2014
Mālohi ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí—ʻAtā ki he Tokotaha Kotoa
Sune 2014


Mālohi ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí ʻAtā ki he Tokotaha Kotoa

ʻĪmisi
Linda K. Burton

ʻOku foaki ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he fakanofo, ka ʻoku ʻatā e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he taha kotoa pē. ʻOku fie maʻu ʻa e māʻoniʻoní ke tau lava ʻo fakaafeʻi ʻa e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki heʻetau moʻuí.

ʻOku tau tau monūʻia ke moʻui ʻi he taimi ko ʻeni e hisitōlia ʻo e Siasí ʻi he taimi ʻoku ʻi ai ai ha ngaahi fehuʻi kau ki he lakanga fakataulaʻeikí. ʻOku ʻi ai e tokanga lahi mo e holi ke ʻilo pea ke mahino lahi ange e mafai, mālohi, mo e ngaahi tāpuaki ʻoku fekauʻaki mo e lakanga fakataulaʻeikí ʻa e ʻOtuá. ʻOku ou ʻamanaki ʻe lava ʻa e tokāteline ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻo “mokulu ki [hotau laumālié] ʻo hangē ko e ngaahi hahau mei he langí” (T&F 121:45; tānaki atu hono fakamamafaʻí). ʻOku ou fakamoʻoni ʻoku fakavavevaveʻi ʻe he ʻEikí ʻEne ngāué, pea ʻoku taau ke mahino kiate kitautolu e founga ʻo hono lavaʻi ʻe he ʻEikí ʻEne ngāué ke tau maʻu e mālohi ʻoku maʻu mei he fenāpasi mo ʻEne palaní mo e ngaahi taumuʻá.

Ne lavaʻi maʻu pē ʻe he ʻEikí ʻEne ngāué, ʻa ia ko hono “fakahoko ʻa e moʻui taʻe-faʻa-mate mo e moʻui taʻengata ʻa e tangatá” (Mōsese 1:39), ʻo fakafou ʻi he mālohi ʻo Hono lakanga fakataulaʻeikí. Ne fakatupu ai ʻa e ngaahi langí mo e māmaní. ʻI he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻoku lava ai ke ikunaʻi e ngaahi nunuʻa ʻo e Hingá koeʻuhí ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Koeʻuhí he ʻoku fakafalala mai ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he tangatá ke tāpuakiʻi e fānau ʻa e Tamai Hēvaní, ʻokú Ne finangalo ke tau fakaafeʻi e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki hotau ʻapí ke tāpuekina mo fakamālohia hotau fāmilí mo ʻetau moʻuí fakafoʻituitui.

Ne lea mālohi ʻa ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻi he ako fakatakimuʻa fakaemāmani lahi ʻo e 2013 ʻo pehē: “ʻOku ʻikai ko e tangatá ʻa e lakanga fakataulaʻeikí!”1 Kiate au, ko ha fakamanatu ia pea pehē ki ha fakaafe kiate kitautolu kotoa ke tau ako, fakalaulauloto pea ke mahino ange e lakanga fakataulaʻeikí. Kapau ʻe fehuʻi atu ʻe ha kiʻi tamasiʻi, pe ko ha kaungāmeʻa ko ha mēmipa ʻo ha siasi kehe e ngahi fehuʻi ko ʻení, te ke lava nai ʻo tali?

  • Ko e hā ʻa e lakanga fakataulaʻeiki?

  • Ko e hā ʻoku fuʻu mahuʻinga ai ʻa e lakanga fakataulaʻeikí?

  • Ko e hā ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

  • Ko hai ʻokú ne maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

Ko e hā ʻa e lakanga fakataulaʻeiki?

