Liahona
Ko e Ongoongoleleí mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí Maʻá e Kakai Kotoa Pē
Māʻasi 2024


Pōpoaki mei he Kau Taki Fakaʻēliá

Ko e Ongoongoleleí mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí Maʻá e Kakai Kotoa Pē

ʻI he ʻaho ní, ʻoku tau moʻui ʻi ha māmani kuo mole atu ʻa e konga lahi ʻo hono ngaahi fakaʻilongá. ʻOku fakamanatu mahino mai ʻaupito ʻe he folofolá:

“ʻe hoko mai ʻa e ʻaho ko kinautolu ʻe ʻikai fanongo ki he leʻo ʻo e ʻEikí, pe ko e leʻo ʻo ʻene kau tamaioʻeikí, pe ʻikai tokanga ki he ngaahi lea ʻa e kau palōfitá mo e kau ʻaposetoló, ʻe motuhi atu ʻa kinautolu mei he kakaí; he kuo nau liʻaki ʻa ʻeku ngaahi ouaú mo maumauʻi ʻeku fuakava taʻengatá; ʻOku ʻikai te nau kumi ki he ʻEikí ke fokotuʻu ʻene māʻoniʻoní, ka ʻoku ʻaʻeva ʻa e tangata takitaha ʻi hono hala pē ʻoʻona, pea fakatatau ki he tatau ʻo hono ʻotua ʻoʻoná, ʻa ia ko hono tataú ʻoku hangē ko e māmaní” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:14–16).

ʻOku tataki kitautolu ʻe he ongoongoleleí ki he moʻoni, nonga, mo e fiefia taʻengatá. ʻOku akonekina kitautolu ʻe he ongoongoleleí ko e fānau ʻofeina kotoa kitautolu ʻa ʻetau Tamai Hēvaní, naʻe fakatupu ʻi Hono tataú. ʻI he taimi ʻoku mahino ai kiate kitautolu hotau tuʻunga fakalangí, ʻoku tau ʻiloʻi ai ʻa e ʻofa taʻe-fakangatangata ʻoku ope atu ʻi heʻetau ngaahi fehalākí mo e ngaahi vaivaí.

ʻI heʻetau hoko ko e kāingalotu ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, ʻoku tāpuekina kitautolu ʻaki ʻa e ʻilo ki hono kakato ʻo e ongoongoleleí mo e Fakalelei ʻa hotau Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí, ʻa ia ko e faitoʻo ki he kona ʻo hotau māmaní. Ko hono ʻuhinga ʻeni ʻoku enginaki mai ai ʻa e ʻEikí kiate kitautolu takitaha—kuo loto fiemālie ke toʻo kiate kitautolu Hono huafá ʻi he papitaisó—ke malanga ʻaki ʻEne ongoongoleleí. Kuo pau ke tau hoko ko e kau talafekau ʻo ʻEne ongoongoleleí ki he māmaní, pea ko e ʻuhinga ia kuo pau ai ke tau moʻui ʻaki ʻEne ongoongoleleí. Ko e Ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ko ha pōpoaki ia ʻo e ʻofa mo e huhuʻi maʻá e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá.

Ko ʻetau ʻosikiavelenga ʻi he ngāue fakafaifekaú ko ha fakahoʻata mahuʻinga ia ʻo ʻetau tui ki he “mahuʻinga fakaemāmani lahi ʻo e ongoongoleleí.” ʻOku fakahaaʻi ʻe heʻetau kau faifekaú ʻa e laumālie fakalūkufua ʻo e ngāue fakafaifekau ʻa Kalaisí, ʻi hono tokoniʻi ʻo e kau liʻekiná mo talitali lelei kotoa ʻa kinautolu ʻoku mateuteu ke fanongó. ʻOku nau ʻave ʻa e tūhulu ʻo e pōpoaki fakaemāmani lahi ʻo e ongoongoleleí, ʻo fakamoʻoniʻi ʻoku ʻatā ʻa e ʻofa ʻa e ʻOtuá mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ki he kakai kotoa pē.

ʻOku fakamahinoʻi lelei ʻe he 2 Nīfai 26:33 ʻa e moʻoni ko ʻení:

“. . . ʻOkú Ne [ʻEikí] fakaafeʻi ʻa kinautolu kotoa pē ke nau haʻu kiate ia ʻo maʻu ʻi heʻene angaleleí; pea ʻoku ʻikai te ne taʻofi ha tokotaha ʻoku haʻu kiate ia, pe ko ha ʻuliʻuli pe hinehina, pe ko ha pōpula pe tauʻatāina, pe ko ha tangata pe fefine; pea ʻokú ne manatuʻi ʻa e kau hītení; pea ʻoku tatau ʻa e kakai fulipē ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá, ʻa e Siú mo e Senitailé fakatouʻosi.”

