Sises Krais iei Ih me Wia Sohsohn Atail Mour Keieu Kesempwal
Kilenglahngete Sises Krais Ih me wia atail Sounkomour oh Soundoar, me wia “kilel” me kitail anahne kilenglahng, oh e wia sohsohn atail mour keiou kesempwal.
Nan pahr 1907, ohl kepwehpwe men adaniki George Herbert, me wia Lapalap kelimen en Carnarvon,1 kousoanlahr Isip oh perenkier onopki poadoapoad en aramas. E tuhwengidier emen soun poadoapoad indand en Isip, me adaniki Howard Carter, ih peki irahn doadoahkpene. Carter me pahn pwukoahki rapahki arail wasahn weir oh rapahki dipwisoun mahsko, oh Carnarvon me pahn kihda pweinen doadoahko.
Ara doadoahkpene inenen pweida nan wasah kei. Oh Ira pil alehdi mweimwei en weir nan Wasahn seridi en Nahnmwarki kan, me kin mih nan kahnihmw en Luxor, wasa me sousou en parao kan dierekehr ie. Ira lemedahr en uhd rapahki sousou en Nahnmwarki Tutankhamun. Tutankhamun wiahla nahnmwarki en Isip sounpar silikid kei mahso oh kakaunki sounpar eisek mwohn ah pwoula ni soh kesikpeh.2 Koaros ese me e seridi nan Wasahn seridi en Nahnmwarki kan,3 ahpw sohte me ese wasa ah sousouo mihe.
Carter ih Carnarvon raprapahki ki erein sounpar limau ahpw sohte diar. Mwuhr Carnarvon indahngehr Carter me e pahn komoaldihsangeh pwe ira sohte kak diar. Carter pekihda reh en menlau mweidehng en pilehu rapahki nan ehu dilin rahk, eri Carnarvon poakehla ih oh pilehu pwain.
Carter kasawihda me nan patapaten Wahu en Nahnmwarkio senserdahr wasa koaros—ihte me saik iei wasa ira kin komoaldi ieuh. Mwurin rahn kei arail wie weweirada wasahu, irail diarehr kehndake keieu en kohdihla nan sousouo.4
Ansou me Carter kakehr kilenglong nan pere me en Tutankhamun sousouo mih iehu, e kilangadahr kohl wasa koaros. Mwurin sounpwong siluh arail daudauih nan sin pere ieu, irail ritingpeseng kohpwahu nan Pepuweri 1923— sounpar 100 samwalahro. Met wia poadoapoad me keieu wadawad me dierekehr nan senteri 20.
Nan erein pahr kei me ira raprapahkio, Carter ih Carnarvon sohte kilang dahme mih pahn nehrahko. Sounpar tohto kei mwohn ipwidien Sounkomouro, soukohp Seikop nan Pwuken Mormon karasahieng sohte kapingki de sohte kin kesempwalki dahme kin kerendo wia “kilkilengla daulih kilelo.” Seikop kilangadahr ansouo me mehn Serusalem kan pahn sohte kasawihada Mesaiao ni ansou me E pahn ketdohu. Seikop kohpadahr me irail pahn wia “aramas kei [me] kailongki mahsen sansal kan oh [pahn rapahki] soahng kan me re sohte kak wehwehki. Eri, pwehki arail masukun, [sang ni] arail kilikilang daulih kilelo, irail udahn pahn pwopwidi.”5 De irail pahn tipwekelekel.
En Seikop kokohpo pweida. Nan mwein en Sises doadoahk pohn sampah, tohto me kin kilenglahsang kilelo, daulih Ih. Irail kilenglahr daulih Sounkomour en sampah. Ni arail sohte kilangada Ah wiwia kupwuren Samatail Nanleng, irail kadeikadahr oh kalohpwualahr Ih. Irail raparapahkihte oh awihdo emen en wadohg irail komour.
