Seminelí
Mōsaia 11–17: “Fakatomala … pea Tafoki ki he ʻEikí”


“Mōsaia 11–17: ʻFakatomala … pea Tafoki ki he ʻEikí,’” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“Mōsaia 11–17,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Mōsaia 11–17

“Fakatomala … pea Tafoki ki he ʻEikí”

ʻĪmisi
ʻApinetai ʻoku malanga

ʻOku tau faʻa feinga ke fakatokanga ki he kakai ʻoku tau ʻofa aí fekauʻaki mo ha ngaahi fili te ne lava ʻo ʻomi ʻa e mamahí mo e faingataʻaʻiá. Naʻe fekauʻi atu ʻe he ʻEikí ʻa ʻApinetai mo ha pōpoaki ki he Tuʻi ko Noá mo hono kakaí ke nau fakatomala pea fakaʻehiʻehi mei he mamahi ʻe lava ke hoko koeʻuhí ko ʻenau faiangahalá. ʻE lava ke tokoni e lēsoni ko ʻení ke fakatupulaki hoʻo loto-holi ke tali e kau palōfita ʻa e ʻEikí pea fakahoko e ngaahi fakaafe ʻoku nau fai mei he ʻEikí.

Teuteuʻi koe ʻaki hono ako fakamātoato e folofolá. Feinga ke ako maʻu pē ʻa e puipuituʻa mo e kanotohi ʻo e ngaahi potufolofolá. Kumi ʻa e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe ʻuhingamālie mo ʻaonga pea ʻe tokoni ki he kau akó ke nau ʻofa mo muimui ʻia Sīsū Kalaisí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke hiki ha lisi nounou ʻo e ngaahi fakaafe kuo nau fanongo ne fai kimuí ni mai ʻe he kau palōfitá. Kole ange ke nau haʻu mateuteu ke vahevahe e founga ʻoku hoko ai e ngaahi fakaafe ko ʻení ko ha fakamoʻoni ʻo e ʻofa mo e tokanga ʻa e ʻEikí kiate kinautolú.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

ʻOku fakatokanga ʻa e ʻEikí ki he fakatuʻutāmaki

Fakakaukau ke faʻu ha tūkunga ʻe lava ke fakafehokotaki ki ai hoʻo kau akó ke tokoni ke nau vakaiʻi ha ngaahi founga kehekehe te nau lava ai ʻo fakatokanga ki he niʻihi kehé fekauʻaki mo e fakatuʻutāmakí.

Tau pehē kuó ke toki maʻu ha fakamatala fekauʻaki mo ha meʻa ʻa ia ʻoku ʻi ha tuʻunga fakatuʻutāmaki ai ho ngaahi kaungāmeʻá mo e niʻihi ʻokú ke ʻofa aí.

  • Ko e hā ha ngaahi founga kehekehe te ke lava ai ʻo fakaaʻu ha fakatokanga kiate kinautolú?

ʻOku lahi e ngaahi founga ʻoku fakatokanga mai ai ʻa e ʻEikí kiate kitautolú. Fakakaukau ki he ngaahi founga ko ení:

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali e lisi ko ʻení ʻi he palakipoé.

  • Akonaki mei he mātuʻá

  • Fakahinohino mei he kau palōfitá mo e kau taki kehe ʻo e Siasí

  • Ngaahi akonaki ʻi he folofolá, ʻi he lotú, pe seminelí

  • Ngaahi fakakaukau pe ongo mei he Laumālie Māʻoniʻoní

  • Meʻa Kehe:

ʻOange ha kiʻi taimi ki he kau akó ke nau fakalaulauloto ai ki he ngaahi meʻá ni:

Fakakaukau ki he tuʻunga ʻokú ke ʻi ai ʻi he fakaʻehiʻehi mei he angahalá mo e fakatuʻutāmakí koeʻuhí ko e founga ʻokú ke fili ke tali ʻaki e ngaahi fakatokanga ʻa e ʻEikí.

  • Ko e ngaahi founga fē ʻoku ongo faingataʻa taha ke talí? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • Ko e hā ʻokú ne tala atu fekauʻaki mo e ʻEikí ʻokú Ne tokoniʻi kitautolu ʻi ha ngaahi founga kehekehé?

Mahalo te ke fie hiki ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé pea fakamatalaʻi ange ki he kau akó te mou ako lahi ange ia ʻi he lēsoni ko ʻení: ʻOku folofola mai ʻa e ʻEikí kiate kitautolu ʻo fakafou ʻi Heʻene kau palōfitá ke fakaafeʻi kitautolu ke tau fakatomala pea tafoki kiate Ia.

Naʻe ui ʻe he ʻEiki ʻa Noa mo hono kakaí ke nau fakatomala.

