Seminelí
ʻAlamā 57: Feinga ke Talangofua Maʻu Ai Pē ki he Ngaahi Fekaú


“ʻAlamā 57: Feinga ke Talangofua Maʻu Ai Pē ki he Ngaahi Fekaú,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“ʻAlamā 57,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

ʻAlamā 57

Feinga ke Talangofua Maʻu Ai Pē ki he Ngaahi Fekaú

ʻĪmisi
kau tau kei talavou kuo kafó

Ko e hā hoʻo fakakaukau fekauʻaki mo hono tauhi ʻo e ngaahi fekaú? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai e anga hoʻo fakakaukaú? Lolotonga e kei fefaʻuhi ʻa e kau tau loto-toʻá ʻi ha tau fakatuʻutāmaki ʻe taha, naʻa nau talangofua “matematē ki he fekau kotoa pē,” ʻo “tuku ʻenau falalá ki he ʻOtuá maʻu ai pē” (ʻAlamā 57:21, 27). ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi koe ke ke feinga ke talangofua maʻu pē ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá.

Tokoniʻi e kau akó ke nau akoako fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi taukei fakaakó ʻi he lolotonga ʻo e taʻú. ʻE lava ke fakaʻaliʻali ʻe he kau faiakó ki he kau akó ʻa e founga ke fakaʻaongaʻi ai ha ngaahi taukei ako folofola kehekehe mo ha ngaahi founga ako ʻi he kalasí. Mahalo te ke fie kiʻi taʻofi fakataimi pea aleaʻi nounou ʻa e founga ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ai ha founga pe taukei pea akoako fakahoko ia lolotonga e lēsoní. Poupouʻi e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi foki ʻa e taukeí ʻi heʻenau ako fakatāutahá.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki ha ngaahi sīpinga ʻo e talangofua ʻa e Fakamoʻuí ki he Tamai Hēvaní pea fakalaulauloto ki he meʻa te nau lava ʻo ako mei he ngaahi sīpinga ko iá.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e ngaahi fekaú

Ke tokoni ke teuteuʻi e kau akó ke nau ako fekauʻaki mo hono tauhi ʻo e ngaahi fekaú, fakakaukau ke fakaafeʻi kinautolu ke fakahoko ʻa e ʻekitivitī ko ʻení. Poupouʻi e kau akó ke ʻai ʻenau ngaahi fakamatalá ke moʻoni mo ʻaonga.

Fakamatalaʻi ha tōʻonga fakakaukau kehekehe ʻe tolu ʻe ala maʻu ʻe ha taha fekauʻaki mo hono tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá pea mo e ʻuhingá.

ʻI he vahevahe ʻa e kau akó, ʻe lava ke ke hiki ʻenau ngaahi fakakaukaú ʻi he palakipoé. Poupouʻi e kau akó ke nau vahevahe ha ngaahi ʻuhinga moʻoni ʻe ala maʻu ai ʻe ha taha ʻa e tōʻonga fakakaukau ko ʻení.

Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke ke tohi ai e ngaahi tali ki he ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa akó:

  • Ko e hā hoʻo fakakaukau ki hono tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai e anga hoʻo fakakaukaú?

  • Kapau ʻoku ʻikai ke ke lolotonga feinga ke tauhi e ngaahi fekaú ʻi he lelei taha te ke lavá, ko e hā ʻokú ne taʻofi koe mei hono fai iá?

ʻI hoʻo ako he ʻaho ní, kumi ha ngaahi tefitoʻi moʻoni fekauʻaki mo e talangofuá te ne ala ueʻi mo fakaʻaiʻai mo tokoniʻi koe ʻi ha faʻahinga fehuʻi pe hohaʻa. Fakalaulauloto ki he founga ʻe lava ke nau fakaʻaongaʻi mo tāpuekina ai hoʻo moʻuí.

Kau tau kei talavoú

Naʻá ke ako ʻi he lēsoni kuo ʻosí, ki he founga naʻe tokoni ai ʻa e kau tau kei talavou ʻe toko 2,000 kia ʻAnitipesi mo ʻene kau tangatá ke ikunaʻi ʻa e kau tau “mālohi taha” mo “tokolahi taha” ʻo e kau Leimaná ʻi he konga ko ia ʻo e fonuá (vakai, ʻAlamā 56:34). ʻI he ʻAlamā 57, naʻe hoko atu ʻe Hilamani ʻene tohi ki he ʻEikitau ko Molonaí. Naʻe kau atu mo ha toe ngaahi foha ʻe toko onongofulu ʻo e kakai ʻo ʻĀmoní ki heʻene kau taú (vakai, ʻAlamā 57:6), pea naʻe fehangahangai ʻa e kau tau kei talavou ʻe toko 2,060 mo ha fakamanamana ʻe taha. Naʻe ʻohofi ʻe he kau Leimaná ʻa e kau Nīfaí pea ne nau meimei ikunaʻi kinautolu feʻunga tonu mo e kau atu kia Hilamani mo ʻene kau tangatá ha kau sōtia naʻa nau tokangaʻi kimuʻa ha kau pōpula Leimana (vakai, ʻAlamā 57:1–18).

Ko ha taukei ako folofola ʻe ua te na lava ʻo fakaloloto ange hoʻo ako e talanoa ko ʻení mo tokoniʻi koe ke ke fakaʻaongaʻi hono ngaahi lēsoní ʻi hoʻo moʻuí, ko hono kumi mo e fakalaulauloto ki he ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea mahuʻingá.

Lau ʻa e ʻAlamā 57:19–23 ke vakai ki he meʻa naʻe hokó. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakamatalaʻi ʻa e kau tau kei talavou ʻa Hilamaní.

Ke fakatātaaʻi ʻa e taukei ko ʻení, fakakaukau ke mou ako fakataha ʻa e ʻAlamā 57:19–20 mo fakamahinoʻi ʻa e ngaahi foʻi lea mo e kupuʻi lea hangē ko e “tuʻu maʻu” mo e “taʻe-manavahē.” Fakakaukau ke poupouʻi e kau akó ke kumi ʻa e ʻuhinga ʻo e ongo foʻi lea ko ʻení pea vahevahe ʻa e founga ʻoku kaunga ai hono ʻuhingá ki he mahino ʻoku nau maʻú. Hili iá pea fakaafeʻi e kau akó ke nau kumi ha ngaahi foʻi lea mo ha ngaahi kupuʻi lea mahuʻinga kehe ʻi he ʻAlamā 57:21–23 pea vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo kinautolú.

ʻI he veesi 21, fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e founga naʻe fakamatalaʻi ai ʻe Hilamani e talangofua ʻa e kau talavou ko ʻení. Lau ʻa e ʻAlamā 58:40, ʻo kumi e fakakaukau naʻe maʻu ʻe he kau taú ki he ʻOtuá mo ʻEne ngaahi fekaú hili ʻa e fakamanamana fakakautau hono hokó.

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa e “fai pau matematē ki he fekau kotoa pē” (ʻAlamā 57:21) pea “tokanga ke tauhi … ʻene ngaahi fekaú maʻu ai pē” (ʻAlamā 58:40)?

  • ʻOku tākiekina fēfē nai ʻe heʻetau tui mo e manatu kia Sīsū Kalaisí ʻa ʻetau loto mo e malava ke talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá?

Lau ʻa e ʻAlamā 57:24–27, ʻo kumi e ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻoku nau fakahaaʻi ʻa e founga naʻe tāpuekina ai e ngaahi foha ʻo Hilamaní ʻi heʻenau tau hono uá koeʻuhí ko ʻenau tui mo talangofua ki he ʻOtuá.

Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻa e ngaahi kupuʻi lea naʻe makehe kiate kinautolú mo e ʻuhinga ʻoku nau pehē ai ʻoku mahuʻinga ʻa e ngaahi kupuʻi leá.

  • Ko e hā naʻá ke ako mei he talanoa ko ʻení ʻe lava ke fekauʻaki mo hoʻo moʻuí he ʻaho ní?

Poupouʻi e kau akó ke vahevahe ha ngaahi tefitoʻi moʻoni kehekehe. Fakakaukau ke hiki e ngaahi talí ʻi he palakipoé.

Ko e tefitoʻi moʻoni ʻe taha te tau lava ʻo akó, kapau te tau falala ki he ʻOtuá mo feinga ke tauhi ʻEne ngaahi fekaú maʻu ai pē, te Ne tāpuakiʻi leva kitautolu ʻaki Hono mālohi fakaofó.

  • ʻE lava fēfē nai ʻe he ʻilo ʻoku ʻi ai ha “ʻOtua angatonu” ʻokú Ne “fakaofo” mo e “māmafi fakaofó” (ʻAlamā 57:26) ʻo liliu ʻa ʻetau fakakaukaú ke talangofua kiate Iá?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ha fakakaukau ʻe finangalo ʻa e ʻEikí ke tau maʻu ʻi he taimi ʻoku tau feinga ai ke tauhi ʻEne ngaahi fekaú kae ʻikai lava ʻo haohaoa ʻetau talangofuá? ʻOku tokoniʻi fēfē nai ʻe he mahino ʻokú ke maʻú kau ki he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ke tali ʻa e fehuʻi ko ʻeni?

ʻOku mahuʻinga ke mahino ʻi he taimi ʻoku tau talangofua ai ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá, te Ne tāpuakiʻi kitautolu ʻi he founga mo e taimi pē ʻAʻana. Naʻe monūʻia ʻa e kau tau kei talavoú ʻi heʻenau ongo taú fakatouʻosi ke kei moʻui pē neongo ʻa e ngaahi fakatuʻutāmaki ʻo e fetāʻakí mo e ngaahi kafó.