Ko e lakanga fakataulaʻeikí ko e mālohi mo e mafai taʻengata ia ʻo e ʻOtuá ʻokú Ne tāpuekina, huhuʻi mo hakeakiʻi ʻEne fānaú. Naʻe fakamatalaʻi e lakanga fakataulaʻeikí ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻi he founga ko ʻení: “Ko e lakanga fakataulaʻeikí ʻa e founga ʻoku ngāue mai ai e ʻEikí ke fakahaofi e ngaahi laumālié. … ʻOku ʻi ai e ʻamanaki ʻe hanga ʻe ha taha ʻokú ne maʻu e lakanga fakataulaʻeikí ʻo fakaʻaongaʻi e mafai toputapú ni ʻo fakatatau mo e fakakaukau, finangalo mo e ngaahi taumuʻa māʻoniʻoni ʻa e ʻOtuá. ʻOku ʻikai ke siokita e lakanga fakataulaʻeikí. ʻOku fakaʻaongaʻi maʻu pē ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ke tokoni, tāpuekina, mo fakamālohia e kakai kehé.2

ʻI heʻeku ako, fakalaulauloto, pea feinga ke mahino e lakanga fakataulaʻeikí, kuo tokoni kiate au ke fakakaukau ki he tuʻunga ne mei ʻi ai e māmaní kapau naʻe ʻikai ke ʻi ai. Naʻe fakatotoloʻi ʻe ʻEletā Lōpeti D. Heili ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e fakakaukau ko ʻení ʻi heʻene pehē: “Te ke lava nai ke fakakaukau ki ha fakapoʻuli mo lingolingoa e matelié kapau ne ʻikai ha lakanga fakataulaʻeiki? Kapau naʻe ʻikai ke ʻi māmani e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ne tauʻatāina pē ʻa e filí ke ʻalu holo mo pule ʻikai ha fakangatangata. Ne ʻikai mei ʻi ai ha meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ke tataki mo fakamaama kitautolu; ʻikai ha palōfita ke fakafofongaʻi e ʻEikí; ʻikai ha ngaahi temipale ke tau fai ai ha ngaahi fuakava toputapu mo taʻengatá; ʻikai ha mafai ke tāpuakiʻi pe papitaiso, ke fakamoʻui pe fakafiemālie. … He ʻikai ha maama, ʻamanaki lelei—ko e fakapoʻuli pē.”3

ʻOku fakamātoato ʻa e fakakaukau ki he ʻikai ʻi ai e lakanga fakataulaʻeikí. ʻOku ou tuʻu hake pea fiefia ʻi he mālohi toputapu ko ʻeni kuo toe fakafoki mai ki he māmaní ʻi ha palōfita ʻa e ʻOtuá ʻi he kuonga fakaʻosi mo nāunauʻia ko ʻeni ʻo e kakato ʻo e ngaahi kuongá!

Kuo fakatokanga mai ai ʻa ʻEletā ʻOakesi kiate kitautolu kau ki he lakanga fakataulaʻeikí: “Neongo ʻetau faʻa pehē ki he kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ‘ko e lakanga fakataulaʻeikí,’ kuo pau ke ʻoua ʻe ngalo ʻoku ʻikai maʻu pe fakasino ia ʻiate kinautolu ʻoku nau maʻu iá. ʻOku maʻu ia ʻi ha falala toputapu ke ngāue ʻaki ki he lelei ʻa e tangatá, fafiné, mo e fānaú foki.4

Ko e hā ʻoku fuʻu mahuʻinga ai ʻa e lakanga fakataulaʻeikí?

ʻOku tau ʻilo ko e “e palani fakalangi ʻo e fiefiá ʻokú ne fakaʻatā e ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmilí ke hoko atu hili e faʻitoká. ʻOku fakaʻatā foki ʻe he ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava toputapú ʻi he ngaahi temipale toputapú ki he toko taha kotoa pē ke ne foki ki he ʻao ʻo e ʻOtuá pea mo e ngaahi fāmilí ke fakatahaʻi ʻo taʻengatá.”5 Hangē ko ia ko hono akoʻi ʻe ʻEletā Lāsolo M. Nalesoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē, “Kuo toe fakafoki mai ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ke lava e fāmilí ʻo silaʻi ke taʻengata.”6

“ʻOku fie maʻu ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki hono fakahoko ʻo e n gaahi ouau ʻo e ongoongoleleí. … ʻOku fakaava ʻe he ouau takitaha ha matapā ki ha ngaahi tāpuaki fakalaumālie lahi.”7 Naʻe foaki ʻe Sīsū ʻa e ngaahi kī toputapu ʻo e puleʻangá kia Pita mo e fekau “ko ia kotoa pē te ke nonoʻo ʻi māmaní, ʻe nonoʻo ia ʻi he langí: pea ko ia te ke veteki ʻi māmaní ʻe veteki ia ʻi he langí” (Mātiu 16:19).