Rasehng mehn Serusalem kan, oh pil duwehte Carter ih Carnarvon, kitail pil kin lelehng soahngo. Kitail anahne perehsang kitail met pwe kitail en dehr soikala Sises Krais nan atail mour oh sohte kak kasawihada Sapwellime kapai tohto kan me E kin ketkiheng kitail. Kitail anahne Ih. Kitail alehier kaweid en koapwoaroapwoarki “unsek wiewia pwung kan en ih me sapwelimanki manaman en komourla.”6
Ih me atail kilelo. Ma kitail sapwungala medewe me miehte mehkot mwahusang dahme E ketkiher, kitail kasohwe de katikala wen laud oh tohtohn Sapwellime manaman nan atail mour. E ketikiher pwuhng kan en mahk oh ketkiheng kitailehr mahko.7 Ih me wia “mehn sawas [me kitail anahne] kilenglahng ong lapwapen [dipatail] kan.”8 Ih me wia doarepatail rehn Sahmo oh me keieu kapwaiada kupwuren Sahmo ansou koaros, pwe kitail en pwurala Reh oh sohsohkihla Sapwellime wehi. Kitail anahne, ni kaweid kan en soukohp Alma, “kilangki [masamwail] kan oh tepida kamehlele Sapwellimen Kohto, me e pahn ketido oh doarehla sapwellime aramas akan, oh me e pahn lokolongki oh pwoula pwe en tomwkihla [dipatail]; oh me e pahn iasada sang me melahr akan, me pahn tapiada iasadao.”9 Sises Krais me wia sohsohn atail mour keieu kesempwal.
Sounkomouro ketkiheng kitail ahl tohto pwe kitail en ngoangki idawehn Ih, me iangahki ansou mwahu en koluhla rahn koaros. Ekei pak kitail kin sohla tehk wen kesempwal pen kapai wet. Ansou me I sounpar waluh, ahi pahpahu pepdaisihiehla. Mwurin pepdaiso, I kol pehu ni aht pahn kotehla ahl en weipokon ehu. I sto tehk wasa me ih sokala iehu inenepeseng ehu sdohsa lapala ehu ah tang limwahi. Ahi pahpahu mwadangete waikiehdo sang pohn ahlo wasahn aluo. Ma e sto waikiehla, sdohsahu kakete doakoaiehdi. Pwehki ahi kin ketihwo, I medewehla, “Mwein e pahn mwahuiengie ien dokdi oh mehla pwe I sohte pahn pilehu mwakelekel duwehte met mwurinte ahi pepdaiso.”
Ni ei wia seri sounpar waluh men, I leme me pilen pepdaiso kamwakelehsangehr dipei koaros. E sohte kin. Mwurin sounpar kei mwurin ahi pepdaiso, I esehlahr me dihp kin mwakelekel sang manaman en Sises Krais me kohsang Sapwellime tohnmetei en tomwo sang atail kin wiahda oh kapwaiada atail inou en pepdais.10 Eri, sang ni kisakis en koluhla, kitail kak mwakmwakelekelte. I pil esehla me kamadipw sarawi kin wahdo manaman nan atail mour, oh kahrehieng kitail en kolokolete mahkepen diapatail kan.11
Rasehng dipwisou kesempwal me mih pahn pwehlo wasa Carter ih Carnarvon mihiehu, kapai tohto kan me sang kamadipw sarawi kak kohieng kitail ansou me kitail kin iang sarawi. Inou ehu kohieng kitailehr me Ngehn Sarawi pahn ieiang kitail ma kitail kesempwalki ale kamadipw sarawio rasehng irail me kapwehng pepdaisla oh kasarawihla, sang ni mohngiong karakarahk oh ngehn en peik, oh loaloapwoatehng arail inouo. Ngehn Sarawio pahn kapai kitailki Sapwellime manaman pwe kitail en perehsang kitail dihp, nan ansou koaros.12
Poahsoan en ngenitail pahn ahneki kehl sang ni koluhla, oh kaukaunopehng en warehng ale kamadipw sarawi. Poahsoan en ngehn kehlail kelehpw me kakehng kotou, sinieng, oh lapake kan me kin lelehng nan atail mour.13 Ni ehu pali, poahsoan en ngenitail kin luwet ansou me ktiail kin sohte iang sarawi de ansou me kitail sohte uhpa Sounkomouro nan ansoun kamadipw sarawi. Mwein kitail sohte kin kasawih “me kitail kin kadohwan kitail sang Ngehn en Kauno, oh solahr dewe loalatail pwehn kaweid kitail ohng ahl en kamaraino pwe kitail en ale kapai, pweida, oh ahnki perehre mwahu.”14
Ansou me mie Ngehn Sarawi rehtail, kitail pahn ale kamarain oh kaweid en wiahda oh kolokol inou teikan, me rasehng dahme kitail kin wiahda nan tehnpas sarawi kan. Ni atail wia mepwukat e kin kaloalehla atail ehuieng Koht.15 Mwein ke kilangeh me tehnpas sarawi kapw tohto pakpakairda, me weuwahdo tehnpas sarawi kan karkaranihla tohn mwomwohdiso wet ansou koaros.16 Ansou me tehnpas sarawi karanih kitaila, kitail kakete sohla kilang wen kesempwalpe. Ansou me tehnpas sarawi kan doh, kitail kin koasoanehdi atail ansou oh mwomwen atail pahn seiloakla sarawi. Kitail kin kesempwalki atail seiloak pwukat.
