Sila si Jesukristo, Moises, ug Elias [Elijah] mitugyan sa mga yawe sa priesthood ngadto nilang Pedro, Santiago, ug Juan didto sa Bukid sa Transpigurasyon. Human milugsong sa bukid, gipapahawa ni Jesus ang yawa gikan sa batang lalaki. Didto sa Capernaum, si Jesus milagrusong mihatag og kwarta nga igbabayad sa buhis alang Kaniya ug ni Pedro.
Sila si Moises ug Elias mipakita ngadto nilang Pedro, Santiago, ug Juan
Iisa ang usa ka driver’s license, o dapita ang usa ka estudyante nga dunay driver’s license sa pagpakita niini sa klase.
Unsa may gitugot nga buhaton sa usa ka tawo nga dunay driver’s license?
I-display o ipakita ang usa ka hulagway sa mga yawe sa sakyanan.
Nganong importante man nga dunay access sa mga yawe sa sakyanan agig dugang sa driver’s license?
Sa unsang paagi nga ang pagbaton og driver’s license ug mga yawe sa pag-drive og sakyanan matandi ngadto sa awtoridad ug mga yawe sa priesthood nga gikinahanglan sa pagdumala sa buhat sa Dios? (Ingon nga kadtong dunay mga driver’s license awtorisado nga maka-drive, daghang lalaki ang naghupot sa awtoridad sa priesthood. Apan ingon nga ang mga yawe sa sakyanan makapahimo sa driver sa pagmaneho sa usa lamang ka pihong sakyanan, ang mga yawe sa priesthood nagtugot sa usa ka indibidwal sa pagmaneho o pagdumala sa buhat sa Dios sulod sa partikular nga katungdanan. Ang Presidente sa Simbahan naghupot ug naggamit sa mga yawe sa priesthood aron sa pagpangulo ug pagdumala sa buhat sa Ginoo dinhi sa yuta.)
Pahinumdumi ang mga estudyante nga diha sa Mateo 16:19 atong mabasa nga ang Ginoo misaad sa paghatag kang Pedro sa mga yawe sa gingharian, o sa awtoridad sa pagdumala sa buhat sa Dios dinhi sa yuta. Nianang higayuna, si Pedro ug ang matag usa sa laing mga Apostoles nahatagan na sa awtoridad sa priesthood, apan wala pa sila mahatagi sa mga yawe sa gingharian.
Dapita ang mga estudyante samtang nagtuon sila sa mga kasulatan karon sa pagpangita kon giunsa pagkadawat ni Pedro ang mga yawe sa gingharian ug sa unsang paagi nga kining sama nga mga yawe sa kaulahian gitugyan ngadto ni Joseph Smith ug sa uban sa atong panahon.
Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa Mateo 17:1–2. Hangyoa ang klase sa pagsunod ug aron mahibalo kon asa gidala sa Manluluwas sila si Pedro, Santiago, ug Juan aron maandam sila sa pagdawat sa mga yawe sa priesthood. Mahimo nimong ipasabut nga ang Manluluwas siguro mipili nila ni Pedro, Santiago, ug Juan nga mokuyog Kaniya tungod kay moserbisyo sila isip Unang Kapangulohan sa Simbahan human sa Pagkabanhaw ug Pagkayab sa Manluluwas ngadto sa langit (tan-awa sa Joseph Fielding Smith, Doctrines of Salvation, comp. Bruce R. McConkie, 3 vols. [1954–56], 3:152).
Asa man gidala ni Jesus sila si Pedro, Santiago, ug Juan?
Unsa man ang nahitabo sa Manluluwas didto sa bukid?
Unsa ang gipasabut sa pagkausab sa panagway [transfigured]?
Tabangi ang mga estudyante nga makasabut nga ang transpigurasyon nagpasabut “sa kondisyon sa mga tawo kinsa temporaryo nga nausab ang panagway ug kahimtang—nga mao, misaka sa mas taas nga ang-ang sa pagka-espirituhanon—aron makalahutay sila sa presensya ug himaya sa langitnong mga nilalang” (Guide to the Scriptures [Ang Giya ngadto sa mga Kasulatan], “Transfiguration,” scriptures.lds.org). Nausab ang panagway nila ni Pedro, Santiago, ug Juan niining higayuna (tan-awa sa D&P 67:11–12).
Isulat ang mosunod nga heading diha sa pisara: Mga indibidwal nga didto sa Bukid sa Transpigurasyon. Ubos niini nga heading isulat ang Jesukristo, Pedro, Santiago, ug Juan.
Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa Mateo 17:3, ug hangyoa ang klase sa pagpangita kon kinsa ang mipakita ngadto kang Jesus ug sa mga Apostoles didto sa bukid.
Kinsa man ang mipakita didto sa bukid? (Ipasabut nga si Elias nagpasabut kang Elijah, ang propeta sa Daang Tugon [tan-awa sa Mateo 17:3, ].)
Idugang ang Moises ug Elijah sa lista diha sa pisara.
Aron matabangan ang mga estudyante nga makasabut nganong mipakita sila si Moises ug Elijah didto sa bukid, dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa mosunod nga pamahayag ni Propeta Joseph Smith:
Imahe
Prophet Joseph Smith
“Ang Manluluwas, si Moises, ug Elias (Elijah), mihatag sa mga yawe ngadto ni Pedro, Santiago, ug Juan, didto sa bungtod, sa dihang nausab ang ilang panagway sa iyang atubangan” (Mga Pagtulun-an sa mga Presdiente sa Simbahan: Joseph Smith [2007], 123).
Sumala ni Joseph Smith, nganong mipakita man si Elijah ug Moises didto sa bukid? (Aron itugyan ang mga yawe sa priesthood ngadto nilang Pedro, Santiago, ug Juan. Mahimo usab nimong ipasabut nga sila si Moises ug Elijah mipakita didto sa Templo sa Kirtland niadtong Abril 3, 1836, aron sa pagpahiuli sa mga yawe sa priesthood: Gipahiuli ni Moises ang mga yawe sa pagpundok sa Israel [tan-awa sa D&P 110:11], ug si Elijah aron ipahiuli ang mga yawe nga may kalabutan sa gahum sa pagbugkos [tan-awa sa D&P 110:13–16]. Kini nga mga pagpakita didto sa Kirtland naghatag og sumbanan aron masabtan kon unsay nahitabo didto sa Bukid sa Transpigurasyon.)
Ipasabut nga giklaro diha sa Joseph Smith Translation sa Biblia nga si Juan Bautista—kinsa gipatay ni Herodes—mipakita usab didto sa bukid (tan-awa sa Joseph Smith Translation, Marcos 9:3 [diha sa “Ang Giya ngadto sa mga Kasulatan”]; “Elias”). Idugang ang Juan Bautista sa lista diha sa pisara.
Papuli-puliha sa pagbasa og kusog ang pipila ka mga estudyante gikan sa Mateo 17:4–9. Hangyoa ang klase sa pagsunod, nga mangita kon si kinsa pa ang mipakita didto sa Bukid sa Transpigurasyon.
Kinsa pa man ang mipakita didto sa Bukid sa Transpigurasyon? (Idugang ang Dios nga Amahan sa lista diha sa pisara.)
Pahinumdumi og daklit ang mga estudyante nga ang dispensasyon sa ebanghelyo mao ang panahon diin ang Langitnong Amahan mitugyan sa awtoridad sa priesthood, mga ordinansa, ug kahibalo mahitungod sa Iyang plano sa kaluwasan ngadto sa katawhan dinhi sa yuta pinaagi sa Iyang awtorisado nga mga sulugoon. Dapita ang usa ka estudyante nga moduol sa pisara ug pabutangi og star tupad sa matag indibidwal nga gilista diha sa pisara nga mipakita ngadto ni Propeta Joseph Smith sa atong dispensasyon. (Ang estudyante kinahanglang mobutang og star tupad sa matag indibidwal nga gilista diha sa pisara.)
Imahe
The First Vision
Ang Langitnong Amahan ug si Jesukristo mipakita kang Joseph Smith.
Imahe
John the Baptist Conferring the Aaronic Priesthood
Si Juan Bautista mipahiuli sa Aaronic Priesthood
Imahe
Melchizedek Priesthood Restoration
Sila si Pedro, Santiago, ug Juan mipahiuli sa Melchizedek Priesthood
Imahe
Elijah Appearing in the Kirtland Temple
Si Elijah mipahiuli sa mga yawe sa pagbugkos didto sa Templo sa Kirtland
Unsa nga kamatuoran ang atong makat-unan gikan niining mga panghitabo kalabut sa pagtugyan sa mga yawe sa priesthood sa matag dispensasyon? (Ang mga estudyante mahimong mogamit og lain-laing mga pulong, apan tabangi sila nga mahibalo sa mosunod nga kamatuoran: Sa matag dispensasyon, gitugyan sa Dios ang mga yawe sa priesthood ngadto sa Iyang pinili nga mga sulugoon aron madumala nila ang Iyang buhat dinhi sa yuta.)
Nganong importante man nga masayran nga ang samang sumbanan sa pagtugyan sa mga yawe sa priesthood nga nahitabo sa panahon ni Jesukristo nasubli sa atong panahon pinaagi ni Propeta Joseph Smith?
Ang kasamtangang mga propeta ug mga apostoles naghupot ba sa samang mga yawe nga nadawat ni Joseph Smith? (Oo.) Sa unsang paagi nila nadawat kadto nga mga yawe? (Ang mga yawe gipasa gikan ni Joseph Smith ngadto ni Brigham Young ug sa nagsunod nga mga propeta.)
Hunahunaa ang pagdapit sa mga estudyante sa pagpakigbahin sa ilang mga pagbati kalabut sa awtoridad sa priesthood ug sa panalangin nga makabaton sa mga yawe nga gitugyan sa atong dispensasyon sama sa nahitabo panahon sa mortal nga pangalagad ni Jesukristo.
Gipapahawa ni Jesus ang yawa gikan sa batang lalaki
I-summarize ang Mateo 17:14–23 pinaagi sa pagpasabut nga usa ka amahan midala sa iyang anak nga lalaki ngadto sa Manluluwas aron ayuhon. Human giayo ni Jesus ang bata, gitudloan Niya ang Iyang mga disipulo nga ang ubang mga panalangin mabatunan pinaagi lamang sa pag-ampo ug pagpuasa. Gipanagna usab Niya ang Iyang kamatayon ug Pagkabanhaw. (Pahinumdom: Kini nga mga panghitabo mahisgutan og maayo diha sa ideya sa pagtudlo alang sa Marcos 9:14–29.)
Si Jesus milagrusong mihatag og kwarta nga igbabayad sa buhis alang Kaniya ug ni Pedro
Samtang ang mga estudyante nagtuon sa Mateo 17:24–27, dapita sila sa pagpangita og kamatuoran nga makatabang kanato nga masabtan kon sa unang paagi nga ang atong mga ehemplo makaimpluwensya sa uban.
Aron matabangan ang mga estudyante nga makasabut sa kinatibuk-ang kahulugan niini nga tudling, ipasabut nga ubos sa balaod ni Moises ang tanang Israelite nga mga lalaki nga sobra sa 20 anyos kinahanglang mobayad og tinuig nga buhis sa templo, nga gitawag og tribute (tan-awa sa Exodo 30:13–16). Kini nga kwarta gigamit sa pagsuporta sa mga galastuhan nga may kalabutan sa pagdumala sa templo. Ang ubang mga pari ug mga rabbi diha sa katawhan wala ilakip sa nagdumalang konseho sa pagbayad niini nga buhis.
Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa Mateo 17:24–26. Hangyoa ang klase sa pagsunod, nga mangita sa mga pangutana nga gipangutana sa mga maniningil og buhis ug ni Jesus ngadto kang Pedro.
Unsa ang gipangutana sa mga maniningil og buhis ngadto kang Pedro? Unsa man ang tubag ni Pedro?
Unsa ang gipangutana ni Jesus kang Pedro? Unsa man ang tubag ni Pedro?
Ipasabut nga ang pulong uban pa [strangers] diha niini nga tudling nagpasabut sa tanan diha sa gingharian nga dili usa sa mga anak sa hari. Ang “uban pa” kinahanglang mobayad og buhis, samtang ang mga anak sa hari walay apil. Gitudloan ni Jesus si Pedro nga tungod kay Anak Siya sa Dios ug ang templo mao ang balay sa Iyang Amahan (tan-awa sa Mateo 17:25–26; Juan 2:16), dili na Siya kinahanglang mobayad niini nga buhis ug makapili unta nga dili mobayad. Hinoon, ang mga maniningil og buhis nagpaabut nga mobayad si Jesus og buhis tungod kay wala sila makasabut kon si kinsa Siya.
Ipabasa og hilum sa mga estudyante ang Mateo 17:27, mangita sa unsay gisugo ni Jesus nga sunod nga buhaton ni Pedro.
Unsa man ang gisugo ni Jesus nga sunod buhaton ni Pedro?
Nganong miingon man si Jesus nga bayaran Niya ang buhis?
Isulat sa pisara ang pulong nga makababag [offend], ug ipasabut nga niini nga kinatibuk-ang kahulugan ang mga pulong nga “aron dili kita makababag kanila” posible nga nagpasabut sa kamatuoran nga dili gusto ang Manluluwas nga mobuhat og bisan unsang butang nga makapanlimbasug sa uban sa espirituhanong paagi. (Kon wala pa Niya bayari ang buhis, dili unta maayo ang tan-aw sa ubang mga Judeo ngadto Kaniya ug sa Iyang mga sumusunod ug mahimong dili kaayo madawaton sa mensahe sa ebanghelyo.)
Unsa nga baruganan ang atong makat-unan gikan sa ehemplo sa Manluluwas? (Bisan tuod nga ang mga estudyante mahimong mogamit og lain-laing mga pulong, kinahanglan silang mahibalo sa mosunod nga baruganan: Makasunod kita sa ehemplo sa Manluluwas pinaagi sa paglikay sa mga lihok nga makapanlimbasug sa uban sa espirituhanong paagi. Isulat sa pisara kini nga baruganan.)
Unsa ang uban pang mga sitwasyon diin kini nga baruganan makagiya usab kanato sa paghimo og husto nga mga pagpili?
Giunsa kamo sa pagpanalangin samtang naningkamot kamo sa pagsunod sa ehemplo sa Manluluwas ug sa paglikay sa mga lihok nga makapanlimbasug sa uban sa espirituhanong paagi?
Tapusa ang leksyon pinaagi sa pagdapit sa mga estudyante sa pagsulat diha sa ilang mga class notebook o mga scripture study journal og butang nga ilang buhaton aron mas makasunod sa baruganan nga ilang nahibaloan sa ibabaw.
Imahe
scripture mastery icon
Ribyu sa Scripture Mastery
Kon ang mga estudyante daling makatultol sa mga scripture mastery passage, mas masaligon silang motuon sa ebanghelyo, mogamit sa mga baruganan sa ebanghelyo diha sa ilang kinabuhi, ug motudlo gikan sa mga kasulatan.
Ang pangribyu nga mga kalihokan sa scripture mastery gibutang sa tibuok niining manwal aron sa pagpaila og nagkadaiyang pamaagi sa pagtabang sa mga estudyante nga kanunayng magribyu sa mga bersikulo sa scripture mastery. Dugang mga kalihokan sa pagribyu makita diha sa appendix niini nga manwal.
Ang mga quiz makatabang sa mga estudyante nga mahinumduman kon unsay ilang nakat-unan ug masukod ang ilang nakat-unan. Dapita ang mga estudyante sa pagbasa sa tulo ka mga scripture mastery passage nga napaila na niini nga manwal. Mahimong usab nimong apilan og pipila ka bag-ong mga tudling. (Mahimo kang mosugyot nga markahan sa mga estudyante kini nga mga tudling diha sa ilang mga kasulatan.) Human makabasa ang mga estudyante, eksamina sila pinaagi sa paghatag kanila og mahinungdanon nga pulong [key word] gikan sa tudling o pinaagi sa pagbasa og mga pulong gikan sa seminary bookmark. Dayon hangyoa ang mga estudyante sa pagpangita sa husto nga tudling diha sa ilang mga kasulatan.
Komentaryo ug Background nga Impormasyon
Mateo 17:1–5. Ang Transpigurasyon ug ang Pagpahiuli sa ebanghelyo sa ulahing mga adlaw
“Ang mga tawo nga mipakita didto sa Bukid sa Transpigurasyon [Dios nga Amahan, sila si Jesukristo, Pedro, Santiago, Juan, Juan Bautista, Moises, ug Elijah] adunay dako nga tahas sa Pagpahiuli sa ebanghelyo sa ulahing mga adlaw. Nakatabang kini kanato nga makita nga ang samang awtoridad sa priesthood ug ang mga yawe nga gihuptan sa nangaging mga dispensasyon gipahiuli niining katapusang dispensasyon” (New Testament Student Manual [manwal sa Church Educational System, 2014], 56).
Si Elder David A. Bednar sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles mipasabut og maayo niini nga kamatuoran:
“Ako nagdapit sa matag usa kaninyo sa pagkonsiderar unsaon ninyo pagtubag ang mosunod nga pangutana nga gihatag ngadto sa mga miyembro sa Simbahan daghang katuigan na ang milabay ni Presidente David O. McKay: ‘Kon niining gutloa matag usa kaninyo hangyoon sa pagpamahayag sa usa ka sentence o hugpong sa mga pulong sa labing maila nga kalahian sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, unsay inyong tubag?’ (“The Mission of the Church and Its Members,” Improvement Era, Nob. 1956, 781).
“Ang tubag nga gihatag ni Presidente McKay sa iyang kaugalingong pangutana mao ang ‘balaanong awtoridad’ sa priesthood. Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nagbarug nga lahi sa ubang simbahan nga nangangkon nga ang ilang awtoridad nagagikan sa makasaysayanong pagpuli, sa mga kasulatan, o sa teyolohikanhong pagbansay. Lahi ang atong pamahayag nga ang awtoridad sa priesthood gihatag pinaagi sa pagpandong sa mga kamot direkta gikan sa langitnong mga mensahero ngadto kang Propeta Joseph Smith” (“Ang mga Gahum sa Langit,” Ensign o Liahona, Mayo 2012, 48).
Ang Dios naghatag sa awtoridad sa priesthood ngadto sa takus nga lalaki nga mga miyembro sa Simbahan aron sila makalihok pinaagi sa Iyang pangalan alang sa kaluwasan sa Iyang mga anak. Ang mga yawe sa priesthood mao ang mga katungod ngadto sa kapangulohan, o ang gahum nga gihatag sa Dios ngadto sa tawo aron sa pagdumala ug sa paggiya sa gingharian sa Dios dinhi sa yuta (tan-awa sa Mateo 16:15–19). Kadtong naghupot sa mga yawe sa priesthood makahatag og awtoridad sa mga naghupot sa priesthood sa pagsangyaw sa ebanghelyo ug sa pagdumala sa mga ordinansa sa kaluwasan. Ang tanang nagserbisyo sa Simbahan gitawag ubos sa pagdumala sa usa ka tawo kinsa naghupot sa mga yawe sa priesthood. Sa ingon, nadawat nila ang awtoridad ug adunay katungod ngadto sa gahum nga gikinahanglan sa pagserbisyo ug sa pagtuman sa mga responsibilidad sa ilang mga calling. (Tan-awa sa Dallin H. Oaks, “Ang mga Yawe ug Awtoridad sa Priesthood,” Ensign o Liahona, Mayo 2014, 49–52.)
Si Elder Bruce R. McConkie sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles mi-summarize sa unsay atong nahibaloan nga nahitabo didto sa Bukid sa Transpigurasyon:
“(1) Si Jesus espesyal nga mipili nila ni Pedro, Santiago, ug Juan gikan sa ubang Napulog Duha; midala kanila sa wala mailhi nga bungtod; didto nausab ang iyang panagway sa ilang atubangan, ug nakita nila ang iyang himaya. … [Si Pedro] miingon nga sila ‘mga saksi nga nakakita sa iyang pagkahalangdon.’ (2 Ped. 1:16.)
“(2) Sila si Pedro, Santiago, ug Juan, mismo ‘nausab ang ilang panagway sa iyang atubangan’ [Mga Pagtulun-an sa mga Presidente sa Simbahan: Joseph Smith (2007), 123], … sa ingon nakapahimo kanila sa pagpakigsulti sa mga anghel, sa pagkakita og mga panan-awon ug sa pagsabut sa mga butang mahitungod sa Dios. …
“(3) Sila si Moises ug Elijah—duha ka karaang mga propeta kinsa nabalhin sa pagkahimaya [translated] ug gikuha ngadto sa langit nga wala makatilaw og kamatayon, aron makabalik sila nga dunay mahikap nga lawas niini gayud nga higayon, usa ka higayon nga nahitabo sa wala pa ang pagkabanhaw—mipakita diha sa bukid; ug sila ug si Jesus mihatag sa mga yawe sa gingharian ngadto nila ni Pedro, Santiago, ug Juan [tan-awa sa Mga Pagtulun-an: Joseph Smith,123].
“(4) Si Juan Bautista, nga giputlan sa ulo ni Herodes, sa pagkatinuod didto usab. …
“(5) Sila si Pedro, Santiago, ug Juan nakakita sa panan-awon sa transpigurasyon sa yuta, nga mao, nga ila kining nakita nga nabag-o ug nahibalik sa paraisohanong kahimtang niini—usa ka hitabo nga mahitabo atol sa Ikaduhang Pag-anhi kon magsugod na ang panahon sa milenyum. [D&P 63:20–21.]
“(6) Maingon og sila si Pedro, Santiago, ug Juan nakadawat sa kaugalingon nilang mga pagtuga [endowment] samtang didto sa bukid. [Tan-awa sa Joseph Fielding Smith, Doctrines of Salvation, comp. Bruce R. McConkie, 3 vols. (1954–56), 2:165.] … Maingon usab nga samtang didto sa bukid ilang nadawat ang mas sigurado nga pulong sa panagna, diin gipadayag kini ngadto kanila nga sila nasilyo na ngadto sa kinabuhing dayon. (2 Ped. 1:16–19; D&P 131:5.)
“(7) Klaro nga si Jesus mismo nalig-on ug nadasig pinaagi nila ni Moises ug ni Elijah aron mahimong andam alang sa dili masukod nga mga pag-antus ug kasakit nga moabut kaniya nga may kalabutan sa pagbuhat sa walay katapusan ug mahangturong pag-ula. [Tan-awa sa James E. Talmage, Jesus the Christ, 3rd ed. (1916), 373.] …
“(8) Sigurado nga ang tulo ka pinili nga mga apostoles gitudloan sa kayano ‘kabahin sa iyang kamatayon ug usab sa iyang pagkabanhaw’ [Joseph Smith Translation, Lucas 9:31 ]. …
“(9) Klaro usab kini ngadto kanila nga ang karaang mga dispensasyon sa nangagi nawala na, nga ang balaod (nga si Moises mao ang simbolo) ug ang mga propeta (nga si Elijah mao ang kasagarang representante) ubos na Kaniya kinsa sila gimandoan na karon nga ilang paminawon.
“(10) Klaro nga ang Dios nga Amahan, nga natabunan ug natago sa panganod, tua didto sa bukid” (Doctrinal New Testament Commentary, 3 vols. [1965–73], 1:399–401).
Sa Joseph Smith Translation, sa Marcos 9:3 (diha sa Ang Giya ngadto sa mga Kasulatan ), nagpasabut nga si Juan Bautista, kinsa gipatay apan wala pa mabanhaw, mipakita usab didto sa Bukid sa Transpigurasyon. Si Elder Bruce R. McConkie sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles misugyot og usa ka rason nganong didto si Juan Bautista:
“Dili angayang sabton nga si Juan Bautista mao si Elias nga mipakita kauban ni Moises nga mitugyan sa mga yawe ug awtoridad ngadto niadtong kinsa naghupot nianang higayuna sa Melchizedek Priesthood, diin ang mas labaw nga priesthood gidawat na ug nalakip sa tanang awtoridad ug gahum nga gihuptan ug gigamit ni Juan panahon sa iyang pangalagad. Hinoon, sa rason nga wala pa mahibaloi—tungod sa parsyal nga rekord sa mga panghitabo—dunay tahas si Juan sa ubang bahin sa mahimayaong pagpakita nga nianang higayuna gisaad ngadto sa mga mortal. Tingali didto siya, isip ang katapusang legal nga tigdumala ubos sa Daang Pakigsaad, nga nagsimbolo nga ang balaod natuman na ug ang tanang daan nga mga butang nawala na, sa ingon milain sa iyang katungdanan nianang katungdanan nila ni Pedro, Santiago, ug Juan kinsa nahimo nianang higayuna nga ‘unang’ legal nga mga tigdumala sa Bag-ong Gingharian” (Doctrinal New Testament Commentary, 3 vols. [1965–73], 1:404).
