Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au 2024
Fakamatala Fakalahi F: Maʻá e Palaimelí—Ngaahi Fakahinohino ki he Taimi Hivá mo e Polokalama ʻa e Fānaú ʻi he Houalotu Sākalamēnití


“Fakamatala Fakalahi F: Maʻá e Palaimelí—Ngaahi Fakahinohino ki he Taimi Hivá mo e Polokalama ʻa e Fānaú ʻi he Houalotu Sākalamēnití” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: Tohi ʻa Molomoná 2024 (2023)

“Fakamatala Fakalahi F,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: 2024

ʻĪmisi
fānau mo e faiako ʻoku hiva

Fakamatala Fakalahi F

Maʻá e Palalimelí—Ngaahi Fakahinohino ki he Taimi Hivá mo e Polokalama ʻa e Fānaú ʻi he Houalotu Sākalamēnití

Ko e ngaahi hiva ʻa e Palaimelí ko ha meʻangāue lelei ʻaupito ia ke tokoni ki he fānaú ke nau ako ki he palani ʻo e fiefia ʻa e Tamai Hēvaní pea mo e ngaahi moʻoni tefito ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. ʻI he hiva ko ia ʻa e fānaú fekauʻaki mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, ʻe fakamoʻoniʻi ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní honau moʻoní. ʻE nofo ʻa e fakaleá mo e hivá ʻi he ʻatamai mo e loto ʻo e fānaú ʻi he kotoa ʻo ʻenau moʻuí.

Fekumi ki he tokoni ‘a e Laumālié ʻi hoʻo teuteu ke akoʻi ʻa e ongoongoleleí ʻo fakafou ʻi he hivá. Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni ʻoku mou hiva kau ki aí. Tokoniʻi ke ʻilo ʻe he fānaú hono fekauʻaki ʻo e hivá mo e meʻa ʻoku nau ako mo aʻusia ʻi ʻapí pea ʻi he ngaahi kalasi Palaimelí.

Fakahinohino ki he Polokalama ʻi he Houalotu Sākalamēnití

ʻOku angamaheni ʻaki ke fakahoko ʻa e polokalama houalotu sākalamēniti ʻa e fānaú ʻi he kuata hono fā ʻo e taʻú, fakatatau ki he fakahinohino ʻa e pīsopé. ʻI hoʻomou hoko ko e kau palesitenisī ʻo e Palaimelí mo e faihivá, ngāue mo e Tokoni ʻi he kau pīsopelikí ʻa ia ʻokú ne tokangaʻi ʻa e Palaimelí ke palani ʻa e polokalamá.

ʻOku totonu ke tukuange ʻe he polokalamá ʻa e fānaú ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e meʻa naʻa nau ako mo honau ngaahi fāmilí mei he Tohi ʻa Molomoná ʻi ʻapi pea ʻi he Palaimelí, kau ai ʻa e ngaahi hiva Palaimeli naʻa nau hivaʻi ʻi he lolotonga ʻo e taʻú. ʻI hoʻomou palani ʻa e polokalamá, fakakaukau ki ha ngaahi founga ʻe lava ke tokoni ki he haʻofangá ke nau tokanga taha ki he Fakamoʻuí mo ʻEne ngaahi akonakí.

Ko e ngaahi ʻiuniti ʻoku tokosiʻi ai ʻa e fānaú te nau ala fakakaukauʻi ha ngaahi founga ʻe lava ke kau ai ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí mo ʻenau fānaú. ʻE lava ke fakaʻosi ʻe ha mēmipa ʻo e kau pīsopelikí ʻa e houalotú ʻaki ha lea nounou.

ʻI hoʻomou teuteu ki he polokalamá, manatauʻi ʻa e ngaahi fakahinohino ko ʻení:

  • ʻOku ʻikai totonu ke toʻo ʻe he ngaahi ako polokalamá ha taimi lahi mei he ngaahi kalasi Palaimelí pe fāmilí.

  • ʻOku ʻikai taau ke fai ha polokalama ʻi he houalotu sākalamēnití ʻoku fakaʻaongaʻi ai e naunau ki he sió, ʻū teungá mo e ngaahi fakamatala ʻa e mītiá.

Vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní,12.2.1.2.

Ngaahi Fakahinohino ki he Taimi Hivá

Miniti ʻe 5 (kau palesitenisī Palaimelí): Fua lotu, lau folofola pe tefito ʻo e tuí, mo e lea pē ʻe taha

Miniti ʻe 20 (fai hivá): Taimi hivá

ʻOku fili ʻe he kau palesitenisī Palaimelí mo e faihivá ʻa e ngaahi hiva ki he māhiná takitaha ke fakamamafaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku ako ʻe he fānaú ʻi heʻenau ngaahi kalasí pea mo ʻapí. ʻOku fakakau atu ʻi he tohi fakahinohino ko ʻení ha lisi ʻo ha ngaahi hiva ʻoku nau fakamamafaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení.