Manatuʻi naʻe taki ʻe Sēnifi ha falukunga kakai mei Seilahemala ki he fonua ko Nīfaí. Kimuʻa pea pekia ʻa Sēnifí, naʻá ne foaki e puleʻangá ki hono foha ko Noá (vakai Mōsaia 9–10). Naʻe moʻui faiangahala ʻa Noa mo e kau taulaʻeiki naʻá ne filí. Naʻa nau fakalotoʻi e kakaí ʻaki ha ngaahi loi mo ha ngaahi lea fakahekeheke ke faiangahala (vakai, Mōsaia 11:7, 11).

Lau ʻa e Mōsaia 11:2, 14–15, 19 ʻo kumi e ngaahi angahala naʻe fai ʻe Noa mo hono kakaí. (ʻOku fakamatalaʻi ʻi he veesi 19 ʻenau meʻa naʻe fai hili hono maluʻi kinautolu mei hono ʻohofi ʻe he kau Leimaná.) Te ke lava foki ʻo mamata ʻi he foʻi vitiō “Toe Fakamatala ʻe ʻAlamā ʻa e Faiangahala ʻa e Tuʻi ko Noá | Mōsaia 11–12, 17” (2:26), ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

ʻI he lēsoni ko ʻení, kumi ha ngaahi founga ke tokoniʻi ai e kau akó ke nau fakatatau ʻa e folofolá ki hotau kuongá ni. Ko e ngaahi fehuʻi ko ʻení ko ha founga ia ʻe taha ke fakahoko ai ʻeni.

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku fakafehoanaki ai e ngaahi fili ʻa Noa mo hono kakaí mo e ngaahi fili ʻa e kakaí he ʻaho ní?

  • Ko e hā ha ngaahi nunuʻa ʻe ala hoko ʻi he moʻui ʻo tatau mo e founga ne nau moʻui aí?

Naʻe ui ʻe he ʻEikí ha palōfita ko hono hingoá ko ʻApinetai ke ne ʻave ha pōpoaki kia Noa mo hono kakaí ke tokoni ke nau ʻiloʻi e ngaahi nunuʻa ʻo ʻenau ngaahi tōʻongá.

Lau e pōpoaki ʻa ʻApinetai ʻi he Mōsaia 11:20–25, ʻo kumi e ngaahi nunuʻa naʻe fakatokanga ki ai ʻa e ʻEikí. ʻOku fakahaaʻi ʻe he foʻi lea “malaʻia” ʻi he veesi 20 ʻa e mamahi.

  • Ko e hā ha ngaahi nunuʻa naʻá ke maʻu naʻe fakatokanga ʻe he ʻEikí ki he kakaí?

Fakatokangaʻi ʻa e ongo kupuʻi lea ʻoku toutou fakaʻaongaʻi ko e “ka ʻikai te nau fakatomala” mo e “kapau ʻe ʻikai fakatomala ʻa e kakaí ni.” Mahalo te ke fie fakaʻilongaʻi e ngaahi foʻi lea ko ʻení pea fakakaukau ki he meʻa te ke lava ʻo ako fekauʻaki mo e ʻEikí mei he ngaahi kupuʻi leá ni.

Lau ʻa e Mōsaia 11:26–29, ʻo kumi e founga ne fakafōtunga ʻaki ʻe he tuʻi ko Noá mo e niʻihi kehé kia ʻApinetaí.

Ko e vakai ki he fakatomalá ko ha meʻaʻofa ʻo e ʻofa mei he ʻEikí

Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti ʻenau teuteu ki he kalasí pea hiki ha lisi ʻi he palakipoé ʻo e ngaahi fakaafe kuo ʻomi ʻe he ʻEikí ʻi hotau kuongá ni ke tau fakatomala ai mo liliú. Mateuteu ke vahevahe ha fakaafe ʻe ua pe tolu ne toki fakahoko kimuí ni mei he konifelenisi lahí. Ko ha feituʻu ʻeni ʻe taha te ke lava ʻo tokoni ai ki he kau akó ke nau fakatatau e folofolá kiate kinautolu.

  • Ko e hā ha ngaahi faitatau pe faikehekehe ʻi he fakafōtunga ʻa e kakai he kuonga ʻo ʻApinetaí pea mo e fakafōtunga ʻo e kakai ʻi hotau kuonga ní ki he kau palōfitá? Ko e hā ka nau ka fakahoko peheni aí?xxx

ʻOange ha taimi ki he kau akó ke nau fakalaulauloto fakalongolongo ai ki heʻenau tukupā fakataautaha ke fanongo ki he ʻOtuá, tautautefito ki he taimi ʻokú Ne fakatokanga ai kiate kinautolu fekauʻaki mo e angahalá mo hono ngaahi nunuʻá ʻo fakafou ʻi Heʻene kau palōfitá. Mahalo ʻoku maʻu ʻe he kau akó ha ngaahi fakakaukau mo ha ngaahi ongo kehekehe fekauʻaki mo e kau palōfitá ʻi heʻenau fakalaulaulotó. ʻE lava ke tokoni ʻa e fakamatala ko ʻení ki he kau akó ke nau vakai ki he kau palōfitá ko ha fakamoʻoni ʻo e ʻofa ʻa e ʻOtuá.

