Bwaai Ana Bon Nakoraoi
Karekea te onimaki ao onimakina te Uea, ao E na bon katauraoia.
I bon bungiaki i Germany nakoia, kaaro aika a tamaroa ao a mwamwannano aika kaain te Ekaretia. N tain te Kauoua ni Buaka n te Aonaaba, ngke 10 ana ririki tamau, e a moan kabwarabwaraaki nakoina te euangkerio iroun raoraona i Stettin, are e riki ngkai bwa mwakoron Poland. Ibukin te buaka, bon akea mitinare i Stettin n te tai anne. Imwiin are e butimwaea te euangkerio, tamau e a reireiniia ana utuu, ao a bon rairaki. E a kaitibo imwiina ma tinau, are e bon maeka naba i Mainikun Germany. Bon akea naba mitinare ikekei. Tamau e a reireina tinau te euangkerio, ao e a butimwaia. A mareaki ao a mwaing nako Maeaon Germany n te tai ae waekoa imwaain are I bungiaki.
Iaon Tiaman n te tai anne, aki rangin mwaiti kaain te Ekaretia. N te reirei ao bon ti ngai kaain te Ekaretia. Ngke I roko n te roro ni kairaki I a karekea au kakoaua ae matoatoa bwa e maiu te Atua ao bon aio Ana Ekaretia ae koaua. I aki nanououa ni koauan te euangkerio. I kamatoa iaon te kakoaua aei, ao e buokai n tiku ni kakaonimaki rinanon maiu ni kairake.
Maakakin te Bwaka man te Ekaretia
Iai raoraou aika bon rorou aika a bon kakaonimaki inanon te Ekaretia. Bon taari mwaane, ao ti uaia ni ikawairake ma ngaia. E ngae n anne, I kona n tii noriia n te Taabati ibukina bwa ti maeka n te raroa ae nakon 25 te kiromiita imarenara. Ti uaia n nonoriira inanon bootakin te nakoanibonga ao n aia waaki ni kakukurei Kairake n Ataeinimwaane. E ngae ngke ti uaia n nonoriira tii te taina n te wiiki, n maan n riki bwa rao aika a itangitangiri e buokiira ngaira aika teniman n teimatoa ni kakaonimaki n te Ekaretia.
Rimwii ao I a nooria bwa angiia kairake aika a ikawai a moanna n aki roroko n te Ekaretia, ao I a karekea maaku bwa n te taina ao N na kabuaa au kakoaua. Ai bon ti tabeman kairake n te Ekaretia i Germany ni boong akekei ngke a moanna n aki roroko, ao aki rorokoia e a bon kai ataaki. E bon rangin kakamaku nakoia au karo. A tia n anga nako bwaai ni kabane ni karirakeia natiia n inaomata inanon te aro, ao ngkai a tabe ni iango, “Tera ae ti kona ni karaoia bwa ti aonga n aki kabuaa Erich?”
N te bong teuana ngke e a kaan koro 14 au ririki, au utu a buti n okira mweengaia man te umantabu. Tia nooria, teuana riki,bwa tabeman kairake a katinanikua te Ekaretia. I taku nakoia au karo, “I tangiria bwa kam na katikai nakon te taromauri ni karokoa ae koro au ririki 21, ao I a boni kona n tararua arou!” I bon tuangia raoi arei, ao tinau e aki toki ni kaokiokia nakoiu.
Te Babaaire ibukin te Reirei
Te raraoma aio e kabwarabwaraaki bukina, ngke e a kaan koro 10 au ririki ao kaean te reirei n te Moanrinan, a karaoa te babaaire au karo. I Tiaman ko moana am reirei ae rietata inanon ataeeim. Au karo a baireia bwa a nang aki kariaia nakou n te reirei ae rietata ibukina ngkai a tia n noriia aomata aika kairake ake a kitana te Ekaretia ngke a kaeei reirei aikai n taai akanne A taku, “Ko kona n nakon tabo nako, ma tiaki nakon te Tabo n Takakaro [reirei ae katauraoiko ibukin kuura ae rietata], ibukina bwa tiaki tangiria bwa kona bua ni bwain aon te aba!”
Te babaaire anne e nanonaki bwa N na karekea te moan mwaneka iaon te reirei ao imwiina reiakinan rabakau iaon te kareke mwakuri; ibukiu, e nanonaki bwa te beeba ae bubura n te bitineti. Ao aei are e aki tau au konabwai iaon te bwai ae I uaiakinna. I kabanea au kataneiai ngke 18 au ririki ni maiu ao ni weteaki bwa n na karaoa au mwakuri ni mitinare i Munich, Tiaman. I tangiria ni kan riki bwa te mitinare.
