Toeni Luhlahp
Kais Sie Sesr Oasr Sramsram La
toeni luhlahp ke Eprel 2022


Kais Sie Sesr Oasr Sramsram La

Nuhnak muhnahs tuhkuh konwacack sucu lom, fihl lom nuhkwewa, ac usacltahleni nuh lohmuh.

Kawuck, tamuhlwel ac tahmtahel, oasr sramsram kacsr kais sie. Ke kuht konwacack sramsram kacsr uh, kuht kuhpahsryang, kuht weacng, ac kuht eklac.

Inek pa Gerrit Walter Gong. Gerrit el ine Dutch se, Walter (inen pahpah tuhmuhk) pa ine Macrike se, ac Gong ahok ine Sacini se.

Mwet pihsrlac uh motko muh mwet piliacn 70–110 tuh muhta fin facluh. Sahp sie fanna selos ituckyang inen Gerrrit Walter Gong.

Kais sie sesr oasr sramsram la. Nga luhngse “af oan fin muhtuhk [ac] eng uh ke ac silahklahk pahsiyuclac uh.”1 Nga fahsr tihkuclkuclyak wi penguins fin acn Antarctica. Nga sang nuh sin tuhlihk wacngihn pahpah ac ninac kiyac fin acn Guatamala, tuhlihk fin acn Cambodia, muhtwacn Masai fin acn African Mara petsac se emet kaclos sifacna.

Nga muhta nien lohm ono sano ke kais sie tuhlihk nahtuhsr isuslac—ke pacl se na taktuh el fahk ngacn kahsruh.

Nga luhlahlfongi God. Nga luhlahlfongi muh “[kuht] pa, lah [kuht] sahp eis engan,”2 lah oasr pacl se ac puhlan pacl se nuh ke ma nuhkwewa ye inkuhsrao.3

Kuh kom etuh sramsram keim uh? Meac kalmacn inem? Pihsen mwet fin facluh uh kap muhtwacwacack ke piliacn 1.1 mwet ke 1820 apkuhran nuh ke piliacn 7.8 ke 2020.4 Yac 1820 oacna in muh pa yac se ma eklac se etweyuck fin facluh. Puhs mwet isuslac tukun yac 1820 ma oasr esamyacn moul la ac ma sihmlac in akihlen kuhtuh fihl in sucu lalos. Kuh kom kuh in nuhnkweack sie pacl sacohklacna, wi ninac ac pahpha mahtuh tomom kuh mempucr sahyac ke sucu lom an?

Lah ekahsr pihsen mwet suc muhta fin facluh ah, sahflah, kuh ino acwaclah, kais sie ke kais sie pacl. Nga ac kom, oasr srihpacsr.

Ac nuhnak muhnahs nuhnkuh ke ma se inge: lah kuht etuh kuh tiac etuh kaclos, kuht kais sie osweyucklac sin sie ninac ac pahpah. Ac kais sie ninac ac pahpah osweyucklac sin sie ninac ac pahpah.5 Kuht tuhkuh isuslac kuh nuhtlac, kuht nuhkwewa oasr kuhphasr luhlahp nuh ke sucu luhn mwet ac sucu luhn God.

Isuslac ke 837 A.D., pahpah tuhmacn pahpha mahtuh tuhmuhk ahk 30th, Dragon Gong Se Met, sramtweack sucu lasr fin acn sesr southern China. Pacl se emet luhk ngacn som muhtwacta ke mura luhn Gong, mwet ah fahk,“ Wenhan huilaile” (“Gerrit el fohlohkoh”).

Ke lacyacn luhn ninac kiyuck, tahk sucu sacohk lasr oasr suhnuhn inen mwet tausin, wi kuhtuh pac in sukokyak.6 Kuht kais sie oasr sucu pukantwen lasr suc kuht kuhpahsr nuh se. Fin kom nuhnkuh muh aunty-mahtuh se lom ahksahfyelah tahk sucu kewa lom, nuhnak muhnahs konwacack tuhlihk nuhtin ninac ac pahpah tomom ac tuhlihk wiaclos sahyac. Oracni inen sucu moul in mwe esam wi ine piliacn 10 ma kuh in sukokyak ma oasr ingena ke ma FamilySearch oracni ac mwet pilian 1.3 ke Family Tree.7

Petsac
Sahk moul wi okah ac lah kac

Ngihsre kawuck ac sucu lom an in sruhlwaclah soko sahk moul ah. Oacna ke Prestuhn Russell M. Nelson el luti, sahk moul uh oasr okah ac lah kac.8 Lah kom pa emet kuh ahk 10 etweyuck ke fihl se, kapsreni ekeah nuh litu. Kapsreni okah ac lah ke sahk in tahk sucu moul lom an.9

