Seminelí
Mōsaia 14–16: Huhuʻi ʻe he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí


“Mōsaia 14–16: Huhuʻi ʻe he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“Mōsaia 14–16,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Mōsaia 14–16

Huhuʻi ʻe he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí

ʻĪmisi
ʻīmisi ʻo Kalaisi

Neongo naʻe mateuteu ʻa e Tuʻi ko Noá ke fakapoongi ʻa ʻApinetai, ka naʻe ʻiloʻi ʻe ʻApinetai ʻe fakaʻatā ia ʻe he ʻOtuá ke fakaʻosi ʻa e pōpoaki naʻe fekauʻi ia ke fakahokó. Naʻe fiemaʻu ke fanongo ʻa Noa mo ʻene kau taulaʻeikí ki he pōpoaki ʻoku uiuiʻi ai ʻe he ʻOtuá ʻa e kau palōfita kotoa pē ke akoʻi ko Sīsū Kalaisi hotau Huhuʻí. ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke ke fakatokangaʻi ʻa e mahuʻinga ʻo hono ʻiloʻi ko Sīsū Kalaisi pē ʻa e tokotaha te Ne lava ʻo huhuʻi kitautolu mei he angahalá mo e maté.

Lea, fiefia, mo malanga ʻaki ʻa Kalaisi. Kumi ha ngaahi moʻoni fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi pea fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻenau fakamoʻoni kiate Iá. ʻOku fakaʻatā heni ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ke ʻave ha fakamoʻoni ʻo e Fakamoʻuí “ki he loto” ʻo e kau akó (2 Nīfai 33:1). ʻE lava ke tokoniʻi kinautolu ʻe he fakamoʻoni ko ʻení ke nau ʻiloʻi ko Sīsū Kalaisi ʻa e “tupuʻanga ʻa ia te nau lava ke sio ki ai ke maʻu ai ha fakamolemole ʻo ʻenau ngaahi angahalá” pea fakaloloto ʻenau ului kiate Iá (2 Nīfai 25:26).

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke fakalaulauloto pe ko e fē ʻi he ngaahi fatongia mo e huafa ʻo Sīsū Kalaisí ʻoku mahuʻingamālie taha kiate kinautolú pea ko e hā hono ʻuhingá.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ngaahi fatongia mo e ngaahi huafa ʻo Sīsū Kalaisí

ʻE lava ke ʻuhingamālie makehe kiate kitautolu ʻa e ngaahi fatongia mo e ngaahi huafa takitaha ʻo Sīsū Kalaisí ʻi ha ngaahi tuʻunga pau ʻi heʻetau moʻuí. Hangē ko ʻení, mahalo te tau fetuʻutaki lelei mo Sīsū Kalaisi ko e “ʻEiki ko e ʻOtua Māfimafí” (Mōsaia 11:23) ʻi he taimi ʻoku tau fiemaʻu ai ha tokoni ko Ia pē te Ne lava ʻo foakí.

Tuku ha kiʻi taimi ke hiki ai ha lisi ʻo e ngaahi huafa ʻo Sīsū Kalaisí mei he folofolá ʻokú ne akoʻi kitautolu fekauʻaki mo Ia.

  • ʻI he ngaahi huafa lahi ʻo Sīsuú, ʻokú ke pehē ko e huafa fē ʻe tokoni ke ʻilo lahi ange ki aí? Ko e hā hono ʻuhingá?

Fakaafeʻi e kau akó ke lau ʻa e Mōsaia 13:33 mo e 16:15 ke ʻilo ha ngaahi huafa lahi ange ʻo Sīsū Kalaisi mo e ngaahi meʻa ko Ia pē te Ne lava ʻo faí.

Ko Sisu Sīsū Kalaisi ʻa hotau Huhuʻí

Naʻe fakatefito e pōpoaki ʻa ʻApinetai ki he Tuʻi ko Noá mo e kau taulaʻeikí ʻia Sīsū Kalaisi. Naʻá ne akoʻi e foʻi moʻoni ʻe toki lava pē ke fakahaofi kitautolu ʻo fakafou ʻi he huhuʻi ʻa Sīsū Kalaisí (vakai, Mōsaia 13:33; 16:15). ʻI hoʻo ako e ngaahi lea ʻa ʻApinetaí, kumi e meʻa te ke lava ʻo ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi mei Heʻene hoko ko hotau Huhuʻí.

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

Ko e taha ʻo e huafa mahuʻinga taha ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa Sīsū Kalaisí ko e Huhuʻi. … ʻOku ʻuhinga e foʻi lea huhuʻí ke totongi ha haʻisia pe moʻua. ʻE toe lava foki ke ʻuhinga ʻa e huhuʻí ke fakahaofi pe fakatauʻatāinaʻi ʻi hano totongi ha moʻua. Kapau ʻoku fai ʻe ha taha ha fehalaaki peá ne fakatonutonu pē ia ʻiate ia pe fai ha totongi fakalelei, ʻoku tau pehē leva kuó ne huhuʻi pē ʻe ia ia. ʻOku fakafōtunga mai ʻe he ngaahi ʻuhingá ni takitaha ha ngaahi konga kehekehe ʻo e Huhuʻi maʻongoʻonga ne fai ʻe Kalaisi ʻi Heʻene Fakaleleí, ʻa ia ʻoku kau ai, ʻo fakatatau mo e fakalea ʻa e tikisinalé, “ke fakatauʻatāinaʻi mei he angahalá mo hono ngaahi tauteá, hangē ko hano fai ha feilaulau ʻe he taha angahalá.” (D. Todd Christofferson, “Huhuʻí,” Ensign pe Liahona, Mē 2013, 109)

  • Ko e hā te ke lava ʻo ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi mei Hono huafa ko e Huhuʻi?