Pwehki tehnpas sarawi ah nohn keren, e mengei sin mehkot tikitik kan en kihsang atail ansoun pwarek, indindahieng pein kitail, “Mwahu, I nek kohla ehu ansou.” Kousoan limwahn tehnpas sarawi kin kiheng kitail kamangai laud en wiahda ansou nan tehnpas sarawi, ahpw e pil kak kahrehieng atail sohla nohn kesempwalki. Ansou me kitail kin wia met, kitail “kilenglahsang kilelo,“ oh sohte kesempwalki ansou mwahu en ehuieng Sounkomouro nan Sapwellime tehnpaso. Atail mehlelieng kohla nan tehnpas sarawi anahne en kehlaila duwehte ansou me e kin dohsang kitailo.
Mwurin Carter ih Carnarvon ara sarepadahr wasa koaros nan Wahu en Nahnmwarki raprapahki en Tutankhamun sousouo, ira tehkada me e mih wasahn ara kampo. Kitail sohte anahne doadoahk mwahl oh sohte pweida, duwehte dahme ira wiahu, pwe kitail en diar dahme kesempwal ong kitailo. De pil anahne rapahki kaweid sang wasa indand kan, wasa pweilaud oh medewe kaweid me pahn kiheng kitail kamarain sang dahme kitail kin alehsang atail soukohp karakarahk en Koht.
Me pil sansalehr nan Kadehde Mering, ansou me Naaman raparapahki winien ah toktoko, e sapwungki ah pahn kaduhdi pein ih pak isuh nan pillap ehu me karaniho. Ahpw e wia pwe mie me indahng en idawehn kaweid en Elisha ah e dehr koapwoaroapwoarki dahme e esehkan ong mwomwen mwekid kopwuriamweio ah pahn wiawi. Eri mwuhr, Naaman mwahula douluhl.17 Ni atail kin likih sapwellimen Koht soukohp en rahnwet oh idawehn ah kaweid, kitail pahn diar peren, oh kitail pil kak mwahula. Kitail sohte anahne kilengla doh.
Riei ohl oh lih akan, I kangoangei kumwail en taman oh ansou koaros kilenglahngete Sises Krais. Ih me wia atail Sounkomour oh Soundoar, me wia “kilel” me kitail anahne kilenglahng, oh e wia atail sohso keieu kesempwal. Ni ahmw pahn kohdo Reh, ke pahn ahniki kehl en sohpai kahpwal kan en mour, kehl en wia dahme pwung, oh koahiek en kapwaiada ahmw pwukoahn nan mour wet. Kesempwalki paiamwahu en koluhla, ansou mwahu en alehda kamadipw sarawi, kapai kan en wiahda oh momourki inou en nan tehnpas sarawi kan, oh popohl en ahneki soukohp ieias.
I wia ahi kadehde me Koht, Samatail Soutik, iei me Sahm Nanleng oh E ketin ieias; Sises iei me Krais, Ihme wia Kempoakepatail sang nanleng me audaudki eripit laud,18 oh met iei Sapwellime Mwomwohdiso kopwurpwurdohu. Kalahngan en amwail pwoson oh loaloapwoat kan. I kapakapki me kumwail pahn kapaida, pweida, oh perepemwail en mwahu, ni mwaren Sises Krais, ahmen.