Ngke e a bane au mition, I a kunea bwa e karako reken taian mwakuri are ko na kona n rinei. I a tia ni kabanea au reirei. Uoua te ririki imwiin au mition, I a mare ma kainnabau, Christiane, ao akea au tai ni karekea te reirei n te iuniwetiri. Iai te tai are I a namakina iai te rawawata n aia babaaire au karo ibukina ngkai e aki tau arou.
Ao ngkanne e a roko te iango irou: “Te bwai are a tia ni karaoia au karo, a karaoia bwa a kamanoai. A karaoia inanon te tangira, ao e na bon aki riki bwa te kanganga nakoiu.” E ngae ngke taai ae e na taraa n riki bwa te kanganga n a na namakin te aonaaba, I aki kona ni mataata n ae e naki kona n riki bwa te oi ni kanganga. I a baireia bwa n na karaoa au makuri n te te karikirake ibukin te kabomwii, ao I riki imwiina bwa te tia tararua n te kambwana are I mwakuri iai.
Teuana te kakaewenako ibukiu are I a rang kaman tangiria bon te kan riki bwa te tia reirei, ao koaki kona n riki bwa te tia reirei ngkoe i Tiaman n akean te kuura ae rietata. E ngae n anne, ao I a riki bwa te tia reirei—te tia reirei n taekan te aro. I a riki bwa te tia reirei n ana Bootaki n Reirei te Ekaretia. Ao n te katei n taetae, ao anne te bwai are I a riki iai n te tai aei—te tia reirei. Ngai are I a karekea au kakoaua bwa e bon mate raoi te ongora irouia am karo, n irii aia kaetieti, ao n onimakinna bwa a tangiriko, a tataro ibukim, ao ataa ae e raoiroi ibukim. Te kaantaninga ae korakora bwa te teimatoa ni kakaonimaki n te Ekaretia e bon rangin matoatoa man au itera ao te kantaninga ni kamanoai e bon rangin korakora mairouia au karo bwa bwaai ni kabane a bane n roko ibukin tamaaroau.
Au Reirei ae Rietata
Te bwai are e buokai n teimatoa ni korakora ngke I kairake bon ana burokuraem te tieminari, are e kabwarabwaraaki i Germany n 1972, ngke 14 au ririki ni maiu. Iai uaana ae korakora ae roota maiu. I kona n teimatoa n uringa au tia reirei n te tieminari, ibukina bwa e katuka te namakin ae korakora iaou are e kairai nakon te kawai ae rangi n tamaroa.
Ibukin te bwai are I a tia n rinanona n te tieminari ao n au kamatebwai ni koroboki aika a tabu ngke te kairake ngai, I a reiakina tangiran koroboki aika a tabu. Au kamatebwai e kakorakora au koaua, ao I aki kona ni kabua au tangira ibukin te kiraati n te tieminari ao te intitute. I reireia teuana mai ibuakon te tieminari kiraati n te moaningabong i Tiaman. Bon te kiraati ae rangin tamaroa. Aomata aika kairake a bon tangiria, ao a roko ni katoa moaningabong koraki. Tabeman mai ibuakoia a mwananga man te tabo ae bon tau raroana. Man te kurubu arei, kairake n ataeinimwaane a bane n nako ni karaoa aia mwakuri ni mitinare, ao kuri angiina ni kabane kairake n ataeinimwaane ao n ataeinnaine a bane n teimatoa ni kakaonimaki inanon te Ekaretia.
Ngkana I angoia bwa I kanga ni karekea au kakoaua ao tera te bwai ae e korakora ae I rootaki iai ibukin te raoiroi, I kona n taekinna bwa bon te kiraati ae te tieminari ao te intitute are I iririi. Bon reiakinan moan tua n te euangkerio ao reirei man koroboki aika a tabu, ma kurubu aika raoraou, mairoun te tia reirei are e bwaka nanora iai.
Teuana mai ibuakon bwaai aika a tamaroa ae e na karaoaki ngkana e kamatebwaiakaki koroboki aika a tabu bon maiuakinaia iroum. Angin te tai ara tia reirei e na bae ni kangai, “Ngkai ko tabe ni wareka te koroboki ae tabu aei, kataia karina oin aram.” I kunea bwa I kona ni wareki koroboki aika a tabu ngke arona bwa ngai Nibwaai ke Ereman ke Moronaai. E kona ni bita arou ae bwanin ngkana I wareki koroboki aika a tabu. Bon ti tebo ma te mii; n te tai ae waekoa ao I a kona n noorai n te bwai are e riki naba nakoia te koraki are I wareki rongorongoia.