    Te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau akó ke nau fakaʻilongaʻi ʻa e foʻi lea huhuʻí ʻi he Mōsaia 16:15 pea hiki hono ʻuhingá.

  • Ko e fē ha taimi ʻokú ke ongoʻi ʻe tokoni lahi taha ai ʻa e mahino ko ʻení ʻi hoʻo moʻuí? Ko e hā hono ʻuhingá?

ʻE lava ke fakahoko fakafoʻituitui, fakakulupu iiki, pe fakakalasi ʻe he kau akó ʻa e ako ko ʻení. Fakakaukau ki he ngaahi fiemaʻu hoʻo kau akó ʻi hoʻo fili pe ʻe ʻai ke nau fakahoko kotoa e ngaahi ueʻi fakaako ʻe tolú, pe ko ha meʻa pē ʻe taha pe ua. Kapau ʻoku ako ʻa e kau akó ʻiate kinautolu pē pe fakakulupu, mahalo ʻe tokoni ke fakaʻaliʻali ʻa e ngaahi ueʻi fakaakó mo e kanotohí ki he kau akó koeʻuhí ke nau lava ʻo ngāue ʻi heʻenau taimi pē ʻanautolu. ʻE lava foki ke ke tā leʻosiʻi ha ngaahi himi lolotonga ʻenau ngāué. Kapau te ke kole ki he kau akó ke vahevahe mo e kalasí, ʻe ala tokoni ke tomuʻa kole ange kimuʻa he taimi kalasí ke fakasiʻisiʻi ʻa e loto-hohaʻá pea ʻe ala tokoni ia ki he kau akó ke fai honau lelei tahá.

Mahalo ʻe ʻi ai ha ngaahi fehuʻi ʻa e kau akó fekauʻaki mo e ngaahi veesi ne nau laú. Fakakaukau ke ke talanoa nounou mo e kau akó fakafoʻituitui ke tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻa e folofolá ʻi heʻenau akó.

Fakakaukau ki ha taha ʻi hoʻo moʻuí ʻokú ke ongoʻi ʻe ʻaonga kiate ia ʻa e mahino ko Sīsū Kalaisi ʻa honau Huhuʻí.

Ako e ngaahi ueʻi ko ʻení ʻi he taumuʻa ke tokoniʻi koe ke akoʻi ʻa e tokotaha naʻá ke fakakaukau ki aí.

Ueʻi fakaako 1: Ko e hā naʻe fai ʻe Sīsū Kalaisi ke huhuʻi ai aú?

Naʻe lea ʻa ʻApinetai fekauʻaki mo ʻĪsaia ko ha sīpinga ʻo e taha ʻo e kau palōfita tokolahi naʻa nau fakamoʻoni kia Kalaisí. Naʻá ne lau e ngaahi akonaki ʻa ʻĪsaiá ke fakahaaʻi ʻe hāʻele tonu mai ʻa e ʻOtuá ki he māmaní ke “ngaohikovi[a] mo fakamamahiʻi” (Mōsaia13:35) ke huhuʻi kitautolu mei he hingá mo heé.

Lau ʻa e Mōsaia 14, ʻo kumi e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ʻoku tokoni ke mahino kiate koe ʻa e mahuʻinga naʻe finangalo ʻa Sīsū Kalaisi ke totongi ke fakatauʻatāinaʻi koe mei he angahalá mo e maté.

Mahalo te ke fie vahevahe e ngaahi fakamatala ko ʻení mo e kau akó:

  • “Naʻe hanga ʻe he tautea naʻá ne fuesiá ʻo toe ʻomi ʻa e melinó kiate kitautolu” (veesi 5): ʻOku ʻi ai ha nunuʻa ʻo e angahala kotoa pē ʻoku tau fakahokó, kau ai ʻa e ongoʻi halaiá, mamahí, taʻefiemālié mo e mavahe mei he ʻOtuá. Naʻe fuesia ʻe Sīsū Kalaisi e nunuʻa ʻo ʻetau ngaahi angahalá kae lava ke tau aʻusia ʻa e fakamolemolé mo e melinó.

  • “Ko e meʻa ʻi hono ngaahi kafó kuo tau moʻui ai” (veesi 5): ʻI he mamahi ʻa Sīsū Kalaisí, naʻá Ne fakamoʻui ai kitautolu mei he ngaahi kafo ʻo ʻetau ngaahi angahalá pea mo e ngaahi nunuʻa ʻo e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví, kau ai ʻa e mate fakalaumālié mo fakatuʻasinó.