Kuo pau ke tau manatuʻi ko e tokotaha kotoa pē te tau feʻiloaki mo ia ko e foha/ʻofefine ia ʻo e ʻOtuá, ʻoku taau ke ʻofaʻi, fakaʻapaʻapaʻi, pea ʻoange ha faingamālie ke fanongo ki he pōpoaki ʻo e ongoongoleleí. ʻI he ʻAlamā 16:16 ʻoku fakamanatu mai ai kiate kitautolu naʻe lilingi hifo ʻe he ʻEikí “‘a hono Laumālié ki hono kotoa ʻo e funga fonuá ke teuteuʻi ʻa e fakakaukau ʻa e fānau ʻa e tangatá, pe ke teuteuʻi honau lotó ke tali ʻa e folofola ʻa ia ʻe akonaki ʻaki kiate kinautolu ʻi he taimi ʻo ʻEne hāʻele maí.”

Ko e konga mahuʻinga ʻe taha ʻo ʻetau tokāteliné ko e tui ki he natula taʻengata ʻo e ngaahi fāmilí mo e faingamālie ki he fakamoʻuí maʻá e toʻu tangata kotoa pē. ʻOku tau fakahoko ʻi hotau ngaahi temipalé, ha ngaahi ouau maʻa ʻetau ngaahi kui kuo pekiá. ʻOku fakapapauʻi ʻe he ngāue toputapu ko ʻení ʻetau tui ʻoku lava ke maʻu ʻe he tokotaha kotoa ʻa e fakamoʻuí, naʻa mo kinautolu naʻe ʻikai ke nau maʻu ha faingamālie ke fanongo ki he ongoongoleleí lolotonga ʻenau kei moʻuí.

ʻOku hoʻata mei heʻetau tukupā ke ngāue fakatemipalé ʻa e tui ʻoku ope atu ʻa e ʻofa ʻa e ʻOtuá ʻo aʻu ki he ngaahi ngatangataʻanga ʻo e moʻui ko ʻení. ʻOku ʻuhinga ia ʻoku mahino kiate kitautolu ʻoku ʻomai ʻe he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ha ʻamanaki lelei mo e huhuʻi ʻo ʻikai ki he kakai moʻuí pē, ka kiate kinautolu foki ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo e veilí.

Ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ko e fakavaʻe ia ʻo ʻetau tuí. Naʻá Ne toʻo kiate Ia ʻetau ngaahi angahalá, mamahí mo e faingataʻaʻiá, fakafou ʻi Heʻene feilaulau fakaleleí, kae foaki mai kiate kitautolu ʻa e faingamālie ke fakatomala pea maʻu ʻa e fakamolemole fakalangí. Ko ha meʻafoaki fakaemāmani lahi ʻeni, ʻoku lava ke maʻu ʻe kinautolu kotoa pē ʻoku nau tali ʻi he loto-fakatōkilalo ʻa e ʻEikí ki heʻenau moʻuí.

Tau tuʻu taʻe-ueʻia muʻa ʻi he moʻoni ko ia ko e ongoongoleleí mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí maʻá e tokotaha kotoa pē. Ko ha pōpoaki ia ʻo e ʻamanaki lelei, huhuʻi mo e ngaahi tāpuaki taʻengata, ʻoku foaki tauʻatāina ki he laumālie kotoa pē ʻoku loto-vēkeveke ke ako lahi angé. Tau tokoni ʻaki muʻa ʻa e ʻofá, manavaʻofá, mo kaungā ongoʻi mo hotau kāingá, ʻi hono ʻiloʻi ko e ngaahi meʻangāue kitautolu ʻo ʻEne palani fakalangí, ke foaki ʻa e fakamoʻuí ki he tokotaha fakafoʻituitui kotoa pē.

Ko hono fakaʻosí, ʻoku ou fakamoʻoni ki he moʻoni ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí mo e mālohi ʻo ʻEne Fakaleleí. Fakatauange ke tau lotua ke tau faaitaha ʻi heʻetau tukupā ke muimui ʻia Kalaisí pea tala ʻa e ongoongo lelei ko ʻení ki he fānau kotoa ʻa e ʻOtuá, ʻo tatau ai pē pe ko e hā honau puipuituʻá pe tūkungá. ʻOku fiemaʻu moʻoni ʻe he māmaní ʻa e ongoongoleleí pea mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ʻi heʻenau moʻuí. Tau ngāue fakataha muʻa ke fakahaofi kinautolu. ʻI he huafa toputapu ʻo Sīsū Kalaisí, ʻēmeni.