Ko e hā ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

ʻOku maʻu ha fakamatala faingofua ki he ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he May 2012 New Era:

“Te ke lava ʻo fai ha ngaahi meʻa lahi ʻaki ha kií, he ʻikai te ke mei lava ʻo fai—hū ki ha fale, fakaʻuli ʻi ha kā, pea fakaava e putí, mo ha ngaahi meʻa kehe. ʻOku ʻuhinga e kií ki he mafai mo e fakaʻatā.

“ʻOku tatau pē ia mo e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. ʻOku nau puleʻi hono maʻu e ngaahi tāpuaki mo e ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. … Ko e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ko e totonu ke puleʻi mo tataki e Siasí. … ʻOku faʻa ʻuhinga e ngaahi kií ki ha ʻēlia fakasiokālafi ʻo hangē ko ha uooti, siteiki pe misiona. ʻOku faʻa kau foki ai mo e mafai ki ha faʻahinga ouau mo e ʻekitivitī pau (hangē ko e papitaiso, sākalamēnití, ngāue fakafaifekaú mo e ngāue fakatemipalé).”8

Ko hai ʻokú ne maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

“ʻOku maʻu ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e ngaahi kī kotoa pē ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻoku fekauʻaki mo Hono Siasí. Naʻá Ne ʻosi foaki ki Heʻene Kau ʻAposetoló ʻa e ngaahi kī kotoa ʻoku fekauʻaki mo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní. Ko e ʻAposetolo fuoloa taha ʻoku kei moʻuí, ʻa e Palesiteni ʻo e Siasí, ko ia toko taha pē ʻi he māmani kuo ʻosi fakamafaiʻi ke ne ngāue ʻaki ʻa e ngaahi kī kotoa ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (vakai, T&F 107:91–92). … [ʻOkú ne foaki] ha ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki ha kau taki lakanga fakataulaʻeiki kehe koeʻuhí ke nau lava ʻo tokangaʻi ʻa e ngaahi tafaʻaki kuo vahe ke nau tokangaʻí. … ʻOku ʻikai ke maʻu ʻe he kau palesiteni ʻo e ngaahi houalotú mo honau ngaahi tokoní ha kī. ʻOku nau maʻu pē ha mafai ʻoku ʻoange ke nau ngāue ʻi honau uiuiʻí.”9

Neongo iá, ʻoku ʻi ai e faikehekehe ʻi he mafai mo e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. ʻOku foaki ʻa e mafai lakanga fakataulaʻeikí ʻi he fakanofo, ka ʻoku ʻatā e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he tokotaha kotoa. Koeʻuhí ʻoku tau holi kotoa ke maʻu e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi hotau fāmilí mo e ʻapí, ko e hā ʻoku fie maʻu ke tau fai ke fakaafeʻi e mālohi ko iá ki heʻetau moʻuí? ʻOku mahuʻinga e anga māʻoniʻoni fakatāutahá ki hono maʻu e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

Maʻu e mahino ki he Tokāteline ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí

ʻUluakí, feinga ke taau mo e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. Koeʻuhí ʻoku mahino lelei e tokāteline ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he fakahaá, ʻoku mahuʻinga ke maʻu e tokoni ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ke fakahā mo ʻoatu e tokāteliné ki hotau laumālié.

Uá, ʻalu ki he temipale māʻoniʻoní. ʻOku tau ʻilo ko e ngaahi temipalé “ko e ngaahi potu toputapu taha ia ʻo e moihuú”10 pea ko e feituʻu lelei ke ako ki he lakanga fakataulaʻeikí ʻaki e laumālie ʻo e fakahaá.

Tolú, lau e folofolá. Ko e fekumi, fakalaulauloto, mo hono ako e folofolá ko ha fakaafe mei he Laumālie Māʻoniʻoní ke fakahā mai kiate kitautolu e ngaahi moʻoni mahuʻinga kau ki he lakanga fakataulaʻeikí. ʻOku ou fokotuʻu atu e ngaahi meʻá ni ke ke fakakaukauʻi lelei pea ʻi he faʻa lotú: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 13, 20, 84, 107, mo e 121, mo e ʻAlamā 13. Pea ʻoku ou fakaafeʻi koe ke ako maʻuloto ʻa e fakapapau mo e fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻa ia ʻe lava ke maʻu ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:33–44. ʻI hono fai iá, ʻoku ou palōmesi atu ʻe fakalahi ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní hoʻo mahino ki he lakanga fakataulaʻeikí pea ueʻi fakalaumālie mo langaki hake koe ʻi he ngaahi founga lelei.

