Seminelí mo e ʻInisititiutí
Lēsoni 3: ʻOku ʻOmi ʻe he Talangofuá ʻa e Ngaahi Tāpuakí


Lēsoni 3

ʻOku ʻOmi ʻe he Talangofuá ʻa e Ngaahi Tāpuakí

Talateú

Ko ʻetau talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá ko e taha ia e founga ʻoku tau fakahaaʻi ai ʻetau houngaʻia ʻi Heʻene ngaahi tāpuaki fakaofó. Ko e Fakamoʻuí ʻa e faʻifaʻitakiʻanga haohaoa ʻo e talangofuá. ʻOku tupulaki ʻetau holi ke talangofuá ʻi he taimi ʻoku fakaʻau ke lahi ange ai ʻetau ʻofa ki he ʻOtuá. ʻOku hoko ʻetau talangofua ki he ngaahi fekaú ke lava ai ʻe he ʻOtuá ʻo ʻomi ʻa e tokoni ʻoku tau fie maʻu ʻi he taimi ʻoku tau feinga ai ke lavaʻi ha ngaahi ngāue faingataʻa.

Laukonga Puipuituʻá

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

1 Nīfai 2:2–4, 9–13, 16, 19–20; Mōsaia 2:20–24, 41

ʻOku tau fakahaaʻi ʻetau houngaʻia ki he ʻOtuá ʻi heʻetau talangofuá pea maʻu ʻa ʻEne ngaahi tāpuaki māʻongoʻonga tahá

Fakaʻaliʻali ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Siosefa B. Uefilini (1917–2008) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, pea fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ia:

ʻĪmisi
Elder Joseph B. Wirthlin

“ʻE lava fēfē nai ke tau totongi ʻa hotau moʻua ki he Fakamoʻuí? Naʻá Ne totongi ha moʻua naʻe ʻikai ʻAʻana kae lava ke fakatauʻatāinaʻi kitautolu meí he moʻua he ʻikai ke tau lava ʻo totongi. Te tau moʻui ʻo taʻengata koeʻuhí ko Ia. Koeʻuhí ko ʻEne Fakalelei taʻefakangatangatá, ʻe lava ke toʻo atu ʻetau ngaahi angahalá, ʻo lava ai ke tau aʻusia ʻa e meʻa-foaki māʻongoʻonga taha ʻa e ʻOtuá: ʻa e moʻui taʻengatá.

“ʻE lava ke ʻai ha mahuʻinga ki ha meʻa-foaki pehē? ʻE lava nai ke tau totongi huhuʻi ha meʻa-foaki pehē?” (“Earthly Debts, Heavenly Debts,” Ensign pe Liahona, May 2004, 43).

ʻOange ha taimi ki he kau akó ke nau aleaʻi ʻa e ngaahi tali ʻe ala ʻomi ki he fehuʻi fakaʻosi naʻe fai ʻe ʻEletā Uefiliní. Fakalotolahiʻi ʻa e kau akó ke kumi he lolotonga e lēsoní ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi tokāteline ʻoku tokoni ke tali ʻa e fehuʻi ko ʻení.

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e Mōsaia 2:20–24. Kole ange kiate kinautolu ke kumi ki he meʻa naʻe akoʻi ʻe he Tuʻi ko Penisimaní kau ki he founga ʻoku totonu ke tau vakai ʻaki kiate kitautolu ʻi heʻetau fekauʻaki mo e ʻOtuá.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe akonaki ai ʻa e Tuʻi ko Penisimaní ʻo pehē neongo ko e hā te tau faí, ʻoku tau kei hoko pē ko e “kau tamaioʻeiki taʻeʻaonga” ʻa e ʻOtuá?

  • Neongo he ʻikai lava ke tau totongi fakafoki hotau moʻua ki he ʻOtuá, ko e hā ʻa e meʻa ʻoku fokotuʻu mai ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻe lava ke tau fai ke fakahaaʻi ai ʻetau houngaʻia ʻi he ngaahi meʻa kotoa kuó Ne fai maʻatautolú? (Tokoniʻi ʻa e kau akó ke mahino kiate kinautolu ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻI he taimi ʻoku tau ʻiloʻi ai hotau moʻua taʻengata ki he ʻOtuá, ʻoku tau holi ke ngāue ki Ai mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú.

Talaange ki he kau akó ko e taha e ngaahi fakamatala fakafolofola māʻongoʻonga taha kau ki he talangofua ki he ʻOtuá ʻoku maʻu ia ʻi he kamataʻanga ʻo e Tohi ʻa Molomoná, ʻa ia ʻoku lekooti ai ʻa e tali ʻa e palōfita ko Līhaí mo hono fāmilí ʻi he taimi naʻe fekau ai ʻe he ʻOtuá ke nau fai ha meʻa naʻe faingataʻa. Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e 1 Nīfai 2:2–4.

