Te here i mua i te tai’ata
Mai te mea e roa’a ia tātou ’ia māramarama maita’i a’e e aha mau te tai’ata, e nehenehe ato’a ia tātou ’ia ha’api’i e nāhea i te ’ape i te reira ’a rave atu ai i te mau mā’itira’a e ha’afātata atu ia tātou i te Vārua Maita’i.
Te tai’ata.
E parau hā’iri’iri mau ïa. Te rahira’a o tātou ’aita i hina’aro ’ia feruri i te reira, ’e ’aita ato’a ïa e hina’aro ’ia ha’api’i nō ni’a i te reira. Te mana’o i reira, ’o te mana’o vi’ivi’i ïa, te mea pōiri—te hāviti ’e te tano ’ore rā.
Te vai ra hō’ē tumu maita’i nō te reira. Mai te peu ē, « ’O te nounou moni ho’i te tumu o te mau ’ino ato’a nei » (1 Timoteo 6:10), pāpū roa ïa ē, ’o te tai’ata te tau’a ’ōmo’e o te reira. E ’ohipa nō raro ’e te faufau. E huri te tai’ata i te mau ta’ata, te mau mea ’e te mau mana’o ato’a ho’i ’ei tao’a e haru mai ’e ’aore rā e noa’a mai nō te ha’amāha i te tahi hia’ai rahi. ’Ātīrā ïa, mai te peu pa’i ’ua ’ite a’ena tātou i te reira, nō te aha ïa e tītauhia ai ia tātou ’ia ’ite rahi atu ā nō ni’a i te reira ?
Nō te mea ’ia māramarama maita’i a’e tātou e aha te tai’ata e ti’a ai ia tātou ’ia fa’atano i tō tātou mau mana’o, te mau hina’aro ’e te mau ravera’a nō te ’ape ’e nō te upo’oti’a i ni’a i te mau fa’a’itera’a o te reira. E arata’i te reira ia tātou i te ’āpitira’a fātata a’e ’e te Vārua Maita’i, ’o te tāmā i tō tātou mau mana’o ’e te mau hina’aro ma te ha’apūai ia tātou. E e arata’i atu ïa te reira i te orara’a ’oa’oa a’e ’e te hau a’e ’e te poupou a’e.
Tātara i te aura’a o te tai’ata
E mana’o rahi tātou i te tai’ata, nā mua roa, ’ei mana’o tano ’ore ’e te pūai i te pae tino nō te tahi atu ta’ata, e nehenehe ato’a rā ’ia tupu te tai’ata ’aore rā te nounou nō te tahi atu mau mea : te moni, te fare, te mau tao’a ’e ’oia ato’a te tahi atu ta’ata (hi’o Arata’i nō te mau pāpa’ira’a mo’a, « Tai’ata »).
E tūra’i te tai’ata i te hō’ē ta’ata ’ia ’imi ’ia noa’a mai te hō’ē mea tū’ati ’ore i te hina’aro o te Atua. E pū’ohu te reira i te mau mana’o ato’a, te mau hia’ai ato’a e tūra’i i te hō’ē ta’ata ’ia tūtonu noa i ni’a i te maura’a i te mau mea o teie nei ao ’e ’aore rā i ni’a i te mau ’ohipa pipiri—tōna iho ’āpī, tōna mau hia’ai, tāna mau ’ohipa au ’e tōna mau hina’aro—’eiaha rā te ha’apa’ora’a i te mau fa’auera’a a te Atua.
E nehenehe e parau ē, te hia’aira’a i te mau mea e tū’ati ’ore i te hina’aro o te Atua ’aore rā te hia’aira’a ’ia noa’a te mau ’ohipa nā roto i te rāve’a e tū’ati ’ore i tōna hina’aro, ’o te tai’ata ïa, ’e e arata’i te reira i te ’oto.1
Te fifi nō te tai’ata ’āpeni
Noa atu ē ’ua fa’aarahia tātou nō ni’a i te huru tai’ata ato’a ’ei ’ohipa nounoura’a, ’o te tai’ata i te pae ’āpeni te mea atāta ta’a ’ē. ’Ua fa’aara te Fa’aora : « ’O te hi’o noa atu i tā vetahi ’ē ra vahine ’ei fa’atupu i te hina’aro, ’ua moiheuo ïa iāna i tōna ihora ’ā’au » (Mataio 5:28).
