2010–2019
Ewe Nemasepwin Amanauen ekkewe mi Mano
October 2018


Ewe Nemasepwin Amanauen ekkewe mi Mano

Uwa pwarata ngenikemi pwe ewe nemasepwin Preseten Joseph F. Smith a angei mi ennet. Uwa apasa ai kapasen pwarata pwe aramas meinisin ra tongeni anneanii me repwe tongeni sinei pwe mi ennet.

Pwi me fefinei, ua fen ammonata ai afanafan me mwen punuei mi acheingicheing Barbra a mano. Ngang me ai famini aua kinisou ren ami tong me kirokiroch. Ua iotek pwe ewe Samon epwe efeiochuei nupwen ua afanafan ngenikemi won ei nesesor.

Non October 1918, 100 ier me nom, Preseten Joseph F. Smith a kuna eu nemasepwi mi amwarar. Mwirin chipu 65 ier an angang ngeni ewe Samon non Ewe Mwichefenin Jises Kraist ren Aramas mi Pin non Fansoun Soponon me fitu chok wiik mwen an mano won November 19, 1918, i a mommot non rumwan me ekieki usun an Kraist we asoren achasefan me a anneani an ewe Aposel Peter awewei usun an ewe Chon Amanau angang non ewe nenien ngun mwirin An Irapenges.

A mak: “Nupwen uwa anneani a wor ai watten memmef. … Non ai ekkipwichi usun ekkei mettoch. … ai tuficichin weweiti a napeno, me ewe Ngunun ewe Samon a feitto rei, me uwa kuna ekkewe mwichen ekkewe mi mano.”1 Unusen an mak usun ewe nemasepwi a mak non Doctrine and Covenants kinikin 138.

Iei upwe awora och porausen Joseph F. pwe sia tongeni ennetin weweiti ifa usun manauan a men amonata i ne angei ei pwarata mi auchea.

Sasing
Joseph me Hyrum Smith won war oris

Atun an Presetenin ewe Mwichefen, a no ngeni Nauvoo non 1906 me a ekipwichi usun an chechemenien eu fansoun nupwen a chok nimu ierin. A era, “Iei chok ewe ennetin neni ia uta ia atun [Joseph, tettenin semei, me semei, Hyrum] ra feitto non ar repwe sai ngeni Carthage. Semei ese etiw seni wan oris nge a chok angeiei ren poun me winata ei ren won an nenien mwot won oris. A kissiei me ren an epwe feinno me a watiw ei sefan me uwa kuna an a feinno seniei.”2

Nupwen Joseph F. a kuner sefan, inan we, Mary Fielding Smith, a ekkieta i pwe epwe tongeni kuna Joseph me Hyrum non ar kokkonetiw fengen mwirin chok ar ninnino mi weires non Katapusen Carthage won June 27, 1844.

Ru ier mwirin, Joseph F., fiti an famini me inan we mi nukuchar, Mary Fielding Smith, ra feinno seni imwer non Nauvoo me feinno ngeni Winter Quarters. Ina mwo ese mwo wanu ierin, Joseph F. a wisen wani fitemon ekkewe kou ra sai ren seni Montrose, Iowa, ngeni Winter Quarters me pwan tori Salt Lake Valley, chipu epwe engon ierin nupwen ra war. Uwa mochen ami kewe at me anuon oua auseningoch me oupwe weweiti ewe watten wis a nom won Joseph F. nekukunun chok.

Ruanu chok ier mwirin, non 1852, nupwen a 13 ierin, inan we achingeching a mano—iwe Joseph me pwiin me fefinan ese chiwen wor chon tumunur.3

Joseph F. a angei eu kokkorun misineri non ekkewe fonuen Hawaii non ewe ier 1854 nupwen a 15 ierin. Ei angangen misineri menni a fis fan unungat ier, a poputani an manauen angang non ewe Mwichefen.

Nupwen a niwin ngeni Utah, Joseph F. a opupunu non 1859. 4 Napanapen manauan fan fitu ier mwirin, a chok angang, fori angangen famini me feinno won pwan ru misin. Won July 1, 1866 atun a 27, Joseph F. a seikita ngeni wisen Aposel me ren Preseten Brigham Young me a siwini manauan tori fenfeinno. Eu ier mwirin non October, a siwini emon non ewe Mwichen Engon me Ruemon.5 A wisen chon aninis ngeni Brigham Young, John Taylor, Wilford Woodruff me Lorenzo Snow mwen a pwisin winiti ewe Preseten non 1901.6

Joseph F. me punuwan Julina ra feioch ren nour we fenichi, Mercy Josephine, non ar famini.7 Nge a chok ru esop ierin nupwen a mano. Mwirin chok, Joseph F. a mak, “A chok eu maram nanew seni ewe fansoun nei … achingeching Josephine a mano. Waiioo! Amo ngang mi tongeni tumunu tori a watte. Uwa men pwositi iteitan ran me uwa mefi pwe uwa chok anemon. … Kot omusano ai apwangapwang ika mi mwan ne tongei nei kewe semirit usun uwa tongeir.” 8

Me non manauan, Preseten Smith a kaimuno ren mano seni seman we, inan we, emon pwiin me ruemon fefinan kewe, ruemon punuwan kewe, me engon me unemon noun kewe. I a men sinei netipechou me mano ren ekkewe sia tongei.

Nupwen noun we at Albert Jesse a mano, Joseph F. a mak ngeni fefinan we Martha Ann usun an sio ngeni ewe Samon ne echikareta i me a eis, “Pwata a iei usun? O. Kot pwata ei a namwot?”9

Ina amwo an kewe iotek non na fansoun, Joseph F. ese angei penuwen usun ei poraus. 10 A ereni Martha Ann pwe “ekkewe nang [a usun] a minen epetikich seni ewe Samon me penuwan kewe” won ewe porausen mano me ewe nenien ngun. Nge ina mwo, an nuku non an ewe Samon pwon kewe ren fenfeinno a chiwen pechekun me nukuchar.

Nupwen ewe Samon a mefi pwe ewe fansoun mi och, Preseten Smith a angei penuwen kewe, kinamwe, me weweiti usun ewe nenien ngun me ren an nemasepwei mi amwarar a kuna non Octover 1918.

Na ier a men anetipengaw ngenii. A netipechou ren watten ekkewe chon mano non ewe Aewin Maun won Unusen Fonufan pwe a sopweno ne feitta tori a nuseni 20 million aramas ra ninnino. Pwan, ewe watten semwenin nuk a tori unusen fonufan, me a angei manauen aramas tori 100 million aramas.

Sasing
Elder Hyrum Mack Smith

Non na ier, unumon mi achengecheng chon an Preseten Smith famini ra pwan mano. Elter Hyrum Mack Smith seni ewe Mwichen ekkewe Engon me Ruemon Aposel, noun we mwanichi ika pwan semei chinnap, a mwitir mano nupwen eu mettoch non inisin a mek.

Preseten Smith a mak: “Ese chiwen wor ai kapas—[ureno] ren netipechou! … Netipei a netipeta; me a usun ese chiwen wor ai mochenin manau! … Waiioo! Uwa men tongeii! … Upwe pwan tongeii tori fenfeinno. Iwe iei usun me fansoun meinisin epwe iei usun ren nei kewe at me nengin, nge i nei mwanichi, ewe aewin a amemmef ngeniei ewe pwapwa me apinukunuk pwe itei epwe achechem ren aramas fansoun meinisin. … Seni ununon nguni ua kinisou ngeni Kot ren i! Nge … Waiio! Ua mochen i! Kich meinisin sia mochen i! A fen angangoch non ewe Mwichefen. … Me iei, … Waiio! met upwe for! … Waiio! Kot anisiei!”11

Ewe maram mwirin, Alonzo Kesler, punuwen noun Preseten Smith nengin, a mano non eu osukosuk nge esap tipisin emon.12 Preseten Smith a makkei non noun puken uruo, “Ei osukosuk tori mano mi ngaw me anetipeta, a aweiresi unusen ai famini sefan.”13

Fisu maram mwirin, non September 1918, Ida Bowman Smith, punuwen noun Preseten Smith at ika pwan inei chinnap, a mano mwirin a nounou noun nampa nimu, tettenin semei Hyrum.14

Iwe iei, won October 3, 1918, ren an memmeffen watte netipechou ren ekkewe million won fonufan minne ra mano pokiten ewe maun me semwen pwan fiti ekkewe mi mano me non pwisin an famini, Preseten Smith a angei ewe pwarata seni nang minne a iteni “ewe nemasepwin amanauen ekkewe mi mano.”