Kihsensiycuk soko, “Kuh kom ma oyac?” siyuck lusen yac, acn in isuslac, muhtuhnfwacl sum kuh acn in muhta lom an. Facluh nohfohn, percent 25 sesr suk lohm sesr nuh China, percent 23 nuh India, percent 17 nuh Asia Pacific, percent 18 nuh Europe, percent 10 nuh Africa, ac percent 7 nuh Macrike.10

Kihsensiyuck soko, “Kuh kom ma oyac?” oacyacpac suli kuht in konwacack na pwacye ma kacsr ac srihpac luhn nguhn ke moul uh.

Kais sie sesr oasr sramsram la.

Sie sucu nga etuh kapsreni fihl in sucu lihmwekohsr ke elos muhtwacta nuh lohm mahtuh selos fin acn Winnipeg, Canada. Ewe pahpah mahtuh sac fahk nuh sin tuhlihk mukul nuhtin tuhlihk nahtuhl ke lwen se misineri luo (el pahngloltahl muh lupufacn inkuhsrao mwe) tuh us tuhkuh wosasuc luhn Jisus Kraist, ekuhllah sucu lalos nuh tok ma pahtpaht.

Sie ninac nga etuh suli tuhlihk nahtuhl ac kuhsins lalos in siyuck sin ninac mahtuh-mahtuh kiaclos ke ma sikyak ke moul in tuhlihk srihsrk lal. Fuhfahsryucsr ac mwe luti ke moul luhn ninac mahtuh-mahtuh sac pa ingena sie puk in sucu na soh se oracni fihl ahkosr.

Sie mukul fuhsr nga etuh nwek sie “puk in sihm kacl Pahpah.” Yac somlah, stosah soko kaskiyac ac uniyac pahpah tuhmwacl ah. Ingena, in etuh pahpah tuhmwacl, mukul fuhsr puhlaik se inge el liyacacng mwe esam ac sramsram ke moul in tuhlihk lal sin sucu ac kawuck.

Ke siyuckyuck lah meac kalmacn moul uh, inkaiyacn mwet uh fihliyac sucu pa emet uh.11 Ma se inge nwacnwack sucu moul ac wacngihnlac met. Ahok, ke kuht misac uh, kuht tiac tui ke oasr uh. Kuht tahfwelah in moul ke sie pacna acn lihkihn mwe lihsrlihsr sac.

Srackna moul na pwacye, mwet mahtuh lasr uh fal in esamyuck.12 Kuht esam ma mahtuh lasr ke sramsram mahtuh met, ma suhmuhslah luhn u ac sramsram kacn sucu, nien kuclyuck kuh acn in esamyuck, ahkfuhlwact wi petsac, mongo, kuh kuhfa suc ahkacsmakihnye kuht ke mwet kuht luhngse.

Nuhnkuh ke acn kom muhta we—yac tiac wolacna ke muhtuhnfacl ac acn sum an esam ac ahkfuhlwactye mwet mahtuh, sucu, ac elos suc kuhlwacnsap ac kihsackihnyucklac uh? Ke srihkeyac, ke pacl in sukacnum in esamyac fin acn South Moulton, Devonshire, England, nga ac Tahmtahel Gong luhngse sokack sie alu srihsrihk ac mura ma oasr fihl se ke mwet mahtuh Bawden lasr ah muhta we. Kuht ahkfuhlwactye mwet mahtuh lasr pa in ikacslah inkuhsrao ke tempuhl ac orekma luhn sucu13 ac in ekihn sie kuhpahsr in oracni14 sein ke fihl lasr uh.15

Ke yac se inge ma “Nga sulwe yuc lac, mwet uh wokihn ke fihl uh kapsreni ohiyac ma oasr srihpac uh. Kuht enenuh okah in oasr paho —mwet na pwacye, kuhpahsr na pwacye, kuhlwacnsap oasr srihpac, moul loal osrwaclihk ma ohrohr ke social media.

Kuhpahsryang nuh sin mwet mahtuh lasr kuh in ekuhllah moul lasr ke ohiyac in ahklut. Ke srihkasrak ac ma elos kuhtanglah, kuht eis luhlahlfongi ac kuh.16 Ke luhngse ac kihsackuhnlah lalos, kuht lotwelah in nuhnak muhnahs ac fahsr nuh met. Tuhlihk nahtuhsr eklac nuh ke ohiyac lalos. Kuht eis karihngihnyuck ac kuh. Kuhpahsr lasr nuh sin mwet mahtuh lasr ahkyohkye fototoeni luhn sucu, kaksak, usrnguck. Kain kuhpahsr se kuh in use kahsruh tukuh ke lihkihn mwe lihsrlihsr sac.

Oacna ke engan uh tuhkuh nuh ke sucu uh, suhpwacr uh kuh pac. Wacngihn sie mwet suwohs, kuh oacna sie sucu. Ke elos suc fah luhngse, ahkkapye, ac karihngihn kuht tiac oraclah, kuht puhlakihn muhkahimtacllah, mwekihnlac, ac ngalyak. Sucu uh kuh in eklac sie ful oalallah. Tuh, ke kahsruh luhn inkuhsrao, kuht kuh in kahlwem ke sucu lasr ac oruh in mihs inmahsrlosr kais sie.17

Kuhtuh pacl uh orekma tahfuh luo in wi kuhpahsr luhn sucu uh kahsrwe kuht in kuhtanglah ma upac. Ke kuhtuh ohiyac uh, mura se eklac sucu se. Sie muhtwacn fuhsr etweyuck suc sucu fohs se lal fusus forfor la konwacack sie sucu kuhlwacng ke Alu uh ahkkweyacl ac sang acn in muhta lal. Ohiyac luhn sucu pwacnwack tuh tiac ma ahkuhtwe kuhti.

God El kena sucu lasr uh in engan ac ma pahtpaht. Tok ma pahtpaht el loessuhlah na pwacye fin kuht oruh kais sie tiac engan. Engan el fototo na pwacye fin kuhpahsr engankihnyuck uh tui ke moul la an. Ke olwelah muhtahl, Jisus Kraist El use luhngse Lal; kuh, ac kuhlwacng lal in ikihl kuht lac18 ac ahkkkweyelah kuhpahsr lasr uh. Akacsruhi orekma ke tempuhl nuh sin mwet sacohk oruh Iwaclah luhn Mwet in Molwelah lasr uh pwacye nuh selos ac nuh sesr. Ahknwacsnwacsyeyucklac, kuht kuh in fohlohk nuh lohm ah nuh acn sin God ekihn sucu tuhkweni ma pahtpaht.19

Kais sie sramsram kacsr pa fuhfahsryucsr se ma srackna ahkfahsryeyuck, ke kuht sokack, oraclah, ac tuhkuh ke ma nuhkwewa ma fihsracsr wacngihn lainyac.

Mwet Pahluh Joseph Smith el fahk, “Sahp ac liyeyuck sin kuhtuh muh arulacna kohn mwe luti muhtahl ma kuht sramsramkihn uh—sie kuh suc suhmuhslah ac kapsreni fin falcuh ac kapsreni inkuhsrao.”20 Ohiyacn tuhkweni kuht oraclah nge uh kuh in oasr ke wolacna ma pahtpaht we uh.21 Ahok, “kuht fin tiac wi [mwet ke sucu lasr] tiac kuh in oreklac suwohs; finne ne ke elos tiac wi kuht tiac kuh in oreklac suwohs,” pa muh, ke “ma fohn se ac sahflah ac toeni suwohswohs.”22

Meac kuht kuh in oruh ingena?

Ma se met, petsacelah lomom nuh met ac nuh tok inmahsrlon sennguhn luo luhn ma pahtpaht. Ke sie inkacnwek, petsaci kom lac sifacna muh sie tuhlihk muhtwacn, muhtwacn nuhtin ninac mahtuh, muhtwacn nuhtin ninac mahtuh-mahtuh; ke inkacnwek soko sahyac an, isracsr srihsrihk lac nuh sum sifacna ekihn sie aunt, ninac, ninac mahtuh. Fuhkah luhpan saiyacn pacl uh! Ke kais sie pacl ac ma kunac, akihlwen lah suc wi kom uh. Oracni petsac, journals; oraclah sramsram kaclos ac mwe esam na pwacye. Suhmuhslah inelos, ma sikyak, ac ki nuh ke lwen. Elos pa sucu lom—sucu se lom ac sucu se kom luhngse.

Ke kom sokack, ahkfuhlwactye, ac ahkfahsrye mukwikwi ke orekma luhn tempuhl nuh sin mempucr ke sucu lom, nguhn lal Elijah, “sie mwe ahkkweye luhn Nguhn Muhtahl wi witnisi wolacna usrnguck luhn sucu,”23 fah oracni insiac luhn pahpah tomom, niac kiom, ac tuhlihk wiom tuhkweni ke luhngse.24

Ahk luo, lwelah fuhfahsryucsr in sukok mwet mahtuh ke sucu an in luhngseyuck ac pwacr. Pahngon ninac mahtuh kiom an. Ngetwacng loal nuh lun ahtron muhtuhn ahwowo sasuc sacn. Oraclah pacl—soklah nuh tok ma pahtpaht—ke kais sie fihlin fuhfahsryucsr lom. Lotwelah ac akihlwen ke kaksak ac suwohswohs ma sucu lom an usrui. Ahkfuhlwact ac ekihn sie mwet wo ac, yac enenweyuck, mongfihsrwacsr in oruh ma nuhkwewa ma fihsrwacsr tiac in pahselah ke ma koluk. Lwelah ma wo in muhtwacwacack yurum.

Ahk tolu, utyak nuh ke FamilySearch.org. Downloadiyac apps ma kuh in orekma nuh ke fon. Elos mwesahs in orekmakihnyuck ac pwacr. Suk, kuhpahsryang, ac weacng. Liye lah fuhkah kuhpahsr lom nuh ke mwet lin rum se; fuhkah fihsrwacsriyac ac sackwelah in sang pac ine nuh ke sahk in tahk sucu suc srackna moul, in sokwack ac ahkinsewowoye okah ac lah lom.

Ahk ahkosr, kahsruh oracni mwet nuh tok ma pahtpaht. Esam luhmweyacn inkuhsrao. Oasr kuhtuh suhna lihkihn mwe lihsrlihsr sac liki na acn se inge. Oacna ke puhseni tempuhl fototo mwe nuh yohrohsr uh, nuhnak muhnahs sang nuh selos suc tuhpan pacl wowo se la in eis akwuck muhtahl luhn tempuhl.

Olwelah se ke Istuh ah ac fah oan na, ke ac kacl Jisus Kraist, kuht kuh in oacna sramsram soko ma wo emet lasr, ac sucu lasr kuh in eklac engan ma pahtpaht. Ke fihl nuhkwewa, Jisus Kraist El onwelah inse muhsahl, usacni mwet tuhlac, ahksukohsohkyelah elos ma ahkngalyeyuck.25 Olwelah yurin God ac kais sie26 pa etuh lah nguhnum ac monum fah sifil fohlohkweni nuh sie ke sifil moulyak uh ac kuhpahsr sacohk se emet lasr uh kuh in tuhtahflah tukun misac wi fohnlah luhn engan uh.27

Kais sie sesr oasr sramsram la. Tuhkuh sokack ma lom. Tuhkuhn konwacack puhsrem, on lom, puhsra lom in El. Pa inge srihpac na pwacye se ma God El oraclah inkuhsrao ac facluh ac liye lah elos wo.28

Kaksakihn plwacn in engan luhn God, Iwaclah luhn Jisus Kraist, fohlohkyak tuhtahflah ke wosasuc ac Alu Lal. Nuhnak muhnahs tuhkuh konwacack sucu lom, fihl lom nuhkwewa, ac usacltahleni nuh lohmuh. Ke ine muhtahl luhn Jisus Kraist, amen.

Mwe Kahsruh

  1. “My Heavenly Father Loves Me,” Children’s Songbook 228.

  2. 2 Nephi 2:25.

  3. Liye Ecclesiastes 3:1.

  4. Ke Mwet Sihm luhn United Nations, The World at Six Billion (1999), 5, table 1; “World Population by Year,” Worldometer, worldometers.info.

  5. Puhs mwet ahkinsewowoyeyuck in oasr ninac ac pahpah tuhma suc tiac kuh in osweltahllah, tuh elos tuhkweni ekihn sie sucu ke kuhpahsr in luhngse ac nuht ac olwelah luhn sil muhtahl.

  6. Nga ahkkahlwemye srui luhk nuh selos suc sackuhnlah ohiyac in tahkuhnlah nacmpuh luhlahp ke inen sucu nuh ke sahk in tahk sucu.

  7. Ke 2021, kuhtuh ine miliacn 99 tuh ituckyang nuh ke sahk in tahk sucu. Ac in pacl mihsenge uh, eklac nuh ke puhsra ac petsac la an ahksahfyelah rol 2.4 miliacn in petsac srihsrihk nwacnwack apkuhran in sun ine 37 piliacn (wi kuhtuh copy kac). Ma suhmuhslah ke inen mwet inge kuh in ahkkoeyucklac ingena in sukok, konweyuckyak, ac ituckyang nuh ke sahk in tahk sucu luhn mwet uh.

  8. Liye Russell M. Nelson, “Roots and Branches,” Liahona, Mei 2004, 27–29.

  9. Ahok, ke kuht konwacack ac muhsaheack tahk sucu lasr uh, nuhnak muhnahs ahkkweye ahkfuhlwactyeyacn ma lukmac ke percent 100 nuh sin mempucr ke sucu, moul ac misac.

  10. David Quimette el motko pihsen nacmpuh inge, fal nuh ke Angus Maddison, The World Economy: A Millennial Perspective (2001), 241, table B-10.

  11. Liye Laura Silver, et al., “Meac Oruh Moul uh Oasr Kalmac uh? Petsac ke 17 Advanced Economies,” Pew Research Center, Nohfuhmpuh 18, 2021, pewresearch.org.

  12. 1 Nephi 9:5; 1 Nephi 19:3; Words of Mormon 1:6–7; and Alma 37:2 sramsramkihn karihngihnyacn ma suhmuhslah ac esamyacn “nuhke srihpac lahlmwetmwet,” weacng in ahkinsewowoye fihl fahsruh uh.

  13. Liye Russell M. Nelson and Wendy W. Nelson, “Open the Heavens through Temple and Family History Work,” Ensign, Ohktopa 2017, 34–39; Liahona, Ohktopa 2017, 14–19; see also “RootsTech Family Discovery Day—Opening Session 2017” (video), ChurchofJesusChrist.org.

  14. Liye Doctrine and Covenants 128:18.

  15. Liye Gordon B. Hinckley, “Keep the Chain Unbroken” (Brigham Young University devotional, Nov. 30, 1999), speeches.byu.edu. Prestuhn Hinckley el oacyacpac fahk kahs lal David A. Bednar, “A Welding Link” (worldwide devotional for young adults, Sept. 10, 2017), broadcasts.ChurchofJesusChrist.org.

  16. Nuh ke sie mwe srihkasrak, ke sucu lasr uh, Henry Bawden, fin acn Devonshire, England, pahyuck sel Sarah Howard, suc som liki sucu lal tukun el welah Alu uh. Ke Sarah el muhta fin acn Saint Louis ekihn sie tuhlihk muhtwacn fuhsr, pahpah tuhmwacl, ninac kiacl, ac tuhlihk lihmwekohsr wiacl tuh misac. Oasr tuhlihk 10 nahtuhl Henry ac Sarah. Sarah el oacyacpac tuhfahlah tuhlihk ohnkohsr nuhtin muhtwacn se kiacl Henry met ah, Ann Ireland, tukun el misac ah. Sarah el oacyacpac ekihn ninac se nuh sin tuhlihk muhtwacn srihsrihk nuhtin tuhlihk nahtuhl tukun muhtwacn se sro nuh ruhl (Sarah) ah misac. Sahyacn mwe srihkasrak upac pucspucs ke moul uh, Sarah el puhla wo, luhngse, pahkotwen, ac ahok arulacna moniuck ke orekma uh. Luhngseyuck el ekihn sie “Ninac Mahtuh Srihsrihk.”

  17. Sahp oacna ac upac, ke kuht nuhnak muhnahs nuh sesr sifacna ac kais sie ke kahsruh luhn Kraist, kuht eklac “tulik nutin God” (Matthew 5:9).

  18. Liye, mwe srihkasrak, Mosiah 3:19.

  19. Liye “Sucu: Sie Mwe Fahkwack nuh fin FacluhChurchofJesusChrist.org.

  20. Liye Doctrine and Covenants 128:9.

  21. Liye Doctrine and Covenants 130:2.

  22. Doctrine and Covenants 128:18.

  23. Russell M. Nelson, “A New Harvest Time,” Ensign, Mei 1998, 34; liye pac Russell M. Nelson and Wendy W. Nelson, “Open the Heavens through Temple and Family History Work,” 16–18.

  24. Liye Mosiah 18:21.

  25. Liye Luke 4:18.

  26. Fwackyuck nuh sihk kahs Hebrew se nuh ke sucu—mishpachah—ke kahs Hebrew se (shaphahh) kalmac pa “in wi kuh in oracni nuh sie.” Kunohkohn nuhkwewa ke sucu se oreklac in ahkkweye kuhpahsr luhn sucu.

  27. Liye Doctrine and Covenants 88:15–16, 34;93:33; 138:17

  28. Liye Genesis 1:4, 31.