Seminelí
Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié, Konga 4: Ko Hono Kumi ha Ngaahi Tali ki he Ngaahi Fehuʻi Fakalaumālié


“Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié, Konga 4: Ko Hono Kumi ha Ngaahi Tali ki he Ngaahi Fehuʻi Fakalaumālié,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié, Konga 4,” Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó ki he Tohi ʻa Molomoná

Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié, Konga 4

Ko Hono Kumi ha Ngaahi Tali ki he Ngaahi Fehuʻi Fakalaumālié

ʻĪmisi
tokotaha ako ʻokú ne ʻeke ha fehuʻi

Mahalo te ke maʻu he taimi ʻe niʻihi ha ngaahi fehuʻi fakalaumālie pe hohaʻa fekauʻaki mo ha ngaahi tefito fakatokāteline, fakataautaha, fakasōsiale, pe fakahisitōlia. ʻI hoʻo maʻu ha ngaahi fehuʻi pe hohaʻa peheé, te ke lava ʻo ngāue ʻi he tui, vakavakaiʻi e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá, pea mo fekumi ki ha mahino lahi ange ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí. ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoni ke ke toe vakaiʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié.

Ko hono akoʻi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié. ʻE lava ke tokoni ʻa hono ako mo toe vakaiʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ke fakahoko ʻe he kau akó ha tali ʻi he taimi ʻoku ʻohake ai ha ngaahi fehuʻi fakalaumālié. ʻE fakaʻatā ʻe hono toutou vakaiʻi kinautolú ke lelei ange ai hono moʻui ʻaki mo fakaʻaongaʻi fakaʻaho ʻe he kau akó ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: ʻE lava ke fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ki ha ngaahi fehuʻi fakalaumālie kuo nau maʻu pe lolotonga maʻu pea mo e meʻa kuo nau fai ke maʻu ai ʻa e tali ki heʻenau ngaahi fehuʻí.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko e ngaahi fakafeʻātungia ki he tuí

Lau e ongo tūkunga ko ʻení.  ChurchofJesusChrist.org.

Te ke lava ʻo fili ke fakaʻaongaʻi ha tūkunga ʻe taha pe lahi ange mei he ngaahi tūkunga ʻoku ʻoatú pe faʻu haʻo tūkunga pē ʻaʻau ke vahevahe mo e kalasí. Fakakaukau ke tuku ke fili ʻe he kau akó ha tūkunga ʻe taha ke ngāue ki ai ʻi he hoko atu ʻa e lēsoní pe vahe ha ngaahi tūkunga ki ha fanga kiʻi kulupu iiki pea tuku ke nau aleaʻi ʻa e ngaahi fehuʻí lolotonga e lēsoní.

Ko ʻEsiliní ko ha finemui ia naʻe fanongo ʻi ha meʻa mei hano kaungāmeʻa fekauʻaki mo e Siasí, ʻa ia naʻá ne hohaʻasi ia. Naʻá ne ongoʻi naʻe fūfuuʻi ʻa e fakamatala naʻá ne fanongo aí meiate ia pea naʻe lohiakiʻi ia ʻi he ʻikai tomuʻa fakahā ange ʻa e ngaahi meʻá ni kimuʻa ʻi heʻene moʻuí. Naʻe kamata ke ne talanoa ki he niʻihi kehe ne nau loto-mamahi tataú, pea naʻá ne lau ha ngaahi fakamatala tukuhifo fekauʻaki mo e kaveingá.

Naʻe ako ʻa Hiuko fekauʻaki mo ha kaveinga fakatokāteline faingataʻa ʻi he seminelí peá ne ʻalu ki he ʻinitanetí ke ako lahi ange ai. Naʻá ne mamata ki ha ngaahi maʻuʻanga tokoni naʻe fakaangaʻi ai ʻa e Siasí fekauʻaki mo e kaveingá ni. ʻI heʻene fie ʻiló, naʻá ne mamata ʻi ha foʻi vitiō naʻe fakatātaaʻi hala ai e ngaahi akonaki ʻa e Siasí fekauʻaki mo e tefitó. Naʻe hoko ʻa e aʻusia ko ʻení ko e fuofua taimi ia ke ne fakafehuʻia ai ʻa hono moʻoni ʻo e Siasí ʻi heʻene moʻuí.

  • Te ke ongoʻi fēfē nai ʻi he ongo tūkunga ko ʻení?

  • ʻOkú ke pehē te ke tali fēfē iá?

ʻE lava ke faingataʻa hono maʻu ha ngaahi fehuʻi fakalaumālie fekauʻaki mo ha ngaahi kaveinga fakatokāteline, fakataautaha, fakasōsiale, pe fakahisitōlia ka ʻoku ʻikai ha tali ki aí. Fakakaukau ki ha ngaahi fehuʻi pehē ʻokú ke ala maʻu pea fakakaukau ke lisi kinautolu ki he lēsoni ko ʻení.

ʻOku ʻi ai ha ngaahi meʻa te ke lava ʻo ako mo fakahoko ʻe lava ʻo tokoni atu ke ke tali e ngaahi fehuʻí pe hohaʻá ʻi he angatonu mo e tui. ʻI hoʻo ako e lēsoni ko ʻení, fakakaukau ki he founga ʻe lava ke tokoniʻi ai koe ʻe he fakamatala ʻokú ke akó ke tali hoʻo ngaahi fehuʻí ʻi he falala ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi.

Ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié

ʻE lava ke tataki koe ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi hoʻo feinga ke maʻu ha fakahinohino mo ha mahino fekauʻaki mo e ngaahi fehuʻi fakalaumālié:

  • Ngāue ʻi he tuí.

  • Vakaiʻi e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá.

  • Fekumi ki ha fakamatala lahi ange ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí.

Te ke lava ʻo fili ke liliu ʻa e lēsoni ko ʻení, ʻo fakatatau mo e tuʻunga maheni ʻa hoʻo kau akó mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié. Hangē ko ʻení, kapau ʻoku ʻi ai haʻo kau ako ʻoku nau maheni mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní pea mo ha niʻihi ʻoku ʻikai, te ke lava ʻo tuku ki he niʻihi ʻoku mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní ke nau fakamatalaʻi kinautolu ki he kalasí. Kapau ʻoku foʻou kotoa hoʻo kau akó ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení, ʻe fiemaʻu ke ke fakaʻaongaʻi ha taimi lahi ange ke fakafeʻiloaki ai e ngaahi tefitoʻi moʻoní. ʻE lava ke ke vakai ki he “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié,” Konga 1, 2, mo e 3 mei he kamataʻanga ʻo e tohi lēsoni ko ʻení.

Ngāue ʻi he tuí

Lau e ongo tūkunga ko ʻení.  ChurchofJesusChrist.org ʻE lava foki ke mou lau ʻa e palakalafi 5–7 ʻi he konga “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié” ʻi he Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné (2022) kimuʻa pea lau e ongo tūkungá.

Ko e founga ʻe taha ke toe vakaiʻi ai e ngaahi palakalafi ʻoku lau ki ai e sētesi kimuʻá ko hono fakakulupu e kau akó ke nau tautau toko fā. Fakaafeʻi ha kau mēmipa ʻe toko tolu ʻo e kulupú ke lau leʻolahi ha taha ʻo e palakalafi ʻe tolú ki he kulupú. Fakaafeʻi leva e mēmipa hono fā ʻo e kulupú ke ne fakamatalaʻi fakanounou ʻa e meʻa naʻe lau ʻe he toko tolu ko ʻeé.

Te ke lava ʻo ʻai ke tali ʻe he kau akó e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻo makatuʻunga ʻi he tūkunga ne nau fili ʻi ʻolungá.

Hili hono ʻiloʻi ʻe ʻEsilini ʻa e meʻa naʻá ne faí, naʻá ne fuʻu loto-mamahi ʻaupito pea ʻikai ke ne toe ʻalu ki he lotú. Naʻe laka hake ʻi he taʻu ʻe tahá ʻa ʻene fakamamaʻo mei he Siasí. Naʻe fāifai pea ʻeke ange ʻe hano kaungāmeʻa ofi pe ko e hā kuo ʻikai ke ne toe kau ange aí. Naʻe vahevahe ange ʻe hono kaungāmeʻá ha lea konifelenisi lahi naʻá ne pehē ʻe ala tokoni pea naʻe fakaafeʻi ia ʻe hono kaungāmeʻá ke ne lotua ʻa e meʻa naʻá ne laú.