Sasing
President Joseph F. Smith

A foos usun ewe pwarata ekkis chok non an afanafan non ewe ran mwirin minne a sereni ewe aewin ranin na October Mwichenapen Mwichefen. Preseten Smith a ekkis apwangapwaneno, nge a chiwen afanafan ekkis: “Usap fori, me usap ekieki usun ai upwe erenikemi och ekkewe mettoch minne uwa ekipwichi usun non ei nessesor, me upwe witi tori pwan eu fansoun ren ai upwe achocho ne erenikemi ekkewe mettoch non ai ekiek me netipei, ika Kot a tipeungeni. Ngang use nom anaemon chok non ekkei [nimu] maram sia tou seni. Uwa chok nomonon non ewe napanapen iotek, titingor, nukunuk, me nukuchar; me uwa chok chiechi ren ewe Ngunun ewe Samon fansoun meinisin.”15

Ewe pwarata a angei won October 3 a ekinamwe netipan me awora penuwen chommong an kapas eis. Kich mi pwan tongeni mefi kinamwe me kaeo usun ewe fansoun mwach nupwen sipwe mano me feinno ngeni ewe nenien ngun ika sipwe akanneani ei apwarata me ekipwichi usun auchean non napanapen manauch iteitan ran.

Eu me nein ekkewe mettoch Preseten Smtih a kuna an ewe Samon fansoun chuchuri ekkewe me nukunuk non ewe nenien ngun mwirin an pwisin mano won ewe irapenges. Seni ewe nemasepwi uwa angei ei:

“Nge nengeni, seni ekkewe mi tupwon, a atetteni noun kewe chon angang me finata chon aporaus, ngeni ir pechekun me mwumwuta, me ngeni ir ewe wis ne feinno me uwei ewe saramem ewe kapas allim ngeni ir ekkewe ra nom non rochopwak, iwe tori meinisin ekkewe ngunun mwan [me fefin];16 me iwe iei usun ewe kapas allim a tori meinisin ekkewe mi mano. …

“Ekkei ra kaeo usun nuku non Kot, aier seni tipis, papatais ren awesinon tipis fan iten ekkewe mi mano, ewe niffangen ewe Ngun mi Fen ren awataen poun emon,

“Me pwan meinisin ekkewe nongonongen ewe kapas allim mi namwot repwe sinei pwe repwe tufichin kapwong ren napanapen aramas non futuk, nge manau ren napanapen Kot non ewe ngun. …

“Pun ekkewe mi mano ra fen mefi pwe ewe nangetam fansoun seni inisir a usun nom non fotek.

“Ekkei ewe Samon a ait, me ngenir pechekun ne feitto, mwirin an manausefan seni mano, me tonong non muun Seman we, me ina ia repwe tongeni angei ar feioch pwe resap mano sefan me manausefan,

“Me sopweno ar angang usun a fen pwaon me ren ewe Samon, me angei meinisin ekkewe feioch minne a chok isoni fan iten ekkewe ra tongeii.”17

Sasing
Niosun Joseph me Hyrum Smith

Non ewe nemasepwi, Preseten Smith a kuna seman, Hyrum, me ewe Soufos Joseph Smith. A fen 74 ier seni ewe fansoun a saingon kuner nupwen a emon kukkun at non Nauvoo. Sia tongeni chok anchang an pwapwa ren an a kuna seman achengecheng me tettenin seman. Ina epwe mefi pechekun me kinamwe pokiten a sinei pwe meinisin ekkewe ngun ra chok usun napanapen inisir non manau me pwan pwe ra witiwit fiti ekkis atepwan tori ewe ran a pwon pwe repwe manausefan. Ewe nemasepwi a awatteno tichikin me auchean an Semach won Nang kokkot fan iten Noun kewe me an Kraist tongen amanau me ewe pechekunen An Achasefan esor siwinin ren.18

Won ei 100 achechem, uwa tingoreikemi meinisin pwe oupwe anneani ren tichik ei pwarata. Ren ami oupwe fori ei, iwe ewe Samon epwe efeiochukemi pwe ami weweitin me kinisou ren An Kot tong me An kokkotun manau ese muuh me pwapwa fan iten Noun kewe meinisin.

Uwa pwarata ngenikemi pwe ewe nemasepwin Preseten Joseph F. Smith a angei mi ennet. Uwa apasa ai kapasen pwarata pwe aramas meinisin ra tongeni anneanii me repwe tongeni sinei pwe mi ennet. Ekkewe rese angei ei mirit non ei manau repwap men sinei ennetin nupwen meinisin ra war non ewe nenien ngun. Ina ia, meinisin repwe tongei me mwareiti Kot me ewe Samon Jises Kraist ren ar kokkotun manau ese muuch mi amwarar me ewe feiochun ewe pwonun manausefan atun inis me ngun epwe chufengen sefan nge esap tongeni kaimuno sefan.19

Sasing
Sister Barbara Ballard

Ua ennetin kinisou pwe ua sinei ian Barbra mi acheingicheing a nom ia me pwe aupwe nonnom fengen sefan non ach famini ese much. Amo ita ewe kinamwein ewe Samon epwe apochokuna kich iei me fansoun meinisin ena ai iotek, non iten Jises Kraist, amen.

Kapasen Atetten

  1. Nengeni Doctrine and Covenants 138:6, 11.

  2. Joseph F. Smith, non Preston Nibley, The Presidents of the Church (1959), 228.

  3. Nengeni Joseph Fielding Smith, Life of Joseph F. Smith (1938), 13.

  4. A opupunu ren Levira Clark non 1859, Julina Lambson non 1866, Sarah Richards in 1868, Edna Lambson non 1871, Alice Kimball non 1883, me Mary Schwartz non 1884.

  5. Joseph F. Smith a kokko ren an epwe pwan emon chon aninnis non ewe Aewin Presetensi (Brigham Young, Heber C. Kimball and David H. Wells). A pwan wiseni wisen Aruwen Chon Anininis non ewe Aewin Presetensi ngeni unuemon Preseten Mwichefen, usun Presenten John Taylor, Wilford Woodruff, me Lorenzo Snow.

  6. Joseph F. Smith a angang non ewe wisen chon aninnis ngeni ewe Aewin Presetensi fan emwenien Brigham Young me a pwan wisen Aruwen Chon Aninnis non ewe Aewin Presetensi fan emweninien John Taylor, Wilford Woodruff, me Lorenzo Snow. I ewe aewin Presetenin Mwichifen a fen emon chon aninnis non ewe Aewin Presetensi mwen a winiti ewe Presten.

  7. Mercy Josephine, Joseph F.’s nampa eu semirit, a uputiw won August 14, 1867, me a mano won June 6, 1870.

  8. Joseph F. Smith, puken uruo, July 7, 1879, Nenien Uruon Mwichefen, Ewe Mwichefenin Jises Chraist ren Aramas mi Pin non Fansoun Soponon, Salt Lake City, Utah.

  9. Joseph F. Smith ngeni Martha Ann Smith Harris, Aug. 26, 1883, Nenien Uruon Mwichefen; nengeni Richard Neitzel Holzapfel me David M. Whitchurch, My Dear Sister: The Letters between Joseph F. Smith and His Sister Martha Ann (2018), 290–91.

  10. Fan chommong, ewe Samon a aiti Joseph F. Smith non pwisin manauan me non an angangen Aposel me Presestenin ewe Mwichefen ren an taanen pwarata, pwarata, me taan. Napengeni ekkei niffang mi amwarar seni ewe Samon a mak usun noun an puken manauan, afanafan, achemchem, me an rekotun ewe Mwichifen.

  11. Joseph F. Smith, puken uruon, Jan. 23, 1918, Nenien Uruon Mwichefen, tichikin me awatttenon minafo; nengeni Joseph Fielding Smtih, Life of Joseph F. Smith, 473–74.

  12. Nengeni “A. [P.] Kesler Is Killed in Fall from a Building,” Ogden Standard, Feb. 5, 1918, 5.

  13. Joseph F. Smith, puken uruon, Feb. 4, 1918, Nenien Uruon Mwichefen.

  14. Nengeni “Ida Bowman, Smith,” Salt Lake Herald-Republican, Sept. 26, 1918, 4.

  15. Joseph F. Smith, non Conference Report Oct 1918, 2.

  16. Nengeni ewe awewe ngeni “Inach Eve mi achegnecheng” me ekkewe “nengin mi nukuchar minne … ra fen ngeni ewe ennetin Kot mi manau” (Doctrine Covenants 138:39).

  17. Nengeni Doctrine and Covenants 138:30, 33–34, 50–52.

  18. Kapasen ei nemasepwi a akkom pwa non November 30, 1918, kinikinin ewe Deseret News, 11 ran mwirin Preseten Smith a mano, won November 19. A mak non ewe December Improvement Era me non January 1919 kinikinin ewe Relief Society Magazine, ewe Utah Genealogical and Historical Magazine, ewe Young Woman’s Journal, me ewe Millennial Star.

  19. Ina mwo ekkewe ra fiti Satan repwe manausefan, rese tongeni tongei me mwareiti Semach won Nang me Jises Kraist usun ekkewe ra angei eu muunun ning. Nengeni Alma 11:41; Doctrine and Covenants 88:32–35.