ʻI hoʻo akoʻi ko ia ʻa e ngaahi hivá ki he fānaú, fakaafeʻi ke nau vahevahe ʻa e meʻa kuo nau ʻosi ako fekauʻaki mo e ngaahi talanoa mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakatokāteline ʻoku akoʻi ʻe he ngaahi hivá. Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú mo ʻenau ngaahi ongo fekauʻaki mo e ngaahi moʻoni ʻoku maʻu ʻi he ngaahi hivá.

Ko e Tohi Hiva ‘a e Fānaú ko e tefitoʻi maʻuʻanga tokoni ia ki he mūsiká ʻi he Palaimelí. ʻOku taau foki ʻa e ngaahi himi mei he tohi himí mo e ngaahi hiva mei he Ko e Kaumeʻá. Kuo pau ke fakangofua ʻe he kau pīsopelikí hano fakaʻaongaʻi ha ngaahi toe hiva kehe ʻi he Palaimelí (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 12.3.4).

ʻĪmisi
fānau ʻoku hiva

Ngaahi Hiva ki he Taimi Hivá

Sānuali

Fēpuelí

Māʻasí

ʻEpelelí

Suné

Siulaí

ʻAokosí

Sepitemá

  • The Still Small Voice,” Children’s Songbook, 106–7

  • Samuel Tells of the Baby Jesus,” Children’s Songbook, 36

  • ʻOku ou Feinga ke Hangē ko Sīsuú,” Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 40

ʻOkatopá

Nōvemá

Tīsemá

Ko Hono Fakaʻaongaʻi ʻo e Hivá ke Akoʻi ʻa e Tokāteliné

ʻOku fakataumuʻa ʻa e taimi hivá ke tokoniʻi ʻa e fānaú ʻi heʻenau ako ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. ʻE lava ke ueʻi koe ʻe he ngaahi fakakaukau ko ʻení ʻi hoʻo palani ha ngaahi founga ke akoʻi ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻoku maʻu ʻi he ngaahi himí mo e ngaahi hiva Palaimelí.

Lau ʻa e ngaahi potufolofola ʻoku fekauʻakí. Ko e lahi ʻo e ngaahi hiva ʻi he Tohi Hiva ‘a e Fānaú pea mo e tohi himí, ʻoku ʻasi atu ai ha ngaahi fakamoʻoni fakafolofola ʻoku nau fekauʻaki. Tokoni ke lau ʻe he fānaú ha niʻihi ʻo e ngaahi potufolofola ko ení, pea talanoa ki he anga ʻo e fekauʻaki ʻa e ngaahi potufolofolá mo e foʻi hivá. Te ke lava foki ʻo hiki ha ngaahi fakamoʻoni fakafolofola siʻi ʻi he palakipoé pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fakatauhoa ʻa e fakamoʻoni fakafolofola takitaha ki ha foʻi hiva pe veesi mei ha foʻi hiva.

Fakafonu ʻa e konga ʻataá. Hiki ha veesi ‘o e foʻi hivá ʻi he palakipoé kae toʻo ha ngaahi foʻi lea ʻe niʻihi ke ʻoua ʻe ʻasi. Kole leva ki he fānaú ke nau hivaʻi ʻa e foʻi hivá, ʻo fakafanongo ki he ngaahi lea ke fakafonu ʻaki ʻa e ngaahi konga ʻoku tuʻu ʻataá. ʻI heʻenau fakafonu ko ia ʻa e foʻi leá takitaha, aleaʻi pe ko e hā ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻokú ke ako mei he ngaahi foʻi lea ʻoku puliá.

ʻĪmisi
fai hiva ʻo e taimi hivá

Fakamoʻoní. Fai ha fakamoʻoni nounou ki he fānaú kau ki he ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻoku maʻu ʻi he hiva ʻa e Palaimelí. Tokoni ke mahino ki he fānaú ko e hivá ko ha founga ia ʻe taha te nau lava ai ʻo fai ha fakamoʻoni mo ongoʻi ʻa e Laumālié.

