo a yaco mai ki na noqu vakasama: Sa na dua na ka totoka kevaka mera kila vakamatata sara na tamata kecega na inaki ni papitaiso kei na lomasoli mera vakadonuya; na gagadre me muri na veiyalayalati a vakayacori ena cakacaka vakalotu o ya mera qarava na Turaga ka bulataka na Nona ivakaro; ka kena ikuri, na gagadre mera vakayagataka na sakaramede ena siga ni Vakacecegu me vakavoutaka na veiyalayalati oqori mera qaravi Koya ka yalodina tikoga ki na ivakataotioti. …

Na mai tiko rawa ena soqoni ni sakaramede ka vakayagataka na sakaramede sa vakaibalebale vakalevu cake kina na siga oqo, kau vakila niu sa kila vakamatata sara na vuna a kaya kina na Turaga, “Raica sa kilikili sara mo qarauni iko vinaka me kakua ni tauvi iko na duka ni ka vakavuravura, ia mo lako ki na vale ni soqoni ena noqu siga ni Vakacecegu ka qaravi au kina;

“Ia oqo na siga sa vakaroti vei iko mo vakacegu kina mai na nomu cakacaka kecega; ia mo qaravi koya ga sa Cecere Sara.” (V&V 59:9–10.)⁷

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taro

Railesuva na ivakavuvuli nei Peresitedi Hunter me baleta na Lakosivia ena gauna makawa kei Isireli (raica na iwasewase e 1). Na cava e rawa ni da vulica mai na Lakosivia? E sema vakacava na Lakosivia ki na kena rokovi na Siga ni Mate?
Railesuva na itukutuku nei Peresitedi Hunter me baleta na Nona tauyavutaka na iVakabula na sakaramede (raica na iwasewase e 2). Na cava e bibi kina vei iko na soqo oqo? Ena sala cava soti e “veiyalayalati ni veitaqomaki” kina vei keda na sakaramede?
Na cava soti o kurabui kina me baleta na itukutuku nei Peresitedi Hunter ena vakayagataki ni sakaramede ena iwasewase e 3? Na cava eda rawa ni vulica mai na itukutuku oqo me vakaibalebale vakalevu kina na sakaramede? E sa veivakalougatataki vakacava kivei iko na vakayagataki ni sakaramede?

iVolanikalou Veisemati

1 Korinica 5:7–8; 11:23–29; 3 Nifai 18:3–14; 20:8–9; Moronai 6:5–6; V&V 20:75–79; 27:1–2

Veivuke ni Veivakavulici

“Ni da sa veituberi tiko ena kosipeli, me da kila ena yalomalumalumu, ni veivakavulici dina na Yalo Tabu. Na noda itavi meda liga ni veivakavulici ni Yalo Tabu, me rawa kina ni veivakavulici, soli ivakadinadina, veivakacegui, ka veivakauqeti” (Veituberi, Me iLutua ni Noda Bula [1999], 47).