Te u fakaafeʻi foki koe ke fakalaulauloto ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121: 34–46 pea fehuʻi kiate ko e e ngaahi fehuʻi hangē ko e:

  • ʻOku tuku nai hoku lotó ʻi he ngaahi meʻa ʻo e māmaní?

  • ʻOku ou holi nai ki he fakaʻapaʻapa ʻa e tangatá pe fefiné?

  • ʻOku ou feinga nai ke ʻufiʻufi ʻeku ngaahi angahalá?

  • ʻOku ou loto hīkisiá?

  • ʻOku ou fakakounaʻi, fakamālohiʻi pe puleʻi nai ʻeku fānaú, malí pe niʻihi kehé?

  • ʻOku ou feinga fakamātoato nai ke akoako fakahoko e ngaahi tefitoʻi moʻoni māʻoniʻoní hangē ko e feifeingaʻí, angamaluú, faʻa kātaki fuoloá, angaleleí, angavaivaí, ʻofa taʻemālualoí ʻo ʻuhinga ʻoku moʻoni, fakamātoato, pe ʻofa ʻoku ongo moʻoni)?

  • ʻOku ngaohi nai ʻe he angamaʻá ke fakaʻofoʻofa ʻeku ngaahi fakakaukaú maʻu ai pē?

  • ʻOku ou fakaafeʻi nai e Laumālie Māʻoniʻoní ke hoko ko hoku takaua maʻu ai pē?

Naʻe toe ʻi ai e ʻuhinga foʻou mo fakatāutaha ange ʻo e ngaahi foʻi lea feifeingaʻí, angamaluú, faʻa kātaki fuoloá, angaleleí, angavaivaí, mo e ʻofa taʻemālualoí kiate au ʻi heʻeku manatuʻi ha tāpuaki ne u kolea mei heʻeku tamaí ʻi he ngaahi taʻu kuo hilí.

ʻI heʻeku hoko ko e tāutaha lalahi kei talavou, ne u fefaʻuhi mo ha ngaahi fili faingataʻa. Hangē ko ia ne u fai ʻi he ngaahi taimi, ne u kole ki heʻeku tamaí ha tāpuaki fakatamai. ʻI heʻeku ʻamanaki ke ne fai leva ha ngāue ki heʻeku kolé, ne u ʻohovale heʻene tali mai ʻo pehē, “ʻOku ou fie maʻu ha taimi ke teuteu ke foaki atu e tāpuakí. ʻE lelei pē nai ke ke kiʻi tatali ʻi ha ʻaho ʻe ua?”

Ko e meʻa mālié, hili ha taʻu ʻe 40 mei ai, kuo ngalo e meʻa naʻá ne lea ʻaki ʻi he tāpuaki fakatamai ko iá, ka he ʻikai toe ngalo e ʻapasia lahi ʻeku tamaí ki he lakanga fakataulaʻeiki māʻoniʻoní ʻi heʻene teuteu fakalaumālie ke foaki ha tāpuaki kiate au. Naʻe mahino kiate ia e ngaahi tefitoʻi moʻoni ne akoʻi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121 pea fie maʻu ke moʻui ʻaki kinautolu ke taau mo e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻekí ke tāpuakiʻi hono fāmilí.

Ngaahi Lea ʻa e Kau Palōfita Moʻuí

Ko hoku faingamālie ke ngāue mo e kau palōfita, tangata kikite mo maʻu fakahā ʻoku ueʻi fakalaumālie ʻi he meimei ʻaho kotoa. Kapau ʻoku fuʻu fie maʻu ke tau ʻilo e tokāteline ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻoku ʻi ai ʻetau maʻuʻanga tokoni falalaʻanga mei he ʻOtuá: ko e kau palōfita, kau tangata kikite, mo maʻu fakahaá. ʻOku ou fakamoʻoni ko e kau tangata kinautolu ʻa e ʻOtuá ʻoku nau maʻu e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he anga māʻoniʻoni fakatāutaha.

ʻI ha konifelenisi lahi ne toki fakahoko, naʻe akonaki ʻa ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá: “ʻI he palani lahi ʻa ʻetau Tamai Hēvaní ʻokú ne ʻoange ʻa e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he kakai tangatá, ʻoku maʻu ai ʻe he kakai tangatá ha fatongia makehe ke ngāue ʻaki e lakanga fakataulaʻeikí, ka ʻoku ʻikai ko kinautolu ʻa e lakanga fakataulaʻeikí. ʻOku kehekehe e fatongia ʻo e kakai tangatá mo e fafiné ka ʻoku mahuʻinga tatau pē. Hangē pē ko e ʻikai lava ha fefine ʻo maʻu ha fānau taʻe kau ai ha tangatá, ʻoku pehē pē ʻa e ʻikai lava ʻe ha tangata ke ne ngāue kakato ʻaki e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke fokotuʻu ha famili taʻengata, taʻe ʻi ai ha fefine. ʻI hono fakalea ʻe tahá, ʻi he tuʻunga ʻo e taʻengatá, ko e mālohi ke fakatupú mo e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻoku fevahevaheʻaki ia ʻe he husepānití mo e uaifí.”11

‘Oku ou ako ʻoku fenāpasi e takiekina ʻo e kakai fefiné ki he angatonú mo e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Naʻe akonaki ʻa Paleniteni Hauati W. Hanitā (1907–95) ʻi haʻane lea ki he kakai fefine ʻi he Siasí ʻo pehē, “Ko ia ʻoku mau kole atu ai ke mou tokoni ʻaki homou ivi tākiekina mālohi ki he leleí ki hono fakamālohia hotau ngaahi fāmilí, hotau siasí, pea mo hotau tukui koló.”12 ʻI ha konifelenisi lahi kimuí ni mai, ne lea ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ki he kakai fefiné ʻo pehē, “Tatau ai pē pe ʻoku teʻeki ai ke ke mali pe ʻosi mali, pe ko ha faʻē koe pe ʻikai, pe ʻokú ke toulekeleka pe kei siʻi, ʻoku mahuʻinga hoʻo moʻui maʻá.”13

Ne fai ʻe ʻEletā Pālati ha lea meimei tautau ʻo pehē, “ʻOku ʻikai ha meʻa ʻe toe fakatāutaha ange ʻi he māmaní ka ko hono lehilehiʻi, pe liliu e moʻuí ʻo hangē ko e ivi tākiekina ʻo ha fefine angatonu.”14

Kuo mau tali ha ngaahi fehuʻi ʻe niʻihi ʻoku kau ki he lakanga fakataulaʻeiki maʻoniʻoni ʻa e ʻOtuá, ka ko e moʻoní ʻoku ʻi ai mo e ngaahi meʻa kehe.

Tomuʻa Talangofua, Pea Toki Mahino

Te u fakaʻosi ʻaki ha aʻusia kuó ne tokoniʻi au ke fehangahangai mo e ngaahi fehuʻi teʻeki talí. ʻI he ngaahi taʻu kuo hilí, ne fakaafeʻi ai au mo hoku husepānití ki ha fakataha ʻa ha kau takimuʻa taukei ʻo e Siasí. Ne toki ui ha ʻofisa pule, pea ʻi he fakaʻosinga ʻo e fakatahá ne fai ha fehuʻi faingataʻa mo fakatupu fakamoveuveu. ʻI hono fakatokangaʻi e faingataʻa ʻo e fehuʻí, ne u lotu fakamātoato leva mo hoku husepānití ki he Tamai Hēvaní maʻá e takimuʻa foʻoú. ʻI heʻene haʻu ki he tuʻunga malangá ke tali e fehuʻí, ne u fakatokangaʻi e liliu ʻi hono fofongá ʻi heʻene tuʻu fakaʻeiʻeikí, hangatonu pea lea ʻaki e mālohi ʻo e ʻEikí.

Ne peheni ʻene talí: “Tokoua, ʻoku ʻikai te u ʻilo e tali ki hoʻo fehuʻí. Ka te u tala atu e meʻa ʻoku ou ʻiló. ʻOku ou ʻilo ko e ʻOtuá ʻetau Tamai Taʻengatá. ʻOku ou ʻilo ko Sīsū Kalaisi e Fakamoʻuí mo e Huhuʻi ʻo e māmaní. ʻOku ou ʻilo ne mamata ʻa Siosefa Sāmita ki he ʻOtua ko e Tamaí mo Hono ʻAlo ʻOfaʻanga ko Sīsū Kalaisí, peá ne hoko ko e meʻa ngāue ne fakafou mai ai ʻa hono toe fakafoki mai e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he māmaní. ʻOku ou ʻilo ʻoku moʻoni ʻa e Tohi ʻa Molomoná pea ʻoku ʻi ai e kakato ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. ʻOku ou ʻilo ʻoku tau maʻu ha palōfita moʻui he ʻahó ni ʻoku lea maʻá e ʻEikí ke faitāpuekina ʻetau moʻuí. ʻIkai, ʻoku ʻikai ke u ʻilo e tali ki hoʻo fehuʻí, ka ko e ngaahi meʻa ʻeni ʻoku ou ʻiló. ʻOku ou fai e toengá ʻi he tui. ʻOku ou feinga ke moʻui ʻaki e lea faingofua ko ʻeni ʻo e tuí ne u ako ʻi he ngaahi taʻu kuo hilí meia Māsolie Hingikelī, ko e uaifi ʻo Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī, ʻa ia naʻá ne pehē, ‘ʻOku ou tomuʻa talangofua pea toki mahino.’”

Ko e lakanga fakataulaʻeikí ʻo e ʻOtuá ko ha falala toputapu ke tāpuakiʻi e tangata, fefine mo e fānaú ke tau lava ʻo foki ko ha fāmili ke nofo taʻengata fakataha ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá. ʻOku fie maʻu ʻa e anga māʻoniʻoní ke tau takitaha fakaafeʻi e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki heʻetau moʻuí. ʻOfa ke taumalingi mai e tokāteliné ki hotau laumālié pea tataki kitautolu ke tau ofi aange kiate Ia ʻa ia ʻoku ʻAʻana e Siasí mo e mālohi mo e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Dallin H. Oaks, “The Power of the Priesthood in the Family” (worldwide leadership training meeting); wwlt.lds.org.

  2. David A. Bednar, “Ko e Ngaahi Mālohi ʻo e Langí,” Liahona, Mē 2012, 48; tānaki atu hono fakamamafaʻí.

  3. Robert D. Hales, “Blessings of the Priesthood,” Ensign, Nov. 1995, 32.

  4. Dallin H. Oaks, “The Relief Society and the Church,” Ensign, May 1992, 36; tānaki atu hono fakamamafaʻí.

  5. “Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” Liahona, Nōvema 2010, 129.

  6. Russell M. Nelson, “Nurturing Marriage,” Liahona, May 2006, 37.

  7. Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2: Ko Hono Puleʻi ʻo e Siasí (2010), 2.1.2.

  8. “Priesthood Keys,” New Era, May 2012, 38.

  9. Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2, 2.1.1.

  10. Ko e Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Temipalé, Fale ʻo e ʻEikí”; scriptures.lds.org.

  11. M. Russell Ballard, “Ko ʻEku Ngāue ʻEni mo Hoku Nāunaú,” Liahona, Mē 2013, 19.

  12. Ngaahi ʻOfefine ʻi Hoku Puleʻangá: Ko e Hisitōlia mo e Ngāue ʻa e Fineʻofá (2011), 182; tānaki atu hono fakamamafaʻí.

  13. D. Todd Christofferson, “Ko e Mālohi Fakaivia ʻo e Kakai Fefiné,” Liahona, Nōvema 2013, 30.

  14. Ngaahi ʻOfefine ʻi Hoku Puleʻangá, 180; tānaki atu hono fakamamafaʻí.

Tā fakatātaaʻi ʻo e taá ʻe Jerry Garns, tuku kehe pē ʻa ia ʻoku fakaʻilongaʻi atú; TOʻOMATAʻÚ: TĀ FAKATĀTAAʻI ʻE CODY BELL

Toʻomataʻú: faitā ʻa Dan Carter

Toʻomataʻú: tā fakatātā ʻa Cody Bell