’Ua fa’aara ’ū’ana roa te mau ’āpōsetolo tahito nō ni’a i te tai’ata mai teie te huru. Hō’ē hi’ora’a, ’ua parau te ’āpōsetolo Ioane ē, « ’O te mau mea ato’a o teie nei ao, ’o te hina’aro ti’a ’ore o te tino nei, ’e te hina’aro ti’a ’ore o te mata nei, ’e te ahaaha o te ao nei, e ’ere ïa i tō ’ō mai i te Metua ra, nō teie nei ao ana’e ïa » (1 Ioane 2:16 ; hi’o ato’a ’irava 17 ; Roma 13:14 ; 1 Petero 2:11).
’E tē tāmau noa nei te reira mau fa’aarara’a i teie mahana.2 Tē fa’ata’a nei Elder Jeffrey R. Holland nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo : « Nō te aha te hina’aro vi’ivi’i i riro ai ’ei hara pohe ? » ’A ta’a ’ē noa atu i te tū’ino-roa-ra’a i tō tātou vārua nā roto i te ti’avaru-’ē-roa-ra’a i te Vārua, i tō’u ferurira’a e hara ïa nō te mea e ha’avi’ivi’i te reira i te aura’a teitei roa a’e ’e te mo’a roa a’e tā te Atua i hōro’a mai ia tātou i roto i te orara’a tāhuti nei—te here e vai nei i rotopū i te hō’ē tāne ’e te hō’ē vahine ’e te hina’aro a teie tāne ’e teie vahine nō te fa’ahaere mai i te mau tamari’i i roto i te hō’ē ’utuāfare tei ’ōpuahia e vai ē a muri noa atu ».3
Te fa’ati’ara’a i te mau hina’aro tai’ata ’ia ’ōteo mai, ’ua riro ïa ’ei a’a nō te mau ’ohipa hara e rave rahi. Te mea e ha’amata nā roto i te hō’ē noa ’apetahira’a tei mana’ohia e mea hara ’ore, e nehenehe ïa e riro mai ’ei fa’aturira’a ’e tō te reira mau fa’ahope’ara’a pau rahi. Nō te mea e ti’avaru ’ē atu te tai’ata i te Vārua Maita’i ma te vaiiho noa ia tātou ma te pāruru ’ore i mua i te tahi mau fa’ahemara’a ’e te mau vi’ivi’i ’e te mau fa’ahemara’a a te ’enemi.
’Ua riro te mau mā’itira’a pau rahi a te ari’i Davida ’ei hi’ora’a ’oto nō te mana pūai ’e te pohe o teie mana’o. ’Ua ’ite Davida ia Bateseba i te hopura’a i te pape ’e ’ua nounou atura iāna. Nō terā nounou tupu a’era te tahi ’ohipa, ’ua fa’ahaere mai ra ’oia iāna ’e ’ua ta’oto atu ra iāna. ’Ei reira, ’ei tauto’ora’a ha’avare nō te huna i tāna hara, ’ua fa’aue Davida ’ia fa’ati’ahia te tāne a Bateseba i roto i te hō’ē tama’i i reira ’oia e pohe pāpū ai (hi’o 2 Samuela 11). ’Ei fa’ahope’ara’a, ’ua ’ere Davida i tōna fa’ateiteira’a (hi’o PH&PF 132:38-39).
’Ia hi’ohia, e ’ohipa ’ino rahi teie tā Davida, tē fa’a’ite pāpū maira rā te reira i te hō’ē mea : e fa’ahemara’a mana rahi te tai’ata. Te fatira’a i raro a’e i te reira, e nehenehe ïa e tūra’i ia tātou ’ia fa’aō i roto i te mau mea ’aita hō’ē ta’ata mana’o ’āfaro e rave. Nō tōna huru ’ite-’ore-hia, e mea ’ōhie ’ia ’ume mai ’e e mea ’aravihi maita’i nō te fa’ahema ia tātou ’ia fāriu ’ē atu i te Vārua Maita’i ’e ’ia fa’atupu i te hina’aro ’ia tomo i roto i te mau mea ’ōpanihia, ’o terā ïa te mea atāta roa atu ā. E nehenehe te reira e ’ama mai nā roto i te hi’ora’a i te hōho’a faufau, te fa’aro’ora’a i te mau parau hā’iri’iri, ’e ’aore rā te tāpiri-roa-ra’a i te tahi fāito tano ’ore. ’E ’oia ato’a, e nehenehe te mana’o tai’ata e ’ume i te hō’ē ta’ata ’ia ’imi i te hōho’a faufau. E fa’a’ohura’a pūai roa ’e te atāta te reira.4
E fa’a’īno ’e e ha’aparuparu te tai’ata i te pae ’āpeni i te mau tā’amura’a ato’a, e te hō’ē e ’ere i te mea iti, ’o te tā’amura’a ïa o te ta’ata iho i te Atua. « ’E ’oia mau tā’u e parau atu nei ia ’outou, mai te au i tā’u i parau ’ē na ho’i, ’o ’oia ’o te hi’o atu i te vahine ma te fa’ahina’aro iāna ra, ’e ’aore rā mai te mea e fa’aturi noa atu vetahi ra i roto i tō rātou ra mau ’ā’au, e ’ore roa e noa’a ia rātou te Vārua, e huna rā rātou i te fa’aro’o ’e e mata’u ho’i » (PH&PF 63:16).
Mai tā Elder Richard G. Scott (1928-2015) nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo i ha’api’i, « e fa’atupu te vi’ivi’i pae mōrare i te pāruru arai i te fa’aurura’a a te Vārua Mo’a ’e tō te reira ’aravihi nō te fa’ateitei, nō te ha’amāramarama ’e nō te ha’apūai. E fa’atupu te reira i te mau ’umera’a i roto i te tino ’e te manava. ’E i te hō’ē taime e fa’atupu te reira i te tahi hia’ai pohe ’ore e arata’i i te ta’ata hara i te hara teimaha atu ā ».5
Te mea e ’ere i te tai’ata
Nō te hi’ora’a tātou e aha, te tai’ata, e mea faufa’a ato’a ïa ’ia māramarama i te mea e ’ere i te tai’ata ’e ’ia hi’o maita’i tātou ē ’eiaha e tu’u i te tāpa’o tai’ata i ni’a i te mau mana’o, te mau hina’aro ’e te mau hia’ai ti’a. Te tai’ata, ’o te hō’ē huru hia’ai ïa, tē vai nei rā te mau hia’ai parau ti’a. ’Ei hi’ora’a, e nehenehe tā tātou ’ia hina’aro i te mau mea maita’i ’e te tano ’o te riro i te tauturu ’ia rave i te ’ohipa a te Fatu.
’A feruri na i teie mau mea :
-
Te hia’ai ’ia noa’a te moni. I roto i te reira noa iho, e ’ere te ’ohipa ’ino te hina’aro i te moni. ’Aita Paulo i parau ē, ’o te moni te tumu nō te mau ’ino ato’a. ’Ua parau ’oia ē, « ’o te nounou moni ho’i te tumu o te mau ’ino ato’a nei » (1 Timoteo 6:10 ; reta tei fa’ahuru-’ē-hia). E ha’amāramaramara’a rahi atu e vai ra i roto i te ha’api’ira’a a Iakoba : « ’Ia nā mua i tā ’outou ’imira’a i te tao’a tā ’outou ’imira’a i te bāsileia o te Atua. ’E ’ua roa’a mai ia ’outou te tīa’i i te Mesia ra, e roa’a ato’a ïa ia ’outou te tao’a ra, ’ia ’imi ’outou i te reira, ’e ’ia ’imi ho’i ’outou i te reira ’ia fa’atupu i te maita’i ; ’oia ho’i, ’ia fa’a’ahu i te feiā veve ra, ’e ’ia fa’a’amu i tei po’ia, ’e ’ia fa’ati’amā i tei tāpe’ahia ra, ’e ’ia fa’aora ho’i i tei ma’ihia ’e tei hāmani-ino-hia » (Iakoba 2:18-19).
-
Te hina’aro hereherera’a tano i tō ’oe hoa fa’aipoipo. E tauturu teie mau mana’o tei hōro’ahia mai e te Atua ’ia ha’apūai, ’ia fa’a’eta’eta ’e ’ia fa’atāhō’ē i te fa’aipoipora’a. E nehenehe ato’a rā e tupu te mau mana’o tano ’ore i ni’a i te hoa fa’aipoipo. Mai te mea e ’imi tātou i te maita’i nō tātou noa iho, ’aore rā nō te ha’amāha noa i tō tātou mau hia’ai ’e te mau mana’o, e riro tātou i te he’e i roto i te mau hia’ai tai’ata, ’e e nehenehe i te reira e tū’ino i te tā’amura’a o te fa’aipoipora’a. Te tāviri nō te ’imira’a ’e te tāpe’ara’a i te hereherera’a tano i roto i te fa’aipoipora’a, ’o te mana’o ateatea ïa ’e te here.
Te parau tumu faufa’a rahi, ’o te ’imira’a ïa i te mau mea nō te tumu tano—nō te patura’a i te bāsileia o te Atua ’e te fa’arahira’a i te maita’i i roto i te ao nei. I te tahi atu pae, e fa’aitoito te tai’ata ia tātou ’ia ta’ahi i ’ō atu i te mau ’ōti’a tano, i reira tō tātou mau mana’o e ha’afaufa’a ’ore ai i te Atua, e fa’ahi’o ai i te ta’ata ’ei tao’a ’e ma te fa’ariro i te mau tao’a, te tao’a moni rahi nā reira ato’a te mana ’ei ’ohipa ri’ari’a e ha’api’o i tō tātou marū ’e e tū’ino i tō tātou mau tā’amura’a.
Nō te aha tātou e fati pinepine ai i mua i te tai’ata
’Ia hi’ohia te pau rahi ’e te atāta o te tai’ata, nō te aha ïa te reira i riro ai ’ei fa’ahemara’a pūai ’e te tāmau noa ? Nō te aha tātou e vaiiho pinepine ai i te reira ’ia upo’oti’a i ni’a ia tātou ? ’Ia hi’ohia nā ni’a mai, e au ē, ō te peu pipiri ’aore rā te ha’avī-’ore-ra’a iāna iho te pū nō te tai’ata. E mau peu pa’epa’e te reira, te a’a hōhonu mau rā nō te tai’ata, ’o te ’erera’a ïa. E riro te mau ta’ata i te fati i raro a’e i te tai’ata ’ei tāmatara’a faufa’a ’ore ’ia fa’a’ī i te tahi ārea i roto i tō rātou orara’a. E mana’o ha’avare te tai’ata, e mono faufa’a ’ore nō te here mau, nō te faufa’a mau ’e te aura’a pipi vai maoro.
Te ha’avīra’a tano o te manava, e nehenehe e parau ē, e au te reira i te ’ā’au. « ’O tāna mana’o i roto i tōna ’ā’au, ’o ’oia iho ïa » (Maseli 23:7). Te vāhi e tu’u tātou i tā tātou tūtonura’a pae ferurira’a ’e pae vārua, e riro mai te reira i muri mai ’ei pūai fa’atere i tō tātou mau mana’o, mau hina’aro ’e mau ’ohipa. Te taime ato’a e tupu mai te fa’ahemara’a nō te tai’ata, tītauhia ’ia mono i te reira fa’ahemara’a ’e te hō’ē mea tano a’e.
E nehenehe ato’a te fa’aea-noa-ra’a e fa’atupu i te mau mana’o tai’ata. ’Ia iti roa ana’e te ’ohipa e tupu i roto i tō tātou orara’a, e riro tātou i te ara ’ohie i te mau fa’aurura’a ’ī’ino. ’Ia ’imi itoito tātou ’ia ’ana’anatae i te rave i te mau ’ohipa maita’i (hi’o PH&PF 58:27) ’e ’ia tūtava tātou i te fa’ahotu i tō tātou taime, e iti mai tō tātou mau mana’o tai’ata ’e te tahi ato’a mau fa’aurura’a ’ino.
Mai tā Elder Dallin H. Oaks nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo i fa’ata’a mai, te mau hia’ai tā tātou e mā’iti e ha’amau ia tātou, e’ita te reira e ha’uti noa i ni’a i tā tātou mau ’ohipa, i ni’a ato’a rā i te ta’ata e riro atu tātou : « Nā te hina’aro e fa’ata’a i tā tātou mau ’ōpuara’a mātāmeha’i, nā te mau ’ōpuara’a mātāmeha’i e hāmani i tā tātou mau mā’itira’a, ’e nā te mau mā’itira’a e fa’ata’a i tā tātou mau ’ohipa. Nā te mau hina’aro tā tātou e fa’atupu e fa’ata’a i te huru o tō tātou tauira’a, i tā tātou ravera’a ’e i tō tātou huru e au ai ».6
E nehenehe e parau ē, e ti’a ’ia tātou ’ia pāruru ia tātou ’eiaha i te mau manava noa tā tātou e tomo atu i roto, te mau mana’o ato’a rā e matara mai ’e ’aore rā e tupu mai nā roto mai i teie mau mana’o. Mai tā Alama i ha’api’i, mai te mea ’ua vi’ivi’i tō tātou mau mana’o, « nā tō tātou mau mana’o ho’i tātou e fa’ahapa mai » (Alama 12:14).
Te rā’au fa’aora : te here mai tā te Mesia
E nehenehe e ’ape i te tai’ata. Nō te hōro’ara’a mai te Metua i te Ao ra ia tātou i te ti’amāra’a ’ia mā’iti, e mana tō tātou i ni’a i tō tātou mau mana’o, tō tātou mau hina’aro ’e tā tātou mau ’ohipa. ’Aita i tītauhia ’ia tāpapa tātou i te mau mana’o ’e te mau hina’aro tai’ata. ’Ia hiti mai te mau fa’ahemara’a, e nehenehe tā tātou ’ia mā’iti ’eiaha e haere nā ni’a i terā nā ’ē’a.
Nāhea tātou i te upo’oti’a i te fa’ahemara’a nō te tai’ata ? E ha’amata tātou nā roto i te fa’atupu i te hō’ē tā’amura’a ti’a ’e tō tātou Metua i te Ao ra ’e te mā’itira’a ’ia tāvini ia vetahi ’ē. ’E e fafau tātou ia tātou i roto i te ravera’a ha’apa’ora’a fa’aro’o, mai te pure ’e te tuatāpapara’a pāpa’ira’a mo’a, ’o te ani i te Vārua Maita’i i roto i tō tātou orara’a. I te pae hope’a, ’o te here mai tō te Mesia te tuha’a ’ōmo’e—te here ateate ’e te mau ’e te ha’avare ’ore, ma te hina’aro ’ia patu i te bāsileia o te Atua ’e ’ia rōtahi noa te mata i ni’a i tōna hanahana. E tupu te reira here i te taime noa e roa’a ai ia tātou te hoara’a o te Vārua Maita’i.
Nō te tātara i te tai’ata, tītauhia te pure o te ’ā’au i reira tātou e ani ai i te Atua ’ia tātara i te reira mau mana’o ’e ’ia hōro’a mai i te here aroha ’ei mono (hi’o Moroni 7:48). E nehenehe te reira ’ia tupu inaha e mea nā roto te reira ato’a mau tātarahapara’a i te aroha nō te tāra’ehara a Iesu Mesia.7 ’Aua’a a’e ’oia e nehenehe tā tātou ’ia ha’api’i ’ia here mai Tāna ’e mai tā tō tātou Metua i te Ao ra e here nei ia tātou.
’Ia tūtonu tāmau tātou i ni’a i tō tātou Metua i te Ao ra, ’ia ora tātou mai te au i te fa’auera’a mātāmua ’e te piti—here i te Atua ’e i tō tātou ta’ata tupu mai ia tātou iho nei (hi’o Mataio 22:36-39)—’e ’ia rave tātou i te mau mea ato’a e noa’a ia tātou nō te ora mai tāna i ha’api’i mai, e fa’auru te mau hina’aro ateate ’e te ha’avare ’ore i tō tātou orara’a ma te pūai rahi ’e rahi noa atu. ’A tāhō’ē ai tātou i tō tātou hina’aro i tō te Metua, e iti mai te mau fa’ahemara’a ’e te mau hope’a o te tai’ata, ma te monohia e te here mau o te Mesia. ’Ei reira e ’ī ai tātou i te here hanahana e mono i te mau hia’ai raro o teie nei ao, ma te nehenehe o te patura’a i te bāsileia o te Atua.