Seminelí
Siviʻi Hono 4 Hoʻo Akó: ʻĪnosi–Mōsaia 17


“Siviʻi Hono 4 Hoʻo Akó: ʻĪnosi–Mōsaia 17,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“Siviʻi Hono 4 Hoʻo Akó” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Siviʻi Hono 4 Hoʻo Akó

ʻĪnosiMōsaia 17

ʻĪmisi
toʻu tupu ʻoku nau ako mo talanoa fakataha fekauʻaki mo e folofolá

ʻOku fakataumuʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi koe ke ke vakaiʻi e ngaahi taumuʻa kuó ke fokotuʻú, pea mo e tupulaki kuó ke aʻusia talu mei he kamatá ʻi hoʻo ako e Tohi ʻa Molomoná.

Tokoniʻi e kau akó ke nau ngāueʻi ʻa e fakahā fakatāutahá. Ke ngāueʻi ha fakahaá, kuo pau ke fakatokangaʻi ʻe he kau akó ʻoku nau maʻu ha fakahā. Tokoni ke mahino ki he kau akó ʻoku fekauʻaki ʻenau ngaahi ongo fakalaumālié mo e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻI hono aleaʻi e founga ke fakaʻaongaʻi ai e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, ʻokú ke ʻoange ai ha faingamālie ki he Laumālie Māʻoniʻoní ke ueʻi e kau akó ki he meʻa ʻoku totonu ke nau fai ke nau hoko ai ʻo hangē ko Sīsū Kalaisí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau talanoa mo ha mātuʻa pe kaungāmeʻa fekauʻaki mo e meʻa ʻoku fai ʻe he kau palōfitá mo e founga kuo tākiekina pe tāpuekina ai kinautolu ʻe he kau palōfitá.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

ʻOku fakataumuʻa e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ke tokoniʻi e kau akó ke siviʻi ʻenau ngaahi taumuʻá, ko ʻenau malava ke fakamatalaʻi e ngaahi akonaki ʻi he Tohi ʻa Molomona, pea mo e founga ʻoku liliu ai honau ʻulungāngá, holí, mo ʻenau malava ke moʻui ʻaki e ongoongoleleí.

Mahalo naʻa nofotaha hoʻo kalasí ʻi ha ngaahi moʻoni kehekehe ʻi heʻenau ako ʻa e ʻĪnosiMōsaia 17. Kapau ko ia, ongoʻi tauʻatāina ke faʻu ha ngaahi ʻekitivitī sivi ke fakakau ai e ngaahi moʻoni kehekehe ko iá. Ke maʻu ha tokoni ki hono liliu pe faʻu ha ngaahi ʻekitivitī siví, vakai, Ako ki he Ngaahi Siví, ʻoku maʻu ʻi he Ako ki he Naunau Fakalēsoni ʻa e Seminelí ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

“Toe vakaiʻi … pea ʻoua ʻe tuku ʻa e feingá”

ʻOku mahuʻinga ke toutou fakaʻaongaʻi ha taimi ke fakakaukauʻi mo fakafuofuaʻi ai e tuʻunga ʻoku tau ʻi aí. Naʻe pehē ʻe ʻEletā Teili G. Lenilani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

Ko ʻeku fakaafé kiate kitautolu kātoa ke tau toe vakaiʻi ʻa ʻetau moʻuí, fakatomala, pea ʻoua ʻe tuku e feingá. … ʻI heʻetau liliú, te tau ʻiloʻi ai ʻoku tokanga lahi ange ʻa e ʻOtuá ki he tuʻunga ʻoku tau ʻi aí mo ia ʻoku tau feinga ke aʻusiá, kae ʻikai ko hotau tuʻunga kimuʻá. (Dale G. Renlund, “Kāingalotu ʻOua Naʻa Tuku e Feingá,” Ensign pe Liahona, Mē 2015, 58)

ʻE lava ke fakakaukauloto e kau akó ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení. ʻO ka fiemaʻu, fakaʻaongaʻi e ngaahi ʻekitivitī ʻi he lēsoní ke tokoniʻi e kau akó ke nau fakafuofuaʻi pē kinautolu ʻi ha ngaahi tafaʻaki pau ange.

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻokú ke ongoʻi ʻokú ke tupulaki pe liliu ai koeʻuhí ko e meʻa ʻokú ke ako mei he Tohi ʻa Molomoná?