Koroboki aika a tabu e buokai ni kamatataai bwa te onimaki bon te bwai ae koaua. Tiaki tii ataakin bwaai inanon koroboki aika a tabu n te anga ni kakatai, ma te onimaki e bon tomaira nakon koauan te Uea ibukira. Aio te bwai are I karekea n au tai inanon te tieminari ngke te kairake ngai. Iai au onimaki ae matoatoa bwa ngkana te Uea e anganira katabeara, ti kona “ni karaoi” (1 Nibwaai 3:7), ao E na katauraoa te kawai ibukiia are a na kona iai ni kakoroa bukin te bwai are e tua bwa a na karaoia.
Te Korakora man Koroboki aika a Tabu
Te koroboki ae tabu are e rangin buokai ngke I rang ataeei bon Iotua 1:6–9. E taku, iterana: “Ko na korakora ma n ninikoria. … Ni kawakina te kakairi n te tua ni kabanea. … Ko na tai rairaki maiai nakon te angatai ke nakon te angamaing, bwa ko aonga ni kabaia.”
Ngke te kairake n ataeimwaane ngai, I angoia, “Te taina ngkana I karekea katabeau mairoun te Uea, N na aki rairaki nakon te atai ke nakon te maing.” N tokina ao I karekei bwaai aika a tamaroa aika I a tia n rinanona. Te katoto, te bong teuana ngke I kataneiai ibukin te bitineti, N na riai n nako ni kaea ana bootaki n taromauri te Ekaretia, ma iai au mwakuri are I katabeaki iai are e kaineti nakon te meeri. N arona n taai nako te katabeaki aei e na kona ni kairai ma temanna are e a tia ni kataneiaaki te mwakuri te mwaiti n aoa ae e raka imwiin bongin aaoa ni mwakuri. Ma N na riai n nako Hamburg n 5:30 n te bwakantaai n nako ni kaea au bootaki n taromauri n te Ekaretia. I tuangiia ake te korakina taekan au kangaanga, ao a taku nakoiu, “Kona tekeraoi. E na bon aki kona n riki.”
I taku, “E koaua e na bon bae, ibukina bwa aio te bootaki ae e kakawaki.” A katoua angaia ao a taetae ni kakaniko, “Eng e koaua—ngkoe ao am onimaki. Ko taku n am iango bwa ko taua te aro ao bwaai ni kabane a na bane n nako raoi. E nanonaki n anne bwa ti na riai ni katiaa te meeri man 10 te miniti nakon 5:00. E bon tuai n riki mai imwaaina.” I taku, “E raoiroi, te bwai are e na riki ao e na bon riki. Ma I nang kainnanoia ni kan roko i Hamburg iaon te tai n te tairiki aei.”
Ngkai, ko kakoaua ke koaki, ai tibwa te moan tai ao n te tai aei inanona teniua te ririki, bwaai ni kabane a bane n tia inanon 10 te miniti nakon te aoa nimaua, ao I bon roko n te tureein iaon te tai. Aio are e a bon riinga nanoia raou aika a tia ni kataneiaaki te mwakuri ao a kauka te mataroa ibukiu ni karekea marorou mangaia iaon te euangkerio.
Iai au koaua ao au onimaki ae bwanin ngkana e anganiko te Uea katabeam, e na bon mwakuriaki n te anga are ngkana “koaki rairaki nakon te atai ke nakon te maing.” I aki ataia bwa te mwakuri are ti karaoia ibukin te meeri e na kona ni moantaai ni bane n te bong anne. Ko na bon aki kona n taai nako n atai aekakin bwaai aikanne ni moantaai. Koaki kona n tuanga te Uea bwa e na kanga n riki, ma n te onimaki ao n te koaua Irouna, n taai aika a mwaiti ao e na bon kona ni mwakuriiaki raoi bwaai ni kabane.
Au kamatebwai ni koroboki aika a tabu ao n aia banna ni katotoo au karo a anganai te bwai ae rangin kakawaki, e ngae ngke te kairake n ataeinimwaane ngai. Ni kabane, a buokai ni karikirakea au onimaki ae korakora bwa inanon maiu n te bong koraki, te Uea e na bon buokai ao ni kakabwaiaai.
Kamataatakin te tamnei iroun Christina Smith
Arama 46:20: Waaki Nako, iroun Walter Rane, anga nano man Ana Tabo te Ekaretia ni Kawakin Rongorongo