Naʻe tukulotoʻi pē ʻe Hiuko ʻene veiveiuá mo e loto-hohaʻá kae hokohoko atu pē ʻene ʻalu ki he lotú. Ka naʻe ʻikai mole ʻene ongoʻi puputuʻú. Naʻe aʻu ki ha tuʻunga, naʻá ne maʻu ai ha ongo mālohi ʻaupito ʻoku totonu ke ne talanoa ki heʻene ongomātuʻá fekauʻaki mo e ngaahi meʻa naʻá ne hohaʻa ki aí. Ko e fuofua ongo fakalaumālie ia naʻá ne fakatokangaʻi talu mei heʻene aʻusia ʻi he ʻinitanetí.

  • Ko e hā ha founga ʻokú ke vakai ai ki ha ngāue pe ʻikai ngāue ʻa ʻEsilini mo Hiuko ʻi he tuí?

  • Ko e hā te ke pehē te ne ala poupouʻi kinaua ke tafoki ki he ʻOtuá ko ha tali ki heʻena ngaahi faingataʻaʻiá?

  • Ko e hā ha ngaahi potufolofola ʻe lava ʻo tokoni ki ha taha ke ngāue ʻi he tuí ʻi he taimi ʻokú ne maʻu ai ha fehuʻi ʻoku ʻikai faingofua hono talí?

Mahalo te ke fie ʻoange ha taimi ki he kau akó ke nau kumi ai ha ngaahi potufolofola ko e tali ki he fehuʻi kimuʻá. ʻE ala kau ʻi he ngaahi potufolofola ko ʻení ʻa e 2 Nīfai 31:20 mo e Lea Fakatātā 3:5–6. Hili ha taimi feʻunga, ʻe lava leva ke nau vahevahe mo ha taha ʻoku tangutu ʻi honau tafaʻakí. Pe, ko ʻenau hiki e ngaahi veesi ne nau maʻú ʻi he palakipoé pea ʻe lava ke lau ʻe he toenga ʻo e kalasí ʻa e ngaahi veesi ʻoku ʻikai ke nau maheni mo iá. Hili iá, ʻe lava ke vahevahe ʻe he kau akó ʻa e meʻa ne nau ako mei he ngaahi potufolofola ne maʻu ʻe honau kaungā-akó.

Vakaiʻi e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá

Ko e founga ʻe taha ke toe vakaiʻi ai e ngaahi palakalafi ko ʻení ko hono fakakulupu iiki e kau akó pea fakaafeʻi e tokotaha ako takitaha ʻi he kulupú ke lau kotoa e palakalafi ʻe tolú. Fakaafeʻi leva kinautolu ke vahevahe ha laine ʻe taha mo ʻenau kulupú naʻe makehe kiate kinautolu mei he ngaahi palakalafí.

Toe vakaiʻi ʻa e palakalafi 8–10 ʻi he konga “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié” ʻi he Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné.

  • Naʻe mei tokoni fēfē nai kia ʻEsilini pe Hiuko ʻa hono sivisiviʻi e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá ʻi he taimi ne na ʻuluaki veiveiua aí?

  • Naʻe mei tokoni fēfē nai ia kiate kinaua ʻi hona ongo tūkunga lolotongá?

  • Ko e hā te ke fiemaʻu ke mahino kia Hiuko pe ʻEsilini fekauʻaki mo e ʻOtuá mo ʻEne palaní ʻi he tuʻunga ko ʻeni ʻo ʻena moʻuí?

Mahalo ko ha toe taimi lelei ʻeni ke fakaangaanga ai e kau akó ki hono fakaʻaongaʻi ʻo e folofolá. Te ke lava ʻo tuku ki he kau akó ke nau kumi ha ngaahi potufolofola ʻokú ne poupouʻi ʻenau tali ki he fehuʻi kimuʻá. Hangē ko ʻení, kapau ʻe pehē ʻe ha tokotaha ako ʻoku ʻikai ke ʻomi maʻu pē ʻe he Tamai Hēvaní ha tali kakato kiate kitautolu he taimi pē ko iá, ʻe lava ke ne fakaʻaongaʻi ʻa e 2 Nīfai 28:30 ke poupouʻi ʻaki ʻa e fakamatala ko iá.

Fekumi ke maʻu ha mahino lahi ange ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí.

Lau ʻa e palakalafi 11–12 ʻi he konga “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié” ʻi he Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné.

Ko e founga ʻe taha ke toe vakaiʻi ai ʻa e ongo palakalafi ʻoku hā ʻi he sētesi kimuʻá ko hono fakaafeʻi ha ongo tamaiki ako ke na lau leʻolahi e ongo palakalafí ki he kalasí. Hili iá pea fakaafeʻi ha tokotaha ʻe loto-fiemālie ke tohi ʻi he palakipoé lolotonga hono vahevahe ʻe he kau akó ha ngaahi maʻuʻanga tokoni kehekehe kuo fokotuʻu fakalangi ne nau fanongo naʻe lave ki ai.

Lau e ongo tūkunga ko ʻení.  ChurchofJesusChrist.org.

Naʻe fakakaukau ʻa ʻEsilini ke ne lau e lea konifelenisi lahi naʻe fokotuʻu ange ʻe hono kaungāmeʻá. ʻI heʻene laú, naʻá ne ongoʻi ha nonga mo ha fiemālie naʻe kehe ʻaupito ia mei he meʻa naʻá ne ongoʻi he taimi naʻá ne lau ai ʻa e fakamatala ʻoku ʻikai lelei fekauʻaki mo e Siasí. Naʻá ne ongoʻi ha fakapapau fakataautaha naʻe ʻi ai ha lelei mo ha moʻoni ʻi he meʻa naʻá ne laú. Naʻá ne ongoʻi ʻi he hili ha ngaahi taimi, ʻo fakafou ʻi haʻane lotu mo e ako faivelenga, ʻa hono fakamālohia ʻene fakamoʻoní, neongo naʻá ne kei maʻu pē ha ngaahi fehuʻi ne teʻeki ke tali.

Naʻe talanoa ʻa Hiuko ki heʻene ongomātuʻá peá ne ʻiloʻi naʻá na angaʻofa pea mahino kiate kinaua ʻa e ngaahi meʻa naʻá ne hohaʻa ki aí. Naʻá na fakafeʻiloaki ia ki he maʻuʻanga tokoni ʻo e Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí ʻi he Gospel Library, pea ne nau laukonga fakataha fekauʻaki mo e ngaahi tefito naʻá ne hohaʻa ki aí. Naʻá ne maʻu ha fakafiemālie ʻi heʻene ʻiloʻi ʻoku ʻi ai ha ngaahi tali fakaepalōfita te ne lava ʻo fekumi ai ki ha ngaahi tali ki heʻene ngaahi fehuʻí.

  • Ko e hā ha ngaahi maʻuʻanga fakamatala naʻe maʻu mei ai ʻe he tokotaha takitaha ʻi he ongo tūkungá ha fakamatalá? Ko e ngaahi maʻuʻanga tokoni fē naʻe falalaʻangá? Ko e hā hono ʻuhingá?

    Neongo ʻoku ʻi ai ha ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangi ʻoku fakamatalaʻi mahino ai, hangē ko e folofolá, kau palōfitá, pea mo e Laumālie Māʻoniʻoní, ka ʻoku ʻi ai foki mo ha ngaahi maʻuʻanga tokoni kehe ʻoku falalaʻanga ʻokú ne tataki kitautolu kia Sīsū Kalaisi pea fenāpasi mo e ngaahi akonaki ʻa e kau palōfita ʻo e kuonga ní.

  • Ko e hā ʻa e faikehekehe naʻe hoko ʻi he taimi naʻe tafoki ai ʻa ʻEsilini mo Hiuko ki he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí?

  • Ko e hā ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangi ʻokú ke houngaʻia aí? Ko e hā hono ʻuhingá?

Fakakaukau ki he meʻa naʻá ke ako he ʻaho ní pea mo e founga ʻe ala tokoni ai ki he ngaahi fehuʻi pe pole fakalaumālie ʻokú ke maʻú pe maʻu ʻe he niʻihi kehé. Fakakaukau ke hiki ʻi hoʻo tohinoá ʻa e meʻa kuó ke ako ʻe ala tokoni atu ke ke maʻu ʻa e nongá mo e mahinó. Fakaafeʻi ʻa e ivi tākiekina ʻo e Tamai Hēvaní ke ne ueʻi koe ʻi hoʻo fakakaukaulotó mo e tohí.

Fakakaukau ke fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi te nau loto-fiemālie ke vahevahe ha konga ʻo ʻenau ngaahi fakakaukaú mo e kalasí. Fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni kuo mou aleaʻi he ʻaho ní pea poupouʻi e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau fehangahangai mo ha ngaahi fehuʻi fakalaumālié.