  • Ko e hā ha founga kuó ke fakalakalaka ai ʻi he ngaahi taumuʻa kuó ke fokotuʻú?

  • Ko e hā ʻokú ke loto ke hokohoko atu hoʻo ngāue ki aí, pe ʻe ʻaonga nai ke ke fili ha tafaʻaki kehe ke tokanga taha ki ai?

ʻE lava ke tokoni e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ke ke fakafuofuaʻi ai hoʻo mahinó, ʻiló pea mo e fakalakalaka ʻokú ke feinga ke fakahokó. Fakaafeʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ke tokoni atu ke ke fakatokangaʻi hoʻo ngaahi feingá mo ongoʻi e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní.

Ko hono fakamatalaʻi e fatongia ʻo e kau palōfitá

ʻE lava ke tokoni e ʻekitivitī ko ʻení ki he kau akó ke nau akoako fakamatalaʻi ʻa e fatongia ʻo e kau palōfitá. Ke kamatá, te ke lava ʻo fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne toe fakamatalaʻi nounou ʻa e talanoa kia ʻApinetaí.

ʻI hoʻo ako fekauʻaki mo e palōfita ko ʻApinetaí ʻi he Mōsaia 11–17, mahalo naʻá ke fakatokangaʻi naʻe tui ʻa ʻAlamā ko ha palōfita ia peá ne muimui ki heʻene ngaahi akonakí kae fakafisingaʻi fakahāhā ia ʻe he Tuʻi ko Noá mo e kau taulaʻeiki kehé. Mahalo te ke fakatokangaʻi ʻi hotau kuongá ʻoku tali ʻe ha kakai ʻe niʻihi ʻa e kau palōfitá kae fakasītuʻaʻi kinautolu ʻe ha niʻihi.

Fakaʻaongaʻi e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení pe ngaahi maʻuʻanga tokoni kehe ʻokú ke maʻú ke teuteuʻi ha tali nounou ke tokoni ke mahino ki ha taha pe ko e hā ʻa e palōfita pea mo e ʻuhinga ʻoku fiemaʻu ai e kau palōfitá he ʻaho ní. Fakakau ha potufolofola ʻe taha pe lahi ange ke poupouʻi hoʻo talí.

Ki ha ngaahi founga kehekehe, ʻe lava ke faʻu ʻe he kau akó ha tohi ʻi he mītia fakasōsialé pe ko ha foʻi vitiō nounou ʻe lava ke vahevahe mo e kalasí. ʻE lava foki ke ngāue tautau toko ua ʻa e kau akó ke teuteu ʻenau ngaahi talí.

Mahalo te ke fakakaukau ke fakaʻaliʻali e ngaahi maʻuʻanga tokoni mo e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke tokoni ki he kau akó ʻi heʻenau teuteú. ʻE ala tokoni foki ke ke ʻalu takai holo ʻi he lokí ke tokoniʻi lelei ange ai ʻa kinautolu ʻoku ʻi ai haʻanau ngaahi fehuʻí.

Ngaahi maʻuʻanga tokoni fakafolofola ʻe ala ʻaongá:

Ngaahi fehuʻi te ke ala fakakaukau ki ai ʻi hono faʻu hoʻo talí:

  • Ko e hā ʻa e palōfita, pea ko e hā ʻoku fai ʻe he kau palōfitá?

  • Ko e hā ha ngaahi fehuʻi pe taʻefemahinoʻaki ʻe ala maʻu ʻe he kakaí fekauʻaki mo e kau palōfitá?

  • Ko e hā mo ha toe meʻa te ke lava ʻo vahevahe ke tokoni ke mahino ki he niʻihi kehé ʻa e ʻuhinga ʻoku ui ai ʻe he ʻOtuá ha kau palōfita he ʻaho ní?

ʻOange ha taimi ki he kau akó ke fakamatalaʻi ʻenau ngaahi talí pe taufetongi ʻi hono fakamatalaʻi e fatongia ʻo e kau palōfitá.

Ko e tokoni ki hono tānaki ʻo ʻIsilelí mo tokoniʻi e niʻihi kehé

ʻE lava ke tokoni ʻa e ʻekitivitī ko ʻení ki he kau akó ke nau muimuiʻi e ngaahi fakaafe kuo nau fakahokó mo siviʻi ʻenau tupulakí mo ʻenau fakalakalaká.