  • “Naʻe finangalo ʻa e ʻEikí ke fakavolu ia” (veesi 10): Naʻe hoifua ʻa e Tamai Hēvaní ʻi he finangalo lelei ʻa Sīsū Kalaisi ke foaki ʻEne moʻuí ko ha feilaulau maʻá e ngaahi angahala ʻa e niʻihi kehé (vakai, 3 Nīfai 11:7, 11; Sione 3:16).

  • Ko e hā ha ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea mei he ngaahi veesi ko ʻení te ke vahevahe mo e tokotaha naʻá ke fakakaukau ki aí?

Ueʻi fakaako 2: ʻE tāpuekina fēfē au ʻi he Huhuʻi ʻa Sīsū Kalaisí?

Te ke lava nai ʻo fakakaukauloto pe naʻe mei fēfē ʻa e moʻuí kapau naʻe ʻikai fakahoko ʻe Sīsū Kalaisi Hono fatongia ko e hoko ko hotau Huhuʻí? Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke ke fakakaukau ai pe naʻe mei fēfē hoʻo moʻuí ka ne taʻeʻoua ʻa Sīsū Kalaisi.

Lau ʻa e Mōsaia 15:19; 16:4–7, ʻo kumi e fakamatala ʻa ʻApinetai ki he moʻui taʻe kau ai e huhuʻi ʻa Kalaisí.

Lau ʻa e Mōsaia 15:20–25; 16:8–10 ke ke ʻiloʻi pe ko e hā e ngaahi tāpuaki te tau lava ʻo fiefia ai koeʻuhí ko hotau Huhuʻí.

  • Ko e hā te ke fiemaʻu ke ʻilo ʻe he tokotaha naʻá ke fakakaukau ki aí fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi mei he ngaahi veesi ko ʻení?

 

Ueʻi fakaako 3: Ko e hā ʻoku faʻa ui ai ʻa Sīsū Kalaisi he taimi ʻe niʻihi ko e Tamaí ʻi he folofolá?

Naʻe akonaki ʻa ʻApinetai fekauʻaki mo e ngaahi fatongia ʻo Sīsū Kalaisi ko e ʻAlo ʻo e ʻOtuá pea mo ʻEne hoko ko ha Tamaí. Ko e tamaí ko ha taha ia ʻokú ne foaki e moʻuí. ʻOku hangē ʻa Sīsū Kalaisi ko ha tamai kiate kitautolú koeʻuhí he te Ne lava ʻo foaki mai ʻa e moʻui taʻe-faʻa-maté mo e moʻui taʻengatá. ʻOku ʻikai ʻuhinga ʻeni ko ha tokotaha tatau pē Ia mo e Tamai Hēvaní. Lau ʻa e Mōsaia 15:1–9, ʻo kumi e ngaahi ʻuhinga naʻe ui ai ʻa Sīsū Kalaisi ko ʻetau Tamai Taʻengatá.

Mahalo ʻe tokoni ke lau fakakalasi e ngaahi veesi ko ʻení. Kiʻi mālōlō hili ha ngaahi veesi pau ke fakamahinoʻi ʻa e ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻe ʻaonga ke fakatokangaʻi ʻe he kau akó pea ʻoange ha faingamālie ki he kau akó ke nau fai ai ha ngaahi fehuʻi.

Naʻe fakamatala ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

Hangē ko hono akoʻi ʻe ʻApinetaí, ko Kalaisí, naʻe “fakatupu ia ʻe he māfimafi ʻo e ʻOtuá” (Mōsaia 15:3) pea ʻokú Ne maʻu ai ʻa e ngaahi mālohi ʻo e Tamaí ʻiate Ia. ʻOku ʻikai ngata ʻi he fehokotaki fakalangi ko iá, ka ʻoku toe fakafofongaʻi ʻe Kalaisi ʻa e Tamaí he ko e Tupuʻanga ia ʻo e langí mo e māmaní (vakai, Mōsaia 15:4), ko e tamai ia ʻo hotau fanauʻi foʻou fakalaumālié mo e fakamoʻuí, pea ʻokú Ne faivelenga ʻi hono fakalangilangiʻi ʻa e—pea ʻokú ne maʻu ai ʻa e mālohi ʻo e—finangalo ʻo ʻene Tamaí ʻo laka hake ʻi hono finangalo ʻoʻoná. (Jeffrey R. Holland, Christ and the New Covenant: The Messianic Message of the Book of Mormon [1997], 183–84)

  • Ko e hā ha toe ngaahi founga ʻoku fakatou hoko ai ʻa Sīsū Kalaisi ko ha Tamai pea mo ha ʻAló?

  • Ko e hā ʻe ʻaonga ai ki he tokotaha naʻá ke fakakaukau ki aí ke ne ʻiloʻi ʻeni fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí?

ʻE lava ke fakaafeʻi e kau akó ke fakaʻaliʻali ʻa e meʻa ne nau akó mo e kalasí pe ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki. ʻE lava foki ke poupouʻi e kau akó ke vahevahe ʻa e pōpoakí ʻi ʻapi pe ki he tokotaha naʻa nau fakakaukau ki aí.