  • Ko e hā nai naʻe faingataʻa ai ki he fāmili ʻo Līhaí ke nau talangofua ki he fekau meí he ʻOtuá ke mavahe mei Selusalemá?

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau lau ʻa e 1 Nīfai 2:9–13, 16, ʻo kumi ki he faikehekehe ʻi he ʻulungaanga mo e tōʻonga ʻa Leimana mo Lēmiuelá meia Nīfai ʻi heʻenau tali ki he fekau ko ʻení. (Fakatokangaʻi ange: ʻE fakaʻaiʻai ʻe he ʻekitivitī ko ʻení ʻa e kau akó ke nau moʻui ʻaki ʻa e pōtoʻi ako fakafolofola mahuʻinga ko ia ʻo e fakafehoanakí mo fakafaikehekeheʻí.)

  • Ko e hā ʻa e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e tali ʻa Leimana mo Lēmiuelá? (Naʻá na kia-kekeva, lāunga, pea naʻe ʻikai ke na ʻiloʻi ʻa e ngaahi fengāueʻaki mo e ʻOtuá.)

  • Naʻe tali fēfē ʻe Nīfai ʻa e fekau ke mavahe mei Selusalemá? (Naʻá ne loto fakatōkilalo; naʻá ne holi ke ʻilo ki he ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá; naʻá ne tui ki he ngaahi lea ʻene tamaí, ʻa ia ko ha palōfita; pea naʻá ne lotu.)

  • Ko e hā naʻe kehe ai ʻa e tali ʻa Nīfai ki he ngaahi lea ʻa ʻene tamaí mei hono ongo taʻoketé?

ʻOange ha kiʻi taimi ki he kau akó ke nau fakalaulauloto pe ʻoku nau faitatau mo Leimana mo Lēmiuela pe ko Nīfai ʻi he taimi ʻoku fekau ai kinautolu ʻe he ʻOtuá pe ha kau taki ʻo Hono Siasí ke fai ha meʻa ʻoku faingataʻá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e 1 Nīfai 2:19-20. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai pea feinga ke ʻilo ʻa e talaʻofa ʻa e ʻEikí kia Nīfaí.

  • Ko e hā ʻa e fakamatala ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻokú ne fakamatalaʻi fakanounou ʻa e meʻa ne talaʻofa ʻe he ʻEikí kia Nīfaí? (Fakapapauʻi ʻoku mahino ki he kau akó e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau tauhi e ngaahi fekaú, te tau tuʻumālie ʻi he fonuá. ʻE lava ke ke fakamahino ange ko e taha ʻeni ʻo e ngaahi kaveinga ʻoku toutou hā ʻi he Tohi ʻa Molomoná. ʻE lava ke ke fakalotolahi ki he kau akó ʻi heʻenau ako ʻa e Tohi ʻa Molomoná, ke fakasio ʻa e ngaahi founga kehekehe ʻoku toe ʻomi ai ʻa e kaveinga ko ʻení.)

  • Ko e hā ʻa e ngaahi ʻulungaanga ʻo Nīfai naʻe hoifua ki ai ʻa e ʻEikí? Ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻokú ke pehē ai ʻoku mahuʻinga ke tau maʻu ʻa e ngaahi ʻulungaanga ko ʻení ʻi hotau vā fetuʻutaki mo e ʻEikí?

  • Neongo he ʻikai hoko maʻu pē ʻa e talangofuá ke maʻu ai ʻa e tuʻumālie fakatuʻasinó, ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻe lava ke tau ʻamanaki ki ai ʻi heʻetau talangofua ki he ʻEikí? (Fakakaukau ke lau ʻa e Mōsaia 2:41 ke tokoni atu ʻi hono tali ʻa e fehuʻí.)

2 Nīfai 31:6–10, 15–16; Mōsaia 15:7; 3 Nīfai 11:11; 12:19–20, 48

ʻOku tokoniʻi kitautolu ʻi heʻetau muimui ki he ngaahi sīpinga ʻa e Fakamoʻuí ke tau haʻu ai kiate Ia pea mo e Tamaí

Fakaʻaliʻali ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Lōpeti D. Heili ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Elder Robert D. Hales

“ʻI he ngaahi lēsoni kotoa ʻoku tau ako mei he moʻui ʻa e Fakamoʻuí, ʻoku ʻikai ha meʻa ʻe toe mahino mo mālohi ange ʻi he lēsoni ʻo e talangofuá” (“Kapau ʻOku Mou ʻOfa ʻIate Au, Fai ʻEku Ngaahi Fekaú,” Ensign pe Liahona, Mē 2014, 35).