Ko e taha ʻo e ngaahi moʻoni kuo fakahā mai ʻe he ʻOtuá ʻo fakafou ʻi Heʻene kau palōfitá ko ʻEne ngāué mo Hono nāunaú ke tokoniʻi ʻEne fānaú ke nau maʻu ʻa e moʻui taʻengatá (vakai, Mōsese 1:39). Naʻe fakamahinoʻi mai ʻe he Tuʻi ko Penisimaní ʻi he Tohi ʻa Molomoná, ko e taha ʻo e ngaahi founga ʻe lava ke tau tokoni ai ke aʻusia e ngāue ʻa e ʻOtuá ko e tokoni ki he niʻihi kehé (vakai, Mōsaia 2:17). Naʻe toki akoʻi mai ʻe Palesiteni Poni H. Kōtoni ʻo e Kau Palesiteni Lahi ʻo e Kau Finemuí, ʻo pehē:

Ko ʻetau taumuʻa taʻengatá ke haʻu kia Kalaisi pea kau fakataha mo Ia ʻi Heʻene ngāue maʻongoʻongá. ʻOku faingofua ia ʻo hangē ko hono fakahoko e meʻa naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Nalesoni ʻo pehē: “Ko ha taimi pē ʻoku tau fai ai ha faʻahinga meʻa ʻoku tokoni ki ha taha … ke ne fakahoko mo tauhi ʻene ngaahi fuakava mo e ʻOtuá, ʻoku tau tokoni ai ke tānaki ʻa ʻIsileli.” Pea ʻi he taimi ʻoku tau fakahoko fakataha ai ʻEne ngāué mo Iá, ʻoku tau ʻilo mo fakalahi ange ai ʻetau ʻofa ʻiate Ia. (Bonnie H. Cordon, “Haʻu kia Kalaisi pea ʻOua ʻe Haʻu Toko Taha,” Liahona, Nōvema 2021, 11)

Fakakaukau ki he ngaahi taumuʻa pe ngaahi palani naʻá ke mei fakahoko ʻi he ngaahi lēsoni kimuʻá ʻa ia ʻoku tokoni atu ke ke kau ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá ʻaki hoʻo:

  • Tokoni ki he ʻEikí ʻi Heʻene ngāue ke tānaki fakataha ʻa ʻIsilelí (vakai, Sēkope 5:71–72, 75)

  • Tokoniʻi e niʻihi kehé ʻi ha ngaahi founga faka-Kalaisi (vakai, Mōsaia 2:17)

  • Ngāueʻi ha taumuʻa kehe ʻoku fekauʻaki mo e ongoongoleleí ʻokú ke fie kamata ngāue ki ai

Tuku ange ha taimi ki he kau akó ke nau tali e fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau tohinoa akó. Tokanga ki he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālié kapau te ke fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukau ki heʻenau fakalakalaka fakalaumālié.

  • Naʻá ke fakalakalaka fēfē (pe ko e hā e ʻuhinga ʻokú ke fie fakalakalaka ai) ʻi he tafaʻaki ko ʻení? Ko e hā naʻá ke fai (pe ʻe lava ke ke fai) ke fakalakalaka ai ʻení?

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi fakafihi pe faingataʻa naʻá ke aʻusiá (pe ʻamanaki ke aʻusiá)? Naʻe founga fēfē hoʻo (pe te ke lava fēfē ʻo) ikunaʻi kinautolú?

  • Ko e hā ha founga kuó ke ongoʻi ai e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní ʻi hoʻo ngāueʻi e taumuʻa ko ʻení? ʻOkú ke pehē ko e hā ka fiefia ai [e Tamai Hēvaní] ʻi hoʻo ngaahi feingá?

Ongoʻi fiefia mo nēkeneka ʻia Sīsū Kalaisi

ʻOku fakataumuʻa ʻa e ʻekitivitī ko ʻení ke tokoniʻi e kau akó ke nau fakafuofuaʻi ʻa e tuʻunga ʻo e fiefia mo e nēkeneka ʻoku nau aʻusia ʻia Sīsū Kalaisí. Ke ueʻi e manatu ʻa e kau akó, mahalo te ke fakakaukau ke fakaʻaliʻali ha ʼū fakatātā ʻo e ngaahi talanoa fakafolofola ko ʻení.