Tuʻu ko ha fakamoʻoni. Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau taufetongi ʻi he tuʻu mo vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau ako mei he foʻi hiva ʻoku nau hivaʻí pe ko e ongo ʻoku nau maʻu fekauʻaki mo e ngaahi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he foʻi hivá. ʻEke ange pe ko e hā ʻa e ongo ʻoku nau maʻu ʻi heʻenau hivaʻi ʻa e foʻi hivá, pea tokoni ke nau ʻilo ʻa e ivi tākiekina ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.

Fakaʻaongaʻi ha ngaahi fakatātā Kole ki he fānaú ke nau tokoni atu ke kumi pe faʻu ha ʻū fakatātā ʻoku fekauʻaki mo e ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea mahuʻinga ʻi he foʻi hivá. Fakaafeʻi ke nau vahevahe ʻa e founga ʻoku felāveʻi ai ʻa e fakatātaá mo e foʻi hivá pea mo e meʻa ʻoku akoʻi ʻe he foʻi hivá. Hangē ko ʻení, kapau ʻokú ke akoʻi ʻa e foʻi hiva “Ko e Vaʻa Ukameá,”Ngaahi Himí, fika 172), te ke ala fakapipiki takai ha ngaahi fakatātā ʻi he lokí pe ʻi he lalo seá, ʻoku tuʻu ai ʻa e ngaahi foʻi lea mahuʻinga (hangē ko e vaʻa ukameá,, folofola ʻa e ʻOtuá,, fakahinohino, ʻahiʻahí, mo e langí). Kole ki he fānaú ke nau tānaki ʻa e ngaahi fakatātaá ʻo puke hake ki ʻolunga ʻi he fakahokohoko totonú ʻi hoʻomou hivaʻi fakataha ʻa e foʻi hivá.

Fakahoko ha lēsoni fakataumuʻa. Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ha meʻa ke ne fakatupu ha alēlea fekauʻaki mo ha foʻi hiva. Hangē ko ʻení, ʻoku fakamatala ʻa e foʻi hiva “Ko e Tuí” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 50), ki ha kiʻi tengaʻi ʻakau. Te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ki he fānaú ha tengaʻi ʻakau mo talanoa fekauʻaki mo e founga ʻoku tau fakahaaʻi ai ʻa e tuí ʻi he taimi ʻoku tau tō ai ha tengaʻi ʻakau; ʻe fakaiku ʻeni ki hano aleaʻi ha ngaahi founga ʻoku tau fakahaaʻi ai ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí, hangē ko hono fakamatalaʻi ʻi he foʻi hivá.

Fakaafeʻi ke nau vahevahe ha ngaahi aʻusia fakataautaha. Tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau fakafehokotaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe akoʻi ʻi he hivá mo e ngaahi aʻusia kuo nau maʻu ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Hangē ko ʻení, kimuʻa pea hivaʻi ʻa e “Fie Siofia Ha Temipalé” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 99), te ke ala kole ki he fānaú ke hiki honau nimá kapau kuo nau ʻosi sio ʻi ha temipale. Fakaafeʻi ke nau fakakaukau ʻi he lolotonga ʻenau hivá ki he ongo ʻoku nau maʻu ʻi heʻenau mamata ki ha temipalé.

Fai ha ngaahi fehuʻi. ʻOku lahi ʻa e ngaahi fehuʻi te ke lava ʻo ʻeke ʻi hoʻo hivaʻi ʻa e ngaahi hivá. Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo ʻeke ki he fānaú pe ko e hā ʻoku nau ako mei he veesi takitaha ʻi he foʻi hivá. Te ke toe lava foki ʻo kole ke nau fakakaukau ki ha ngaahi fehuʻi ʻoku tali ʻe he foʻi hivá. ʻE lava ke iku ʻeni ki ha pōtalanoa fekauʻaki mo e ngaahi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he foʻi hivá.

Fakaʻaongaʻi ha fanga kiʻi fakatātā faingofua ʻaki ʻa e nimá. Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fakakaukau ki ha fanga kiʻi fakatātā faingofua ʻo ngāue ʻaki honau nimá ke tokoni ke nau manatuʻi ʻa e ngaahi foʻi leá mo e ngaahi pōpoaki ʻo ha foʻi hiva. Hangē ko ʻení, ʻi he taimi te mou hivaʻi ai ʻa e veesi ua ʻo e “ʻOku ʻOfa ʻEku Tamai Hēvaní ʻIate Aú” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 16), te ke ala fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau tuhu ki honau ongo matá, ngaungaue hangē ha pepé, mo kuku honau ongo telingá ʻaki honau nimá. Kole ange ke nau ʻai honau nimá ki honau mafú ʻi heʻenau hivaʻi ʻa e “‘Io, ʻokú Ne ʻofa ʻiate aú.”