  • Ko e hā ʻa e ngaahi sīpinga meí he moʻui ʻa e Fakamoʻuí ʻoku fakahaaʻi ai ʻEne talangofuá?

Ke tokoni ki he kau akó ke fakalahi ʻenau aleaʻi ʻo e fehuʻi ko ʻení, kole ange ke nau lau ʻa e Mōsaia 15:7 mo e 3 Nīfai 11:11, ʻo kumi ki he meʻa naʻe loto feimālie ʻa Sīsū ke Ne fai ʻi Heʻene talangofua ki Heʻene Tamaí.

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fetongitongi ʻi hono lau leʻo lahi ʻo e 2 Nīfai 31:6–10, 15–16, kae kumi e toenga ʻo e kalasí ki he meʻa ʻe lava ke tau ako meí he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí kau ki he mahuʻinga ʻo e talangofuá pea mo e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu ʻi he talangofuá.

  • Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí kau ki he mahuʻinga ʻo e talangofuá? Ko e hā te tau lava ʻo ako meí Heʻene sīpingá kau ki he ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu ʻi he talangofuá? (Fakapapauʻi ʻoku ʻilo ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻI he taimi ʻoku tau muimui ai ki he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí ʻi Heʻene talangofua ki Heʻene Tamaí, te tau kei nofo ai pē ʻi he hala fāsiʻi ʻoku fakatau ki he fakamoʻuí.)

Fakaʻaliʻali ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Lōpeti D. Heilí, pea kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ia:

ʻĪmisi
Elder Robert D. Hales

“Ko e talangofua kakato fakalaumālié ko e ‘talangofua ia ʻa e Fakamoʻuí.’ ʻOku fakatupu ia ʻe he ʻofa moʻoni ki he Tamai Hēvaní mo Hono ʻAló. … Ko e kī ki he talangofua faka-Kalaisí ko ʻetau ʻofa ki he Fakamoʻuí” (“Kapau ʻOku Mou ʻOfa ʻIate Au, Fai ʻEku Ngaahi Fekaú,” 36–37).

  • Ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e ʻofa ki he Tamai Hēvaní “ko e kī” ki he talangofua ki he ngaahi fekaú?

Fakamahino ki he kau akó naʻe akoʻi ʻe Sīsū Kalaisi kuo toetuʻú ʻa e kau Nīfaí ʻo kau ki he ngaahi taumuʻa ʻo e talangofua ki he ngaahi fekaú. Kole ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e 3 Nīfai 12:19–20, 48 ke nau ʻilo ʻa e ngaahi taumuʻa ko ʻení.

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā ʻa e meʻa naʻe pehē ʻe he Fakamoʻuí ko e ngaahi ʻuhinga kuo ʻomi ai ʻa e ngaahi fekau ko ʻení kiate kitautolú? (ʻOku totonu ke ʻilo ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻI he taimi ʻoku tau haʻu ai kia Kalaisi mo tauhi ʻa e ngaahi fekaú, te tau hoko ʻo hangē ange ko Iá pea mo ʻetau Tamai Hēvaní, pea ʻe fakahaofi kitautolu.)

  • Ko e hā ʻa e ngaahi founga kuo tokoniʻi ai koe ʻe hoʻo talangofuá ke ke haʻu ki he Fakamoʻuí?

ʻOange ha taimi ki he kau akó ke nau fakalaulauloto ki he meʻa te nau lava ʻo fai ke toe talangofua ange ai ki he ngaahi fekau ʻa e Tamai Hēvaní koeʻuhí ke nau hoko ʻo tatau ange ai mo Ia mo Hono ʻAló.

1 Nīfai 3:4–7, 15–16; 4:1–2; 7:12; 17:1–31; 18:1–4

ʻOku ʻomi ʻe he ʻEikí ha tokoni kiate kinautolu ʻoku talangofuá

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakakaukau ki ha taimi naʻe ngali faingataʻa ai ke nau tauhi ha taha ʻo e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá pe faingataʻa hono fakahoko ha uiuiʻi faka-Siasi pe ngāue ne vahe mai. Fakamanatu ki he kau akó naʻe fehangahangai ʻa Nīfai mo hono ngaahi tokouá mo e fakatuʻutāmakí pea naʻa mo e maté ʻi he taimi naʻe fekauʻi ai kinautolu ʻe he ʻOtuá ke nau foki ki Selusalema ke ʻomai ʻa e ʻū lauʻi peleti palasá. Kole ki ha tokotaha ako ke lau ʻa e 1 Nīfai 3:4–7 pea feinga ke ʻiloʻi ha tefitoʻi moʻoni naʻa nau ako meí he sīpinga ʻa Nīfaí ʻa ia ʻe lava ke ne fakatupulaki ʻenau talangofuá.

  • Ko e hā ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻoku lava ke tau ako meí he tali ʻa Nīfaí ki ha fekau faingataʻa meí he ʻOtuá? (Hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ki he palakipoé ʻi he taimi ʻe maʻu ai ia ʻe he kau akó: Kapau te tau kumi ke fai ʻa e ngaahi fekau ʻa e ʻEikí, te Ne teuteu ha founga ke tau ikunaʻi ia.

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení, hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi potufolofola ko ʻení pea tuku ange ha taimi ki he kau akó ke nau lau ia, ʻo kumi ki he founga tali ʻa Nīfai ʻi he taimi naʻá ne feinga ai ke ikunaʻi ʻa e ngaahi meʻa faingataʻa naʻe fekauʻi ke ne faí: 1 Nīfai 3:15–16; 4:1–2; 7:12. Hili hono vahevahe ʻe he kau akó ʻa e meʻa naʻa nau maʻú, fakamatalaʻi ange naʻe toki fakamatala ʻa Nīfai kimui ki he niʻihi e ngaahi founga ʻoku tokoniʻi ai ʻe he ʻEikí ʻa kinautolu ʻoku nau tauhi ʻEne ngaahi fekaú. Kole ki he kau akó ke nau lau ʻa e 1 Nīfai 17:1–4 mo feinga ke ʻilo e ngaahi founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he ʻEikí. Toe kole foki ki he kau akó ke nau fakaʻilongaʻi ʻa e kupuʻi lea ʻa Nīfai ko e “pea ko ia naʻa mau ʻiloʻi,” ʻa ia ʻoku toutou fakaʻaongaʻi ʻi he Tohi ʻa Molomoná ke teuteuʻi ʻa e tokotaha laukongá ke fai ha tokanga makehe ki he ngaahi lea ʻe muimui mai aí.

ʻI hono vahevahe ʻe he kau akó ʻenau ngaahi talí, tohi ʻa e ngaahi foʻi lea ko ʻení ʻi he palakipoé:

Fafanga

Fakamālohia

ʻOmi mo e ngaahi founga

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke nau sio vave pē ki he fakamatala ʻi he 1 Nīfai 17:5–31; 18:1–4, ʻo kumi ha ngaahi sīpinga ʻo e founga ʻoku hanga ai ʻe he ʻEikí ʻo fafanga, fakamālohia, mo ʻomi ʻa e ngaahi founga ki he fāmili ʻo Līhaí.

  • Ko e hā ha ngaahi founga naʻe hanga ai ‘e he ‘Eikí ʻo fafanga pe fakamālohia ʻa e fāmili ‘o Līhaí? Naʻá Ne ʻomi fēfē ha ngaahi founga ke tokoni kiate kinautolu?

  • Ko e hā ʻa e ngaahi tāpuaki naʻe ʻoange ʻe he ʻEikí ki he fāmili ʻo Līhaí ʻoku tatau mo e ngaahi tāpuaki ʻoku tau fie maʻu ʻi he ngaahi ʻaho ní?

  • Ko fē ha taimi naʻá ke aʻusia ai ha tokoni meí he ʻEikí ʻi he taha ʻo e ngaahi founga ko ʻení ʻi haʻo feinga ke talangofua kiate Ia?

Fakamanatu ki he kau akó ʻoku kole mai ʻa e ʻEikí ke tau talangofua kae lava ke ʻomi maʻatautolu ha ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga ʻi heʻetau feinga ke tau hangē ko Iá. Vahevahe ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni Hāloti B. Lī (1899–1973):

ʻĪmisi
President Harold B. Lee

“Ko e fekau mahuʻinga taha ʻi he ngaahi fekau kotoa ʻa e ʻOtuá ʻa e fekau ko ia ʻoku faingataʻa taha ke ke tauhi ʻi he ʻaho ní. … Fakatonutonu ia peá ke hoko atu ki he meʻa hoko mai ʻoku faingataʻa taha ke ke tauhí. Ko e founga ia ke ke fakamāʻoniʻoniʻi ai koe ʻaki haʻo tauhi ʻa e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Hāloti B. Lī [2000], 36).

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakakaukau ki ha fekau ʻoku nau pehē ʻoku faingataʻa ke nau talangofua ki ai. Fakalotolahiʻi kinautolu ke nau faʻu ha palani ke nau toe talangofua ange koeʻuhí ke nau ʻi ha tuʻunga taau ange ke maʻu ha tokoni meí he ʻEikí.

Laukonga ʻa e Tokotaha Akó