Naʻe fakamatala ʻe ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ki he founga te tau ala vakai ai ki he fakaafe mei he kau palōfitá ke tau fakatomalá.

Kuó u mālieʻia, pea kuó u ongoʻi, ʻa e ʻofa mamahi ʻa e kau palōfita ʻa e ʻOtuá ʻi heʻenau ngaahi fakatokanga ki he faiangahalá. ʻOku ʻikai ke fakaʻaiʻai kinautolu ʻe ha loto-holi ke fakahalaiaʻi [ha taha]. ʻOku tatau ʻenau loto-holi moʻoní mo e ʻofa ʻa e ʻOtuá; ko hono moʻoní, ko e ʻofa ia ʻa e ʻOtuá. ʻOku nau ʻofa ʻi he kakai ʻoku fekauʻi kinautolu ki aí, ʻo tatau ai pē pe ko hai kinautolu pea ko e hā honau ʻulungāngá. Hangē tofu pē ko e ʻEikí, ʻoku ʻikai loto ʻEne kau tamaioʻeikí ke faingataʻaʻia ha taha ʻi he ngaahi mamahi ʻo e angahalá mo e ngaahi fili halá. (D. Todd Christofferson, “Ko e ʻOfa ʻa e ʻOtuá,” Liahona, Nōvema 2021, 17)

  • ʻE tākiekina fēfē ʻe he maʻu ha mahino ki he meʻá ni fekauʻaki mo e kau palōfitá ʻa hoʻo loto-holi ke talangofua ki heʻenau ngaahi fakaafé?

ʻI he ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí, naʻá Ne tuku ha taimi ki he kakaí ke nau tafoki ai kiate Ia pea fakatomala mei heʻenau ngaahi angahalá. Ka neongo ia, ʻi he foki mai ʻa ʻApinetai hili ha taʻu ʻe uá, naʻa nau toe ʻita pea nau kumi ha founga ke tukuakiʻi ai ia (vakai, Mōsaia 12:1, 9, 19).

Naʻe fakamoʻoni mālohi ʻa ʻApinetai naʻe ʻikai akoʻi ʻe he kau taulaʻeikí ʻa e kakaí ke talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá (vakai, Mōsaia 12:33–37; 13:12–25). Naʻá ne fakamoʻoniʻi foki ʻe hāʻele mai ʻa Sīsū Kalaisi ke huhuʻi e kakai kotoa pē, pea ʻoku toki malava pē ʻa e fakamoʻuí ʻo fakafou ʻi he Huhuʻí (vakai, Mōsaia 15:1, 19). ʻI he ʻosi e fakamoʻoni ʻa ʻApinetai fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí, naʻe toe ʻi ha tuʻunga fakatuʻutāmaki ʻene moʻuí. Ka ʻi he taimi ko ʻení, naʻe pehē pē mo e moʻui ʻa ha taha ʻo e kau taulaʻeikí, ʻa ʻAlamā.

Lau ʻa e Mōsaia 17:1–4 ke ʻiloʻi e tali ʻa Noa mo ʻAlamā ki he fakamoʻoni ʻa ʻApinetai kia Kalaisí.

  • Ko e hā nai ha meʻa ʻe ala tokoni ke mahino ai kiate kitautolu e ongo tali mātuʻaki kehekehe ko ʻení?

Hili e nofo ʻa ʻApinetai ʻi he fale fakapōpulá ʻi ha ʻaho ʻe tolú, naʻe toe ʻomi ia ki he ʻao ʻo e Tuʻi ko Noá. Naʻe pehē ʻe Noa te ne tāmateʻi ʻa ʻApinetai tukukehe kapau te ne loto-fiemālie ke fakaʻikaiʻi e ngaahi moʻoni kuó ne akoʻí (vakai, Mōsaia 17:5–8).

Lau ʻa e Mōsaia 17:9–10, 13, ʻo kumi e tali ʻa ʻApinetai ki he kole ʻa e tuʻí ke fakaʻikaiʻi ʻene fakamoʻoní. Pe ko haʻo mamata ʻi he foʻi vitiō “ʻOku Mate ʻa ʻApinetai koeʻuhí ko ʻEne Tuí | Mōsaia 16–17” (4:28), ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

  • Ko e hā ha meʻa ʻokú ke ako mei he sīpinga ʻa ʻApinetaí?

  • ʻE tākiekina fēfē ʻe he meʻa ko iá ʻa e anga hoʻo tali ki he ʻEikí mo ʻEne kau palōfitá?

Fakakaukau ke vahevahe ha fakamoʻoni ki he fatongia ʻo e kau palōfitá ke fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí mo fakaafeʻi kitautolu ke fakatomalá.