Tuku ange ha ngaahi miniti siʻi ki he kau akó ke nau fakahoko ai ha meʻa ʻe ua pe lahi ange mei heni.

  1. Lau ha potufolofola ʻe ua pe lahi ange mei he ngaahi potufolofola ko ʻení ke fakalahi ʻa e mahino ʻokú ke maʻú ki he ngaahi taumuʻa ʻo e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá mo e founga te Ne tāpuekina ai koe ʻi hoʻo talangofuá: ʻĒpalahame 3:25; Sione 14:15; Mōsaia 2:41; ʻAlamā 9:13.

  2. Fakakaukau ki ha ngaahi sīpinga ʻo e talangofua ʻa e Fakamoʻuí ki he Tamai Hēvaní, pea fakalaulauloto ki he meʻa ʻokú ke ako mei Heʻene sīpingá. Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Lōpeti D. Heili (1932–2017) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá “ko e kī ki he talangofua faka-Kalaisí ko ʻetau ʻofa ki he Fakamoʻuí” (“Kapau ʻOku Mou ʻOfa ʻIate Au, Fai ʻEku Ngaahi Fekaú,” Ensign pe Liahona, Mē 2014, 37). Fakakaukau ki ha niʻihi ʻo e ngaahi ʻuhinga ʻokú ke ʻofa ai ʻi he Fakamoʻuí pea mo e founga ʻoku liliu ai ʻe he ʻofa ko iá hoʻo fakakaukau fekauʻaki mo e talangofua ki he ngaahi fekaú.

  3. Fakakaukau ki he ngaahi founga kuó ke talangofua ai ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá mo e ngaahi tāpuaki kuó Ne foaki atu ʻi hoʻo talangofuá.

Hili e ʻosi ʻa e kau akó, fakaafeʻi kinautolu ke fai honau lelei tahá ke muimui ki he ngaahi fakahinohino ko ʻení: Tuʻu ki ʻolunga. Kumi ha taha ʻi he lokí, pea vahevahe ʻa e meʻa naʻá ke ako mei ha taha ʻo e ngaahi ngāué. Kumi ha taha kehe ʻi he lokí pea vahevahe mo ia ʻa e meʻa naʻá ke ako mei he taha ʻo e ngaahi ngāue kehé. Foki ki ho tangutuʻangá.

Hili e ʻosi ʻa e kau akó, fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe mo e kalasí ha meʻa naʻa nau ako ʻi he ako ʻanautolu peé pe ko ha meʻa mahuʻingamālie naʻe vahevahe ʻe ha kaungā-ako.

Fakakaukau ki ha taha ʻo e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá. Fakamatalaʻi ange pe ʻe fēfē nai ki ha toʻu tupu he ʻahó ni ke feinga ke manatuʻi ʻa e ʻEikí mo talangofua maʻu pē ki he fekau ko ʻení. Fakamatalaʻi leva ʻa e ngaahi tāpuaki ʻe lava ke maʻu ʻe ha toʻu tupu ʻoku talangofua ʻi he founga ko ʻení.

  • Ko e hā ha ngaahi ʻuhinga te tau ongoʻi ʻoku ʻahiʻahiʻi ai kitautolu ke ʻoua te tau fai hotau lelei tahá ke talangofua ki ha fekau? Te tau lava fēfē nai ʻo ikunaʻi e ngaahi ʻahiʻahi ko ʻení?

  • ʻOku fiemaʻu fēfē nai kitautolu ʻi heʻetau feinga ke tauhi maʻu pē ʻa e ngaahi fekaú ke tau falala ki he Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí?

Ke fakaʻosi e lēsoni ko ʻení, fokotuʻu ha taumuʻa ʻi hoʻo tohinoa akó ki he founga te ke fie “manatuʻi [ai] ʻa e ʻEiki ko [ho] ʻOtuá mei he ʻaho ki he ʻaho; [pea] … tokanga ke tauhi … ʻene ngaahi fekaú maʻu ai pē” (ʻAlamā 58:40). Te ke lava ʻo fili ha fekau pau te ke fie talangofua lelei ange ki ai. ʻE lava ke kau ʻi hoʻo taumuʻá haʻo fakakaukau ke fokotuʻu ha vahaʻa-taimi maʻau—hangē ko ʻení, “Te u feinga ke lotu fakamātoato ʻi he pongipongi mo e pō ʻi he ʻaho ʻe nima ka hokó” pe “Te u ʻi he ʻaho Sāpaté ʻi he uike ʻe fā ka hokó.”

Mahalo ʻe tokoni ke ʻiloʻi ʻe ʻi ai ha faingamālie ʻi he lēsoni “Siviʻi Hono 7 Hoʻo Akó” ke vakaiʻi ai ʻe he kau akó ʻenau fakalakalaká.