ʻI hoʻo ako e Tohi ʻa Molomoná, kuó ke lau ai ha ngaahi talanoa ʻo ha kakai tokolahi naʻa nau maʻu ʻa e fiefia mo e nēkeneka ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí. Tuku ha taimi ke toe vakaiʻi ai ha niʻihi ʻo e ngaahi sīpinga ko ʻení. ʻOku kau ai ʻa e ngaahi meʻá ni:

  • Līhai mo e niʻihi ne omi ki he ʻakau ʻo e moʻuí (vakai, 1 Nīfai 8:10–12, 30)

  • ʻĪnosi (vakai, ʻĪnosi 1:1–8)

  • Ko e kakai ʻo e Tuʻi ko Penisimaní, ʻa ia ne nau fiefia koeʻuhí ko e meʻa ne nau ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí (vakai, Mōsaia 2:41; 4:3; 5:1–5)

Fakakaukau ki he founga te ke lava ʻo fakamatalaʻi pe fakatātaaʻi ʻaki ʻa e fiefia ʻokú ke ongoʻi ʻo fakafou ʻi he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

Mahalo te ke fakakaukau ke mou kamata ʻa e ʻekitivitī mape fakakaukau ko ʻení ʻi he palakipoé fakataha mo e kalasí kimuʻa pea toki ngāue ʻa e kau akó ʻiate kinautolu peé. Fakapapauʻi ki he kau akó ʻoku fūfūnaki ʻenau ngaahi fakakaukaú pea ʻoku ʻikai fiemaʻu ke vahevahe ia.

Tohiʻi ʻi lotomālie ʻi ha peesi ʻoku ʻikai tohi ai ha meʻa ʻi hoʻo tohinoa akó pe ʻi ha laʻipepa kehe ʻa e ngaahi foʻi lea ko e Nēkeneka mo e Fiefia ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisi. Siakaleʻi takai e ngaahi foʻi leá. Kamata tānaki atu leva ha ngaahi fakakaukau ʻoku felāveʻi mo e ngaahi foʻi lea ko ʻení. Ke kamatá, ʻe lava ke ke fakakaukau ki he founga ke tali ʻaki ‘a e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • ʻOkú ke ongoʻi ʻoku tokoni ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ki he fiefia ʻi hoʻo moʻuí? Ko e hā hono ʻuhinga?

  • Ko e hā kuó ke ako ʻi he Tohi ʻa Molomoná kuó ne tokoniʻi koe ke ke ongoʻi fiefia angé?

  • ʻOkú ke ongoʻi nai ʻoku lelei ange ho vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí koeʻuhí ko hoʻo ako folofolá? Ko e hā hono ʻuhinga?

ʻI hoʻo maʻu e ngaahi fakakaukaú, hiki kinautolu ʻi hoʻo laʻipepá pea siakaleʻi kinautolu. Fakafehokotaki kinautolu pe fakafehokotaki fakafoki ki he kupuʻi lea ʻi lotomālié. ʻI hoʻo tānaki atu ha ngaahi fakakaukau lahi angé, ʻe lava ke kamata ʻasi peheni hoʻo mape fakakaukaú:

ʻĪmisi
mape fakakaukau ʻoku ʻikai ʻasi ha meʻa ai

ʻOange ha taimi ki he kau akó ke hokohoko atu ʻenau ngāue ki heʻenau ngaahi mape fakakaukau fakatāutahá. Te nau lava ʻo fakaʻaongaʻi ha ʻū penivahevahe pe peni lanu kehekehe ke fakaʻilongaʻi ʻaki ha ngaahi fakakaukau mahuʻingamālie.

ʻI he ʻosi hoʻo mape fakakaukaú, ʻe lava ke ke fokotuʻu ia ʻi ha feituʻu te ke lava ʻo sio ki ai ʻi he uike ka hokó. Te ke lava ʻo lotu ki he Tamai Hēvaní ki ha tokoni ke maʻu mo ʻiloʻi ha fiefia mo ha nēkeneka lahi ange ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí.

Neongo ʻoku ʻikai fakataumuʻa ke vahevahe ʻe he kau akó ʻenau ngaahi mapé, mahalo te ke fie fakaafeʻi e kau akó ke aleaʻi e meʻa ne nau ongoʻi ʻi heʻenau faʻu kinautolú. Tokanga pea muimui ki he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālié ʻi hoʻo fakakaukauʻi pe te ke fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú.